Долана өсімдігі туралы

Долана-Қазақстанның таулы аймақтарында жиі кездеседі. Раушан гүлділер тұқымдасына жатады. Табиғатта мыңнан астам түрі болғанымен, оның 200-ге жуығы ғана кең таралған. Тікенекті бұталы өсімдік немесе шағын ағаш түрінде кездеседі. Дала өсімдігі биіктігі шамамен 2-8 метр болып келеді. Жапырақтарының ұзындығы 6 см, ені 4-5 см көлемінде болады. Барлық түрлері көктемде қалың гүл ашады. Гүлдері қызыл, ақ, қызғылт түсті болады. Мамыр айының соңында гүлдері шыға бастайды да, маусымның ортасына таман бітеді. Гүлдегеннен кейін кішігірім қызыл, сары, кейде қара түсті домалақ жеміс береді. Біз көрген Жемсеңсайдағы долана да сондай. Жалпы Маңғыстау жерінде долана 4 жерде өседі екен.

Олар: Қарасай (Батыс Қаратау аңғары); Кендірлі сайы ( Батыс Қаратау аңғары); Емдіқорған сайы (Солтүстік Қаратау аңғары); Түлкілі сай (Түпқараған жарты аралы) Солардың ішіндегі Жемсеңсайдағысын ғылыми орта біле бермейді. Бұл жердегі тау аңғарынан аққан тұщы судың мөлшері жеткілікті болғандықтан, долана ұйлығып қалың өскен. Сабақтары мықты, тікенекті, биіктігі 2-3 метрдей, ақшыл сарғылт, қызғылт гүлдерін көруге болады. Жемістері қызыл түсті, дәмі тәтті.

Жас көшеті жеті жылдан кейін ғана жеміс салады. Долананың шаң мен газға төзімділігін және ауа тазартатын қасиетін ескере отырып, оны қала көшелеріне молынан егеді, бірақ қала көшелеріне егілген долананың жемісін жеуге болмайды. Себебі ол газ бен көшенің тозаңын бойына жинаған. Доланадан жасалған дәрілер орталық жүйке жүйесін тыныштандырады. Жүрек бұлшық еттеріне күш береді.

Долана күтімі

Кез келген бақтың топырағында тамырланып өсе береді. Жай таңдамайды. Мен №20 мектеп алдына әкеліп егіп, оның күй таңдамайтынына көзім жетті. Жалпы дала өсімдіктерінің бір жақсысы сол қасиеті. Ашық күн көзінде өскенді қалайды. Жаздың ыстық күндерінде судың жетіспеушілігіне шыдамды, әрі қысқы суыққа да төзімді.

Көбейтілуі

Тұқымы және қалемшелері арқылы көбейтіледі. Сұрыпты түрлерін арнайы жылыжайларда ғана көбейтеді.

Пайдалы және емдік қасиеттері

А, С, Е, В дәрумендерінің өсімдік гүлдеріндегі құрамы, минералдар, эфир майлары, органикалық қышқылдар, флавоноидтар, гликозоидтер, таниндер, халин, сапаниндер олардың адам денсаулығы үшін пайдалы қасиеттерін анықтайды.

Жүрек проблемалары үшін:

- тез тамырларға әсер етеді;

- жүрек бұлшық етінің тонусын реттейді;

- ағзаға қажет оттекті қамтамасыз етеді;

- жүрек ырғағын дұрыстайды.

Нәтижесінде, жүректің қозғыштығының төмендеуі байқалады, мидың корональды қан ағымы мен қан айналымы жақсарады.

Долана гүлдері жүрек пен қан айналымы проблемаларына көмектеседі.

Жүйке жүйесінің бұзылыстары үшін:

- седативті әсер ету қабілетіне ие;

- жүйке жүйесінің қозғыштығын төмендетіп, жағымды эмоцияларға шоғырлануға көмектеседі.

- ауырсынатын ұйқысыздықты жеңілдетеді;

- ұйқыны қалыпқа келтіріп, оны қуаттандырады.

Асқорыту бұзылған жағдайда:

- гастриттің кез-келген түріне көмектесу;

- ішектердегі газдардың жұмсақталуын жеңілдетеді, бұл іштің, калиттің және жүректің күйімен бірге жүреді.

Косметологияда таптырмайтын құрал:

- терінің табиғи ылғалдылығын қалпына келтіреді;

- ішекті жеңілдетуге көмектеседі;

- жасқа байланысты өзгерістердің көріністерін жою.

Зиянды және қолдануға қарсы көрсеткіштер

Гүлдер көптеген ауруларды емдеуде баға жетпес көмекші болып табылады, бірақ барлық дәрі сияқты бірқатар қарсы көрсеткіштері бар:

1) Гипотензиямен ауыратын адамдарға сақ болу керек, өйткені гүлдердегі заттар қан қысымын төмендетуі мүмкін;

2) Брадикардиямен ауыратын науқастарға қарсы;

3) Ұзақ уақыт бойы қабылдау жүрек ырғағының нашарлауына әкелуі мүмкін;

4) Дайындалған препараттарда тамақтан кейін қабылдау керек, өйткені диареяны, асқазан мен ішектің спазмасын тудыруы мүмкін;

5) Препаратқа жеке төзімсіздік болған кезде қолдану шектеулі болуы керек. Сондықтан өсімдік негізіндегі өнімдерді қолданар алдында дәрігерден алдын ала кеңес алып нұсқаларын орындау керек.

Ақтау қаласы, №20 М. Әуезов атындағы орта мектептің 6-сынып оқушысы, Мейрамқызы Жанат