Дарын Орталығынын тест тапсырмалары 6 cынып

6-СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА АРНАЛҒАН
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ОЛИМПИАДА
Пән/Предмет: Қазақстан тарихы
1-15 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 1 ұпай беріледі]
1. Ұлы Жібек жолының тұрақты жұмыс істей бастаған мерзімі
А) IV ғасыр
В) III ғасыр
С) б.з.б. II ғасыр
D) V ғасыр
Е) б.з.б. VI ғасыр
2. Батыс Қыпшақ бірлестігінің ордасы
А) Тараз
В) Яссы
С) Жанакент
D) Сарайшық
Е) Отырар
3. Анықтаманың мағыналарын сәйкестендір
1. Вакф; 2. Мүлік; 3. Зекет; 4. Иқта;
А) өз пайдасына салық жинау құқығы бар жер үлесі;
Ә) көшпелі малшыдан алынған салық;
Б) дінбасылардың меншігіндегі жер;
В) мемлекеттік салық түріндегі жекеменшік жерлер;
А) 1-В;2-Б;3-А;4-Ә
В) 1-А;4-В;3-Б;4-Ә
С) 1-Б;2-В;3-Ә;4-А
D) 1-Ә;2-А;3-Б;4-В
E) 1-А;2-Ә;3-В;4-Б
4. Алғашқы түркі қағандарының ерлік істері жазылған құлпытас орнатылды
А) 582 жылы
В) 603 жылы
С) 542 жылы
D) 568 жылы
Е) 682 жылы
5. «Тарихи Рашиди» еңбегінің авторы
А) Жүсіп Баласағұни
В) Махмұд Қашғари
С) Ахмет Иассауи
D) Қадырғали Жалаири

Е) Мұхамед Хайдар Дулати
6. Айша бибі кесенесі орналасқан қала
А) Түркістан
В) Тараз
С) Суяб
D) Сарайшық
Е) Испиджаб
7. Қарақытайлар (қидан) жоғары билеушісінің лауазымы
А) ягма
В) қаған
С) ұлы хан
D) гурхан
Е) жабғу
8. Шығыстың «екінші Аристотелі» атанған
А) әл-Фараби
В) әл-Бируни
С) әл-Аббаси
D) Омар Хайям
Е) әл-Қашқари
9. Ұлы патшалардың санатында және беделі жағынан даңқтылардың бірі екені
айтылған
А) Түркеш қағаны
В) Қидан гурханы
С) Қыпшақ ханы
D) Оғыз жағбуы
Е) Қимақ әміршісі
10. Қыпшақ тайпасының қалыптасуына ықпал еткен жағдай
А) шаруашылық пен қоғамдық қатынастардың дамуымен
В) тарихи қалыптасқан тіл ортақтығы және ортақ мәдениет
С) көшпелілердің отырықшылануы есебінен
D) халықаралық ортақ сауда мен төлем жүйесі
Е) әскери жорықтар мен оңтайлы дипломатия арқасында
11. Жәңгір хан Дала өңірі үшін озық жаңа әскери әдістерді пайдаланған
А) Бұланты шайқасында
В) Аңырақай шайқасында
С) Аягөз шайқасында
D) Орбұлақ шайқасында
Е) Қалмақ қырылған шайқасында

