2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Діни экстремизм – бейбітшілік пен тұрақтылыққа төнген қауіп

Материал туралы қысқаша түсінік

Материал оқытушы, студенттер қауымына қажет болып табылады. Дөңгелек үстел деңгейлеп-саралап оқыту технологиясының элементтері пайдаланылып құрастырылды. Қоғамда орын алған өзекті проблемаларды баяндау арқылы, діни секталардан сақ болудың жолдарын үйренеді.

Чалгинбаева Гульназ Солтангазыевна

Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

22 Желтоқсан 2017

2383

1 рет жүктелген

Адам және қоғам Тәрбие сағаты 10 сынып

Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі

770 тг 578 тг

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ «БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ» ММ«КӨЛІК ЖӘНЕ КОММУНИКАЦИЯ КОЛЛЕДЖІ» МКҚК

БЕКІТЕМІНДиректордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары _______________ Ж.М. Туребекова

«Діни экстремизм – бейбітшілік пен тұрақтылыққа төнген қауіп»тақырыбына өтетін сабақтан тыс іс-шараның әзірлемесі

Дайындаған оқытушы________ Г.С. Чалгинбаева «Әлеуметтік-гуманитарлық пәндер» кафедрасыотырысында қарастырылды және мақұлданды.Хаттама № __«__» ___ 2014 ж. Кафедра меңгерушісі __________ А.Т. Ахметова

АстанаТақырыбы: «Діни экстремизм – бейбітшілік пен тұрақтылыққа төнген қауіп».Мақсаты:1. Экстремизм, терроризм, терминдеріне түсінік беру, Қазақстан Республикасындағы лаңкестікпен қарсы күрестің құқықтық негіздері, қазіргі таңдағы ахуал жайы жөнінде мағлұмат беру.2. Оқушыларды БАҚ құралдары мен ғаламтор материалдарын пайдалана отырып, дамыта оқыту.3. Келер ұрпақ жас өренді өмір қауіпсіздігі, жанашырлыққа, бейбіт рухтағы адами қасиеттерге тәрбиелеу.Сабақтың түрі: тәрбие сабағыСабақтың әдісі: Сұрақ – жауап /ситуация туғызу, шешу жолын айту, нақты дәлелдер келтіру/Сабақтың көрнекілігі:«Ата-аналар мен оқушыларға арналған экстремизм мен терроризмге қарсы профилактикалық іс-шаралар» атты әдістемелік нұсқаулық, бейне материал «Исламның радикалдануы және қазақ жастары», тақырыпқа сай слайд. Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.1. Амандасу.2. Келген қонақпен таныстыру.3. Сабақ жоспарымен таныстыру.

