"Экология – бүкіл әлем тағдыры" баяндама

Тақырыбы: Экология – бүкіл әлем тағдыры

Орындаушы: Шалкарова Асима

Топ: 101 топ студенті

Мақсаты:

• Қазақстандағы волонтерлік жұмыстар.

• Экологиялық мәселелер, статистика.

• Экология бойынша жобалар .

• Нәтижесі мен қорытынды ой.

• ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ВОЛОНТЕРЛІК ЖҰМЫСТАР

2020. дан бастап еріктілер ұйымы саны 3 есе өсті, биыл 685-ке жетті. Қоршаған ортасына көмек көрсетіп қамқорлық танытқысы келетін азаматтар саны қаркынды өсуде.Ондағы еріктілер-бұл ақшалай сыйақыны есептемей, ерікті негізде қоғамның игілігіне бағытталған кең ауқымды қызметпен айналысатын адамдар. Қазақстандағы ең танымал еріктілер ұйымдары - Еріктілер лигасы, best for kids,» 28 ілмек», «добряков клубы». Мұндай және басқа ұйымдар ақысыз негізде жұмыс істейді, олар адамдарға тегін көмек көрсетеді. Өмірдегі жағдайлар әртүрлі және олар уақытша қиындыққа тап болған адамға қолдау көрсету және қиындықтардан шығып, жаңа өмір бастау үшін көмектесе алады. Қазақстандағы волонтерлер қиын жағдайға тап болғандардың барлығына көмектесуге тырысады, осындай ұйымдардың бірі «Волонтерлер лигасы» болып табылады. «Еріктілер лигасы» мұқтаж адамдарға ғана емес, жануарларға да көмектеседі, жануарларды емдеуге және баспана табуға қолдан келгенше көмек көрсетеді. Сонымен қатар еріктілер экологиялық жұмыстар атқарып, табиғатқа қамқорлық жасайды. Бүгінгі таңда Қазақстан «Еріктілер лигасы» – бүкіл әлемде орнықты даму мен бейбітшілік мақсаттарына қол жеткізу үшін қауымдастықтарды біріктірудің негізгі қозғаушы күші деп айтуға болады. Қазақстанның қалаларында басқа да ұйымдар жұмыс істейді. Мәселен, Алматыда карантин кезінде «кім, егер Мен болмасам» акциясын бастаған «Мен алматылықпын» еріктілер ұйымы жұмыс істейді. Оны Қазақстанның көптеген еріктілер ұйымдары қабылдады.

2020 жылдың ақпанында еріктілер жобаларын қоғамдық қолдауды үйлестіру және бақылау жөніндегі фронт-орталық ашылды. Фронт-орталықтың ашылуында ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев: «біз Қазақстандағы волонтерлік бірте-бірте жалпыұлттық ауқымды қабылдап жатқанын көріп отырмыз.Бұл үдеріс арқасында біздің азаматтарымыз одан әрі біріге түсетініне сенімдімін.Игі істер біздің мәдени болмысымыздың ажырамас бөлігіне айналуда» деді.

Мемлекет қабылдаған шаралардың арқасында волонтерлік қозғалыстарды қолдау шеңберінде волонтерлікті қолдау үшін нақты шаралар жүзеге асырылатынын атап өткен жөн. Атап айтқанда, волонтерлік қызмет еңбек өтіліне есептеледі, ерікті студенттерге стипендиялар көтеріледі.

• ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ.

Адамдар ежелгі заманнан бері қоршаған ортаға теріс әсер етіп келеді. Өкінішке орай, адамның іс-әрекеті және оның дамуы планетаның деградациясына әкеледі, өйткені ол көп ресурстарды жұмсауды қажет етеді. Бұл қазіргі заманғы жер жамылғысына, атмосфералық және сулы ортаға, жануарлар мен өсімдіктер әлеміне әсер етеді.Экологтар мен эко-белсенділер көптен бері дабыл қағып келеді, бірақ, өкінішке орай, олардың дәлелдері әрдайым естіле бермейді. Қазақстанның экологиялық проблемалары әртүрлі себептермен туындайды: халықтың өсуіне, өнеркәсіптің, ауыл шаруашылығы құрылымдарының дамуына, басқа мемлекеттердің трансшекаралық өзендерді пайдалануына және тағы басқаларға байланысты. Мұның бәрі қоршаған ортаға үлкен қауіп төндіреді. Кейбір проблемалар Кеңес Одағы кезінде туындады, ал басқалары біздің заманымызда дами бастады.Қазақстандағы экологиялық проблемалар «шатырдан жоғары». Бірақ негізгі мәселелерді бөліп көрсетуге болады:

• Аумақтың радиоактивті ластануы

• Арал теңізінің таяздануы

• Каспий теңізінің ластануы

АУМАҚТЫҢ РАДИОАКТИВТІ ЛАСТАНУЫ

Қазақстанда Кеңес Одағы кезінде 40 жыл бойы жұмыс істеген ядролық қаруды сынау полигоны біздің заманымызға дейін өзінің өрескел іздерін қалдырды. Сынақ кезінде пайда болған радиоактивті элементтер аймақтағы қоршаған ортаға әсер етуді жалғастыруда.Ядролық сынақтар халықтың денсаулығына орны толмас зиян келтіріп, жалпы сырқаттанушылық пен өлім-жітімнің өсуіне әкелді. Сонымен қатар, полигонға жақын жерде тұратын адамдарда қатерлі ісік, қанайналым жүйесі аурулары, жаңа туған нәрестелер арасындағы ақаулар және ерте қартаюдың әсері қаупі жоғары.

Семей полигонының барлық аумағы және оған іргелес Павлодар, Абай, Шығыс Қазақстан, Ұлытау және Қарағанды облыстарының аудандары экологиялық апат аймағы болып танылды. Бұрынғы Семей полигонына іргелес өңірлерде халық саны 72 000-ға жуық 85 елді мекен бар.

АРАЛ ТЕҢІЗІНІҢ ТАЯЗДАНУЫ

Екінші маңызды мәселе - Арал теңізінің таяздануы, ол, өкінішке орай, бірнеше шағын көлдерге айналды. Бұл экологиялық апаттың бірнеше себептері бар:

• Жер қойнауына суды сүзу;

• Сырдария мен Амудария өзендерінен суаруға көп су ағыны;

• Климаттық факторлар.

Бұл мәселе экологиялық апат деп аталады, өйткені ол басқа мәселелердің тұтас тізбегін тудырды. Егістіктерден Сырдария мен Әмудария арнасына келіп түскен коллекторлық-дренажды сулар пестицидтер мен басқа да ауыл шаруашылығы улы химикаттарының шөгінділеріне алып келді. Арал теңізі аймағындағы Климат құрғап, теңіз тұзы мен шаңмен араласқан пестицидтер шаңды дауыл кезінде ауа арқылы тасымалдана бастады.

Мұның бәрі бірқатар проблемаларды тудырды:

1. Жағалаудың құлдырауы және жойылуы;

2. Батпақтануы;

3. Көшкіннің дамуы;

4. Табиғи өсімдіктер мен ауыл шаруашылығы дақылдарының жойылуы және дамуының баяулауы;

5. Балықтардың көбеюіне қолайсыз жағдайлар;

6. Жасыл оазистердің өлімі;

7. Құстар мен жануарлардың кейбір түрлерінің жойылуы.

Арал өңіріндегі экологиялық апат аймағында 186000 тұрғыны бар 178 елді мекен бар. Онда асқазан-ішек аурулары мен анемия, балалар өлімі және туа біткен патологиялардың жоғары деңгейі байқалады.

КАСПИЙ ТЕҢІЗІНІҢ ЛАСТАНУЫ

Үшінші мәселе - мұнай мен газ өндіруге байланысты Каспий теңізінің ластануы. Бұл проблема болашақта тағы бір экологиялық апат болуы мүмкін, бұл басқа экологиялық проблемалардың бірнеше тізбегін тудыруы мүмкін. Жыл сайын Каспий теңізі өзін-өзі тазарту қабілетін жоғалтады. Мұнай ресурстарын өндіру экологиялық жағдайдың нашарлауына әкеледі.

Қазақстанның басқа да экологиялық мәселелері

Жаһандық экологиялық проблемалардан басқа, Қазақстанда басқа да экологиялық проблемалар бар. Оларға мыналар жатады:

• Ауа сапасы

• Су ресурстарының жай-күйі

• Топырақтың ластануы

СТАТИСТИКА

Мониторинг агенттігінің мәліметтері бойынша Energyprom.kz. қалалардың ластану деңгейі бойынша әлемдік рейтингте Қазақстан 115 елдің ішінен 33-ші орынды иеленді. Ластану индексі-73,4. Еске салайық, көрсеткіш неғұрлым жоғары болса, жағдай соғұрлым нашар болады. Үштікті Камерун, Моңғолия және Мьянма басқарады.

Кез-келген қаланың ластану деңгейін өлшеудің негізгі критерийлерінің бірі кез-келген ластаушы заттың рұқсат етілген шекті концентрациясынан асып кетудің ең көп қайталануы болып табылады.

Осы көрсеткіш бойынша Қазақстандағы көшбасшылардың үштігіне Алматы 13% және Ақтөбе, Рудный, Атырау – әрқайсысы 6% кірді. Экологияның нашарлауының негізгі себебі болып табылатын ауаны ластаушы заттардың құрамына қатты микробөлшектер де, сұйықтықтардың ең кішкентай тамшылары да кіреді.