12. Қарахан мемлекеті өмір сүрген
А) 603-704 жылдар
В) 1128-1212 жылдар
С) 940-1212 жылдар
D) 756-940 жылдар
Е) 704-756 жылдар
13. Батуға жоғары билікті беру туралы толық келтірілді
А) Құрбанғали Халид «Тауарих хамса» еңбегінде
В) Өтеміс қажы «Шыңғыснама» еңбегінде
С) Әбілғазы «Шәджәрат ат-Түрік» еңбегінде
D) Қадырғали Жалаири «Жамиғат тауарих» еңбегінде
Е) Рашид ад дин «Тарихи Рашиди»
14. Алтын Орданың «уақытша билеушісіне» айналып, іс жүзінде 15 жыл бойы
бүкіл билікті өз қолында ұстаған
А) Едіге би
В) Ноғай батыр
С) Тоқтамыс хан
D) Нұр ад-Дин
Е) Әмір Темір
15. 1428 жылы 16 жасында хан болып сайланған Әбілқайыр
А) Шағатай ұлысын екі иелікке бөлді
В) Ұлық Ұлысқа тәуелділікті түпкілікті түрде жойды
С) Мауеренахрға өз әскерімен жылжыды
D) Жошы ұлысының батыс бөлігін иелік етті
Е) Шайбан ұлысын қалпына келтірді
16-25 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 1 ұпай беріледі]
16. Қасым ханның тұсында Қазақ хандығының шекарасы шектесіп жатқан
А) Ертістен батыста Еділге дейінгі, Әмудария мен Сырдарияның төменгі
ағыстарымен
В) Ертістің бас жағынан Енесай өзені бойы мен Қарақорым тауы жүйесімен
С) Шығысында Тұрфан жазығы мен Тарым өзені бойынан Сырдың орта
ағысымен
D) Жайық өзені алқабынан Ұлытау өңірі, Қарқаралы тарамдары мен Ертіс
өзені бойымен
Е) Ферғана жазығынан Копдог тауына дейінгі, солтүстігінде Мауеренахр
бойымен
17. Қазақ хандарының заңдар жинағын сәйкестендіріңіз
1. «...Қасқа жолы»; 2. «...Ескі жолы»; 3. «Жеті Жарғы»
А. Тәуке хан; Ә. Қасым хан; Б. Есім хан

А) 1-А;2-Ә;3-Б
B) 1-Ә,2-Б;3-А
C) 1-Ә;2-А;3-Б
D) 1-А;2-Б;3-Ә
Е) 1-Ә;2-Б;3-А
18. Қасым хан билік еткен
А) 1538-1580 жылдары
В) 1511-1518 жылдары
С)1582-1598 жылдары
D) 1535-1560 жылдары
Е) 1598-1628 жылдары
19. Оқиғалардың хронологиялық дұрыс ретін анықтаңыз
1. Отырар опаты; 2. Атлах шайқасы; 3. Қатаған қырғыны;
А) 1.3.2
В) 2.3.1
С) 2.1.3
D) 3.1.2
Е) 3.2.1
20. Шыңғыс ханның құқықтық заңдары аталды
А) Ясы
В) Жеті Жарғы
С) Дәстүр әл-амал
D) Силсилиа
Е) Тариқат
21. Қыпшақ хандығының ордасы болған қалалар
А) Сарай-Берке, Испиджаб
В) Сығанақ, Сарайшық
С) Түркістан, Отырар
D) Чинги Тура, Сауран
Е) Созақ, Баласағұн
22. Моғолстанда дулат әмірлерінің артықшылықтары мансап иеленуімен
бекітілді
А) Ұлысбегі
В) Тархан
С) Тегін
D) Сүйбашы
Е) Уәзір
23. Қазақ хандығы кезеніңде заңдар қабылданды
А) Болат хан, Қасым хан, Әбілқайыр хан

В) Тәуекел хан, Жәңгір хан, Бұйдаш хан
С) Жәңгір хан, Тәуке хан, Хақназар хан
D) Шығай хан, Есім хан, Мамаш хан
Е) Қасым хан, Есім хан, Тәуке хан
24. Оғыздарда мемлекет болғандығы туралы жазды
А) әл-Акбар, әл-Мақдиси
В) әл-Мақдиси, әл-Хайя
С) әл-Хайя, әл-Факих
D) әл-Якуби, әл Факих
Е) әл-Бируни, ибн Хаукал
25. Орхон-Енисей алқаптарындағы ескерткіш құлпытастар орнатылған
А) Білге қаған, Күлтегін, Тоныкөк
В) Шегу қаған, Күлтегін, Мұқан
С) Қапаған қаған, Тон, Тоныкөк
D) Бумын қаған, Естеми, Тон
Е) Сұлу қаған, Білге, Мұқан
26-30 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 3 ұпай беріледі]
Мәтін

