География ҚМЖ-1токсан 5сабағы

Бөлім:	Бөлім 1. Географиялық зерттеу әдістері. 1.1 Зерттеу және зерттеушілер
Педагогтің аты-жөні:
Күні:
Сыныбы:	Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	География ғылымының салалары
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты	8.1.1.1 география ғылымының салаларға бөлінуін графикалық түрде көрсетіп түсіндіреді 8.1.1.2 география ғылымы салаларындағы маңызды зерттеулерді анықтайды;
Сабақтың мақсаты:	-География ғылымы нені зерттейтінің анықтайды; - География ғылымының салаларына мысал келтіре алады - География ғылымының маңыздылығын айта алады
Құндылаққа баулу

Сабақтың барысы:

Сабақ кезеңі/Уақыты	Педагогтің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы 0-5мин	І.Ұйымдастыру кезеңі: а) Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық жағымды ахуал туғызу үшін «Жеті рухани қазық» әдісін пайдаланып, оқушылар бір- біріне ұлттық рухтар ұсыну Топқа бөлу: «Мозаика» әдісі (3 топ құру) – Берілген сурет қиындыларын құрастыру арқылы топқа бөлінеді.	Оқушылар ұстазымен амандасады, бір-бірлерін жігерлендіру үшін жақсы рухты сөздер айтады; Оқушылар топтасады Топқа бөлу: сабақтың тақырыбына сәйкес суреттер арқылы 3 топқа бөлу: 1-топ: 2-топ: 3-топ:	Қошемет сөздермен ынталандыру. Жарайсыңдар! Сәттілік! Бүгінгі сабақта тек 10балл Өзін өзі бағалау домбыра әдісі қолданады
Сабақтың ортасы Жаңа сабаққа кіріспе 10-15мин	Қызығушылығын ояту «Суреттен не айтасың» әдісі арқылы оқушылар жаңа сабақтың тақырыбын ашады. Фотосуреттерді тапқан соң сабақтың тақырыбы мен мақсатын талдаймын. Бейнекөрсетілім ұсынады Мұғалім түсіндірме жүргізеді 1-тапсырма Теорияны бекіту тапсырмасын ұсынады	Оқушылар суретті сөйлетеді, ой бөліседі, өз білгенін айтады; Сұрақтарға болжамды жауаптар айтады Бейеден көргенін жауаптарымен негіздейді	Бағалау криетрийі: -берілген суретті жаңа тақырыппен байланыстыра отырып сұрақтарға жауап береді Жарайсыздар! Алғырсыздар! Дұрыс жауап! Мұғалім қошеметі Дескриптор: сәйкестігін табады -2балл	презентация бейнекөрсетілім https://youtu.be/nQ5rmNmstl4?si=YyGhJqRP8eUNtKVD тапсырмалар https://learningapps.org/view13764060
Сабақтың ортасы Жеке жұмыс 30-35мин	Суреттерде ұсынылған географиялық қабық компоненттерін және оларды зерттейтін ғылымдарды анықтаңдар.	Оқушылар берілген ақпараттарды қолдана отырып сұрақтарға жауап береді	Дескриптор: Географиялық қабық компанентерін зерттейтін ғылымдарын анықтайды-2балл Бағалау: мадақтау және мақтау арқылы оқушыларды бағалайды.	Презентация, оқушы алдындағы оқулықтар, оқушының жұмыс дәптері
Топтық жұмыс 15-30мин	«Топас, талқыла, талда» тәсілі Берілген география салларын өз өлкелеріңнен мысалдар келтіре отырып түсіндір 1-топ: . 2-топ:	Оқушылар топта берілген тапсырманы орындайды.Оқулықтағы мәтінді қолданады 1топ оқушылары Ұғымдар картасын қолданады 2-топ оқушылары кесте, сызба, суреттерден жоба жасайды 3-топ оқушылары Үнпарақтар ұсынады 3-топ:	Балағалау критерийі: География ғылымының салаларына мысал келтіре алады - География ғылымының маңыздылығын айта алады «+» Тақырыпқа сай «!» Тақырыптан сәл ауытқыды «х» Тақырыпқа сай емес	Оқулық 8сынып Ұғымдар картасы, суреттер, сызба кестелер Қосымша -1
Сабақтың ортасы Жұптық жұмыс 35-40мин	«Көршіңмен ойлас» әдісі Функццоналыдқ сауаттылығын арттыратын тапсырмалар	Оқушылар өз құрбысымен жұптасады, берілген тапсырмаларды орындайды	Дескриптор: Қалып қойған сөздерді жазады-1балл Дұрыс жауаптарын белгілейді-2балл	Қосымша1
Сабақтың ортасы 40-43мин	Бекіту тапсырмасы	Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді	Дескриптор: оқушылар әр қойылған сұрақтарға ойларын айтады және өз ұсыныстарын жеткізеді.-2балл Бағалау: мадақтау әдісі.	https://wordwall.net/ru/resource/75791653
Сабақтың соңы Кері байланыс 43-45мин	«Почта» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, кері байланысын почтаха хат жазу арқылы қабылдайды. .	Оқушылар берілген хатқа Менің ойымша………….. Себебі……………. Мысалы……………. Қорыта айтқанда…….. Бөлімдеріне өз ойларын жазып, почта қорапшасына салады	Мұғалім оқушыларды Сотка әдісі арқылы жинаған балдарын есептеп бағалайды 1-5балл-3 5-7балл-4 8-10балл-5 Оқушыларды білім блокнотымен бағалау

Қосымша 1 Жұптық тапсырма Функционалдық сауаттылыққа негізделген

География: География салалары

География - адамдар мен олардың орталары арасындағы орындар мен қарым-қатынастарды зерттеу. Географтар Жер бетінің физикалық қасиеттерін де, сол арқылы тараған адам қоғамдарын да зерттейді. Географияны негізгі екі тармаққа бөлуге болады: физикалық география және адам географиясы. Физикалық география қоршаған табиғи ортаға, оның ішінде атмосфераға, жер пішіндеріне, экожүйелерге баса назар аударады. Адам географиясы адамзат мәдениетінің табиғи ортамен қалай әрекеттесетінін және орындар мен орындардың адамдарға әсер ету жолдарын зерттейді. Картография, климатология, қала географиясы сияқты мамандандырылған кіші салалар да бар.

1-тапсырма Бос орынды толтырыңыз: Дайындаманы дұрыс сөздермен толтырыңыз.

Жер формалары мен экожүйелерді қоса алғанда, табиғи ортаны зерттеу ____ деп аталады.

__ адамзат мәдениетінің табиғи ортамен қалай әрекеттесетінін зерттейді.

__ карталарды жасауды зерттеу және тәжірибеден өткізу болып табылады.

Ауа райы мен климатты зерттейтін география саласы _ деген атпен белгілі.

__ география қалалар мен салынған ортаға қарайды.

Қажетті сөздер: климатология, адам географиясы, қалалық, физикалық география, картография

2-тапсырма Тест сұрақтары: Әр сұраққа арналған таңдаулардан дұрыс жауапты таңдаңыз.

Физикалық география ең алдымен нені зерттейді?

А) Адамзат қоғамдары

Б) табиғи орталар

в) экономикалық жүйелер

Д) Саяси шекаралар

Географияның қай саласы мәдени ландшафттарға баса назар аударар еді?

А) Физикалық география

Б) климатология

в) Адам географиясы

Д) Картография

Қала географиясы нені зерттейді?

А) ормандар мен табиғи қорықтар

б) мұхиттар мен теңіз тіршiлiгi

в) қалалар және салынған орталар

Д) Ауа райының заңдылықтары

Карталарды жасау мен талдауды қай сала болжайды?

А) климатология

Б) Картография

в) қала географиясы

Г) Физикалық география

Климатология неге баса назар аударады?

А) Халық санының өсуі

Б) экономикалық жүйелер

в) ауа райы және климат

Д) Мұхит ағыстары

3-тапсырма Сұрақтарға жауап: келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

Адам географиясы физикалық географиядан қалай ерекшеленеді?

Картография география саласында неліктен маңызды?

Қала географиясы қала құрылысы үшін пайдалы болатын бір жолды сипаттаңыз.

Жауап кілті:

Бос орынды толтыру:

1. Табиғи ортаны, оның ішінде жер формалары мен экожүйелерді зерттеу физикалық география деп аталады.

2. Адам географиясы адамзат мәдениетінің табиғи ортамен қалай әрекеттесетінін зерттейді.

3. Картография - карталарды жасауды зерттеу және практика.

4. Ауа райы мен климатты зерттейтін география саласы климатология деген атпен белгілі.

5. Қала географиясы қалалар мен салынған ортаға қарайды.

Бірнеше таңдау сұрақтары:

1. Физикалық география ең алдымен нені зерттейді?

   • Б) табиғи орталар

2. Географияның қай саласы мәдени ландшафттарға баса назар аударар еді?

   • в) Адам географиясы

3. Қала географиясы нені зерттейді?

   • в) қалалар және салынған орталар

4. Карталарды жасау мен талдауды қай сала болжайды?

   • Б) Картография

5. Климатология неге баса назар аударады?

   • в) ауа райы және климат

Аяқталған сұрақтарды ашу:

1. Адам географиясы физикалық географиядан қалай ерекшеленеді?

   • Адам географиясы адам мен олардың қоршаған ортасының өзара әрекеттесуіне, оның ішінде мәдени және сословиелік әсерлерге баса назар аударады, бұл ретте физикалық география жер формаларын, климатты, экожүйелерді қоса алғанда, табиғи ортаны зерттейді.

