Ғылыми жоба: Электронды дүкен құру. 7 сынып

Тақырыбы:Электронды дүкен құру

Жобаны жасаған:

«Райымбек атындағы орта мектеп»КММ-сі

7 «А» сынып оқушысы: Бахтияр Аружан

Жетекшісі : Бейбіт Тәтина

Мазмұны

КІРІСПЕ………………………………………………………………………………3

I Бөлім. ASP.NET негіздері.........................................................................................4

1.1 ASP.NET жайлы қысқаша түсінік……………………………...………………4

1.2 WEB қосымшаларын жасау……………...……………………………………...4

1.3 Реляциялық мәліметтер қорын құру......………………………………………..8

IIБөлім.Интернет-дүкенін пайдалану артықшылықтары…………………...17

2.1 Қолдану ортасы жөнінде ізденіс………………...………………..……….......17

2.1.1 Қолдану ортасын талдау……………………………………………...……...18

2.1.2Мәліметтер базасын талдау…………………………….………………..…...18

2.1.3 B/S модулы……………………………………………………….…………...18

2.2 Жүйе сұранысын жобалау………………………………………………..........19

2.2.1 Қолданушығы талаптар………………………………………..………...…..19

2.2.2 Функциялардағы талаптар……………………………………………...……19

2.2.3 Басқарушы…………………………………………………………………….19

2.3 Ішкі қабілетіне талап…….…………………………………………..…............20

2.4 Жүйені жобалау…………………………………………………….. ................20

2.4.1 Жүйені жобалаудың мақсаты………………………………………………..20

2.4.2 Жүйенің қызметін толықтап жобалау..……………………………………..20

2.4.3 МБ-ның кестесін жобалау……………………………………………………21

2.5 Жүйені жобалауды іске асыру…………………………………………………24

2.5.1 Жүйенің басқы бетін жасау…………………...………………..……...…….24

2.5.2 Оқырманға қызмет етудің моделін іске асыру.......………………...………24

2.5.3 Электронды кітапты түсіру функциясын орындау……...…...……...……..24

2.5.4 Кітапхананы басқарушының моделін іске асыру…………………….……25

Қосымшалар…………………………………………………………….…………..30

Қорытынды….……………………………………...………………………………41

Пайдаланылған әдебиеттер….…………...…………………………...……………47

Кіріспе

Бұл ғылыми жобаның тақырыбы Vizual Studio компонентің AJAX технологиясы мен APS Net пайдаланып Интернет дүкенің пайдаланудың артықшылықтарын web беттерін жасау. Ғылыми жоба жалпы 6 тараудан тұрады. Ғылыми жобаның мақсаты Drupal контентті басқару жүйесін пайдалана отырып, толық функционалды Интернет-дүкенін құру.

Web-сайттың дизайны CSS технологиясы мен PHP программалау тілін пайдалана отырып жасалынған, сайттың барлық құрамы SQLServer мәліметтер қорын басқару жүйесінде орналасқан.

Екінші AJAX технологиясы туралы. Бұл тарауды оқу арқылы сіз жаңа білімдерге қол жеткізе аласыз.Мұның бәрі де қазіргі дамып жатқан технологияның арқасы, міне сондай технологиялардың бірі AJAX. Ол технологиялық секіріс, қолда бар мүмкіндіктер аз қолда бар мүмкіндіктерін одан әрі кемелдендіру мүмкін емес кезде болады. Мұндай секіріс AJAX болып табылады. Ajax- тің жұмыс істеу тәсілі, пайдаланушы серверге өтініш жіберіп, сол арқылы сервер сандық мәліметтер қайтарылады. Ajax- тің негізі XMLHttrRequest, сервер мен пайдаланушы ара қатынасын реттейді.

Мүмкiндiктiң электрондық саудасының қолданулары үлкен артықшылықпен өнiмдi арзан сатуға болып табылады. Веб-сайт, өнiмдер қолданудың арқасында қолданушылардың интернет арқылы сатып алады. Екiбастан, интернеттегi қолдау және әрбiрi мадақтау және уақыттың шектелген кеңiстiгiн берген теледидар жарнамаға қарағандасы арзандау. Атап өту керек, кәсiпкерлiктегi электрондық коммерцияның артықшылықтарымен оны ұсынатын иiлгiштiк болып табылады.