1643 жылы Батыр қонтайшы 50 мыңдық әскерімен Тәңір таудың
оңтүстік сілемдерін басып алып, көптеген қазақтар мен қырғыздарды тұтқынға
түсірді. Жәңгір хан шұғыл түрде жау қолына қарсы бар-жоғы қаруланған 600
атты әскерімен Жоңғар Алатауынан, Орбұлақ деген жерге аттанды.
Қазақ жасағы аз адамнан, бірақ таңдаулы әскерден құралды. Аз адаммен
ашық шайқасқа шыға алмаған адамдардың бір жартысын екі таудың
арасындағы табаны терең сай және жан-жағы биік жартас шатқалға

орналастырып, өзі екінші бөлігімен таудың арғы жағында тығылып тұрды.
Жоңғарлар бекініске жақындап келіп, оған лап қойды. Жердің тар болуы
себепті қоршап алуға өте тиімсіз шайқаста көп адамдарынан айырылған кезде,
Жәңгір оларға желке тұсынан тап берді. Бұл Батыр қонтайшыны көп шығынға
ұшыратты. Осы шайқаста Қазақ хандығының әскери өнерінің тарихында
тұңғыш рет оқпана қазып соғысу тәсілі қолданылды. Көмек қолы келіп
жеткенше Жәңгір хан жер жағдайын пайдалана отырып, 600 әскерімен жау
қолына тосқауыл жасады.
Орбұлақ шайқасы барысында екі үлкен айқас болды. Біріншісі жоңғарлар тап болған жоғарыда айтылған тау аңғары, екіншісі ашық алаңда
өтті. Шайқас алдында Жәңгір хан Самарқандағы Жалаңтөс батырға, Тәңір
Таудағы қырғыз билеушілеріне хабар беріп үлгерді. Осылайша одақтастардан
20 мың әскерімен Жалаңтөс батыр, 20 мыңдай сарбазымен қырғыз батырлары
Көтен және Табан келіп жетті. Ашық алаңда өткен ұрыста қазақ жасақтары
жеңіске жетті. Бұл ұрыста жоңғарлар 10 мыңдай адамынан айырылып, кейін
шегінеді. Осылайша Орбұлақ шайқасы көшпелілердің әскери өнерінің ең биік
шыңының көрінісіне айналды.
1646 жылы Батыр қонтайшы қазақ жеріне тағы да басып кірді. Осы
жорықта жоңғарлар Жәңгір ханның әйелін, балалары мен көптеген адамдарын
тұтқынға алды. Жәңгір ханмен достық байланысы бар Күнделен тайшы
бастаған топтың да әсер етуімен мәселе келісіммен аяқталды.
26. Орбұлақ шайқасы өткен мекенді анықтаңыз
А) Жоңғар Алатауы
В) Тарбағатай тауы
С) Саян тауы
D) Орал тауы
Е) Қаратау
27. Жәңгір хан Дала өңірі үшін озық жаңа әскери әдістерді пайдаланған
А) ай қораланды
В) қоян қашты
С) жылжымалы қамал
D) оқпана жасау
Е) көз алдау
28. Қазақ сарбаздарына көмекке келген
А) Асат пен Табан батыр
В) Тағай мен Жалаңтөс батыр
С) Көтен мен Жантай батыр
D) Сыпатай мен Тағай батыр
Е) Жалаңтөс пен Табан батыр
29. Мәнмәтінді мұқият оқып, дұрыс дәйекті анықтаңыз
1. Батыр қонтайшының 50 мыңдық әскеріне, Жәңгір хан 600 атты әскерімен