2. Картография география саласында неліктен маңызды?

   • Картографияның маңызы зор, өйткені ол географиялық ақпарат пен кеңістіктік қатынастарды түсіну мен визуализациялаудың маңызды құралдары болып табылатын карталарды жасауды және талдауды көздейді.

3. Қала географиясы қала құрылысы үшін пайдалы болатын бір жолды сипаттаңыз.

   • Қала географиясы қалалардың кеңістіктік ұйымдастырылуы туралы мағлұматтар беру, жоспарлаушыларға тасымалдаудың неғұрлым тиімді жүйелерін жобалауға, қала өсімін басқаруға, тұрақты қалалық орта құруға көмектесу арқылы қала құрылысы үшін пайдалы болуы мүмкін.

География ғылымының басты ерекшеліктері және салалары

1. География ғылымының басты ерекшеліктерінің бірі қандай?
a. Жануарлардың мінез-құлқын зерттеу
b. Табиғат пен адам арасында��ы өзара байланысты зерттеу
c. Адамның физикалық дамуын зерттеу
d. Ауа райын болжау

2. География ғылымының қай саласы жер бедерін зерттейді?
a. Климатология
b. Гидрология
c. Геоморфология
d. Демография

3. Қай сала географиян��ң физикалық аспектілерін зерттейді?
a. Экономикалық география
b. Әлеуметтік география
c. Физикалық география
d. Қалалық география

4. География ғылымының қай саласы климаттық өзгерістерді зерттейді?
a. Биогеография
b. Климатология
c. Демография
d. Этнография

5. Географияның қандай саласы халықтың тығыздығын зерттейді?
a. Геоморфология
b. Ороография
c. Демография
d. Экономикалық география

6. География ғылымының қай саласы өзендер мен көлдерді зерттейді?
a. Гидрология
b. Климатология
c. Биогеография
d. Экономикалық география

7. Географияның басты мақсаттарының бірі не?
a. Тектоникалық қозғалыстарды зерттеу
b. Табиғат пен қоғам арасындағы байланысты түсіну
c. Ғарыш кеңістігін зерттеу
d. Адамның генетикалық құрлымын анықтау

8. Физикалық географияның негізгі зерттеу объектісі қандай?
a. Әлеуметтік құрылымдар
b. Табиғи параметрлер
c. Экономикалық даму
d. Тарихи оқиғалар

9. География ғылымының қай саласы өсімдіктер мен жану��рлардың таралу��н зерттейді?
a. Демография
b. Биогеография
c. Геоморфология
d. Климатология

10. География ғылымының қай саласы адам қоғамдарының таралуын зерттейді?
a. Қалалық география
b. Әлеуметтік география
c. Экономикалық география
d. Демография

Жаупатары

1. b. Табиғат пен адам арасындағы өзара байланысты зерттеу

2. c. Геоморфология

3. c. Физикалық география

4. b. Климатология

5. c. Демография

6. a. Гидрология

7. b. Табиғат пен қоғам арасындағы байланысты түсіну

8. b. Табиғи параметрлер

9. b. Биогеография

10. d. Демография

Бөлім:	Бөлім 1. Географиялық зерттеу әдістері. 1.1 Зерттеу және зерттеушілер
Педагогтің аты-жөні:
Күні:
Сыныбы:	Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Географиялық зерттеу әдістерінің түрлері
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты	8.1.1.3 - далалық, картографиялық, теориялық географиялық зерттеу әдістерінің мәнін түсіндіріп, қолданады
Сабақтың мақсаты:	географиялық зерттеулердің түрлі әдістерін, соның ішінде далалық әдістерді, картографиялық әдістерді, теориялық әдістерді зерттейді
Құндылаққа баулу	. Олар ынтымақтастық пен сыни ойлауды тәрбиелеу арқылы осы әдістер бойынша өз қорытындыларын зерттеу және таныстыру үшін топтарда жұмыс істеу

Сабақтың барысы:

Сабақ кезеңі/Уақыты	Педагогтің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы 0-5мин	І.Ұйымдастыру кезеңі: а) Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық жағымды ахуал туғызу үшін «Жеті рухани қазық» әдісін пайдаланып, оқушылар бір- біріне ұлттық рухтар ұсыну Топқа бөлу: «Мозаика» әдісі (3 топ құру) – Берілген сурет қиындыларын құрастыру арқылы топқа бөлінеді.	Оқушылар ұстазымен амандасады, бір-бірлерін жігерлендіру үшін жақсы рухты сөздер айтады; Оқушылар топтасады Топқа бөлу: сабақтың тақырыбына сәйкес суреттер арқылы 3 топқа бөлу: 1-топ: 2-топ: 3-топ:	Қошемет сөздермен ынталандыру. Жарайсыңдар! Сәттілік! Бүгінгі сабақта тек 10балл Өзін өзі бағалау домбыра әдісі қолданады
	Алдыңғы білім Тест тапсырмаларын ұсынады География ғылымының басты ерекшеліктері және салалары
Сабақтың ортасы Жаңа сабаққа кіріспе 10-15мин	Қызығушылығын ояту «Ой қозғау» әдісі арқылы оқушылар жаңа сабақтың тақырыбын ашады. . Сіз қалай ойлайсыз, географтар ақпаратты жинау үшін қандай әдістерді қолданады? Бейнекөрсетілім ұсынады Мұғалім түсіндірме жүргізеді	Оқушылар суретті сөйлетеді, ой бөліседі, өз білгенін айтады; Сұрақтарға болжамды жауаптар айтады	Бағалау криетрийі: -берілген суретті жаңа тақырыппен байланыстыра отырып сұрақтарға жауап береді Жарайсыздар! Алғырсыздар! Дұрыс жауап! Мұғалім қошеметі	презентация бейнекөрсетілім https://youtu.be/3H1RJ9Pf40A?si=xOUl3atv0uSlmjb0
Сабақтың ортасы Жеке жұмыс 30-35мин	Суреттерде ұсынылған географиялық зерттеу әдестерін ажыратып, мақсатын жаз 1.1-сурет	Оқушылар берілген ақпараттарды, қулықтан 1 сыбанұсқаны қолдана отырып сұрақтарға жауап береді	Дескриптор: -2балл Бағалау: мадақтау және мақтау арқылы оқушыларды бағалайды.	Презентация, оқушы алдындағы оқулықтар, оқушының жұмыс дәптері
Топтық жұмыс 15-30мин	«Топас, талқыла, талда» тәсілі Берілген география салларын өз өлкелеріңнен мысалдар келтіре отырып түсіндір 1-топ: . далалық әдістерді, 2-топ: картографиялық әдістерді 3-топ , теориялық әдістерді	Оқушылар топта берілген тапсырманы орындайды.Оқулықтағы мәтінді қолданады Әр топ өз қорытындыларын қорытындылайтын көрсетілімді (диаграмма қағазын немесе сандық слайдтарды пайдалана отырып) жасайды. Топтар өз зерттеулерін сыныпқа ұсынып, өздеріне берілген әдісті түсіндіріп, географияда оның қосымшаларын талқылайды. Сыныптастарын түсінуді тереңдету үшін әрбір көрсетілімнен кейін сұрақтар қою	Балағалау критерийі: Топтық көрсетілімдерді нақтылыққа, мазмұнның дәлдігіне және аудиториямен өзара іс-қимылға негізделген бағалау. Рефлексия қызметін жүргізу, онда оқушылар қандай әдіс бойынша ең қызықты және неліктен тапқаны туралы қысқа абзац жазады. «+» Тақырыпқа сай «!» Тақырыптан сәл ауытқыды «х» Тақырыпқа сай емес	Оқулық 8сынып Ұғымдар картасы, суреттер, сызба кестелер Қосымша -1
Сабақтың ортасы Жұптық жұмыс 35-40мин	«Көршіңмен ойлас» әдісі Функццоналыдқ сауаттылығын арттыратын тапсырмалар	Оқушылар өз құрбысымен жұптасады, берілген тапсырмаларды орындайды	Дескриптор: Қалып қойған сөздерді жазады-1балл Дұрыс жауаптарын белгілейді-2балл	Қосымша1
Сабақтың ортасы 40-43мин	Бекіту тапсырмасы Сиқырлы ұяшықтар	Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді	Дескриптор: оқушылар әр қойылған сұрақтарға ойларын айтады және өз ұсыныстарын жеткізеді.-2балл Бағалау: мадақтау әдісі.	https://wordwall.net/ru/resource/75795566
Сабақтың соңы Кері байланыс 43-45мин	«Почта» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, кері байланысын почтаха хат жазу арқылы қабылдайды. .	Оқушылар берілген хатқа Менің ойымша………….. Себебі……………. Мысалы……………. Қорыта айтқанда…….. Бөлімдеріне өз ойларын жазып, почта қорапшасына салады	Мұғалім оқушыларды Сотка әдісі арқылы жинаған балдарын есептеп бағалайды 1-5балл-3 5-7балл-4 8-10балл-5 Оқушыларды білім блокнотымен бағалау

Қосымша 1

Жұптық тапсырма Функционалыдқ сауатттылыққа

Географиялық зерттеу әдістерінің түрлері

Географиялық зерттеу әдістерін негізгі үш түрге бөлуге болады: Өрістік әдістер, Картографиялық әдістер, теориялық әдістер.

1. Далалық әдістер тікелей байқауды және нақты орындардан деректерді жинауды көздейді. Бұған қоршаған ортаның әр түрлі элементтерін зерттеу, картографиялау, өлшеу сияқты іс-шаралар кіруі мүмкін.