Кәсiпкерлiктегi электрондық коммерция шығындар аз және тиiмдiрек жұмыс процессiн бiлдiредi. Электрондық сауда клиенттермен өзара әрекеттесу үшiн мүмкiндiктi кәсiпкерлiкке болатыны дүние жүзiнде бередi.

Әйтеуiр, ыңғайлылық және электрондық коммерцияның технологиясын үлкен өлшемдердiң кәсiпкерлiктерiн кеңейтуге дем беруге ұсынатын иiлгiштiк. Егер саудалық интернетте болса үлкен потенциалдық пайдалар жете алатыны анық.әсіресе кәзіргі кезде үйде отырып жұмыс жасайтын аналарға қажет деп санаймын.

I Бөлім ASP.NET негіздері

1.1 ASP.NET жайлы қысқаша түсінік

ASP.NET-бұл Web бағдарламалары мен Web-сервистерді жасайтын, IIS басқармасымен жұмыс істейтін платформа. Web-бағдарламаларды құратын бүгінгі таңда басқа да технологиялар бар.Солардың ішіне PHP және PERL тілдері кіреді. Ескі әне көп қолданылатыны CGI технологиясы. Бірақ ASP.NET технологиясы басқаларынан Microsoft құралының жоғарғы сатыдағы серверлік өнімділігімен және мәліметке қол жеткізу, қорғаныстың мықтылығымен ерекшеленеді. Сонымен қатар ASP.NET технологиясы Web- және Windows- бағдарламаларын қамтамасыз етеді. ASP.NET-те Web- қолданбасының құрудың базалық программалау тілі толығымен обьектіге бағыттылған. Соның нәтижесінде қызмет көрсетілуі, модификациялануы және қайта қолданылуы басқа технологияларға қарағанда оңай болып келеді. ASP.NET-те Web- қолданбасын құрудың көптеген артықшылықтары бар.

1.2 Web-қосымшаларын жасау

Әрбір ASP.NET негізінде жасалған Web-қосымша кодтан және құрамы туралы мәліметтерден тұрады.

Ақпараттық бөлік беттің статикалық және динамикалық элементінен тұрады сонымен қатар Web-форма түрінде бейнеленеді. Статикалық элементтер кәдімгі HTML элементтері сияқты, динамикалық элементтер қосымшаның орындалу кезінде программалық кодпен бейнеленеді.

Программалық код қолданушының сұранысына қосымшаның әсерін анықтайтын логиканы білдіреді.Программалық код сервермен орындалады және ақпараттық бөліктің динамикалық элементтерімен әсерлеседі.

Құрамы туралы мәліметтер – сервердегі қосымшаның орындалуын қамтамасыз ететін параметрлер, қауіпсіздік параметрінен тұратын файлдар болып табылады.

Web-қосымшаның негізгі элементі Web-форма, ал бір жағынан Windows-формаға ұқсайды, өйткені қолданушының іс-әрекетіне қабілетін және мәліметтерді көрсететін өзінің ішінде элементтері бар болуы мүмкін. Екінші жағынан – HTML-бетті білдіреді, өйткені оның барлық атрибуттарына ие. Осы басқару элементтері HTML-бетінде тэг ретінде көрсетілген.

Шын мәнінде, ASP.NET негізінде құрылған Web-қосымшаның Web-форманы құрудың екі нұсқасы бар.

Бірінші жағдайда, ақпарттық бөліктің барлық коды және программалық бөлік бір кеңейтілумен .aspx файлында сақталады.

Программалық код сценарий блогында орналасады. Осыдан қазіргі заманғы программалаудың барлық мәселелерін қолдануға болады. Мысалға, басқару элементтеріндегі оқиғалардың әсері, программаның ішкі құрылымы және т.с.с. Бұл модельді жәй Web-қосымшаларды құрған кезде қолданған дұрыс, өйткені осы жаңдайды барлығы бір бумада сақталынады.

