Назар аударыңыз. Бұл материалды сайт қолданушысы жариялаған. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзса, осында жазыңыз. Біз ең жылдам уақытта материалды сайттан өшіреміз
Жақын арада сайт әкімшілігі сізбен хабарласады
Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Біртұтас тәрбие 8-сынып
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады
№ 1 САБАҚ. «ТӨТЕНШЕ ҚЫЗМЕТ НӨМІРЛЕРІ ЖӘНЕ СЕНІМ ТЕЛЕФОНДАРЫ»
Сабақтың мақсаты: төтенше жағдай кезінде және қажет болған жағдайда жедел қызмет нөмірлері мен сенім телефондарын қалай дұрыс пайдалану керектігін үйрету.
Негізгі міндеттер:
-
оқушылардың қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесіне кіретін қызметтер және шұғыл қызметтердің телефон нөмірлері туралы түсініктерін бекіту;
-
қоңырау шалу кезінде ақпаратты бекіту және туындаған қауіпті жағдай туралы шұғыл қызметтерге телефон арқылы қажетті көмек туралы ақпаратты дұрыс және нақты ұсынуға үйрету.
Сабақтың барысы
-
Кіріспе (2 минутқа дейін)
Қауіпсіздік қызметтерін шақыру ережелері
-
Өрт сөндіру құтқару қызметіне қоңырау шалу үшін телефон нөмірін ғана емес, тағы не білу керек?
-
Үйдің толық мекенжайы (қала, көше, үй, пәтер) және жағдай.
-
Негізгі бөлім (7 минутқа дейін)
Қаланың қауіпсіздік қызметінің диспетчері сіздің қоңырауыңыздың себебін тез түсініп, соған сүйене отырып әрекет етуі үшін сізге төнген қауіпті жағдай туралы телефон арқылы дұрыс және анық хабарлай білуіңіз керек. Қауіпті жағдай туралы телефон арқылы хабарлаудың жалпы ережелері:
Егер сіз телефон арқылы көмек сұрасаңыз, қысқаша хабарлаңыз:
-
қоңыраудың себебі;
-
аты-жөні;
-
телефон нөмірі және мекенжайы;
-
сөйлесудің соңына дейін тұтқаны қоймаңыз.
Қолданыстағы жедел қызмет нөмірлері мен сенім телефондарын қайталау, қажет болған жағдайда қайда және неге қоңырау шаламыз (презентацияда).
Қоңырау кезінде не хабарлаймыз, сөйлесуді қалай және қашан аяқтаймыз? Жалған қоңыраулар қандай?
Рольдік ойын
Оқушыларды жұптарға бөліп, «Қате қоңыраулар» ұғымын және олардан қалай аулақ болу керектігін талқылаңыз. Сондай-ақ, төтенше жағдайлар қызметі мен қоғамға жалған қоңыраулардың салдары туралы қысқаша талқылауды ұсыныңыз.
-
Өрт күзеті
101
Полиция
102
Жедел жәрдем
103
Төтенше газ қызметі
104,112
Бірыңғай құтқару қызметі
112
«111 жедел қызметі» байланыс орталығы балалар мен ересектер өздеріне көмек қажет екендігі туралы, тұрмыстық зорлық-зомбылық, балалардың құқықтарының бұзылуы туралы, баланың көшеде, үйде, көлікте жалғыз қалғаны туралы, өміріне және денсаулығына қауіп төнгенде хабарласу үшін ашылған.
- «111» нөмірі – 24/7 байланыста
111
-
«111» нөмірі – құпиялылықты сақтайды
-
«111» нөмірі – тәулік бойы ІІД және өңірлердің жедел топтарымен байланыста.
-
3. Қорытынды (2 минутқа дейін)
Сабақты қорытындылау
- Тыңдалған тақырып бойынша есептерді шешу. «Әзіл-қалжыңға» және жедел жәрдем менеджеріне қоңырау шалуға деген ұмтылыс көптеген адамдарда болуы мүмкін, бірақ мұны жасамас бұрын, мұндай «ләззат» пен көңілділік бірнеше сағатқа созылатынын және олар үшін бірнеше жыл төлеуге тура келетінін есте ұстаған жөн. Алайда жалған қоңыраудың бағасы тек ақшалай баламамен өлшенбейтінін ұмытпаңыз. Бұл, ең алдымен, адамдардың өмірі мен әл-ауқаты! Және бұл әрқайсымызға әсер етуі мүмкін. Дегенмен өрттің немесе басқа оқиғаның нақты қаупі болған кезде, әрқашан қажетті шұғыл қызмет нөмірін немесе 112 бірыңғай құтқару телефонын теріңіз, сонда көмек міндетті түрде келеді!
Алгоритмді тарату.
Пайдалы сілтеме:
https://drive.google.com/file/d/1f-XnfFNgrplQsC-G4-xKAt5m89kWbz85/view https://youtu.be/HBgZoMfOcIE?si=EZJu9AyOvXc6UNRO
№ 2 САБАҚ. «CАЯХАТ КЕЗІНДЕГІ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР (ӨРТ, ЖЕР СІЛКІНІСІ, СУ ТАСҚЫНЫ)»
Сабақтың мақсаты: саяхат кезінде төтенше жағдайларда (ТЖ) дұрыс әрекет етуге және пайдалы әдеттерді дамытуға үйрету.