2. Картографиялық әдістер географиялық деректерді ұсыну үшін карталарды жасауды және түсіндіруді көздейді. Бұл әдістер кеңістіктегі үлестірімдер мен заңдылықтарды визуализациялауға көмектеседі.

3. Теориялық әдістер географиялық құбылыстарды түсіну үшін теориялар мен модельдерді қолдануды көздейді. Бұл әдістерге көбінесе статистикалық талдау, модельдеу, гипотезаны сынау жатады.

1-тапсырма : Дайындаманы дұрыс сөздермен толтырыңыз.

1. __ Әдістер нақты орындардан деректерді тікелей бақылау мен жинауды көздейді.

2. __ Әдiстер географиялық деректердi көрсету үшiн карталарды жасауды және түсiндiрудi көздейдi.

3. __ Әдістер көбінесе статистикалық талдауды, модельдеуді, гипотезаны сынауды қамтиды.

4. Зерттеу және картографиялау _ әдістерінің мысалдары болып табылады.

5. Кеңістіктегі үлестірулер мен үлгілерді визуализациялау _ Methods негізгі аспектісі болып табылады.

Қажетті сөздер: Теориялық, Картографиялық, Өрістік, Картографиялық

2-тапсырма: Әр сұраққа арналған таңдаулардан дұрыс жауапты таңдаңыз.

1. Әдістің қай түрі тікелей бақылау мен деректерді жинауды көздейді?

   • А) теориялық әдістер

   • Б) Далалық әдістер

   • в) Картографиялық әдістер

   • Д) Статистикалық әдістер

2. Карталарды жасау үшін қандай әдіс қолданылады?

   • А) Өріс әдістері

   • Б) теориялық әдістер

   • в) Картографиялық әдістер

   • Д) зерттеу әдістері

3. Теориялар мен үлгілерді қолдану қандай әдісті көздейді?

   • А) Өріс әдістері

   • Б) Картографиялық әдістер

   • в) теориялық әдістер

   • Д) Картографиялық әдістер

4. Сауалнама қандай әдістің мысалы болып табылады?

   • А) теориялық әдістер

   • Б) Далалық әдістер

   • в) Картографиялық әдістер

   • Д) Статистикалық әдістер

5. Кеңістіктегі үлестірімдер мен заңдылықтарды визуализациялауға қандай әдіс көмектеседі?

   • А) теориялық әдістер

   • Б) Далалық әдістер

   • в) Картографиялық әдістер

   • Д) Бақылау әдістері

3-тапсырма : Толық сөйлемдердегі келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Далалық әдістің бір мысалын сипаттап, оның географиялық зерттеулерде қалай қолданылатынын түсіндіру.

2. Географиялық зерттеулерде картографиялық әдістер неліктен маңызды?

3. Географиялық құбылыстарды түсінуімізге теориялық әдістер қалай ықпал етеді?

Жауаптары:

Бос орынды толтыру:

1. Өріс

2. Картография

3. Теориялық

4. Өріс

5. Картография

Бірнеше таңдау сұрақтары:

1. Б) Далалық әдістер

2. в) Картографиялық әдістер

3. в) теориялық әдістер

4. Б) Далалық әдістер

5. в) Картографиялық әдістер

Аяқталған сұрақтарды ашу:

1. Далалық әдістің бір мысалы - зерттеу. Зерттеу нақты карталар жасау және ландшафт туралы деректер жинау үшін белгілі бір ауданның ерекшеліктерін өлшеуді және жазуды көздейді.

2. Картографиялық әдістердің географиялық зерттеулерде маңызы зор, себебі олар зерттеушілерге карталар жасауға және түсіндіруге мүмкіндік береді, бұл кеңістіктегі үлестірмелер мен заңдылықтарды визуализациялауға көмектеседі, географиялық деректерді түсінуді жеңілдетеді.

3. Теориялық әдістер қоршаған ортадағы заңдылықтар мен мінез-құлықтарды талдау және болжау үшін модельдер мен теорияларды пайдалану арқылы географиялық құбылыстарды түсінуімізге ықпал етеді. Бұл әдістер көбінесе гипотезаларды тексеру және жаңа мағлұматтар әзірлеу үшін статистикалық талдау мен модельдеуді көздейді.

2-тақырып Географиялық зерттеу әдістері:

1. Географиялық зерттеулердің негізгі үш әдісі қандай?
a. Биологиялық, химиялық, физикалық
b. Далалық, картографиялық, теориялық
c. Сандық, сапалық, эксперименттік
d. Тарихи, мәдени, әлеуметтік

2. Далалық әдістердің негізгі мақсаты қандай?
a. Теорияларды дәлелдеу
b. Жергілікті жерді тікелей зерттеу
c. Карта жасау
d. Компьютерлік модельдеу

3. Картографиялық әдістер қандай құралдарды қолданады?
a. Микроскоптар
b. Сызғыштар мен циркульдер
c. Спутниктер мен карталар
d. Химиялық реактивтер

4. Теориялық әдістердің артықшылығы қандай?
a. Тікелей бақылау мүмкіндігі
b. Жылдам нәтижелер алу
c. Нақты деректерге негізделу
d. Жұмыстың жүйелілігі

5. Далалық әдістерде жиі қолданылатын құрал қандай?
a. Қалам мен қағаз
b. Компьютер
c. GPS құрылғысы
d. Термометр

6. Картографиялық әдістердің негізгі артықшылығы қандай?
a. Жергілікті жерді жақсырақ түсіну
b. Болжам жасау
c. Әлеуметтік зерттеулер
d. Деректерді жинау

7. Теориялық әдістерде қолданылатын модельдеу түрі қандай?
a. Физикалық модельдеу
b. Компьютерлік модельдеу
c. Қолмен модельдеу
d. Биологиялық модельдеу

8. Далалық зерттеулердің негізгі кезеңі қандай?
a. Деректерді өңдеу
b. Жоспар құру
c. Бақылау жүргізу
d. Теорияларды зерттеу

9. Картографиялық зерттеулердің нәтижесі қандай?
a. Ғылыми мақалалар
b. Зерттеу есебі
c. Жергілікті жердің картасы
d. Фотосуреттер

10. Теориялық әдістерде жиі қолданылатын тәсіл қандай?
a. Интервью алу
b. Оқу
c. Эксперимент жүргізу
d. Математикалық есептеу

11. Далалық әдістерде қандай деректер жиналады?
a. Сандық деректер
b. Мәтіндік деректер
c. Аудио жазбалар
d. Фотосуреттер

12. Картографиялық әдістердің нәтижелері қандай салаларда қолданылады?
a. Мәдениет
b. Экономика
c. Білім
d. Ғылым

13. Теориялық зерттеулерде қандай негізгі құрал қолданылады?
a. Лабораториялық жабдықтар
b. Компьютер
c. Карта
d. Оқу құралы

14. Далалық зерттеулерде қандай ақпарат жиналады?
a. Теориялық ақпарат
b. Карта мәліметтері
c. Жергілікті деректер
d. Болжамдар

15. Картографиялық әдістердің маңызды элементі қандай?
a. Жергілікті халықтың пікірлері
b. Деректерді талдау
c. Карта жасау
d. Эксперимент жүргізу

16. Теориялық әдістерде қандай деректер қолданылады?
a. Жергілікті деректер
b. Ғылыми мақалалар
c. Карта мәліметтері
d. Эксперимент нәтижелері

17. Далалық әдістерде қандай құралдар қолданылады?
a. Лабораториялық жабдықтар
b. GPS құрылғылары
c. Тарихи жазбалар
d. Әлеуметтік сауалнамалар

18. Картографиялық зерттеулердің негізгі мақсаты қандай?
a. Жергілікті жердің тарихын зерттеу
b. Жергілікті жердің картасын жасау
c. Экономикалық жағдайды бағалау
d. Әлеуметтік мәселелерді талдау

19. Теориялық әдістерде қандай құбылыстар зерттеледі?
a. Табиғи құбылыстар
b. Әлеуметтік жағдайлар
c. Экономикалық үрдістер
d. Барлығы

20. Далалық әдістердің негізгі кезеңі қандай?
a. Жоспар құру
b. Зерттеу жүргізу
c. Нәтижелерді өңдеу
d. Болжам жасау

Answer Key (Always review AI generated answers for accuracy - Math is more likely to be inaccurate)

1. b. Далалық, картографиялық, теориялық

2. b. Жергілікті жерді тікелей зерттеу

3. c. Спутниктер мен карталар

4. c. Нақты деректерге негізделу

5. c. GPS құрылғысы

6. a. Жергілікті жерді жақсырақ түсіну

7. b. Компьютерлік модельдеу

8. c. Бақылау жүргізу

9. c. Жергілікті жердің картасы

10. d. Математикалық есептеу

11. a. Сандық деректер

12. d. Ғылым

13. b. Компьютер

14. c. Жергілікті деректер

15. c. Карта жасау

16. b. Ғылыми мақалалар

17. b. GPS құрылғылары

18. b. Жергілікті жердің картасын жасау

19. d. Барлығы

20. b. Зерттеу жүргізу

Бөлім:	Бөлім 1. Географиялық зерттеу әдістері. 1.1 Зерттеу және зерттеушілер
Педагогтің аты-жөні:
Күні:
Сыныбы:	Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Географиялық деректерді өңдеу және талдау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты	8.1.1.4 - сандық және сапалық географиялық деректерді өңдеп, талдайды
Сабақтың мақсаты:	географиялық мәліметтердің түрлі көздерін біледі, ажырата алады. – географиялық мәліметтермен жұмыс істей алады, тапсырмаларды орындайды. – адам үшін географиялық мәліметтер көздерінің маңызын түсінеді, сипаттай алады
Құндылаққа баулу

