10 СЫНЫП
Жазбаша жұмыс
(Максималды балл – 30 ұпай. Берілген нақты сұрақтың әрбір жауабы 10
ұпаймен бағаланады)
Ұсыныс: Қарастырылып отырған тақырып бойынша берілген сұраққа тарихи шығарма
түрінде жауап беріледі. Яғни, жауап бергенде отандық тарихнаманың ресми
тұжырымдамаларымен қатар, олимпиадаға қатысушының өзіндік ұстанымы да болуы тиіс.

«ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТӘУЕЛСІЗДІГІНІҢ 30 ЖЫЛДЫҒЫ
ОҚУШЫ КӨЗІМЕН: ТАРИХ, ОҚИҒАЛАР, АДАМДАР»
1) Мен үшін елімнің тәуелсіздігінің мәні мен маңызы неде?
2) Тәуелсіздігіміздің нышандарының бірінің маңыздылығын ашып
көрсетіңіз.
3) Сіздің ойыңызша, Қазақстан Тәуелсіздігінің қалыптасуында қандай
тарихи оқиға маңызды рөл атқарды?

ТАЛАПТАР
Эссе құрылымы үш тақырыпшадан тұрады. Жұмысқа қойылатын
басты талап – мазмұнын ықшамдап пәнді жақсы білетінін көрсету.
Эссе жазу кезінде қатысушы келесі талаптарды ұстанады:
1. Таңдалған тақырыпқа қатысты тарихи фактілерді толық және дәл
көрсетеді және оны жан-жақты ашуға тырысады (1 балл);
2. Тарихи оқиғалардың уақыты мен орындарын, тарихи тұлғалардың
есімдері мен қоғамдық жағдайларды нақты атау (2 балл);
3. Ғылыми тарихи ұғымдар мен терминдерді сауатты қолдану (2
балл);
4. Тарихи оқиғалар, құбылыстар мен процестер арасындағы себептік
байланыстарды қолдану және оларды қатаң түрде осы себепсалдарына сәйкес баяндау (3 балл);
5. Таңдалған тақырыпты қысқаша кіріспе бөліммен (талданатын
тарихи мәселенің тұжырымдары, сипаттамасы) таныстыруды бастау,
негізгі мазмұнды логикалық және дәйекті түрде баяндау, эссені қысқаша
қорытындымен (негізделген қорытындымен) аяқтау (2 балл);
6. Эссе көлемі-300-500 сөз.
7. Мәтін ұқыпты, түсінікті қолжазбамен жазылуы керек.

Тест тапсырмалары
(әр сұрақтың жауабы 1 ұпаймен бағаланады)
1. Тарихи деректер арқылы адамзаттың өткенін зерттейтін ғылым:
А) Антропология.
B) Археология.
C) Этнография.
D) Астрономия.
2. «Аң стилі» өнері тән болды:
A) Түріктерге.
B) Сақтарға.
C) Моңғолдарға.
D Ғұндарға.
3. Көшпелі халықтар туралы көзқарастар мен білім жүйесінің негізін
кімдер қалады:
А) Отырықшы өмір салтын ұстанған халықтар.
B) Еуропалық саяхатшылары.
C) Моңғол жаулап алушылары.
D) Араб саяхатшылары.
4. Б.з.д. V ғасырда скиф тайпаларының өмір салтын таңдана
суреттеді:
A) Сократ.
B) Пифагор.
C) Страбон.
D Геродот.
5. Еуропада көшпенділерді (атап айтқанда, ғұндарды) дәл осылай
қабылдады:
A) Дінді уағыздаушылар ретінде.
B) Жоғарыдан келген жаза секілді.
C) Құтқарушылар ретінде.
D) Саяхатшылар ретінде.
6. Қола дәуірінде Қазақстан шаруашылығында қандай өзгерістер
болды?
А) Егіншілік дамыды.
В) Сауда мен қолөнер жедел қарқынмен дамыды.
С) Бау-бақша шаруашылығы дамыды.
D) Көшпелі мал шаруашылығының басталуы.