ІІ. Негізгі кезең. Кіріспе сөз. Құрметті ұстаздар, қонақтар мен оқушылар! Бүгін сіздер «Діни экстремизм – бейбітшілік пен тұрақтылыққа төнген қауіп» атты 1-2 курс студенттері арасындағы дөңгелек үстелде бас қосып отырсыздар. Қоғамның ең әлсіз тұсы дін. Жастарымыздың дін туралы сауаттылығы нашарынан ба, әлде бір себептерден бе секталарға кіру, «Діни экстремизм» мен «Терроризм» мәселелері қоғамда белең алғаны сөзсіз. Бүгінгі «Діни экстремизм – бейбітшілік пен тұрақтылыққа төнген қауіп» атты дөңгелек үстелде қазіргі уақытта қоғамның, мемлекеттің ең өзекті мәселесіне айналған проблема туралы студенттеріміз ой бөлісіп, пікір аламасады. Сідермен дөңгелек үстелде екі сұрақ бойынша талқылауды ұсынып отырмын. Олар: 1. Экстремизм деген не? Экстремизмнің негізгі белгілерін қалай ажыратамыз?2. Діни экстремизм және оның алдын - алу үшін не істеу керек?- Бірінші сұрақты талқыламас бұрын, «Экстремизм мен терроризмнің тарихы» атты баяндаманы тыңдайық. Баяндаманың үлгісі:Қазіргі уақытта қоғамда орын алған дерт ретінде экстремизм мен терроризмге қоғамдық ғылымдар өз назарын салуда. «Бұл дерттің мәні неде? Ол қайдан пайда болды?» - деген сұрақтарға жауап беріп көрелік.Терроризмнің ұшқындауы ішкі және сыртқы саясаттағы үлкен есептер мен мемлекет аппаратының оған әлсіздігіне, дәрменсіздігіне байланысты болады. Терроризм – идеологиялық және күш қолдану арқылы жүргізілетін саяси күрес. «Терроризм» («лаңкестік») – араб тілінде «ирхаб» сөзімен аталады (рахаба, ирхабу, рахбатан), мағынасы – «қорқыту». Яғни оның негізгі мәні – үрей мен күш көрсету. Лаңкестіктің екі түрі бар. Жекелеген терроризм – бір-екі адам арқылы іске асса, ұйым¬дасқан терроризмде белгілі бір ұйымдардың жоспарымен жүзеге асырылады («Әл-Қаида», «Шығыс Түркістанның Ислам партиясы», «Күрдтердің халық партиясы» «Өзбекстанның Ислам қозғалысы» және т.б.). Терроризм өз мақсатына қарай ұлттық және діни түрлері көп айтылады. Мұның алғашқысы ұлт-азаттық сипатта көрініс береді. Ал діни лаңкестік дінаралық қақтығыстар немесе дінішілік жанжалдар кезінде қолданылады. «Терроризм» термині ең алғаш 1798 жылдан бері қолданылып келеді. Терроризмнің алғашқы толқыны француз революциясынан басталды. Екінші толқыны ХІХ ғасырдың соңғы үшінші бөлігінде болды. Ирландия, Македония, Сербия және бірқатар мемлекеттерде ұлттық-радикалистік терроризм; Франция, Италия, Испания мемлекеттеріндегі революциялық-демократиялық терроризм; Ресейдегі «Халықтық ерік» пен «Социалист-революционерлер» партияларының революциялық-демократиялық терроризмі; 1910, 1914 - 1934 жылдары аралағында, дүниежүзілік соғыс, 1945 – 1975 жылдардағы оқиғалар. 1960 – 1970 жылдары жаңа саяси терроризмнің толқыны пайда болды. Өкінішке орай лаңкестік оқиғалар күн өткен сайын үдете түсуде. Оған дәлел ретінде төмендегі кестені ұсынамыз.(кесте)Көріп отырғандарыңыздай, терроризмнен ең көп зардап шеккен мемлекеттер ондығына елімізбен іргелес жатқан көрші Ресей мемлекеті де кірген. Ал 158 елдін ішінде Қазақстан 47 орында тұр. Бұл көрсеткіш еліміздің әрбір азаматына ой салуы тиіс.Терроризм мен экстремизм тарихы туралы сөз қозғағанда ХХІ ғасырда болған жан түршігерлік лаңкестік актілерді де атап өткенді жөн көрдік. (кесте)Өкінішке орай елімізде де лаңкестік оқиғалар көптеп тіркелуде. Соңғы жылдары (2011 жыл 17 мамыр - 2012 жыл 21 қыркүйек) шамасында Қазақстан аумағында болған террористік оқиғалардан 74 адам (оның 12-сі - полицейлер мен арнайы жасақ сарбаздары) қаза тапты. Мысалы, 2011 жыл 17 мамырда Ақтөбе ҰҚК департаменті ғимаратында жарылыс болып, онда 3 адам жараланды. 2011 жыл 24 мамырда Астана ҰҚК абақтысы жанында көлік жарылып, 2 адамның мәйіті табылды. Осы тектес оқиғалар Атырау, Тараз қалаларында және Алматы облысында да орын алды.Қазақстан Республикасында 2005 жылы жат ағымдар шырқау шегіне жетті. Осы жағдай діни экстремизмнің орын алуына қауіп төндірді. Соған байланысты елімізде 2011 жылы «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданып, діни бірлестіктер сарапталып, нәтижесінде елімізде 17 діни конфессиялар мен 3088 діни бірлестік тіркелген.

Сонымен, бірінші сұрақ (І деңгей) бойынша талқылауға көшейік «Экстремизм деген не? Экстремизмнің негізгі белгілерін қалай ажыратамыз?».