қарсы тұрды;
2. Біріккен 30 мыңдық қазақ әскеріне, 40 мыңдық біріккен жоңғар жасағы
қарсы тұрды;
3. Ашық алаңда өткен екінші шайқаста, Самарқаннан Жалаңтөс батыр мен
қырғыздан Көтен пен Табан батырлар жетті;
4. Алтын босағалы Ақ Орда-Батуға, күміс босағалы Көк Орда-Орда Еженге,
болат босағалы Боз Орда-Шайбанға берілді
А) 1,2
В) 1,3
С) 3,4
D) 2,4
Е) 1,4
30. Мәнмәтінді оқып шығып, шайқасқа екі жақтан қатысқан сарбаздарды
анықтаңыз
А) 50 мыңдай
В) 20 мыңдай
С) 100 мыңдай
D) 30 мыңдай
Е) 40 мыңдай

РЕСПУБЛИКАНСКАЯ ОЛИМПИАДА ДЛЯ УЧАЩИХСЯ 6 КЛАССОВ
Пән/Предмет: Қазақстан тарихы
Задания 1-15 [1 балл за каждый правильный ответ]
1. Начало постоянной работы Великого Шелкового пути
А) IV век
В) III век
С) II век до н.э.
D) V век
Е) VI век до н.э.
2. Столица Западного Кыпчакского объединения
А) Тараз
В) Яссы
С) Жанакент
D) Сарайшык
Е) Отырар
3. Сопоставьте значения определения
1. Вакф; 2. Мульк; 3. Зекет; 4. Ихта;
А) земельная доля, с которой можно собирать налоги в свою пользу;
Ә) налог с кочевого скотовода;
Б) земля, находящаяся в собственности духовенства;
В) частные земли в виде государственных налогов;
А) 1-В;2-Б;3-А;4-Ә
В) 1-А;4-В;3-Б;4-Ә
С) 1-Б;2-В;3-Ә;4-А
D) 1-Ә;2-А;3-Б;4-В
E) 1-А;2-Ә;3-В;4-Б
4. Установлено надгробие о героизме первых тюркских каганов в:
А) 582 году
В) 603 году
С) 542 году
D) 568 году
Е) 682 году
5. Автор произведения «Тарихи Рашиди»
А) Юсуф Баласагуни
В) Махмуд Кашгари
С) Ахмет Ясави
D) Кадыргали Жалаири

Е) Мухамед Хайдар Дулати
6. Мавзолей Айша биби находится в:
А) Түркістан
В) Тараз
С) Суяб
D) Сарайшық
Е) Испиджаб
7. Должность верховного правителя каракитаев (киданов)
А) ягма
В) қаған
С) ұлы хан
D) гурхан
Е) ябгу
8. «Второй Аристотель» Востока
А) аль-Фараби
В) аль-Бируни
С) аль-Аббаси
D) Омар Хайям
Е) аль-Кашгари
9. Назван один из самых славных в рядах великих царей и авторитетов
А) Тюркешский каган
В) Киданский гурхан
С) Кыпчакский хан
D) Ягбу Огузов
Е) Правитель Кимаков
10. Ситуация, способствовавшая формированию кыпчаксих племен
А) развитие хозяйственных и общественных отношений
В) исторически сложившаяся общность языка и общая культура
С) оседлость кочевников
D) международная совместная торговля и платежная система
Е) военные походы и оптимальная дипломатия
11. Жангир хан использовал новые передовые военные методы для степного
региона
А) в битве Буланты
В) в битве Аныракай
С) в битве Аягоз
D) в битве Орбулак
Е) в битве калмыцкого истребление (қалмақ қырылған)