Сабақтың барысы:

Сабақ кезеңі/Уақыты	Педагогтің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы 0-5мин	І.Ұйымдастыру кезеңі: а) Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық жағымды ахуал туғызу үшін «Жеті рухани қазық» әдісін пайдаланып, оқушылар бір- біріне ұлттық рухтар ұсыну Топқа бөлу: «Мозаика» әдісі (3 топ құру) – Берілген сурет қиындыларын құрастыру арқылы топқа бөлінеді.	Оқушылар ұстазымен амандасады, бір-бірлерін жігерлендіру үшін жақсы рухты сөздер айтады; Оқушылар топтасады Топқа бөлу: сабақтың тақырыбына сәйкес суреттер арқылы 3 топқа бөлу: 1-топ: 2-топ: 3-топ:	Қошемет сөздермен ынталандыру. Жарайсыңдар! Сәттілік! Бүгінгі сабақта тек 10балл Өзін өзі бағалау домбыра әдісі қолданады
	Алдыңғы білім 1.Географияда қолданылатын қандай зерттеу әдістері бар? Қысқаша анықтама бер? 2.Далалық зерттеу әдістерінің маңызы мен ерекшелігі неде? 3.Картогафиялық әдістерге мысал келтіріңдер? 4. Картографиялық әдістер тобына жатады? 5.Теориялық әдіске жататындар? 6.Мерзімдік сипатта болатын әдіс? 7. Нысанды не құбылысты диахронды (әр түрлі уақыт кезеңдерінде) салыстыру. Қандай әдіс түріне жатады? 8. Экспедиция кезінде қолданылатын тәсілдер? 9. Физикалық географияда нені зерттеу мақсатында экспедиция ұйымдастырылуы мүмкін? 10. Стационарлық зерттеудің артықшылықтары? 11. Далалық әдістерді сендер қалай пайдалана аласыңдар? 12. Жүйелеу нені зерттеуге бағытталады? 13. Карта дегеніміз не? Карта қандай әдіс түріне жатады? 14. Өлшеулер жүргізу және салыстырмалы географиялық тәсілдер қандай әдістерге жатады? 15. Картографиялық әдіс жайлы қысқаша мәлімет?
Сабақтың ортасы Жаңа сабаққа кіріспе 10-15мин	Қызығушылығын ояту «Ой қозғау» әдісі арқылы оқушылар жаңа сабақтың тақырыбын ашады. г еографиялық деректер дегенді қалай түсінесіңдер? Оның қандай түрлері болуы мүмкін? Географиялық деректерді өңдеумен талдаудың мақсаттарын қалай түсінесіңдер? Сандық деректерсіз географияны елестету мүмкінбе? Жауаптарыңды дәлелдеңдер Бейнекөрсетілім ұсынады Мұғалім түсіндірме жүргізеді	Оқушылар суретті сөйлетеді, ой бөліседі, өз білгенін айтады; Сұрақтарға болжамды жауаптар айтады	Бағалау криетрийі: -берілген суретті жаңа тақырыппен байланыстыра отырып сұрақтарға жауап береді Жарайсыздар! Алғырсыздар! Дұрыс жауап! Мұғалім қошеметі	презентация бейнекөрсетілім https://youtu.be/3H1RJ9Pf40A?si=xOUl3atv0uSlmjb0
Сабақтың ортасы Жеке жұмыс 30-35мин	Тапсырмалар бекеті 1 тапсырма .Статистикалық деректерді пайдаланып, екі облыстың сандық деректерін төмендегі көрсеткіштер бойынша кесте түрінде сызу 2-тапсырма Тақырыптық карталардың деректері негізінде салыстырмалы- географиялық әдіс арқылы Байкал және Балқаш көлдерінің салыстырмалы сипатталарын құрастыру.	Оқушылар берілген тапсырмаларды оқулықты қолдана отырып орындайды	Дескриптор: -2балл Бағалау: мадақтау және мақтау арқылы оқушыларды бағалайды.	Презентация, оқушы алдындағы оқулықтар, оқушының жұмыс дәптері Қосымша 1
Топтық жұмыс 15-30мин	«Топас, талқыла, талда» тәсілі Берілген география салларын өз өлкелеріңнен мысалдар келтіре отырып түсіндір 1-топ: .Географиялық сандық деректерді өңдеу мен талдау 2-топ: Саандық дееректерді топтастыру 3-топ Географиялық сапалық деректерді өңдеу мен талдау	Оқушылар топта берілген тапсырманы орындайды.Оқулықтағы мәтінді қолданады Әр топ өз қорытындыларын қорытындылайтын көрсетілімді (диаграмма қағазын немесе сандық слайдтарды пайдалана отырып) жасайды. Топтар өз зерттеулерін сыныпқа ұсынып, өздеріне берілген әдісті түсіндіріп, географияда оның қосымшаларын талқылайды. Сыныптастарын түсінуді тереңдету үшін әрбір көрсетілімнен кейін сұрақтар қою	Балағалау критерийі: Топтық көрсетілімдерді нақтылыққа, мазмұнның дәлдігіне және аудиториямен өзара іс-қимылға негізделген бағалау. Рефлексия қызметін жүргізу, онда оқушылар қандай әдіс бойынша ең қызықты және неліктен тапқаны туралы қысқа абзац жазады. «+» Тақырыпқа сай «!» Тақырыптан сәл ауытқыды «х» Тақырыпқа сай емес	Оқулық 8сынып Ұғымдар картасы, суреттер, сызба кестелер
Сабақтың ортасы Жұптық жұмыс 35-40мин	«Көршіңмен ойлас» әдісі Функццоналыдқ сауаттылығын арттыратын тапсырмалар Географиялық деректерді өңдеу және талдау Географиялық деректерді өңдеу және талдау – бұл әртүрлі ақпараттарды жинау, сақтау, талдау және көрсету процесі. Бұл мәліметтер географиялық координаттар, климаттық көрсеткіштер, халық саны, экономикалық көрсеткіштер және басқалар болуы мүмкін. Географиялық деректерді талдау көптеген салаларда, мысалы, экология, урбанистика, экономика және т.б. қолданылады. Бұл процесте географиялық ақпарат жүйелері (ГАЖ) кеңінен пайдаланылады	Оқушылар өз құрбысымен жұптасады, берілген тапсырмаларды орындайды	Дескриптор: Қалып қойған сөздерді жазады-1балл Дұрыс жауаптарын белгілейді-2балл	Қосымша1
Сабақтың ортасы 40-43мин	Бекіту тапсырмасы Сиқырлы ұяшықтар	Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді	Дескриптор: оқушылар әр қойылған сұрақтарға ойларын айтады және өз ұсыныстарын жеткізеді.-2балл Бағалау: мадақтау әдісі.	https://wordwall.net/ru/resource/75796855
Сабақтың соңы Кері байланыс 43-45мин	«Почта» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, кері байланысын почтаха хат жазу арқылы қабылдайды. .	Оқушылар берілген хатқа Менің ойымша………….. Себебі……………. Мысалы……………. Қорыта айтқанда…….. Бөлімдеріне өз ойларын жазып, почта қорапшасына салады	Мұғалім оқушыларды Сотка әдісі арқылы жинаған балдарын есептеп бағалайды 1-5балл-3 5-7балл-4 8-10балл-5 Оқушыларды білім блокнотымен бағалау

Қосымша 1

1-тапсырма Статистикалық деректерді пайдаланып, екі облыстың сандық деректерін төмендегі көрсеткіштер бойынша кесте түрінде сызу

Көрсеткіштер	ОҚО	Павлодар
Халық саны
Ауданы
Халық тығыздығы
Қала халқының саны, мың адам
Қала халқы үлесі, ℅
Ауыл халқының саны, мың адам
Ауыл халқы үлесі, ℅

-Қай облыста халық саны көп? Неліктен?

-Халық тығыз қоныстанған аймақ?

- Қала халқы үлесінің жоғары не төмен болуының себептері?

-ауыл халөы баым аймақ себебі?

2-тапсырма

Тақырыптық карталардың деректері негізінде салыстырмалы- географиялық әдіс арқылы Байкал және Балқаш көлдерінің салыстырмалы сипатталарын құрастыру.

Сапалық көрсеткіштер	Байкал	Балқаш
Географиялық орны
Көл ауданы
Көл қазан шұңқырының сипаты
Ең терең жері
Көлдің басты ерекшелігі мен шаруашылық маңызы

Екі көлдің ұқсастықтармен айырмашылықтарын анықтап, қорытынды жасау

4-тапсырма

Қосымша дерек көздерімен Батыс Қазақстан облысы аудандарындағы халық саны көсеткіштерін рангтерге жіктеңдер, топтастыру арқылы қарапайым модель

Қосымша 2

Географиялық деректерді өңдеу және талдау
Географиялық деректерді өңдеу және талдау – бұл әртүрлі ақпараттарды жинау, сақтау, талдау және көрсету процесі. Бұл мәліметтер географиялық координаттар, климаттық көрсеткіштер, халық саны, экономикалық көрсеткіштер және басқалар болуы мүмкін. Географиялық деректерді талдау көптеген салаларда, мысалы, экология, урбанистика, экономика және т.б. қолданылады. Бұл процесте географиялық ақпарат жүйелері (ГАЖ) кеңінен пайдаланылады.