1 студент: Қазіргі таңда діни - ахуал жағдайында жалпы экстремизм деген терминге зерттеушілер ортақ бір нақты мазмұн беретін балама сөз тапқан жоқ. Әр ғалым өзінше сөз саптайды. Бір анығы, қоғам үшін бұл – үлкен қауіпті құбылыс.2 студент: ___________сұрағына қосатын болсам, иа нақты балама жоқ. Енді осы экстремизмнің мағынасын объективті түрде түсіндіріп көретін болсам, Экстремизм (ехtгеmus) деген латын тілінен енген термин, сөздік мәні соңғы, шеткі деген мағынаны білдіреді, ал саяси мағынасы шектен шыққан көзқарас пен іс - әрекет арқылы ерекшеленетін күрделі әлеуметтік феномен. Сонымен қатар, бұл – тікелей немесе жанама түрде парламенттік демократияны жоққа шығаратын саяси қызмет түрі.3 студент: Экстремизмнің негізгі белгілерін қалай ажыратамыз? Деген сұраққа жауап бергім келіп тұр, менің ойымша біріншіден, мемлекетте диктатура орнатуды ашық жариялайды, яғни бұл дегеніңіз елдегі азаматтардың саяси және азаматтық құқықтарын кемсіту; екіншіден, елдегі конституциялық құрылымды үзілді - кесілді мойындамайды, оны зорлық - зомбылық күшімен жоюға және билікті заңсыз басып алуға ашық түрде насихаттайды; үшіншіден, заңсыз қарулы жасақтар құрады; төртіншіден, елде әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, тіл және діни алауыздықты қоздырады, сонымен қатар, осы ерекшеліктер бойынша азаматтардың құқығын шектеуді мақсат етеді; бесіншіден, елде белгілі бір ұлттың немесе діни конфессияның тоталитарлық режимін орнатуға ұмтылады.Оқытушы: Сонымен, «діни экстремизм» дегенді қалай түсіндірер едіңіз?4-студент: Қоғамдағы дәстүрлі діннің құндылықтарын жоққа шығару. Дәстүрлі дінге жат «идеяны» белсенді насихаттау. Зайырлы қоғамға қарсы әрекет ету. Қоғамға белгілі бір діни конфессия бойынша өз түсініктері мен көзқарастарын насихаттау деуге болады.

Бейне материал ұсынылады.Оқытушы: Бүгінгі шиеленіскен діни ахуалдың себеп - салдары қандай? (ІІ деңгей)5-студент: Қазақ елінің соңғы жылдары үсті - үстіне болған жарылыстардан ұйқысы қашып, мазасы кете бастады. Ақтау абақтысынан басталған діни дүрбелең, іле - шала Ақтөбе. Осындай оқиғалардан кейін «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» ҚР Заңы, Қазақстан Республикасында діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2013 - 2017 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама сияқты нормативті құжаттар қабылданды. Осыған байланысты, жастар арасында діни экстремизмнің алдын алу мақсатында,жылма-жыл студенттер мен оқытушыларға дәрістер оқылып, психологтардың, теологтардың, дін өкілдерінің, қатысуымен дөңгелек үстелдер мен кездесулер ұйымдастыру жүктелген. Менің ойымша, Енді бұл проблемамен құқық қорғау орындары ғана емес, бүкіл қоғам болып күресу керек секілді. Өйткені, діни экстремизм мемлекет тұтастығына сызат түсіріп отырған бірден - бір қауіпке айналып отыр. Ендеше, еліміздегі діни шиеленіскен ахуалдың себеп - салдарының күрмеуін ағытуға біз де өз тарапымыздан азаматтық пікір білдіруді жөн санаймын.6-студент: Мені қызықтыратын бірден-бір мәселе: ҚР-да діни экстремизмнің орын алуына қандай жағдайлар себеп болды? Ол бойынша менің көзқарасым мынадай:Біріншіден, еліміз тоқсаныншы жылдардың басында тәуелсіздікті нығайту үшін мемлекеттің күш - жігерін негізінен экономикалық әлеуетті арттыруға жұмсады. Осының әсерінен руханият саласы мешеулікке ұрынды. Қожа - молдалар үшін аласапыран заман саналған жетпіс жылдық атеистік дәуірдің өзінде дәл тоқсаныншы жылдардағыдай қазақ халқының руханияты тым төмендемеген еді.7-студент:Кеңес билігі кезеңінде ұлт зиялылары руханиятқа деген қажеттілікті әдебиет пен өнер арқылы өтеп, халыққа шама-шарқынша дұрыс тәлім - тәрбие беріп келді. Ал тоқсаныншы жылдардағы әлеуметтік - экономикалық дағдарыс осы тәрбие мектебіне де өз салқынын тигізді. дәлел келтіретін болсам, Мемлекет халықтың рухани бағытын айқындап бермеген соң, қаталаған қалың бұқара шөлі қанбаса да секталардың жалаң діни ақпаратынан су ұрттай бастады. Ал, миссионерлер болса, халықтың осы мағынауи һәм материалдық қажеттілігін өз мақсаттарына ұтымды пайдалана білді. Егер біздің билік Кеңестік кезеңде белгілі бір деңгейге көтерілген мәдениет пен әдебиетімізді аман сақтап қала алғанда, бәлкім, дәл бүгінгідей рухани дағдарыс орын алмаған болар еді.