12. Государство Караханидов существовало в:
А) 603-704 гг.
В) 1128-1212 гг.
С) 940-1212 гг.
D) 756-940 гг.
Е) 704-756 гг.
13. О передаче Батыю верховной власти приводится подробно
А) в труде Курбангали Халида «Таварих Хамса»
В) в труде Утемис Хаджи «Чингиснама»
С) в труде Абулгазы «Шәджәрат ат-Түрік»
D) в труде Кадыргали Жалаири «Жамигат ат таварих»
Е) Рашид ад дин «Тарихи Рашиди»
14. Превратившись во «временного правителя» Золотой Орды, он практически
15 лет держал в своих руках всю власть
А) Едиге би
В) Ногай батыр
С) Тохтамыс хан
D) Нур ад-Дин
Е) Эмір Темир
15. Избранный Ханом Абулхаир в 1428 году в возрасте 16 лет
А) Чагатай разделил улус на два владения
В) Окончательно устранил зависимость от Улуг-Улуса
С) Двинулся в Маверенахр со своей армией
D) Владел западной частью улуса Джучи
Е) Восстановил улуса Шайбанидов
Задания 16-25 [2 балла за каждый правильный ответ]
16. При Касым-Хане границы Казахского ханства граничили:
А) От Иртыша, на западе до Волги, с нижними течениями Амударьи и
Сырдарьи
В) С истока Иртыша вдоль реки Енисей и горы Каракорум
С) на востоке Турфанской равнины и вдоль реки Тарыма по среднему течению
Сырдарии
D) от долины реки Урала регион Улытау, ветви Каркаралы и долины реки
Иртыш
Е) от Ферганской долины до горы Копетдаг, на севере вдоль Мавереннахра
17. Сопоставьте сборники законов Казахских ханов
1. «...Светлый путь»; 2. «...Исконный путь»; 3. «Жеты Жаргы»
А. Тауке хан; Ә. Касым хан; Б. Есим хан
А) 1-А;2-Ә;3-Б

B) 1-Ә,2-Б;3-А
C) 1-Ә;2-А;3-Б
D) 1-А;2-Б;3-Ә
Е) 1-Ә;2-Б;3-А
18. Касым хан правил в:
А) 1538-1580 гг.
В) 1511-1518 гг.
С)1582-1598 гг.
D) 1535-1560 гг.
Е) 1598-1628 гг.
19. Определите хронологически правильный порядок событий
1. гибель Отырара; 2. Атлахская битва; 3. Уничтожение Катаганов;
А) 1.3.2
В) 2.3.1
С) 2.1.3
D) 3.1.2
Е) 3.2.1
20. Название правовых законов Чингисхана
А) Ясы
В) Жеты Жаргы
С) обычай Аль-Амаль
D) Силсилиа
Е) Тарихат
21. Города, ставшие ордами Кыпчакского ханства
А) Сарай-Берке, Испиджаб
В) Сыганак, Сарайшык
С) Туркестан, Отырар
D) Чинги Тура, Сауран
Е) Созак, Баласагун
22. В Могольстане привилегии эмиров Дулатов были утверждены чин
владением
А) Улусбеги
В) Тархан
С) Тегин
D) Сюбашы
Е) Везир
23. Создатели законов при Казахском ханстве
А) Болат хан, Қасым хан, Әбілқайыр хан

В) Тәуекел хан, Жәңгір хан, Бұйдаш хан
С) Жәңгір хан, Тәуке хан, Хақназар хан
D) Шығай хан, Есім хан, Мамаш хан
Е) Қасым хан, Есім хан, Тәуке хан
24. Писал о том, у огузов было государство
А) аль-Акбар, аль-Мақдиси
В) аль-Мақдиси, аль-Хайя
С) аль-Хайя, альл-Факих
D) аль-Якуби, аль Факих
Е) аль-Бируни, ибн Хаукал
25. Установлены памятные надгробия в Орхон-Енисейских долинах
А) Билге каган, Кюль-тегин, Тоныкок
В) Шегукаган, Кюль-тегин, Мукан
С) Капаган каган, Тон, Тоныкок
D) Бумын каган, Естеми, Тон
Е) Сулу каган, Билге, Мукан
Задания 26-30 [3 балла за каждый правильный ответ]
Текст