Fill in the Blank: Fill in the blank with the correct words.

1. Географиялық деректерді өңдеу және талдау процесінде __ ақпараттарды жинау маңызды.

2. Географиялық ақпарат жүйелері (ГАЖ) __ көрсетеді.

3. Географиялық деректер __, климаттық көрсеткіштер және экономикалық көрсеткіштер болуы мүмкін.

4. __, урбанистика және экономика сияқты салаларда географиялық деректер пайдаланылады.

5. Географиялық деректерді талдау __ көрсетеді және шешім қабылдауға көмектеседі.

Word bank: экологияда, климаттық, сақтау, талдау, географиялық

Multiple Choice Questions: Choose the correct answer from the choices for each question.

1. Географиялық деректерді талдау дегеніміз не?

   • a) Мәліметтерді жинау, сақтау және көрсету процесі

   • b) Тек қана мәліметтерді жинау процесі

   • c) Тек қана мәліметтерді көрсету процесі

2. Географиялық ақпарат жүйелері (ГАЖ) не үшін қолданылады?

   • a) Географиялық деректерді жинау үшін

   • b) Тек қана деректерді сақтау үшін

   • c) Географиялық деректерді талдау және көрсету үшін

3. Географиялық деректердің қайсысы дұрыс емес?

   • a) Географиялық координаттар

   • b) Ас мәзірі

   • c) Халық саны

4. Қай салада географиялық деректер кеңінен пайдаланылады?

   • a) Медицинада

   • b) Экологияда

   • c) Спортта

5. Географиялық деректерді талдау қандай артықшылық береді?

   • a) Тек қана деректерді жинауға көмектеседі

   • b) Шешім қабылдауға көмектеседі

   • c) Тек қана деректерді сақтауға көмектеседі

Аяқталған сұрақтарды ашу: Толық сөйлемдердегі келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Географиялық деректерді талдау процесінің негізгі кезеңдерін сипаттап беріңіз.

2. Географиялық ақпарат жүйелері (ГАЖ) қалай жұмыс істейді?

3. Географиялық деректерді талдау нәтижелерін қандай мақсаттарда қолдануға болады?

Жауап кілті:

Бос орынды толтыру:

1. географиялық

2. талдау

3. сақтау

4. экологияда

5. климаттық

Бірнеше таңдау сұрақтары:

1. a) Мәліметтерді жинау, сақтау және көрсету процесі

2. c) Географиялық деректерді талдау және көрсету үшін

3. b) Ас мәзірі

4. b) Экологияда

5. b) Шешім қабылдауға көмектеседі

Аяқталған сұрақтарды ашу:

1. Географиялық деректерді талдау процесінің негізгі кезеңдері мыналар: деректерді жинау, деректерді сақтау, деректерді талдау және нәтижелерді көрсету.

2. Географиялық ақпарат жүйелері (ГАЖ) деректерді жинап, оларды карта түрінде көрсетеді, бұл талдау және шешім қабылдау үшін қолайлы.

3. Географиялық деректерді талдау нәтижелерін экологияда, урбанистикада, экономикалық даму жоспарларында және тағы басқа мақсаттарда қолдануға болады.

Сандық және сапалық географиялық деректерді өңдеу

1. Сандық географиялық деректер дегеніміз не?
a. Сандармен және нақты мәндермен көрсетілген деректер
b. Сипаттамалық және әңгімелесу деректері
c. Тарихи мәліметтер
d. Ауа райы болжамдары

2. Сапалық географиялық деректер қалай сипатталады?
a. Карталар арқылы
b. Сандармен
c. Сөздермен және сипаттамалармен
d. Өсімдіктер арқылы

3. ГИС (Географиялық ақпараттық жүйелер) қандай деректерді өңдейді?
a. Тек сандық деректерді
b. Тек сапалық деректерді
c. Сандық және сапалық деректерді
d. Тарихи деректерді

4. Сандық деректерге мысал келтіріңіз:
a. Өзеннің ұзындығы
b. Орманның түсі
c. Тау туралы әңгіме
d. Шөлдің атауы

5. Сапалық деректерге мысал келтіріңіз:
a. Қаланың халқы
b. Тау биіктігі
c. Қаладағы өмір сапасы
d. Ең төменгі температура

6. ГИС қолдану арқылы қандай деректер түрі өңделе алады?
a. Ауаның ылғалдылығы
b. Жер бедері сипаттамалары
c. Екі жауап та дұрыс
d. Екі жауап та дұрыс емес

7. Сандық деректерді өңдеу қандай құралдар арқылы жүзеге асырылады?
a. Графиктер мен диаграммалар
b. Әңгімелер мен эсселер
c. Карталар мен диаграммалар
d. Кітаптар мен мақалалар

8. Мектептегі оқушылардың сандық деректерін өңдеудің мысалы қандай?
a. Оқушылардың оқу үлгерімі
b. Оқушылардың мектеп туралы пікірлері
c. Мұғалімдердің сабақ беру әдістері
d. Мектептің тарихы

9. Сапалық деректерді өңдеу үшін қандай әдістер қолданылады?
a. Математикалық формулалар
b. Сұхбаттар мен бақылаулар
c. Статистикалық талдау
d. Картографиялық әдістер

10. Қалалардың сандық деректерін зерттеудің бір мысалы қандай?
a. Қаланың тарихы
b. Қаладағы көлік саны
c. Қаладағы мәдениет
d. Қаладағы ауа сапасы

11. Сандық деректерді жинау қандай әдістермен жүзеге асырылады?
a. Сұрақ-жауап және бақылау
b. Санақ және өлшеу
c. Тарихи құжаттар
d. Көркем әдебиет оқу

12. Сапалық деректерді жинау қандай әдістермен жүзеге асырылады?
a. Анкеталар мен сауалнамалар
b. Санақ және өлшеу
c. Математикалық модельдер
d. Астрономиялық бақылаулар

13. ГИС қолдану арқылы қандай талдау түрін жасауға болады?
a. Тек сандық талдау
b. Тек сапалық талдау
c. Сандық және сапалық талдау
d. Тарихи талдау

14. Географиялық деректерді өңдеуде қандай бағдарламалық қамтамасыз ету қолданылады?
a. Microsoft Word
b. Photoshop
c. ArcGIS
d. AutoCAD

15. Сандық деректерді визуализациялау қандай құралдармен жүзеге асады?
a. Карталар және графиктер
b. Фотосуреттер
c. Кітаптар
d. Аудио жазбалар

16. Сапалық деректерді жинау барысында қандай әдіс қолданылмайды?
a. Сұхбат
b. Анкеталар
c. Санақ
d. Бақылау

17. ГИС-те қолданылатын деректер базасының түрі қандай?
a. Графикалық деректер базасы
b. Сөздік деректер базасы
c. Ортақ деректер базасы
d. Географиялық деректер базасы

18. Сандық және сапалық деректерді өңдеудің негізгі мақсаты қандай?
a. Тек сандық мәліметтерді алу
b. Тек сапалық мәліметтерді алу
c. Нақты және толық мәліметтер алу
d. Қызығушылық тудыру

19. Географиялық деректерді өңдеу қандай салаларда қолданылмайды?
a. Медицина
b. Экология
c. Құрылыс
d. Туризм

20. Сандық деректерді талдау үшін қандай әдіс қолданылады?
a. Математикалық статистика
b. Әдеби талдау
c. Философиялық талдау
d. Тарихи зерттеу

Жауап кілті (Әрқашан дәлдік үшін жасалған AI жауаптарын қарап шығы - Математика дәл емес болуы әбден мүмкін)

1. a. Сандармен және нақты мәндермен көрсетілген деректер

2. c. Сөздермен және сипаттамалармен

3. c. Сандық және сапалық деректерді

4. a. Өзеннің ұзындығы

5. c. Қаладағы өмір сапасы

6. c. Екі жауап та дұрыс

7. c. Карталар мен диаграммалар

8. a. Оқушылардың оқу үлгерімі

9. b. Сұхбаттар мен бақылаулар

10. b. Қаладағы көлік саны

11. b. Санақ және өлшеу

12. a. Анкеталар мен сауалнамалар

13. c. Сандық және сапалық талдау

14. c. ArcGIS

15. a. Карталар және графиктер

16. c. Санақ

17. d. Географиялық деректер базасы

18. c. Нақты және толық мәліметтер алу

19. a. Медицина

20. a. Математикалық статистика

Қосымша тапсырмалар

Географиялық сапалық деректерді өңдеу және талдау

Географиялық сапалық деректер – бұл белгілі бір аймақ немесе жер туралы сипаттамалық ақпарат. Сапалық деректерге мысалы, климат, топырақ түрлері, өсімдіктер, жануарлар және халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайы жатады. Бұл деректерді талдау арқылы географтар белгілі бір аймақтағы өзгерістерді, мәселелерді және мүмкіндіктерді анықтайды.

Бос орынды толтырыңыз: Дайындаманы дұрыс сөздермен толтырыңыз.

1. Географиялық сапалық деректерге __, топырақ түрлері және өсімдіктер жатады.

2. __ деректер белгілі бір аймақтың сипаттамаларын береді.

3. Халықтың __ жағдайы да сапалық деректерге кіреді.

4. Географтар деректерді __ арқылы талдайды.

5. Экономикалық жағдайларды зерттеу үшін __ деректер қажет.