Бұл мәселеге түйінді пікір білдіруді қонағымызға берсек! (қонақ пікірі).

Дөңгелек үстеліміздің келесі сұрағы (ІІІ деңгей) «Діни экстремизм және оның алдын - алу үшін не істеу керек?»8-студент: Қазірде елімізде жайып келе жатқан кері діни ағымдар мен секталар көп. Солардың басты дегендерімен таныстыра кетейін.Уаһһаб Уаххабилік - діни – саясиағым, Мухаммед ибн Әбдел УІІІ ғасырда Арабстанның Нәжд өлкесінде пайда болған. Мұхаммед пайғамбарға сыйынудың қажеті жоқ деп есептейді.«Иегово куәлары» Сиқырлау әдісін қолданады.Халықаралық Кришна санасы қоғамыт. б Олар отбасынан ажырасып бөлек тұру, транс күйге түсіру бағдарламалары пайдаланады. Көрініс. Кейіпкерлер есімдері ойдан шығарылған.Жүргізуші: 2011 жыл. Қыркүйек айы. Бақытты отбасы!

Ана: - Ұлым, Ануар, жүр таңғы асынды іш! – Әкесі, сенде жүрсеңші! (әндетіп дастархан әзірлеп жүреді).

Ануар: Анашым, қайырлы таң! (бетінен сүйеді, қуанышты).

Ана: Ануарым, қалай ұйықтадың?! Кел, кел, отрағой. (столға келіп отырады).

Әкесі келеді. Әке: міне, менде келдім! Қайырлы таң! Күн тамаша болып тұр! (столға отырады)

Үстелдің үстінде әңгіме-сарсаңға түседі. Шай ішіп, қалжыңдасып отырады. Анасы мен әкесі машинаның дөңгелегіне ақша жетпей жатқандығы туралы сөз қозғайды.

Әке: - Иә, уақытты зымырайды... Қой, шығайық... кім-қай жаққа барады? Роза, сен қалай жүресің? Ануар, сен ше?

Ана: мені дәріхана жақтан тастап кетші. (шашын жөндеп есікке беттейді)

Анауар: Сіздер жүре беріңіздер! Мен автобуспен барамын!(Әкесі мен анасы шығып кетеді. Ануар сөмкесін реттеп, шығады)

Аялдама. Ануар автобус күтіп тұрады. Қасына жылы қабақ танытып, тәте келеді.

Тәте: - Салеметсіңбе, балам! Мына жерден 25-ші автобус жүреді ме?

Ануар: иә, тәте, жүреді.

Тәте: - күз болсада, күн әзірге жылы болып тұр. Бұл уақытта адам дәрумендер ішіпі тұруы керек. Қазіргі уақытта денсаулықты күтпесе болмайды.

Анауар: - иә, дұрыс айтасыз!

Тәте: - Қазіргі тамақтың барлығы табиғи месе, жасаңды. Сүт болсың, шөп-шалаң болсың...

Анауар: - анамда солай дейді.

Тәте: Біз үлкендер білеміз ғой. Қасиетті жазбада, тәңір болашақта жасаңдылықтың барлығын қалпына келтіреді делінген. Экология барлығы өз қалпына келеді екен. Міне, мына жазбаларды көр. Қызықсаң, біздің қоғамның мекен жайы көрсетілген. Келсеңде болады... біздің қоғам қиналғандарға көмектеседі... рухани көмек, тіпті ақшалай көмектенде аянып қалмаймыз... болмаса өз телефоныңды берсең де болады.

Анауар: - қызық екен (кітапшаны оқып тұрып). Жақсы жазып алыңыз .. 8 701 123 45 67... - Жақсы сау болыңыз. Менің автобусымда келді.

Жүргізуші: арада 1 жыл өтті. Отбасындағы жағдай.

Анасы ұлының бөлмесінің есігін қағып:-Ануар, балам, есігіңді аш! Таңғы асыңды іш! Мына ұлға не болған? Ылғи осы.Әкесі келеді. Әке: мынау тағы да есігін жауап алғанба?Ана: сен сөйлесеңші! Неге бізбен сырласпайды? Бұнда қандай да бір проблемалар бары анық... сырласып көрмейсіңбе?Әке: Сөйлеспеді дейсіңбе? (ашуланып). Сөзге тартсам, жұмған ауызын ашпайды. Енді маған не қыл дейсің?!Ана: әкесі ретінде сұрастыр, біл (қайғырып)Әке: әй, қойшы сен?! (қолын бір сілтеп кетіп қалады)(анасы қайғырып отырады. Музыка ойнап тұрады.)