Әрбір Web-бет екі бөліктен тұрады:программалық коды бар Web-форма және файл. Сөйтіп, бірінші жағдайдағы сияқты, форма кеңейтілген .aspx файлында сақталынады, ал программалық код .cs-пен кеңейтілген файлында сақталынады. Осындай модель программалық логикадан алынған қлданушы интерфейсінің арқасында Web-қосымша элементтерінің бөлімдерін қамтамасыз етеді.

Клиенттің Web-қосымшаға қатынасы IIS серверінде ең соңғы болып қосылады. Қосылған қосымша жауап қацтарады. Бұл үшін сұралған Web-форманың үлгісі жасалынады. Ол клиенттің браузеріне берілетін HTML-тэгтің жауабында көрсетіледі. Осыдан кейін Web-форманың үлгісі жойылады. HTML-бетті алған қолданушы әртүрлі форманың өрістерін толтыра алады. Керекті өрістерді толтырғаннан кейін қолданушы серверге қайтадан мәліметтер жазылған бетті жібереді. Бұл белгіні бір әрекетті жасағаннан кейін болатын қайта жіберу технологиясымен іске асыруға болады. Қолданушыдан мәліметтерді алғаннан кейін сервер жаңа Web-форманы құрады, оны алынған мәліметтермен толтырады және керекті оқиғаларды өңдейді. Өңдеудің соңында сервер жауаптың HTML кодын жасап шығарады және оны клиентке жібереді, одан кейін Web-форманы жояды. Толығырақ сценарийдің суреттемесі қосымшадағы 1.1 және 1.2-суреттерде көрсетілген.

Қолданушы Web-қолданбаның жұмысын аяқтағаннан кейін браузер терезесін жабады немесе басқа интернет-бетке ауысады. Осы кезде жұмыс істеліп отырған беттің жұмысы аяқталады, бірақ та қолданбаның өзі серверде аяқталмауы мүмкін. Бұл .NET Framework платформасының үлестірілген есте сақтау құрылғысына байланысты. .NET платформасы тексеру жасайды, егер обьект қолданылмаса, онда сервер сол обьектіні өшіреді. Сондықтан да Application_End оқиғасы қай кезде орындалатынын айту мүмкін емес.

Қолданушымен Web-қолданбасының байланысын жақсы түсіну үшін, келесі жағдайларды қарастырамыз.

Бетке сұраныс жасаған кезде біріншіден, Page Init оқиғасы шығады және сол беттің обьектілері шығады. Өңдеу кезінде программист код қоюына болады, беттің бірінші бетін анықтайды. Бірақ бұл оқиғаны басқару элементтеріне аты-жөнін көрсету үшін қолдануға болмайды, өйткені олар әлі құрылған жоқ.. Одан кейін Page Load оқиғасы аты-жөнін көрсетеді. Web-беттің көбісі бұл оқиғаны анықтау үшін қолданады, мысалы өрістерді мәліметтерге толтыру үшін, бастапқы мағыналарды басқару элементтеріне қою үшін және т.б. Оқиғаны өңдеу кезінде мынаны білуге болады, бет бірінші рет қосылып тұрғанын. Ағылшын терминалогиясында мәліметтерді серверге қайта жіберу post back деп аталады. Беттің жағдайын анықтау үшін Page.IsPostBack құрылысын тексеру қажет, ол бетті бірінші рет жіберген кезде false мағынасын қолданады.

Берілген бетке бірінші рет немесе қайталанып қолданыс жасалынып тұрғанын білу қажет, өйткені анықталу жасалады. Мысалы, мәліметтерді серверге қайта қайтару үшін, міндетті түрде анықталу жасау керек,соның ішінде басқару элементтерінің бастапқы мағыналарын қою , кейбір жағдайда ол қате болуы мүкін , бұл басқару элементтері мағына алуы қажет , оны қолданушы жібереді.