Word bank: әлеуметтік, сапалық, климат, талдау, сапалық

Бірнеше таңдау сұрақтары: Әр сұраққа арналған таңдаулардан дұрыс жауапты таңдаңыз.

1. Географиялық сапалық деректерге не жатады?
   a) Сандық деректер
   b) Сапалық деректер
   c) Картографиялық деректер
   d) Тарихи деректер

2. Географтар сапалық деректерді қалай пайдаланады?
   a) Жерді өлшеу үшін
   b) Ауа райын болжау үшін
   c) Аймақтық өзгерістерді анықтау үшін
   d) Жер бедерін зерттеу үшін

3. Халықтың әлеуметтік жағдайы қандай деректерге жатады?
   a) Сандық
   b) Тарихи
   c) Сапалық
   d) Геологиялық

4. Географиялық деректерді талдау не үшін қажет?
   a) Жерді қазу үшін
   b) Аймақты басқару үшін
   c) Табиғат құбылыстарын зерттеу үшін
   d) Экономикалық даму үшін

5. Қандай деректер топырақ түрлерін сипаттайды?
   a) Сандық
   b) Сапалық
   c) Картографиялық
   d) Тарихи

Аяқталған сұрақтарды ашу: Толық сөйлемдердегі келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Географиялық сапалық деректер дегеніміз не?

2. Сапалық деректерді талдау арқылы қандай мәселелер анықталады?

3. Географиялық деректерді талдау үшін қандай әдістер қолданылады?

Жауап кілті:

Бос орынды толтыру:

1. климат

2. Сапалық

3. әлеуметтік

4. талдау

5. сапалық

Бірнеше таңдау сұрақтары:

1. b) Сапалық деректер

2. c) Аймақтық өзгерістерді анықтау үшін

3. c) Сапалық

4. b) Аймақты басқару үшін

5. b) Сапалық

Аяқталған сұрақтарды ашу:

1. Географиялық сапалық деректер дегеніміз белгілі бір аймақ немесе жер туралы сипаттамалық ақпарат.

2. Сапалық деректерді талдау арқылы аймақтық өзгерістер, әлеуметтік-экономикалық мәселелер және табиғи ресурстардың жағдайы анықталады.

3. Географиялық деректерді талдау үшін статистикалық талдау, картографиялық әдістер және түрлі бағдарламалық қамтамасыз ету қолданылады.

Бөлім:	Бөлім 1. Географиялық зерттеу әдістері. 1.1 Зерттеу және зерттеушілер
Педагогтің аты-жөні:
Күні:
Сыныбы:	Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Географиялық модельдер
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты	8.1.1.5- географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
Сабақтың мақсаты:	1.модель түсінігін қалыптастыру, модель түрлерін анықтайды 2. модельдерді ажырата білу, нысанның модельін жасайды
Құндылаққа баулу
Сабақтың барысы:

Сабақ кезеңі/Уақыты	Педагогтің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы 0-5мин	І.Ұйымдастыру кезеңі: а) Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық жағымды ахуал туғызу үшін «Жеті рухани қазық» әдісін пайдаланып, оқушылар бір- біріне ұлттық рухтар ұсыну Топқа бөлу: «Мозаика» әдісі (3 топ құру) – Берілген сурет қиындыларын құрастыру арқылы топқа бөлінеді.	Оқушылар ұстазымен амандасады, бір-бірлерін жігерлендіру үшін жақсы рухты сөздер айтады; Оқушылар топтасады Топқа бөлу: сабақтың тақырыбына сәйкес суреттер арқылы 3 топқа бөлу: 1-топ: 2-топ: 3-топ:	Қошемет сөздермен ынталандыру. Жарайсыңдар! Сәттілік! Бүгінгі сабақта тек 10балл Өзін өзі бағалау домбыра әдісі қолданады
	Алдыңғы өткен тақырыпты еске түсіру мақсатымен төмендегі сұрақтарға қысқаша жауап беру 1.Географияда қолданылатын деректердің түрлерін атаңдар. 2. Сандық деректерді өңдеудің қандай тәсілдерін білесіңдер? 3.Географиялық деректерді сапалық өңдеу мен талдаудың жолдары қандай? 4. Деректерді өңдеумен талдаудың мақсаттары қандай? 5. Рангтерге жіктеу әдісінің ерекшелігі неде? 6. ГАЖ дың атқаратын қызметі?	Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді, ұжымдық талдайды	Дескриптор: Сұрақтарға жауап береді-1баллл
Сабақтың ортасы Жаңа сабаққа кіріспе 10-15мин	Қызығушылығын ояту «Суреттен не айтасың » әдісі арқылы оқушылар жаңа сабақтың тақырыбын ашады. Г еография ғылымында модельдеу не үшін қажет? Моделдердің қандай түрлерін білесіңдер? Жауаптарыңды дәлелдеңдер Бейнекөрсетілім ұсынады Мұғалім түсіндірме жүргізеді	Оқушылар суретті сөйлетеді, ой бөліседі, өз білгенін айтады; Сұрақтарға болжамды жауаптар айтады	Бағалау криетрийі: -берілген суретті жаңа тақырыппен байланыстыра отырып сұрақтарға жауап береді Жарайсыздар! Алғырсыздар! Дұрыс жауап! Мұғалім қошеметі	презентация бейнекөрсетілім
Сабақтың ортасы Жеке жұмыс 30-35мин			Дескриптор: -2балл Бағалау: мадақтау және мақтау арқылы оқушыларды бағалайды.	Презентация, оқушы алдындағы оқулықтар, оқушының жұмыс дәптері
Топтық жұмыс 15-30мин	«Топас, талқыла, талда» тәсілі 1-топ - ( өлшеу, кері қайта, есептеу, айқындау, тізім, сәйкестендіру.) Географиялық үлгілердің қандай мысалдары бар? Географиялық ерекшеліктер ұғымын анықтау. Сіз білген әр түрлі жер пішіндерін тізімдеңіз. 2-топ /Тұжырымдама - баған, жiктеу, салыстыру, бағалау, қорытындылау. Физикалық және адам географиясын салыстыру және қарама-қайшылыққа түсіру. Климаттың әр түрін олардың ерекшеліктеріне қарай жіктейді. Соңғы 50 жылдағы нақты ел халқының өсуін баған. 3-топ - (Стратегиялық ойлау - бағалау, зерттеу, тұжырым жасау, қорытынды жасау, құру.) Географияның өркениеттердің дамуына тигізетін әсерін зерттейді. Географияның аймақ экономикасына қалай әсер ететіні туралы гипотезаны тұжырымдау. География мен мәдени практиканың өзара байланысы туралы қорытынды жасау. 4 топ- (Кеңейтілген ойлау - талдау, критика, жасау, құрастыру, ұғымдарды қолдану.) Нақты географиялық аймақтың геосаяси салдарын талдау. Дүлей зілзалаларды болжаудағы географиялық модельдің тиімділігін критик. Ландшафттың қалыптасуындағы адами және физикалық факторларды қарастыратын жаңа географиялық модель жасау. ,	Оқушылар топта берілген тапсырманы орындайды.Оқулықтағы мәтінді қолданады Әр топ өз қорытындыларын қорытындылайтын көрсетілімді (диаграмма қағазын немесе сандық слайдтарды пайдалана отырып) жасайды. Топтар өз зерттеулерін сыныпқа ұсынып, өздеріне берілген әдісті түсіндіріп, географияда оның қосымшаларын талқылайды. Сыныптастарын түсінуді тереңдету үшін әрбір көрсетілімнен кейін сұрақтар қою	Балағалау критерийі: Топтық көрсетілімдерді нақтылыққа, мазмұнның дәлдігіне және аудиториямен өзара іс-қимылға негізделген бағалау. Рефлексия қызметін жүргізу, онда оқушылар қандай әдіс бойынша ең қызықты және неліктен тапқаны туралы қысқа абзац жазады. «+» Тақырыпқа сай «!» Тақырыптан сәл ауытқыды «х» Тақырыпқа сай емес	Оқулық 8сынып Ұғымдар картасы, суреттер, сызба кестелер
Сабақтың ортасы Жұптық жұмыс 35-40мин	«Көршіңмен ойлас» әдісі Функццоналыдқ сауаттылығын арттыратын тапсырмалар	Оқушылар өз құрбысымен жұптасады, берілген тапсырмаларды орындайды	Дескриптор: Қалып қойған сөздерді жазады-1балл Дұрыс жауаптарын белгілейді-2балл	Қосымша1
Сабақтың ортасы 40-43мин	Бекіту тапсырмасы Тест тапсырмасы	Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді	Дескриптор: дұрыс жауаптарын белгілейді2балл Бағалау: мадақтау әдісі.	Қосымша 2
Сабақтың соңы Кері байланыс 43-45мин	«Почта» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, кері байланысын почтаха хат жазу арқылы қабылдайды. .	Оқушылар берілген хатқа Менің ойымша………….. Себебі……………. Мысалы……………. Қорыта айтқанда…….. Бөлімдеріне өз ойларын жазып, почта қорапшасына салады	Мұғалім оқушыларды Сотка әдісі арқылы жинаған балдарын есептеп бағалайды 1-5балл-3 5-7балл-4 8-10балл-5 Оқушыларды білім блокнотымен бағалау

Қосымша 1

Қосымша 1

Географиялық үлгілер

Географиялық модельдер — географиядағы күрделі процестер мен заңдылықтарды түсінуге көмектесетін шындықтың жеңілдетілген көріністері. Бұл модельдер глобус сияқты физикалық модельдерден статистикалық модельдер сияқты абстрактілі модельдерге дейін ауытқи алады. Олар халықтың таралуын, климаттың өзгеруін, қала құрылысын дамытуды қоса алғанда, түрлі географиялық құбылыстарды зерттеуге көмектеседі.