Негізгі міндеттер:
-
Балаларды төтенше жағдайлардың түрлерімен және олардың ерекшеліктерімен таныстыру.
-
Төтенше жағдайлар кезіндегі негізгі әрекеттерді (өрт, су тасқыны, жер сілкінісі және т.б.) қарастырыңыз.
-
Балаларды саяхат кезінде төтенше жағдай жоспарын құруға үйрету. Материалдар мен ресурстар
-
ТЖ мысалдарымен таныстыру.
-
ТЖ жағдайына арналған іс-қимыл жоспары бар үлестірме материалдар.
-
Топтарда жұмыс істеуге арналған аймақ карталары.
-
Карточкалар бойынша ТЖ жағдайларын талдау.
Сабақтың барысы
-
Кіріспе (2 минутқа дейін)
-
Негізгі бөлім
Төтенше жағдайлар: дауыл, жер сілкінісі, жел, өрт, су тасқыны.
- Төтенше жағдайларды қандай 2 топқа бөлуге болатынын ойлаңыз?
Табиғи апат |
Адамның әрекетінен болатын жағдайлар |
жер сілкінісі |
химиялық заттармен улану |
жел |
ұшақ апаты |
дауыл |
кеме апаты |
шабуыл |
өрттер |
су тасқыны |
шабуылдар |
Өрт
Өрт – бұл бақылауға алынбайтын жану үрдісі, адам өмірі мен денсаулығына, материалдық құндылықтарды жоюға қарай сүйемелдейтін тілсіз жау.
Өрттің негізгі әсер етуші факторлары:
-
қоршаған ортаның жоғары температурасы; ✓ түтін құрамында улы заттар бар;
-
түтін салдарынан көрінудің жоғалуы.
Өрт кезінде не істеу керек:
-
Өрт кезінде 101 нөміріне қоңырау шалу керек.
-
Өрт сөндіру: эвакуация, өрт шығу жолдарын пайдалану.
-
Су тасқыны: биік жерлерді іздеу, жертөлелерден аулақ болу.
-
Жер сілкінісі: күшті заттардың астында баспана, ашық кеңістікті пайдалану. Топтық жұмыс: нақты сценарий үшін төтенше жағдай жоспарын құру.
«Сөйлемді аяқта» ойыны
«Сөйлемді аяқта» ойыны бізге осы ережелерді есте сақтауға көмектеседі.
Өрт болғанда |
101 |
Сіріңке балаларға |
ойыншық емес |
Өр пен түтіннен |
қашу керек |
Полиция нөмірі |
102 |
Жедел жәрдем нөмірі |
103 |
Түтін шыққан бөлмеде |
еңкейіп жүру керек |
Хлормен ластану қаупінен қашу |
жердің төменгі бөлігінде |
ТЖ кезіндегі ережелер
«Есте сақта!»
-
Өрт күзеті
101
Полиция
102
Жедел жәрдем
103
Төтенше газ қызметі
104,112
Бірыңғай құтқару қызметі
112
«111 жедел қызметі» байланыс орталығы балалар мен ересектер өздеріне көмек қажет екендігі туралы, тұрмыстық зорлық-зомбылық, балалардың құқықтарының бұзылуы туралы, баланың көшеде, үйде, көлікте жалғыз қалғаны туралы, өміріне және денсаулығына қауіп төнгенде хабарласу үшін ашылған.
-
«111» нөмірі – 24/7 байланыста
-
«111» нөмірі – құпиялылықты сақтайды
-
«111» нөмірі – тәулік бойы ІІД және өңірлердің жедел топтарымен байланыста.
111
-
Төтенше жағдайда тез, мұқият әрекет ету керек, қырағы және сақ болу керек.
Команда бойынша сізге қажет:
Таңғышты кию.
Портфельдер/сөмкелер алу.
Белгіленген нүктеге өту.
Орнына оралу. Педагогтің бұйрығымен балалар орындарын ауыстырып, орындарына оралады.
3. Қорытынды
Сабақты қорытындылау.
ТЖ жағдайына арналған іс-қимыл жоспары бар жадынамаларды тарату. Пайдалы сілтемелер: https://drive.google.com/file/d/19wpRcA_4fC0LL70sxwitJ7bs0-7zZIBq/view https://drive.google.com/file/d/1Evig09Ds3VRYA6K5uSMFkNUqjpkj9abH/view https://youtu.be/HBgZoMfOcIE?si=EZJu9AyOvXc6UNRO
№ 3 САБАҚ. «ЖЕЛІДЕГІ ЖАС ШЕКТЕУЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАР НЕ ҮШІН ҚАЖЕТ?»
Сабақтың мақсаты: интернеттегі жас шектеулерінің маңыздылығын және оның балалардың қауіпсіздігіне әсерін түсіну.
Негізгі міндеттер:
-
Жас шектеулерінің не екенін және олардың не үшін бар екенін түсіндіру.
-
Балаларды интернеттегі жас шектеулерін тануға және сақтауға үйрету.
3.Жас шектеулерін бұзуға байланысты қауіптердің мысалдарын қарастыру. Сабақтың барысы
1. Кіріспе (2 минутқа дейін): талқылау, жас шектеулері және олар қайда қолданылады. Танымал сайттар мен қосымшалардағы жас шектеулерінің мысалдары (презентацияда). Цифрлық технологиялардың қарқынды дамуы және интернет желісінің кең таралуы адамдарға қарым-қатынас пен даму үшін үлкен мүмкіндіктер береді.