7. Ратцель, Тойнби сынды ғалымдар – «көшпелілер» туралы былай
деді:
А) Көшпелілер сырттың көмегінсіз өркениетті қоғам мен мемлекет құра
алмайды.
B) Көшпелілерде мүліктік және әлеуметтік теңсіздік бәрінен бұрын
байқалды.
C) Көшпелілерде феодализмнің бастапқы нышандары болған, тек
рулық мемлекет болды.
D) Көшпелі және отырықшы өркениеттер дамудың бір сатысында тұр.
8. Еуразия көшпенділерінің осы континент тарихына қосқан үлесін
жоғары бағалап, көшпелі тайпаларға, әсіресе ғұндар мен түріктерді
зерттеуге көп көңіл бөлген тарихшы ғалым:
А) Л.Н. Гумилев
B) К.А. Ақышев
C) А.П. Чулошников
D) А.П. Окладников
9. Андронов қоғамында рулық-ұжымдық меншіктің орнына келген
меншік түрі:
А) Үлкен қауым.
В) Тайпалық.
C) Патриархалдық рулық.
D) Жеке отбасы.
10. Қарғалы диадемасында бейнеленген қанатты жылқылар нені
білдіреді?
А) Күнді.
В) Айды.
C) Аспанды.
D) Жерді.
11. Қола дәуірінің соңғы кезеңіне жататын мәдениетті атаңыз:
А) Тасмола.
В) Беғазы-Дәндібай.
С) Нұра.
D) Кельтеминар.
12. 1917 жылы қарашада құрылған Түркістан автономиясының
құрамына кірген Қазақстанның облыстары:
А) Сырдария және Петропавл.
В) Сырдария және Семей.
С) Сырдария және Жетісу.
D) Сырдария және Ферғана.

13. «Киелі» термині нені білдіреді?
A) Бірсарынды, күңгірт.
B) Құрметті, қасиетті.
C) Қарапайым, күмәншіл.
D) Қасиетті, түнерген.
14. Домбыра музыкасындағы лирикалық бағыттың негізін қалаушы:
А) Құрманғазы Сағырбайұлы.
В) Тәттімбет Қазанғапұлы.
С) Дәулеткерей Шығайұлы.
D) Біржан Қожағұлұлы.
15. ХХ ғасырдың 60-жылдарында Н.С. Хрущев партиялық ұйымдарды
қандай принцип бойынша бөлді?
А) Әкімшілік.
В) Аумақтық.
С) Өндірістік.
D) Біліми шегі бойынша.
16. Сақтардың Тасмола мәдениеті таралған аумақ:
A) Солтүстік және Орталық Қазақстан.
B) Оңтүстік және Батыс Қазақстан.
C) Шығыс Қазақстан.
D) Шығыс және Батыс Қазақстан.
17. Этногенез дегенміз…
A) Қазіргі адам типінің пайда болуының тарихи процесі.
B) Нәсілдің пайда болуының тарихи процесі.
C) Шығу-тегі туыс қауымның тарихи қалыптасуы.
D) Этностың пайда болуының тарихи процесі.
18. Дамыған көшпелі империя мен ерте көшпелі империяның
арасындағы басты айырмашылықты анықтаңыз:
A) Үлкен тұрақты армияның болуы.
B) Заңның болуы.
C) Мемлекеттің тұрақты шекараларының болуы.
D) Мемлекеттің тұрақты шекараларының және заңының болуы.
19. Рабад дегеніміз А) Ортағасырлық қаланың ақсүйектер өмір сүрген бөлігі.
В) Ортағасырлық қаланың кедейлер өмір сүрген бөлігі.
C) Ортағасырлық қаланың қала әкімшілігі тұрған бөлігі.
D) Ортағасырлық қаланың сауда-саттық ұйымдастырылған бөлігі.

20. «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» инфрақұрылымдық даму
бағдарламасының негізгі міндеттерінің бірі болып табылады:
A) Үйлесімді тіл саясаты.
B) Энергетикалық инфрақұрылымды нығайту.
C) Халықтың денсаулығын нығайту.
D) Тарихи-мәдени дәстүрлерді жаңғырту.

Письменная работа
(Максимально оценивается в 30 баллов, по 10 баллов за каждый ответ на
конкретно поставленный в теме вопрос)
Рекомендация: Ответ дается по существу вопросов раскрываемой темы в форме
исторического эссе. Это означает, что в ответе должны прозвучать не только официальные
концепции отечественной историографии, но и индивидуальная позиция участника
олимпиады.

«30 -ЛЕТ НЕЗАВИСИМОСТИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН ГЛАЗАМИ
ШКОЛЬНИКА: ИСТОРИЯ, СОБЫТИЯ, ЛЮДИ»
1) Что для меня есть и значит независимость моей страны?
2) Раскрыть и показать значимость одного из символов нашей
независимости.
3) Охарактеризовать какое историческое событие на ваш взгляд
сыграло важную роль с становлении независимости Казахстана?

ТРЕБОВАНИЯ
Структура эссе включает в себя три под темы. Главное
требование к работе — показать в сжатой форме хорошее знание
предмета.
При написании эссе участник придерживается следующих
требований:
1. Полно и точно излагать исторические факты, относящиеся к
избранной теме, и стремиться всесторонне раскрыть ее (1 балл);
2. Точно называть даты и места исторических событий, имена и
общественное положение исторических деятелей (2 балл);
3. Грамотно употреблять научные исторические понятия и
термины (2 балл);
4.
Использовать
причинно-следственные
связи
между
историческими событиями, явлениями и процессами, излагать их
строго в соответствии с этими причинно-следственными связями (3
балл);
5. Начать изложение избранной темы с краткой вступительной
части (постановки, характеристики анализируемой исторической
проблемы),
излагать
основное
содержание
логично
и
последовательно,
завершить
эссе
кратким
заключением
(обоснованными выводами) (2 балл);
6. Объем эссе 300-500 слов.
7. Текст должен быть написан аккуратно, разборчивым почерком.