Бос орынды толтырыңыз: Дайындаманы дұрыс сөздермен толтырыңыз.

1. A_ — Жердің физикалық көрінісі.

2. Статистикалық үлгілер бізге __ заңдылықтарын түсінуге көмектеседі.

3. Географиялық модельдер _ өзгерісті зерттеу үшін пайдаланылуы мүмкін.

4. __ модельдер жеңілдетілген түрдегі деректер мен заңдылықтарды білдіреді.

5. Глобус — a_ үлгісі.

Word bank: климаты, физикалық, географиялық, глобустық, таралуы

Бірнеше таңдау сұрақтары: Әр сұраққа арналған таңдаулардан дұрыс жауапты таңдаңыз.

1. Географиялық үлгі дегеніміз не?
   а) егжей-тегжейлі карта
   б) Шындықтың
   жеңілдетілген көрінісі в) Экожүйенің
   түрі д) Ауа райы болжамы

2. Келесілердің қайсысы физикалық географиялық үлгінің мысалы болып табылады?
   а) статистикалық график
   б) ГАЖ картасы
   в) А глобус
   г) Климаттық диаграмма

3. Келесілердің қайсысын зерттеу үшін географиялық модельдер қолданылады?
   а) Әдебиет
   б) Климаттың өзгеруі
   в) Дайындау рецептері
   д) Тарихи оқиғалар

4. Статистикалық модельдер географтардың түсінуіне не көмектеседі?
   а) тарихи уақыт шкалалары
   б) Тарату заңдылықтары
   в) Кейіпкерлер әңгімелері
   д) Өнер техникасы

5. Үлгінің қай түрі жеңілдетілген түрдегі деректер мен заңдылықтарды білдіреді?
   а) әдеби үлгі
   б) Статистикалық үлгі
   в) Көркемдік үлгі
   д) Тарихи үлгі

Аяқталған сұрақтарды ашу: Толық сөйлемдердегі келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Географияны зерттеуде географиялық модельдердің неліктен маңызды екенін түсіндіріңіз.

2. Қала құрылысын зерттеу үшін географиялық модельді қалай пайдалануға болатыны туралы мысалды сипаттаңыз.

3. Географиялық модельдер халықтың таралуын түсінуде қалай көмектеседі?

Жауап кілті:

Бос орынды толтыру:

1. Глобус

2. тарату

3. климаты

4. Географиялық

5. дене бітімі

Бірнеше таңдау сұрақтары:

1. ә) болмыстың жеңілдетілген көрінісі

2. в) а глобусы

3. б) климаттың өзгеруі

4. б) Тарату заңдылықтары

5. б) статистикалық үлгі

Аяқталған сұрақтарды ашу:

1. Географиялық модельдердің географияны зерттеуде маңызы зор, өйткені олар күрделі процестер мен заңдылықтарды жеңілдетіп, географиялық құбылыстарды түсіну мен талдауды жеңілдетеді.

2. Қаланың өсу заңдылықтарын бiлдiру, болашақ экспансияны болжау және тиiсiнше инфрақұрылымды жоспарлау жолымен қала құрылысын дамытуды зерделеу үшiн географиялық модель пайдаланылуы мүмкiн.

3. Географиялық модельдер популяциялардың әр түрлі өңірлер бойынша таралуын суреттеу және көші-қон және қоныстану заңдылықтарына әсер ететін факторларды анықтау арқылы халықтың таралуын түсінуде көмектеседі.

Қосымша 2 Бекіту

Географиялық модельдер тақырыптық тест

1. Географиялық модель дегеніміз не?
a. Географиялық картаның бір түрі
b. Географиялық үдерістерді түсіндіруге арналған құрал
c. Климаттық өзгерістерді бақылау әдісі
d. Жердің физикалық ерекшеліктерін зерттеу

2. Орографиялық модель нені сипаттайды?
a. Жер қыртысының тектоникалық қозғалыстарын
b. Жер бедерін және тауларды
c. Мұхиттық ағыс қозғалыстарын
d. Климаттық аймақтарды

3. Географиялық модельдер қандай мақсатта қолданылады?
a. Тек туристік мақсатта
b. Жер сілкіністерін болжау үшін
c. Географиялық үдерістерді зерттеу және түсіну
d. Көлік қозғалысын бақылау үшін

4. Климаттық модельдер не үшін маңызды?
a. Экономикалық даму болжау үшін
b. Ауа райын болжау және климаттық өзгерістерді түсіну үшін
c. Географиялық карталарды жасау үшін
d. Жердің магниттік өрісін зерттеу үшін

5. Географиялық ақпараттар жүйесі (ГАЖ) дегеніміз не?
a. Географиялық деректерді жинау және талдау жүйесі
b. Тектоникалық плиталарды зерттеу жүйесі
c. Климаттық деректерді жинау жүйесі
d. Астрономиялық деректерді өңдеу жүйесі

6. Қайсысы физикалық географияға жатады?
a. Мәдениет және тілдер
b. Жер бедері және климат
c. Экономикалық аймақтар
d. Қала құрылысы

7. Географиялық модельдер қандай деректер негізінде құралады?
a. Тек экономикалық деректер
b. Әлеуметтік және мәдени деректер
c. Физикалық және экологиялық деректер
d. Астрономиялық деректер

8. Қайсысы климаттық модельдерге жатады?
a. Топырақ модельдері
b. Ауа ағымдары модельдері
c. Өсімдіктер модельдері
d. Су ресурстары модельдері

9. Жер қыртысының қалыңдығын бейнелейтін модель қалай аталады?
a. Климаттық модель
b. Орографиялық модель
c. Литосфералық модель
d. Гидрологиялық модель

10. Географиялық модельдер қандай карталарға негізделуі мүмкін?
a. Температуралық карталарға
b. Жер сілкінісі карталарына
c. Климаттық және физикалық карталарға
d. Әлеуметтік және мәдени карталарға

11. Географиялық модельдерде қандай құралдар қолданылады?
a. Спутниктік суреттер және ГАЖ
b. Тек қолмен жасалған карталар
c. Ауа райы болжамдары
d. Экономикалық деректер

12. Қайсысы климаттық модельдерге тән?
a. Климаттық өзгерістердің болжауы
b. Тектоникалық қозғалыстардың болжауы
c. Мәдениетаралық қатынастардың зерттелуі
d. Урбанизация үдерістерінің зерттелуі

13. Қайсысы географиялық модельдердің түріне жатады?
a. Демографиялық модельдер
b. Жер асты су модельдері
c. Климаттық модельдер
d. Барлығы дұрыс

14. Географиялық модельдерді жасауда қандай бағдарламалар қолданылады?
a. Microsoft Word
b. Adobe Photoshop
c. ArcGIS және QGIS
d. AutoCAD

15. Географиялық модельдер қандай деректерді қамтуы мүмкін?
a. Жануарлардың миграциясы
b. Өнеркәсіптік өндіріс
c. Ауа райы деректері және жер бедері
d. Тек тарихи деректер

16. Географиялық модельдерде қандай әдіс қолданылады?
a. Тек қолмен сызу
b. Компьютерлік симуляциялар
c. Ауызша әңгімелеу
d. Музыкалық композициялар

17. Климаттық модельдер қандай мақсатта қолданылады?
a. Спорт жарыстарының нәтижелерін болжау үшін
b. Кино өндірісінде
c. Климаттық өзгерістердің ықтимал әсерлерін болжау үшін
d. Географиялық атауларды зерттеу үшін

18. Географиялық модельдер қандай салаларда қолданылады?
a. Тек білім беру
b. Экономика, экология және урбанистика
c. Спорт және ойын-сауық
d. Медицина және биология

19. Географиялық модельдердің нәтижелері қалай тексеріледі?
a. Ғылыми эксперименттер арқылы
b. Ауызша сұхбаттар арқылы
c. Тек әдебиеттен
d. Жергілікті тұрғындардан сұрау арқылы

20. Қайсысы географиялық модельдерге тән?
a. Тек визуалды бейнелер
b. Тек мәтіндік сипаттамалар
c. Математикалық және статистикалық деректер
d. Музыкалық нотациялар

Answer Key (Always review AI generated answers for accuracy - Math is more likely to be inaccurate)