Мектеп оқушыларына сынып сағатының ұсынылған тақырыбының өзектілігін көрсетуге бағытталған балалар сауалнамасы:
-
интернетті күнделікті қолданатындар қолдарыңызды көтеріңіздер;
-
әлеуметтік желілерде тіркелген балалар қолымызды көтереміз;
-
интернетте өздері туралы ақпарат қалдырған адамдар қолымызды көтереміз, мысалы: аты-жөні, туған күні, телефон нөмірі, фотосуреттер және т.б. 2. Негізгі бөлім (6 минутқа дейін)
-
Жас шектеулерін енгізу себептерін талқылау (қажетсіз мазмұннан қорғау, жеке қауіпсіздікті сақтау).
-
Жас шектеулерін бұзудың жағымсыз салдарының мысалдары (кибербуллинг, орынсыз контентті қарау).
Педагог балаларға сауалнама жүргізеді: сіздердің біреулеріңіз интернетте осындай жағдайларға тап болдыңыздар ма және қалай әрекет еттіңіздер?
ЕСІҢІЗДЕ БОЛСЫН!
-
Ең алдымен, интернеттегі өзіңіз туралы ақпарат көлемін шектеу керек.
!!! Артық фотосуреттерді, бейнелерді, мекенжайларды, телефон нөмірлерін, туған күн, туыстар мен жақындар туралы мәліметтерді жойыңыз.
-
Интернетте танысқан және оларды нақты өмірде білмейтін адамдарға бейнелер мен фотосуреттер жібермеңіз.
-
Әртүрлі есептік жазбалар мен қызметтер үшін әртүрлі құпия сөздерді ғана қолданыңыз.
-
Құпия сөздерді жиі өзгертуге тырысыңыз.
-
Үйдегі компьютерлерде вирустар бар-жоғын жүйелі түрде тексеріңіз.
-
Маңызды деректердің сақтық көшірмесін жасаңыз. 3. Қорытынды
Сабақты қорытындылау
Карточкалар
-
Жеке ақпаратты қалай дұрыс басқаруға болады?
-
Оны кімге және қандай көлемде беруге болады?
Жадынама. Жас шектеулерін сақтау және интернеттегі қауіпсіз мінез-құлық бойынша кеңестер.
Пайдалы сілтемелер:
https://drive.google.com/file/d/1QhtZO8sQxyrDgM4Q6YhuhN9dHZ_5OPK1/view https://youtu.be/9-2FDWjemLY?si=k3hCv2yT-jLKGDfR
№ 4 САБАҚ. «МЕНІҢ ҚАНДАЙ ҚҰҚЫҒЫМ БАР?»
Сабақтың мақсаты: оқушыларды олардың құқықтары мен міндеттерімен, сондай-ақ оларды қорғау тетіктерімен таныстыру.
Негізгі міндеттер:
1. Балалар мен жасөспірімдердің негізгі құқықтарын қарастыру. 2. Құқықтарды қорғаудың қандай тетіктері бар екенін түсіндіру.
3. Балаларды құқықтары бұзылған жағдайда көмек сұрауға үйрету.
Материалдар мен ресурстар:
- Бала құқықтарының мысалдарымен таныстыру. Сабақтың барысы
-
Кіріспе (2 минутқа дейін) Баланың қандай құқықтары бар?
Қазақстан Республикасындағы балалардың құқықтары
Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы №345 «Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары туралы» заңы (бұдан әрі – заң мәтіні бойынша) кәмелетке толмағандардың негізгі құқықтары мен міндеттерін айқындайды, сондай-ақ олардың құқықтары бұзылған жағдайда жүгіну тәртібін регламенттейді.
Баланың өмір сүруге, қорғауға, денсаулығын қорғауға, тұрғын үйге, білім алуға, даралық және оны сақтау құқығына, мемлекеттік көмекке құқығы бар. «Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы №345 Заңы, №15, 16, 16-1, 17, 19, 20, 35, 36, 37, 38, 39-1 баптар.
«Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылы 8 тамыздағы № 345 Заңы |
|
15-бап |
Баланың білім алу құқығы |
16-бап |
Баланың еңбек бостандығына құқығы |
16-1-бап |
Баланың экономикалық қанаудан қорғау құқығы |
17-бап |
Баланың мемлекеттік көмекке құқығы |
19-бап |
Баланың демалуға және демалуға құқығы |
20-бап |
Баланың міндеттері |
35-бап |
Бала және дін |
36-бап |
Баланы әлеуметтік ортаның теріс әсерінен қорғау |
37-бап |
Баланы алкоголь өнімдері мен темекі өнімдерінің зиянды әсерінен қорғау |
38-бап |
Баланы психоактивті заттардан, күшті немесе улы заттардан қорғау |
39-1-бап |
Балаларға, он сегіз жасқа дейінгі адамдарға тыйым салынған ақпаратты қамтитын ақпараттық өнімнің таралуын, сондай-ақ кәмелетке толмағандардың ойынсауық орындарында болу тәртібін мемлекеттік бақылау |
Сонымен қатар, баланың негізгі құқықтары бойынша құқықтар анықталған:
-
отбасында өмір сүру және тәрбиелеу;
-
оның ата-анасы кім екенін білу;
-
ата-аналардың тәрбиесіне, ал олар болмаған немесе ата-ана құқықтарынан айырылған жағдайда-қорғаншының, қамқоршының немесе балалар мекемесінің тәрбиесіне;
-
жан-жақты даму;
-
адамның қадір қасиетін құрметтеу;
-
ата-анасымен, әжесімен, атасымен, ағаларымен, әпкелерімен және басқа туыстарымен қарым-қатынас жасау;
-
өз пікірін білдіруге арналған өтініш;
-
тегі, аты, әкесінің атын алуға арналған құжат.