В 1643 г. Батыр Контайшы с 50-тысячным войском завоевал южные
отроги Тянь-Шаньских гор, пленив много казахов и киргизов. Жангир хан,
спешно собрав всего 600 вооруженных всадников, отправился навстречу врагу
в Джунгарский Алатау, в местности Орбулак.
Казахский отряд был малочисленным, но состоял из отборных воинов.
Пользуясь особенностями местности, Жангир хан до прихода основных сил
сумел поставить заслон врагу с 600 воинами. Одна половина людей, не
сумевших вступить в открытую битву с небольшим количеством людей, была

помещена в ущелье с глубоким оврагом и высокими скалами между двумя
горами, а вторая спряталась за другой частью горы. Джунгары подошли к
крепости и бросились в атаку. Когда он потерял много людей в битве, слишком
неэффективной для окружения из-за узкой земли, Жангир наступил с краю.
Это привело к большим потерям Батыра Контайшы. В этом сражении впервые
в истории военного искусства казахского ханства был использован способ
копания ямы (оқпана қазу). Пока помощь не прибыла, Жангир-хан
воспользовался территориальным положением, чтобы войском в 600 человек
заблокировать противника.
В ходе Орбулакской битвы произошло два больших сражения. Первое –
в вышеназванном горном ущелье, где джунгары попали в засаду, второе – на
открытой местности. Перед вторым сражением Жангир хан успел отправить
послание Жалантос батыру в Самарканд, кыргызским правителям Тянь-Шаня.
Таким образом, из союзников прибыли Жалантос батыр со своим войском и
кыргызские батыры Котен и Табан. В генеральном сражении на открытом поле
казахское войско одержало победу. В этом бою джунгары потеряли около 10
тысяч человек, а затем отступили. Орбулакская битва стала вершиной
военного искусства кочевников.
В 1646 г. Батыр Контайшы вновь вторгся в казахские земли. Во время
этого похода джунгары пленили большое количество людей, среди них были
жена и дети Жангир хана. Но в ходе переговоров благодаря дружескими связям
между Жангир ханом и джунгарским Кунделен Тайшы данная проблема была
решена в пользу казахского хана.
26. Определите место, где проходила Орбулакская битва
А) Джуңгарский Алатау
В) гора Тарбагатай
С) гора Саян
D) гора Урал
Е) Қаратау
27. Жангир хан использовал новые передовые военные методы для степного
региона
А) окружение со всех сторон (ай қораланды)
В) убегающий заяц (қоян қашты)
С) передвижная крепость (жылжымалы қамал)
D) копание ямы (оқпана жасау)
Е) обман зрения (көз алдау)
28. В помощь казахским воинам пришли
А) Асат и Табан батыр
В) Тагай и Жалантос батыр
С) Котен и Жантай батыр
D) Сыпатай и Тагай батыр
Е) Жалантос и Табан батыр

29. Внимательно прочитайте контекст и определите правильный аргумент
1. Хан Жангир 600 конным войском противостоял 50-тысячному воиску
Батыра Контайшы,
2. Объединенным 30-тысячным казахским войскам противостоял 40-тысячный
объединенный джунгарский отряд
3. Во втором сражении на открытой местности из Самарканда добрались
Жалантос батыр и киргизский батыр Котен и Табын
4. Белая юрта, предназначенная Батыю, была с золотым порогом, синяя юрта с
серебренным порогом - Орда Ежену, светло-серая юрта со стальным порогом
– Шайбану.
А) 1,2
В) 1,3
С) 3,4
D) 2,4
Е) 1,4
30. Прочтите контекст и определите число воинов, участвовавших в битве с
обеих сторон
А) около 50 тыс.
В) около 20 тыс.
С) около100 тыс.
D) около 30 тыс.
Е) около 40 тыс.