Тестовые задания
(каждый ответ оценивается в 1 балл)
1. Наука, изучающая прошлое человечества по историческим
источникам:
A) Антропология.
B) Археология.
C) Этнография.
D) Астрономия.
2. «Звериный стиль» был характерен для искусства:
A) Тюрков.
B) Саков.
C) Монгол.
D Гуннов.
3. Кем были заложены основы системы взглядов и знаний о кочевых
народах:
А) Народами, которые вели оседлый образ жизни.
B) Путешественниками европейцами.
C) Монгольскими завоевателями.
D) Арабскими путешественниками.
4. Он в V в. до н.э. восторженно описывал образ жизни скифских
племён:
A) Сократ.
B) Пифагор.
C) Страбон.
D Геродот.
5. В Европе кочевников (в частности, гуннов) воспринимали именно
так:
A) Как проповедников религии.
B) Как наказание свыше.
C) Как спасителей свыше.
D) Как путешественников.
6. Какие изменения произошли в хозяйстве Казахстана в период
бронзового века?
А) Развивалось земледелие.
В) Торговля и ремесло развивались ускоренным темпом.
С) Развивалось садоводство.
D) Начало кочевого скотоводства.

7. Учёные Ратцель, Тойнби высказываясь о кочевниках, говорили, что:
А) Кочевники не в силах создать цивилизованное общество и
государство без помощи извне.
B) У кочевников имущественное и социальное неравенство
проявилось раньше всех.
C) У кочевников было только родовое государство - начальная стадия
феодализма.
D) Кочевая и оседлая цивилизации стоят на одной ступени развития.
8. Этот историк уделял большое внимание кочевым племенам,
особенно гуннам и тюркам, высоко оценив вклад кочевников Евразии в
историю этого континента:
А) Л.Н. Гумилёв
B) К.А. Акишев
C) А.П. Чулошников
D) А.П. Окладников
9. В андроновском обществе на смену родовой коллективной
собственности пришла собственность:
А) Большой общины.
В) Племени.
C) Патриархального рода.
D) Отдельной семьи.
10. Что символизировали крылатые кони изображенные на
каргалинской диадеме?
А) Солнце.
В) Луну.
C) Небо.
D) Землю.
11. Назовите культуру поздней бронзы:
А) Тасмолинская.
В) Бегазы-Дандыбаевская.
С) Нуринская.
D) Кельтеминарская.
12. Какие области Казахстана вошли в состав Туркестанской
Автономии, образованной в ноябре 1917 года.
А) Сырдарьинская и Петропавловская.
В) Сырдарьинская и Семипалатинская.
С) Сырдарьинская и Семиреченская.
D) Сырдарьинская и Ферганская.
13.

Что означает термин «сакральный»?

A) Однообразный, сумрачный.
B) Почитаемый, священный.
C) Скромный, скептический.
D) Священный, угрюмый.
14. Основоположник лирического направления в домбровой музыке:
А) Курмангазы Сагырбай-улы.
В) Таттимбет Казангап-улы.
С) Даулеткерей Шыгай-улы.
D) Биржан Кожагул-улы.
15. По какому принципу в 60-х годах XX века Н.С. Хрущев делил
партийные организации?
А) По административному
В) По территориальному
С) По производственному
D) По образовательному цензу
16. Тасмолинская культура саков была распространена на
территории:
A) Северного и Центрального Казахстана.
B) Южного и Западного Казахстана.
C) Восточного Казахстана.
D) Восточного и Западного Казахстана.
17. Этногенез это…
A) Исторический процесс происхождения человека современного типа.
B) Исторический процесс происхождения расы
C) Исторический сложившееся кровнородственное сообщество.
D) Исторический процесс происхождения этноса.
18. Какое главное было отличие между развитой кочевой империи от
ранней кочевой империи:
A) Наличие большой регулярной армии.
B) Наличие закона.
C) Наличие постоянных границ государства.
D) Наличие постоянных границ государства и закона.
19. Что такое рабад?
А) Часть средневекового города, в котором проживала знать.
В) Часть средневекового города, где проживали бедняки.
C) Часть средневекового города, где проживала городская
администрация.
D) Часть средневекового города, где организовывали торговлю.

20. Одной из ключевых задач программы инфраструктурного
развития «Нұрлы жол – путь в будущее» является:
A) Гармоничная языковая политика.
B) Укрепление энергетической инфраструктуры.
C) Укрепление здоровья населения.
D) Возрождение историко-культурных традиций.