Балалардың құқықтарын қорғау ұйымдарының байланыстары бар үлестірме материалдар.
-
Негізгі бөлім (6 минутқа дейін)
Зерттеу (шығармашылық зертханадағы жұмыс)
Білім алушыларға қажетті ақпаратты зерделеу және іріктеу қажет. ҚР Конституциясының баптарын зерделеу кезінде әрбір топ өз бөлімін келесі кестеде толтырады:
Азаматтық құқық |
Саяси құқық |
Әлеуметтікэкономикалық құқық |
Мәдени құқық |
|
|
|
|
|
|
|
-
Балалардың құқықтары мен міндеттері туралы талқылау.
-
Негізгі құқықтардың мысалы (білім алу құқығы, медициналық көмек, қауіпсіздік және т.б.).
-
Құқықтар бұзылған жағдайда не істеу керектігін талқылау.
-
Балалардың құқықтарын қорғайтын ұйымдардың мысалдары (Бала құқықтары жөніндегі комитет, ювеналды полиция, балалар омбудсмендері).
-
Қорытынды
-
Сабақты қорытындылау.
-
Өз құқықтарыңызды қорғау бойынша кеңестер және көмекке қайда жүгіну керек (жадынамада).
Пайдалы сілтемелер:
https://drive.google.com/file/d/1wmwTmpH3kzXagil-u_QHoy6a-GAs3lAh/view https://youtu.be/nuFxGnJUWGc?si=VrnUmbx2IXXfcY2S
№ 5 САБАҚ. «ӨЗІҢІЗ ТУРАЛЫ ЖЕКЕ АҚПАРАТТЫ ТАРАТУДЫҢ ҚАУПІ»
Сабақтың мақсаты: интернет желісінде жеке ақпаратты беру және өз деректерін қорғау тәуекелдерін тану дағдыларын дамыту.
Негізгі міндеттер:
-
Жеке ақпараттың не екенін түсіндіріңіз.
-
Жеке ақпаратты беруге байланысты тәуекелдер жиынтығын қарастырыңыз.
-
Балаларды өз деректерін қорғауға және қауіпті жағдайлардан аулақ болуға үйрету.
Сабақтың барысы
1. Кіріспе (2 минутқа дейін)
- Жеке ақпараттың не екенін талқылау (аты-жөні, мекенжайы, телефон нөмірі, әлеуметтік желілердегі аккаунттардан, ата-аналардың және олардың банктік карталарынан және т.б.).
2. Негізгі бөлім (6 минутқа дейін)
-
Жеке ақпаратты беруге байланысты тәуекелдерді қарау (кибербуллинг, алаяқтық және т.б.).
1-мысал:
Қайырлы күн! Менің атым Айдана, мен 14 жастамын. Жақында біреу менің «В
Контакте» аккаунтымды бұзып, менің атымнан әдепсіз суреттерді жариялай бастады.
Мен өз парақшама кіруді қалпына келтіріп, құпия сөзді өзгерттім, бірақ кеш болды. Айтыңызшы, мен қалай әрекет етемін? Достарымның сенімін қалай қайтаруға болады?
1-мысалға жауап:
Бұл жағдайда біз оның беделіне нұқсан келтірмеу үшін оқушының аккаунтын бұзамыз. Бұл жағдайда келесі әрекеттерді ұсынуға болады:
-
Басқа онлайн ресурстардағы тіркелгі құпия сөзді өзгерту.
-
Барлық жағымсыз хабарламаларды өз парақшаңыздан жойыңыз.
-
Пост жазу арқылы оқырмандардан кешірім сұраңыз.
-
Жақын достарыңызбен жеке сөйлесуге тырысыңыз және оларға жағдайды түсіндіріңіз.
Мұндай проблеманы болдырмау үшін келесі қадамдарды орындау керек: ➢ Күрделі құпия сөздерді және екі сатылы жүйені қолданыңыз.
-
Аутентификация.
-
Интернетке кіру жүзеге асырылатын барлық құрылғыларға антивирустық бағдарламаларды орнату.
-
Басқа біреудің компьютерінен тіркелгіге кіру кезінде сақтық ережелерін сақтау туралы ереже.
-
Жалған беттерге тап болған кезде мінез-құлық ережелерін сақтау.
2-мысал:
Сәлеметсіз бе! Менің атым Анар, мен 15 жастамын. Жақында мен бір жігітпен әлеуметтік желіде таныстым. Ол менің досымның танысы және маған қызықты болып көрінді. Біз сөйлесе бастадық, бізде көптеген ұқсастықтар бар екен. Біз бір-бірімізге өзіміз туралы, қайда оқитынымыз, саяхаттайтынымыз туралы айттық. Бірде ол кездесуді ұсынды. Мен аздап қорқып, одан бас тарттым. Ол менің қайда оқитынымды және қайда тұратынымды білетінін айтты, мектептен үйге барар жолда күтемін деп уәде берді. Мен мұның рас екенін білмеймін немесе ол мені қорқытты. Мен шынымен қорқамын. Енді жалғыз, досымсыз, мен мектепке бармаймын. Айтыңызшы, мен не істесем екен?