Келесіде егер бетке қайта қайтару отсылкасы орындалса , онда басқару элементтерінің оқиғасы шақырылады, олар бетте орналасады. Егер браузер терезесінде қолданушы басқару элементтерімен жұмыс істесе, осы мезетте бұл оқиғалар сақталып қалады, ал мәліметтерді серверге жіберген кезде, міндетті түрде кезекпен орындалады.

Page Load оқиғасын шақырған кезде бетке тексеру жүреді. Бұл тексеріс, егер қолданушы беттегі басқару элементтеріне, мәлімет, аяғында сақталу керек, сол үшін олар тексеріледі. Бұл тексеріс клиент жақтан жүзеге асырылу керек. Қолданушыға мәліметтерді енгізу туралы айтылуы тиіс. Ол серверге жіберілмес бұрын, бұл мәліметтің көлемін кішірейтеді, сеть арқылы жіберілген және мәліметтермен сервер арасындағы процесті тездетеді. Тексеруді клиент арқылы ғана емес сервер арқылыда жүзеге асыру қажет. Бұл тексеріс өте қиын тапсырма.

ASP.NET- те басқарудың дұрыстығын тексеріп отыратын бірнеше элемент бар. Олар автоматты түрде клиентті және серверлік дұрыстықты тексеріп отырады. Егер енгізілген мәліметтерден қате тапса, ASP.NET ол туралы хабарлап, қатені жойғанша жұмысқа кіріспейді.

Web- форманы өңдеудің келесі қадамы, барлық іс-әрекеттердің өңдеуі болып табылады. Бұған мысал келтірейік.

Бізде (Button) “Отправить” батырмасын бар бет болсын және қайтымды автоматты емес мәтіндік өріс (Text Box). Мәтіндік өрісте мәтінді өзгерткенде және “Отправить” батырмасында мәліметтерді серверге жіберу қайтадан жүзеге алады. Бетті серверге қайталап жіберген жағдайда ASP.NET келесі мәліметтерді жібереді.

1. Page. Init

2. Page .Load

3. Text Box .Text Changed

4. Button. Click

5. Page. Pre Render

6. Page. Unload

Нәтижесінде өңделген оқиғалардан беттің HTML – коды шығады, клиетке берілетін, одан кейін тазалау жүреді.Ол бетті өңдеп жатқан ресурстарды жіберу үшін қажет. Page. Pre Render оқиғасы өңдеп болған соң ғана көрінеді, бірақ оның HTML –коды әлі болған жоқ. Әлгінде бұл оқиға ASP.NET- те, HTML- кодының кұрылуы алдында және клиентке жіберу алдында басқару клиенттерін қолдануымен болады.

Тізбектелген оқиғаның жазылуы Web- беттің өмірлік циклін 1.7 суретте көрсетілгендей құрыға болады.

Беттегі мәліметтерді сақтау мәселесіне қайтып келейік. Бұл механизмді жүзеге асыру үшін, ASP.NET-те (view state) көрінісінің жағдайы болады. Web-форманың көрініс жағдайы Web-форманың өзінің ішінде ғана іске асады.

Егер Web-формаға мәлімет жасау керек болса және басқа Web-формаға сәйкес қолданбаға қол жеткізу мүмкін болса, онда ол мәліметтерді жақсы көрінетін глобалды аймақтағы обьектілерге сақтау, қажет сонымен қатар оны ауысу жағдайының аты деп атаймыз. Ауысу жағдайында екі обьектісі бар: Application және Session. Application ауысу жағдайы барлық қолданушыларға мәлім және глобалды ауысумен көрсете алады. Session ауысу жағдайы тек бір сеансқа ғана мәлім және онымен тек бір қолданушы ғана қолдана алады. Ауысу жағдайында әртүрлі типтегі мәліметтерді сақтауға болады. Ауысу жағадйын глобалды ауысу деп те айтамыз.

Web-қолданбасы өзінің ерекше программалық типімен белгіленеді және “клиент-сервер” архитектурасына негізделген. Web-қолданба серверде орналасады және орындалады, қолданушыдан мәліметтерді алып және оған HTML-код түрінде жұмыстың нәтижесін береді, осы жұмыстың бәрі браузерде атқарылады.