1. b. Географиялық үдерістерді түсіндіруге арналған құрал

2. b. Жер бедерін және тауларды

3. c. Географиялық үдерістерді зерттеу және түсіну

4. b. Ауа райын болжау және климаттық өзгерістерді түсіну үшін

5. a. Географиялық деректерді жинау және талдау жүйесі

6. b. Жер бедері және климат

7. c. Физикалық және экологиялық деректер

8. b. Ауа ағымдары модельдері

9. c. Литосфералық модель

10. c. Климаттық және физикалық карталарға

11. a. Спутниктік суреттер және ГАЖ

12. a. Климаттық өзгерістердің болжауы

13. d. Барлығы дұрыс

14. c. ArcGIS және QGIS

15. c. Ауа райы деректері және жер бедері

16. b. Компьютерлік симуляциялар

17. c. Климаттық өзгерістердің ықтимал әсерлерін болжау үшін

18. b. Экономика, экология және урбанистика

19. a. Ғылыми эксперименттер арқылы

20. c. Математикалық және статистикалық деректер

Білім беру ұйымының атауы
Пәні:
Бөлім:
Педагогтің аты-жөні:
Күні:
Сынып: 8
Сабақтың тақырыбы:		Зерттеу нәтижелерінің ұсыну формалары
Оқу мақсаты:		8.1.1.6- зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
Сабақтың мақсаты:		Оқушылар география саласындағы зерттеулердің нәтижесін әртүрлі деректерді, мәліметтерді кесте, диаграмма, график немесе мәтін түрінде көрсете алады.
Құндылыққа баулу
Сабақтың барысы:
Сабақтың кезеңі// уақыты	Педагогтің әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы 0-1мин	1.Ұйымдастыру кезеңі А) оқушылармен сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу 2. Психологиялық ахуал қалыптастыру: «Алақан жылуы» тренинг 3. Топқа бөлу жүзеге асады.Оқушыларға түрлі Түсті билеттер беріп үш топқа бірігеді.. Сабақтың тақырыбы мен мақсаты таныстырылады.		Оқушылар мұғаліммен амандасады, Оқушылар шаттық шеңберін құрып, алақан жылулары арқылы бір-біріне жылы лебіздерін,тілектерін білдіреді. жағымды ахаул қалыптастырады.		Қошемет сөздермен ынталандыру. Жарайсыңдар! Сәттілік!	Презентация Түрі бейнедегі суреттер
1-5мин	Алдыңғы білім Өткен тақырыпқа тест тапсырмасын ұсыну .Модель және модельдеу дегенді қалай түсіндіңдер? 2. Алғаш географиялық модельді ұсынған кім? 3. Географиялық модельдердің қандай түрлері бар? 4. Ақпараттық модельдің негізгі түрлері? 5.Нысандар, құбылыс немесе үдерістер немесе олардың қасиеттері түрінде берілетін модель түрі?		Оқушылар берілген тест тапсырмасын ауызша жауаптарын ұсынады Ұжымдық талдау		Дұрыс жауаптарын белгілейді-1балл	https://wordwall.net/ru/resource/75811289
Сабақтың ортасы 5-10мин	Тыңдалым алды тапсырмалар ұсынады «Суреттен не айтасың» тәсілі б асылымның негізгі міндеттері қандай? – ғылыми зерттеу нәтижелерін елге жариялау; – автор шығармаларының ұқсас ғылыми мақалалардың мазмұ- нынан айырмашылықтарын көрсету; Мұғалім түсіндірме жүргізеді Ғылыми жарияламалардың түрлері өте көп. Осы параграфта мек- теп өмірінде жиі қолданылатын түрлері қарастырылатын болады. Олар: есеп, баяндама, тезис, аннотация, мақала, стендтік баяндама, инфографика, тұсаукесер Теорияны бекіту тапсырмасын ұсынады		Оқушылар берілген суретті қолданады . Әр оқушы өз оймен бөліседі. Өзгенің пікірін толықтырады. Оқушылар бейнені көре отырып өз жауаптарын негіздейді, Тақырыптың мақсатын айқындайды Берілген тапсырман платформада орындап ажыратады		Бағалау критерийі: -сұрақтарға жауап береді - Халықтың ұдайы өсуі бойынша аймақтарды, елдерді жіктей алады.
10-25мин	«Топтас, ойлан, талқыла» топтық жұмыс Мұғалім әр түрлі диаграммалар мен графиктер, карто-сызбалар мен инфографикаларды көрсетеді. Оқушылар оларға ортақ нәрсені анықтайды: зерттеу нәтижесінде жинақталған ақпарат визуальді түрде жеткізілгенін атайды. Шартты белгілерді еске түсіреді және ойлап шығарады. Мұғалім оқушыларды түсті қағаздар тарату арқылы төрт топқа біріктіреді. Тапсырма: 1 топ қызыл-Елдердің жасанды серіктердің зерделеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады. 2 топ қоңыр-Киіктердің мекен орындары мен миграциясы. 3 топ көк Қазақстан халқының жастық құрамы . 4 топ сары Машина жасау өнеркәсібі.		. Оқушылар берілген тапсырманы топта мәтінді қолдана отырып талдап өз ұсыныстарын айтады Бәрі Өзі Таңдау Бойынша жұмыстарын қорғайды Әр топ өз тапсырмаларын презентация, инфографика, сызба-нұсқа , карта-сызба, диаграмма немесе график арқылы ұсынады		Әр топ белгілі салада зерттеу жұмыстарын жүргізуінің нәтижелерін тиімді әдіспен ұсынады. Бағалау: мұғалім оқушылардың жұмыстарын дескрипторлар арқылы бағалайды: -Зерттеу нәтижелерін тиімді формада ұсынды, аталуын атады. -Таңдаған формасының тиімділігін аргумент келтіріп дәлелдеді. -Қорытынды шығарды. . Топтар бір бірінің жұмыстарын «2 жұлдыз, 1 тілек» тәсілімен бағалайды.
25-35мин	«Көршіңмен ойлас» әдісі Функццоналыдқ сауаттылығын арттыратын тапсырмалар		Оқушылар өз құрбысымен жұптасады, берілген тапсырмаларды орындайды		Дескриптор: Қалып қойған сөздерді жазады-1балл Дұрыс жауаптарын белгілейді-2балл	Қосымша1
35-40мин	Бекіту тапсырмасын ұсынады
40-45мин	Рефлексия. «Ресторан» әдісі 1.Сабақтың тәтті жері 2.Сабақтың ащы жері 3.Келесі сабақта неге тапсырыс бересіз? Үй тапсырмасы: Білу және түсіну сұрақтарына жауап беру.79 бет

Қосымша 1

Географиялық Нысандар мен Үдерістер

География - бұл Жерді және оның ерекшеліктерін, сонымен қатар табиғи үдерістерді зерттейтін ғылым. Жердің негізгі географиялық нысандары материктер, мұхиттар, теңіздер, шығанақтар, бұғаздар, аралдар, таулар, өзендер, көлдер, мұздықтар, шөлдер және т.б. жатады. Мемлекеттер, қалалар, аудандар, теміржол станциялары, теңіз порттары және көлік жолдары да географиялық нысандардың қатары��а кіреді. Географиялық үдерістерге абразия, мұздықтардың жылжуы, денудация, карст, вулканизм, тау түзілу, лавина, су тасқыны, сель және т.б. жатады.

Fill in the Blank: Fill in the blank with the correct words.

1. Ж��рдің ең үлкен су нысаны __ деп аталады.

2. __ - бұл су айдынының жағаға шабуыл жасап, оны бұзу үдерісі.

3. Қазақстан Республикасының астанас�� __ қаласы.

4. __ - бұл шөлді аймақтарда кездесетін географиялық нысан.

5. __ - бұл м��здықтардың жы��жи отырып, жерді қырып жою ү��ерісі.

Word bank: Астана, мұхит, мұз��ықтардың жылжуы, абразия, құмды шөл

Multiple Choice Questions: Choose the correct answer from the choices for each question.

1. Жердің ең үлкен матери��і қандай?
   a) Африка
   b) Азия
   c) Австралия
   d) Антарктида

2. Мұздық��ардың жылжу үдерісі қалай аталады?
   a) Карст
   b) Абразия
   c) Денудация
   d) Мұздықтардың жылжуы

3. Қазақстанның ең үлкен көлі қайсысы?
   a) Балқаш
   b) Каспий
   c) Алакөл
   d) Зайсан

4. Вулканизм дегеніміз не?
   a) Ж��рдің ішкі күштерінің әсерінен жердің бетіне магма шығуы
   b) Тау түзілу үдерісі
   c) Мұздықтардың еруі
   d) Су тасқыны

5. Қайсысы теңіз порты болып табылады?
   a) Алматы
   b) Ақтау
   c) Шымкент
   d) Көкшетау

Open Ended Questions: Answer the following questions in complete sentences:

1. Теңіз бен мұхиттың айырмашылығы неде?

2. Лавина дегеніміз не және ол қалай пайда болад��?

3. Таулардың түзілу үдерісі қалай жүреді?

Answer Key:

Fill in the Blank:

1. Жердің ең үлкен су нысаны мұхит деп аталады.

2. Абразия - бұл су айдынының жағаға шабуыл жасап, оны бұзу үдерісі.

3. Қазақстан Республикасының астанасы Астана қаласы.

4. Құмды шөл - бұл шөлді аймақтарда кездесетін географиялық нысан.

5. Мұздықтардың жылжуы - бұл мұздықтардың жылжи отырып, жерді қырып жою үдерісі.

Multiple Choice Questions:

1. b) Азия

2. d) Мұздықтардың жылжуы

3. b) К��спий

4. a) Жердің ішкі күштерінің әсерінен жердің бетіне магма шығуы

5. b) Ақтау

Open Ended Questions:

1. Теңіз бен мұхиттың айырмашылығы неде?

   • Теңіз - бұл мұхиттың жағалауында��ы кішігірім бөлігі, ал мұхит - Ж��рдің ең үлкен су нысаны.

2. Лавина дегеніміз не және ол қалай пайда болады?

   • Лавина - бұл т��у беткейлерінен қардың кенеттен көшуі. Ол көбінесе қардың көп жиналуы және температураның өзгеруі нәтижесінде пайда болады.

3. Таулардың түзілу үдерісі қалай жүреді?

   • Таулардың түзілу үдерісі жер қырты��ының тектоникалық плиталарының қозғалысы мен соқтығысуы нәтижесінде ��үреді. Бұл үдеріс миллиондаған жылдарға созылады.