2-мысалға жауап:
Бұл жағдайда келесі әрекеттерді ұсынуға болады:
-
Жазбалар тарихын мұқият оқып шығыңыз және бопсалаушыға қандай жеке ақпарат түсуі мүмкін екенін түсініңіз.
-
Жалпы байланыстарды мұқият зерттеп, бопсалаушы туралы қандай ақпаратты білуі мүмкін екенін түсіну.
-
Ересектерге (ата-аналарға, педагогтерге) хат алмасу тарихын айту немесе көрсету, олар мектеп оқушысын қорғау үшін, құқық қорғау органдарына жүгінуге дейін әрекет ете алады.
-
Егер бопсалаушы қайтадан байланысқа шықса, оған барлық әрекет туралы хабарлаңыз және оны «қара тізімге» жіберіңіз.
Мұндай жағдаяттарды болдырмау үшін келесі қадамдарды орындау керек:
Бейтаныс адамдарды достар санатына қосу және олармен достарыңның достары болса да, олармен хат алмасуда сақ болу. Бейтаныс адамдарға жеке ақпаратты бермеңіз. Ол зиянсыз болып көрінсе де, оны жәбірленушіге қарсы оңай қолдануға болады.
3-мысал:
Қайырлы күн! Менің есімім Арман, 9-сыныпта оқимын. Бірде информатика сабағында мен әлеуметтік желідегі аккаунтыма кіріп, шығуды ұмытып кеттім. Бір аптадан кейін сыныптастарымның бірі менің атымнан кіріп, ол менің достарыммен жеке хат алмасқанымды скриншоттап және көпшілікке жариялап, жағымсыз пікірлер жазады. Ондай ештеңе жоқ, бірақ бәрібір жағымсыз. Барлығы маған күледі. Мен бұрын сыныпта бұлай «танымал» болған емеспін, енді бәріне күлкі болдым. Мен не істеуім керек? Мұны жоюға бола ма? Сыныптасты қалай жазалауға болады?
3-мысалға жауап:
Бұл жағдайда біз электронды байланыс құралдары арқылы ұйымдастырылған кибербуллингімен айналысамыз.
Бұл жағдайда оқушыға келесі әрекеттерді ұсынуға болады:
Құпия сөзді есептік жазбадан өзгертіңіз және оны уақытша жабыңыз.
Әлеуметтік желіні қолдау қызметіне көпшіліктің өзінен және жеке хат алмасудан скриншоттарды қоса отырып, оны жоюды сұрап хат жазыңыз, осылайша сыныптастың жеке деректерін теріс пайдаланғанын растаңыз.
Егер жағдай қайталанса және жойылғаннан кейін жаңадан қайта құрылса, әлеуметтік желіні қолдау қызметіне ресурсты пайдалану ережелерін бұзған пайдаланушының есептік жазбасын жоюды сұрайтын хат жазыңыз.
Ересектерге (ата-аналарға немесе педагогтерге) жағдай туралы айтып, олардан мектептегі жағдайға араласуды сұраңыз.
Жеке деректерді қорғау бойынша кеңестер (жеке параметрлерді пайдалану, желіде мұқият сөйлесу).
3. Қорытынды
-
Сабақты қорытындылау.
-
Интернеттегі негізгі қауіпсіздік ережелерін қайталау. Пайдалы сілтемелер:
https://drive.google.com/file/d/1ou77LrAHJzojQmPW6LvJzm2jflG6F_S8/view .https://drive.google.com/file/d/1z6xgMbwEic9wWH-_746SVO8BT0UEG3aj/view https://youtu.be/aXHFFLadiSg?si=xatjhG-9vN3pN2MH
№ 6 САБАҚ. «КИБЕРБУЛЛИНГІНІҢ РОЛЬДІК ҚҰРЫЛЫМЫ. ЕГЕР СІЗ ҚАТЫСУШЫ БОЛСАҢЫЗ НЕ ІСТЕУ КЕРЕК: ӨЗІҢІЗГЕ АЛҒАШҚЫ КӨМЕК»
Сабақтың мақсаты: кибербуллингінің не екенін, оның құрылымын және егер ол қатысушы болып шықса, қалай әрекет ету керектігін түсіну.
Негізгі міндеттер:
-
Кибербуллингінің не екенін түсіндіріп, оның түрлерін түсіну.
-
Кибербуллингіге қатысушылардың рольдерін қарастырыңыз (агрессор, жәбірленуші, бақылаушы).
-
Балаларды кибербуллинг жағдайында дұрыс әрекет етуге және өзін-өзі қорғауға үйрету.
Сабақтың барысы
1. Кіріспе (2 минутқа дейін)
Кибербуллинг – бұл цифрлық технологияны қолдану арқылы қорқыту және бопсалау (қорқыту, хабарламалар, жағымсыз пікірлер жіберу, жалған ақпаратты тарату, қорлайтын пікірлер мен фотосуреттерді орналастыру).
Түрлері:
Ақпараттық технологиялардың белсенді дамуы басқа адамға агрессивті және құрметсіздік танытуға мүмкіндік береді.
Кибербуллингінің бірнеше түрі бар:
-
Қабырғадағы фотосуреттерге, бейнелерге немесе жазбаларға түсініктеме беру.