2005-2020 жылдар аралығында қатты ластаушы заттардың шығарылуы туралы статистика келтірілген. Бұл тізімде біз Павлодар облысында қатты ластаушы заттар шығарындыларының рекордтық саны тіркелгенін байқаймыз – 2020 жылы 156,6 мың тонна. Содан кейін Қарағанды облысы бар, онда өткен жылы 115,5 мың тонна тіркелген

Шығарылған сұйық және газ тәрізді ластаушы заттардың деңгейі бойынша статистика. Мұнда Павлодар және Қарағанды облыстарында ең көп шығарындылар байқалады. Мысалы, 2020 жылы Павлодар облысында 566,4 мың тонна сұйық және газ тәріздес ластаушы заттардың шығарылуы тіркелді, ал Қарағанды облысында осыған ұқсас кезеңде 512,2 мың тонна көлемінде шығарындылар тіркелді..

• ЭКОЛОГИЯ БОЙЫНША ЖОБАЛАР

1. «Жасыл Қазақстан» жобасы

«Ұлттық жобада төрт негізгі бағыт бар:» Таза Қазақстан»,» Үнемді Қазақстан»,» Табиғат»,» Экология болашағы « және 11 міндеттен тұрады, олар бойынша 19 көрсеткіш және 48 іс-шара анықталды. Жобаны іске асыру халықтың нақты табысын ұлғайтуға, ЖІӨ-ні 231 млрд теңгеге ұлғайтуға ықпал ететін болады. Ұлттық жобаны іске асыру есебінен 60 мыңға жуық жұмыс орны құрылады», — деді С.Брекешев.

Құжат төрт негізгі бағыттан тұрады:

1. Бірінші бағыт – «Таза Қазақстан» атмосфералық ауаның сапасын жақсарту, қалдықтарды басқару және елдің су объектілерінің экожүйелерін сақтау сияқты негізгі экологиялық проблемаларды шешуге ықпал етеді.

2. Екінші бағыт» — «Үнемді Қазақстан» табиғи ресурстарды орнықты пайдалануды мақсат етеді. Біріншіден, бұл су ресурстарына және экономиканың энергия сыйымдылығын төмендетуге қатысты.

3. «Табиғат» бағытының мақсаты биоәртүрлілікті сақтау және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамыту болып табылады.

4. Төртінші бағыт — халықтың экоөнімі мен мәдениетінің деңгейін арттыруға бағытталған «Экология болашағы».

Жалпыұлттық жоба 11 міндеттен тұрады, олар бойынша 19 көрсеткіш және 48 іс-шара айқындалды.

2. « Таза табиғат» жобасы

«Таза табиғат» экологиялық жобасы Қазақстанда 2021 жылы басталды

Қазақстанда Наурыз мейрамы қарсаңында «Таза табиғат»Ұлттық экологиялық жобасын іске асыру басталды. ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі облыс әкімдіктерімен бірлесіп бірқатар өңірлерде ағаш отырғызу, аумақтарды абаттандыру, бұлақтарды тазарту бойынша акциялар ұйымдастырды. Бұл туралы министрліктің баспасөз қызметіне сілтеме жасап «ҚазАқпарат» ХАА хабарлады.

Жоба Түркістанда басталып, Жамбыл, Маңғыстау, Қызылорда облыстарында және Шымкент қаласында жалғасты.

Бұл ел Президентінің орман қорына 2 млрд ағаш және қалаларға 15 млн ағаш отырғызу жөніндегі тапсырмасының орындалуы болды. «Мекенім-жасыл елім» акциясы аясында елімізде 486 мың ағаш отырғызылып, акцияға 60 мың адам қатысты. «Бұл Менің ағашым» челленджінде мектеп оқушылары 39 мың ағаш отырғызды. 31 мың адам жұмылдырылды.

«Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ел халқына Жолдауында қоршаған ортаның жағдайын жақсартудың маңыздылығын атап өтті. Жалпыұлттық экологиялық шаралар Nur Otan партиясының сайлауалды бағдарламасында және Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығын мерекелеу шеңберінде көзделген. Басқа өңірлерде осындай іс – шаралар сәуір айында қолайлы ауа-райы белгіленген кезде өтеді», - деп атап өтті министр Мағзұм Түркістанда акцияны өткізу кезінде.

3. « Жасыл ел» жобасы

«Жасыл ел» – еңбек жасағы 2005 жылы Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында» атты дәстүрлі Жолдауы негізінде құрылған көшбасшы жастар ұйымы. Сол жылы «Жасыл ел» еңбек жасағының республикалық штабы өз жұмысын бастаған болатын.

Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университетінің «Жасыл ел» еңбек жасағы қызметі он жылдан астам уақыт үздіксіз жұмыс жасап келеді.Жасақта 1-4 курс аралығындағы еліміздің жасыл экономикасына шынайы жаны ашып, көркейіп көтерілуіне аса ниетті студенттер жиналған. Жасыл ел» жастар ұйымының міндеті:

Жасыл аймақтар мен қалалар, елді-мекендердегі дендросаябақтарды құруға қатысу. Елді-мекендерге жақын маңдағы орман, бақтардың демалыс аумақтарын тазалау, суғару, әктеу, көріктендіру.

Бүгінде «Жасыл ел» республикалық штабы жалпы мемлекеттік жастар қозғалысына айналды.

Мемлекет басшысы Қ.К.Тоқаевтың 2020 жылғы 1 қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауында атап өткендей, «қоршаған ортаны қорғау және экологиялық даму: біздің еліміз үшін бірінші кезектегі мәселе, маңызды және негізгі міндетіміз. Бүкіл өркениетті әлем жұртшылығы осы мәселемен айналысуда. Бізге де мұндай жаппай үрдістен шет қалуға болмайды».

• НӘТИЖЕСІ МЕН ҚОРЫТЫНДЫ ОЙ.

Жасалған жобалар мен еріктілердің еңбегі өз пайдасын тигізді. Қазақстанның экологиялық жағдайы жақсарып,халық экология жайлы ойлана бастады. Бірақ та бұл әлі де жеткіліксіз екені белгілі. Қазақстанның экологиясын жақсарту үшін барлық адам өз үлесін қосуы тиіс. Себебі әрбір адамның кішкене болсын табиғатқа деген қамқорлығы үлкен әсерін тигізеді.Табиғат қорғау дегеніміз табиғат ресурстарын пайдалану барысында оның тиімді жолдарын іздеу, қайта түлету, бүліну, ластану жолдарынан сақтау және қорғауды жүзеге асыру. Табиғат қорғауға ғылыми тұрғыда бағытталған халықаралық, мемлекеттік және қоғамдық ауқымдағы іс шаралар жатады.

Соңғы жылдары жер шарында барлық табиғат қорлары бұрын-соңды болмаған антропогендік өзгерістерге ұшырап отыр. Олардың ең бастысы- әлемдік климаттағы өзгерістер. Күн мен жел энергиясы сарқылмайтын қор болғанымен, өнеркәсіптік қарқындап дамуына байланысты ауаға зиянды газдар, шаңдар көтеріп, адамдардың денсаулығына қауіп төндіруде. Бұл апатты құбылыстар өнеркәсібі шоғырланған ірі қалаларда өріс алып отыр. Ауа кеңістігінің ластануы Дүниежүзілік мұхиттар мен теңіздерге де өз ықпалын тигізуде.Өркениетті елдер сияқты біздің республикамызда да табиғат қорғауға көп көңіл бөлініп отыр.Қазақстан Республикасында “Қоршаған ортаны қорғау туралы” Заң 1997 жылы 5 тамызда қабылданған. Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, шаруашылық және басқадай қызметтің табиғи экологиялық жүйелерге зиянды әсеріне жол бермеуге, биологиялық әр алуандылықты сақтауға және табиғатты оңтайлы пайдалануды ұйымдастыруға бағытталған.

Табиғатты қорғауды жүзеге асырудың негізгі бағыттары.

Табиғат қорғаудың негізгі бағыттарын білу әрбір азаматтың міндеті болып саналады. Олардың негізгілерін қарастарсақ:

1. Жекеленген өндіріс орындары мен өнеркәсіптерді, агроэкологиялық кешендерді игеруде қазіргі заманғы ғылым мен техника жаңалықтарын пайдалану.

2. Өндіріске аз қалдықты немесе қалдықсыз технологияны енгізу;

3. Экологиялық заңдардың орындалуын үнемі қадағалау;

4. Ірі құрылыстарды, өнеркәсіп кешендерін т.б. обьектерді салуда экологиялық сараптама жасау;

5. Табиғатты қорғау мәселелерін шешу жолдары, оның барысы туралы үнемі үгіт насихат және ақпарат жүйесін ұйымдастыру.

Жалпы менің ойымша барлық тіршілік иелері, соның ішінде адамдар да, табиғат деп аталатын үлкен үйдің шаңырағында өмір сүреді. Ол – біздің алтын бесігіміз. Бірақ, адамдардың кесірінен, біздің ғаламшарға экологиялық апат қаупі төңіп тұр. Сондықтан әрбір адам, табиғатты сақтап қалу үшін әрекет жасауы керек.

• Табиғатқа бүгінгі жасаған қиянат - адамзаттың ертеңгі болашағына жасалған кастандық.

АЛМАТЫ ЗАҢ КОЛЛЕДЖІ

БАЯНДАМА

Тақырыбы: Экология – бүкіл әлем тағдыры

Орындаушы: Шалкарова Асима

Топ: 101 топ студенті

АЛМАТЫ