Келесі беттегі көрініс. Анауар бірнеше біртүрлі киінген жігіттермен кездесуде. Басшыға барлығы ақша, сырға, телефон т.б. тапсыруда. Зікір салғандай іс қимыл жасайды.

Музыка тоқтайды. Басшы: Бауырым, Ануар, сен өзіңнің адалдығыңды дәлелдейтін сәтте жақындап қалды. Анауар: мен сізге және біздің ұйымға адалдығымды дәлелдеуге әрқашанда дайынмын!Басшы: күнделікті тапқанынды әкеліп жүрсің.... ол үшін біздің ұйым саған разы... оның барлығы біздің ортақ мақсатқа қол жеткізу үшін екендігін түсінесің ғой.!

Ануар: Әрине, мен біздің ортақ мақсат пен ұйым үшін өмір сүремін! Ол үшін жанымды беруге әзірмін! Өзімнің ұйым алдындағы міндетімді орындауға дайынмын!Басшы: бауырым, мен саған сенемін... (құшақтап, арқасын қағады), оның да уақыты келер! Музыка.

9-студент: ҚАУІПТІ ДІНИ ӘДЕБИЕТКЕ ТЫЙЫМ БОЛМАЙ, ДІНИ ЭКСТРЕМИЗМНІҢ АЛДЫН АЛУ МҮМКІН ЕМЕС деп ойлаймын. Саудагерлердің бұл діни әдебиеттерді сатуға лицензиясы жоқ. Мұның өзі – заң бұзушылық. Осы орайда, мынадай сұрақтар туындайды:- Діни əдебиеттерді сараптамадан өткізуге кімнің құқысы, өкілеттілігі бар?- Республикаға əкелініп жатқан діни əдебиеттерге кім бақылау жүргізеді?- Діни əдебиеттерді басып шығаруға кім рұқсат береді?- Басылып шыққан кітаптың салдарына кім жауап береді?10-студент: Экстремизмге қарсы күрестің бірден - бір жолы – олар туралы өз уақытында шынайы мәлімет беру. Бұл жерде әрине күнделікті ақпарат құралдарының рөлі өте жоғары.11-студент: Әйтседе жас өспірім балалар үшін ақпарат құралдарының беретін мәліметі де жеткілікті емес, Секталардың, экстремистік топтардың қауіпі туралы жастарды көбірек хабардар етіп отыру қажет.12-студент: Ол үшін барлық оқу орындарында осы тақырыпта кураторлық сағаттар өткізіліп туруы керек. Оған қоса мамандар қауіпсіздік сабақтарын өткізіп, онда экстремистік топтарды, тоталитарлық секталарды қалай білуге болатынын түсіндіріп, олардан қалай сақтану жолын көрсетіп, отырумыз керек тәрізді.

Қонақ пікірін біле отырайық!

Студент: Қазір көбі діннің жолын көздейді,Қай бір дінге кіргенінде білмейді.Еркектері балақтарын қайырып,Паранжамен қыздарға да жүр дейді.Айтшы, достым, қай қазақтан көргенің?Қара орамал, қара етек кигенін,Мұрт-сақалын өсіріп жастайынан,Елді жарып, мылтық атып жүргенін.Міне олар жаулап келеді еліңді,Тоқтатпасаң жаулайды да жеріңді.Қазақ деген ұлтыңды алға ұстапАялай бер, қастерлеп өз дініңді!Түйін: әрбір азамат қоғам тыныштығы үшін діни экстремизмге табанды түрде қарсы тұруы тиіс. Қазақ халқы ертеден - ақ бірліктің, ынтымақтың маңызын жете түсінген. Кемеңгер бабаларымыз «алтау ала болса ауыздағы кетер, төртеу түгел болса төбедегі келер»деп елді бірлікке шақырып отырған., Сондықтан бәрімізге қастерлі тәуелсіздігіміздің нығаюы үшін, елімізде ұлтаралық және дінаралық татулықтың сақталуы үшін бір кісідей атсалысайық. Бірлігіміз бекем, тәуелсіздігіміз баянды болсын ағайын.

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!