-
Есептік жазбаны бұзу және басқа пайдаланушыларға ұятсыз мазмұндағы хабарламаларды жіберу.
-
Жәбірленушінің фотосуреттерін ұрлап пайдаланып жалған парақшалар жасау. Мұндай профильдерден спам жіберу, өнімді сату немесе бір нәрсені насихаттау;
-
Түсініктемелермен толықтырылған баланың парақшасынан жазбаларды тарату.
-
Негізгі бөлім (6 минутқа дейін) Қалай күресуге болады?
-
Қазіргі балалар компьютерлерді, телефондарды және басқа гаджеттерді өте ерте игере бастайды, сондықтан ата-аналардың міндеті – жас ұрпақты күтпеген тосынсыйларға мүмкіндігінше ертерек дайындау. Кибербуллингіге қатысушылардың рольдерін қарастыру (бейнероликте):
-
Жәбірленуші: кибербуллингіге ұшыраған адам онлайн ортадағы басқа адамдардың агрессиясының немесе теріс әрекеттерінің нысанасына айналады.
-
Агрессор (буллер): кибербуллингіні бастайтын және жүзеге асыратын адам.
-
Куәгер: кибербуллингіге куә болған, бірақ белсенді қатыспайтын адамдар. Олар қорлайтын хабарламаларды, пікірлерді немесе әрекеттерді көре алады, бірақ араласпайды;
-
Қорғаушы: кибербуллинг құрбанын белсенді түрде қорғайтын адамдар агрессорларға қарсы шығып, кибербуллингінің алдын алуға немесе тоқтатуға тырысады.
-
Қорытынды
-
Сабақты қорытындылау.
Қорытындылай келе, сіздердің әрқайсыларыңыз өз өмірлеріңіздегі теріс қылықтар үшін барлық жауапкершілікті білулеріңіз керек. «Басқалармен олар сізбен бірге жүруді қалайтындай әрекет етіңіз» деген қағида бойынша өмір сүріңіз.
Виртуалды кеңістіктегі және шынайы өмірдегі қатыгездіктің басқа көріністері сияқты кибербуллингіні толығымен жою мүмкін емес. Сондықтан ересектерді (атааналарды) өз проблемалары жайлы хабардар ету керек.
-
Интернеттегі қауіпсіздіктің негізгі ережелерін қайталау және өзіңіз бен басқаларды кибербуллингіден қорғау.
Пайдалы сілтеме: https://youtu.be/E_Q2rB3ltmY?si=CNja5zILw6x5AdM0
https://drive.google.com/file/d/1DluC3Fgtsn8XaN562n9SbCIbXgbu7qNJ/view
№ 7 САБАҚ. «ҚАУІПТІ ЖӘНЕ БОЛЖАНБАЙТЫН ЖАҒДАЙЛАРДАН, ЗИЯНСЫЗ ӘЗІЛДЕР МЕН ҰСЫНЫСТАРДЫ ҚАЛАЙ АЖЫРАТУҒА БОЛАДЫ?»
Сабақтың мақсаты: қауіпті әзілдер мен ұсыныстарды тану және «ЖОҚ!» деп сенімді түрде айту.
Негізгі міндеттер:
-
Әр адамның өзіне және айналасындағыларға зиян келтірмейтін өз хоббиі мен хоббиге құқығы бар екенін жеткізу.
-
Сенімді бас тарту нұсқаларын ұсыныңыз.
Сабақтың барысы
-
Кіріспе (2 минутқа дейін)
-
Негізгі бөлім (6 минутқа дейін)
Қауіпті және болжанбайтын жағдайлардан зиянсыз әзілдер мен ұсыныстар.
Сіз өзіңізді әртүрлі тәсілдермен қорғай аласыз. Мұнда бірнеше пайдалы кеңестер берілген.
Пайдалы кеңестер:
-
Достар. Құрдастар мен ересектер арасында сенуге болатын және жақсы қарым-қатынаста болатын адамдарды табыңыз. Өзімшіл, агрессивті адамдардан, басқаларды құрметтемейтіндерден және басқаруға тырысатындардан аулақ болыңыз.
-
Сізге қысым жасалып, жаман нәрсеге мәжбүр болған кезде «жоқ» деп айтуды үйреніңіз. Қорқыныш пен қауіпсіздік сезіміне сеніңіз. Бірдеңе жасамас бұрын өз әрекеттеріңіз туралы ойлануды және мәселелерді шешуді үйреніңіз.
-
Бейтаныс адамдар сіздің жеке өміріңізге қандай жағдайларда араласатыны туралы ойланыңыз. Егер сізді біреу немесе бірдеңе мазаласа, үндемеңіз. Бір жерге бармас бұрын, онда қанша уақыт өткізетініңізді және онда не істейтініңізді шешіңіз. ✓ Айналаңыздағы адамдарға жеке хоббиіңіз туралы айтудың жолдарын табыңыз.
Қауіпті әзілдер мен ұсыныстарға қалай жауап беруге болады: - «Ұсынысыңызға рақмет, бірақ мен мұны жасай алмаймын»;
-
«Маған бұл идеяға қонымсыз, сондықтан мен бас тартамын»;
-
«Мен бұл көңілді болуы мүмкін екенін түсінемін, бірақ маған олай емес»;
-
«Мен мұны қаламаймын және жасамаймын»;
-
«Мен мұндай жағдайлардан аулақ болғанды жөн көремін. Ондайды ұнатпаймын».
Рефлексия. Рольдік ойындар
Оқушылар топтарға бөлініп, күмәнді әзілдер мен ұсыныстарға жауап беруі керек сценарийлерді ойнайды. Жағдайды талдау.
3. Қорытынды
-
Сабақты қорытындылау.
Негізгі ойларды қайталау. Пайдалы сілтемелер: https://drive.google.com/file/d/1nEzIuDh1T7LFYC9M3R6p2bDPA2jAEsn-/view https://drive.google.com/file/d/1AAad82H9CjMQEqBSg3o1qB98wchbGK3g/view https://youtu.be/E_Q2rB3ltmY?si=CNja5zILw6x5AdM0
№ 8 САБАҚ. «АТА-АНАМЕН ЖӘНЕ СЕНІМДІ ЕРЕСЕКТЕРМЕН
ҚАУІПСІЗДІК МӘСЕЛЕЛЕРІН ҚАЛАЙ АШЫҚ ТАЛҚЫЛАУҒА БОЛАДЫ?»
Сабақтың мақсаты: ата-аналармен және сенімді ересектермен қауіпсіздік мәселелерін ашық талқылауға үйрету. Балаларды ата-аналарына сенуге үйрету.
Негізгі міндеттер:
-
Қауіпсіздік мәселелері бойынша ата-аналармен және ересектермен қарымқатынастың маңыздылығын қарастырыңыз.
-
Қауіпсіздік тақырыбындағы әңгімені қалай бастау керектігін түсіндіріңіз.
-
Балаларды ересектерге сенуге және олармен өз тәжірибелерімен бөлісуге үйрету.
Сабақтың барысы
-
Кіріспе
-
Негізгі бөлім
Ата-анамен және сенімді ересектермен қауіпсіздік мәселелерін қалай ашық талқылауға болады.
-
Сенім шеңберіндегі бірінші орынды бала өзі алады. Мұнда біз ең алдымен өзімізге, өз сезімдерімізге, ойларымызға және тұжырымдарымызға сенетінімізді хабарлау маңызды.
-
Баланың жақын шеңберінде екінші орында ата-анасы болады.
-
Жақын туыстары әдетте сенім шеңберінде үшінші орында.
-
Баланы білетін адамдар: көршілер, ата-аналардың әріптестері, медицина қызметкерлері, полиция қызметкерлері. Жеке ойлар мен сезімдермен бөлісуге тыйым салынады, тек ата-аналардың қатысуымен байланысады.
-
Бесінші шеңбердегі адамдарға тек дәрігерлер ата-анасының қатысуымен қол тигізе алады.
-
Басқалармен сөйлесуге тыйым салынады. Бөтен адамдарға қол тигізуге және қолынан бірдеңе алуға тыйым салынады.
-
Қорытынды
-
Сабақты қорытындылау.
-
Қауіпсіздік мәселелері бойынша ата-аналармен және ересектермен қарымқатынастың негізгі ережелерін қайталау. Пайдалы сілтемелер: https://drive.google.com/file/d/12NSOeb_KoV5gNaqUIVbcQKSwrxLPugFs/view https://drive.google.com/file/d/1v4eFD6HIoxIFFXwJPmzgaYwgTu9YImUo/view https://youtu.be/yFyxvbAvK_g?si=cof2b0wVMXfer7pK
№ 9 САБАҚ. «КҮМӘНДІ КЕЛІСІМДЕРГЕ ҚАТЫСПАЙ, САЛАУАТТЫ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗ ӨМІРГЕ АПАРАТЫН ЖОЛ»
Сабақтың мақсаты: күмәнді жағдайда аулақ болуға үйрету.
Негізгі міндеттер:
-
Күмәнді жағдай дегеніміз не және олар неге қауіпті екенін қарастыру.
-
Балаларды күмәнді жағдайдан аулақ болуға және дұрыс таңдау жасауға үйрету.
Сабақтың барысы
-
Кіріспе
-
Негізгі бөлім Оқушыларға арналған салауатты өмір салты ережелері:
-
Дене шынықтырумен аптасына 3-5 рет айналысыңыз.
-
Артық тамақ ішпеңіз және аш жүрмеңіз. Күніне 4-5 рет тамақтаныңыз, өсіп келе жатқан ағзаға ақуыздар, дәрумендер мен минералдар қажет.
-
Ақыл-ой жұмысымен шамадан тыс жұмыс істемеңіз. Оқудан қанағат алуға тырысыңыз. Ал бос уақытыңызда шығармашылықпен айналысыңыз. Адамдарға мейірімді болыңыз.
-
Қарым-қатынас ережелерін біліңіз және сақтаңыз. Өзіңіздің жеке ерекшеліктеріңізді және денеңізді ескере отырып, тез ұйықтап, күшіңізді қалпына келтіруге мүмкіндік беретін ұйықтау әдісін жасаңыз.
Пайдалы кеңестер:
Салауатты өмір салтын ұстануға арналған кеңестер (дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік, жаман әдеттерден бас тарту). Спортпен шұғылдану:
-
бассейнде жүзу;
-
кез келген су спорты;
-
командалық спорттық ойындар – баскетбол, волейбол, хоккей; * коньки және шаңғы тебу;
-
үстел теннисі;
-
велосипед айдау.
Спортпен шұғылдану кезінде жалпы тонус пен жақсы көңіл күйді сақтау үшін оның түрі емес, жүйелілік маңызды.
3. Қорытынды
-
Сабақты қорытындылау.
-
Күмәнді ұсыныстардан бас тарту қажет жағдайлардың мысалдарын талқылау (заңсыз әрекеттерге қатысу туралы ұсыныстар; сіздің немесе басқа біреудің денсаулығына зиян келтіруі мүмкін қауіпті әрекеттерге қатысу туралы ұсыныстар; есірткі немесе алкогольді қолдану туралы ұсыныс; сіздің беделіңізді құртуы мүмкін әрекеттерге қатысуға шақыру).
-
Негізгі қауіпсіздік ережелерін қайталау.
Пайдалы сілтемелер: https://youtu.be/4uXM5dFfZB0?si=J3dXFk3UEJ5XSyP5 https://drive.google.com/file/d/1DrRhea8PtwPEG35cxaHw9a_tYYAT4-2O/view https://drive.google.com/file/d/15ssJDHQcGhKK9_HflByskNjBSzhPzROJ/view
№ 10 САБАҚ. «ҚАУІПТІ СЕЛФИ»
Сабақтың мақсаты: қауіпті селфи жасауға және қауіпті жағдайлардан аулақ болуға үйрету.
Негізгі міндеттер:
-
Қауіпті селфилердің не екенін және олардың неге зиянды болуы мүмкін екенін түсіндіріңіз.
-
Селфи түсіру кезінде қауіпті жағдайлардың мысалдарын қарастырыңыз.
-
Балаларға қауіпсіз түсіру әдістері мен дұрыс мінез-құлықты үйрету. Сабақтың барысы
1. Кіріспе (2 минутқа дейін)
-
Қауіпті селфилердің не екенін және олардың неге танымал болып жатқанын талқылау.
-
Селфи түсіру кезіндегі қауіпті жағдайлардың мысалдары (биіктікте, жартастарда, қозғалатын объектілердің жанында және т.б.).
2. Негізгі бөлім (6 минутқа дейін)
Жастар арасында селфидің танымалдығы тез артып келеді (өзіңізді суретке түсіру), бірақ, өкінішке қарай, танымалдылықтың артуымен осы тренд құбылысына байланысты оқиғалардың саны да артып келеді.
Адам өзін суретке түсіруге тырысқанда-ол назардан тыс қалады, тепе-теңдік жоғалтады, жан-жағына қарамайды және қауіпті сезінбейді Қауіпсіз суретке түсіру бойынша кеңестер:
-
Электр сымдарының жанында селфи жасау қауіпті: электр тогының қатты соғуы. Қауіпсіздік ережелері: суретке түсуге барғанда жақын жерде электр желілері бар-жоғын қараңыз. Тіпті энергетикалық нысандарға жақындау қауіпті, әсіресе сол жерде суретке түсу.
-
Пойыздармен және басқа көліктермен селфи жасау қауіп: кез келген көлік түріне түсу. Қауіпсіздік ережелері: келе жатқан пойызды көріп, рельстерден аулақ болыңыз. Суретке түсуге тырысып, жолға шықпаңыз. Көліктің кез келген түріне көтеріліп суретке түсу өте қауіпті.
-
Жеке көлікте немесе мотоциклде селфи жасау. Қауіп: апатқа ұшырау. Қауіпсіздік ережелері: көлік жүргізу кезінде телефонға немесе басқа ештеңеге алаңдамай, жолды мұқият бақылау керек. Ақыр соңында, тіпті жолда сөйлесуге арналған гарнитура босқа ойлап табылған жоқ. Егер сіз суретке түскіңіз келсе, оны тек бағдаршамда тұрып жасаңыз. Бірақ, әрине, қозғалыс кезінде емес.
-
Таудағы және табиғаттағы селфи. Қауіп: жартастан шығу. Қауіпсіздік ережелері: егер сіз тау пейзажына еніп кетсеңіз, өзіңізді оның фонына түсіруді шешсеңіз – өте мұқият және сақ болыңыз. Жартастың шетіне жақындамаңыз және жартастар немесе тастар сияқты тұрақсыз беттерге көтерілмеңіз. Тіпті ең сәтті панорама өмірге қауіп төндіруі екіталай.
-
Ғимараттардың төбесінде селфи жасау. Қауіп: шатырдан құлап түсу. Қауіпсіздік ережелері: руферлерге еліктеуге тырыспаңыз. Бір абайсыз қимыл немесе тіпті кездейсоқ желдің екпіні өлімге дейінгі өте қайғылы салдарға апаруы мүмкін.
Шатырдың шетіне жақындамаңыз.
-
Қауіпті жерлерде түсіруден аулақ болыңыз.
-
Қоршаған ортаның қауіпсіздігіне көз жеткізіңіз.
-
Керемет кадр үшін өміріңізге қауіп төндірмеңіз. 3. Қорытынды (2 минутқа дейін) - Сабақты қорытындылау.
- Қауіпсіз түсірудің негізгі ережелерін қайталау. Пайдалы сілтемелер: https://drive.google.com/file/d/1jSm1O2QoXrrzLrd4C6h8oYv3s48nF3qA/view https://drive.google.com/file/d/15wIhVJPv1Bgk8thYFMP3qiCmOBlJBhZk/view https://youtu.be/HTtDyhgkdYM?si=YeXP9miKaEjF1QZv