Интернетке жүйеленген ақпараттық жүйелердің жұмыс істеуінің бірнеше технологиясы бар. Ең бір керемет технологиялардың бірі – ASP.NET. Web-қолданба, ASP.NET негізінде құрылған болса, онда ол IIS ортасында Windows платформасы болып есептеледі. ASP.NET, .NET Framework құрылымының бір бөлігі болып табылады. Бұл архитектура жаңашыл қолданбаны құру үшін құрылған, Windows ортасында жұмыс істеуге негізделген, оған программалық код жазу үшін көптеген программалық тілдер қолдануға болады. .NET Framework-тың ерекшелігі ол - бір программаның әр-түрлі модульдері бірнеше тілде жазылуы мүмкін.

ASP.NET-гі әрбір Web-қолданба үш бөліктен тұрады: ақпараттық , прогаммалық код және конфигурация жайлы. Ақпараттық бөлігі, HTML форматындағы беттің көрінісін, гипертекстік документті және ASP.NET элементін өзіне кіргізеді. Программалық код бизнес-логиканы мүмкідендіреді; Бұл код серверде орындалады және ақпараттық бөліктің динамикалық элементтерімен бірге орындалады. Конфигурациялық бөлігі. Параметрлері бар және серверде қалай жұмыс істеуін анықтайды, соның ішінде қауіпсіздік параметрі, ол қате шығармауды бақылайды және т.б.

Бір Web-қолданбамен екінші Web-қолданбаның және клиенттің қосылуы келесідегідей көрінеді: клиент ашық беттерге сұраныс жасайды, Web-сервер қолданбаны ашады, клиенттің сұранысы бойынша форма құрылады, формамен байланысты программалық код жасалынады. Қолданушы сервердің жіберген бетін көреді, егер керек болса мәлімет енгізіп, оны серверге жібереді. Сервер форманың жаңа түрін құрады, алаңды клиенттен алған мәліметтерге толтырады, HTML тексті құрады да оны клиентке жібереді.

1.3 Реляциялық мәліметтер қорын құру

SQL тілі реляциялық мәліметтер қорында мәліметтермен қүрделі әрекеттер орындауға, мәліметтер қорының құрылымын анықтауға және көпшілік қолданатын ортадағы мәліметтерге кіру құқығымен басқаруға арналған.

Сондықтан, SQL тіліне құрамдық бөлімі ретінде: мәліметтермен күрделі әрекеттер тілі (Data Manipulation Language, DML); мәліметтерді анықтау тілі (Data Definition Language, DDL); мәліметтерді басқару тілі (Data Control Language, DCL) қарастырылған. Бұл жеке тілдер емес, бір тілдің әртүрлі бұйрықтары. Осындай бөлу осы бұйрықтардың әртүрлі қызметтік тағайындалуы үшін жасалынған. Мәліметтермен күрделі әрекеттер тілі DML мәліметтер қорында мәліметтермен қүрделі әрекеттер орындауға қолданылады. Ол төрт негізгі бұйрықтардан тұрады:

SELECT (таңдау)

INSERT (енгізу)

UPDATE (жанарту)

DELETE (жою).

Мәліметтерді анықтау тілі DDL мәліметтер қорының құрылымы мен оның құрылымдық бөлімдерін – кестелер, индекстерін, триггерлерді және сақталынатын процедураларды құру және өзгерту үшін қолданылады.

Мәліметтермен басқару тілі DCL көпқолданушы ортадағы мәліметтерге кіру құқығымен басқаруға қолданылады. Ол 2 негізгі бұйрықтардан тұрады:

GRANT (құқық беру)

REVOKE (құқықты қайтарып алу)

Қолданушы интерфейстің көрінісінен SQL бұйрықтарының екі түрі бар: интерактивті SQL , кіріктірілген SQL. Интерактивті SQL арнайы утилиттерде қолданылады, олар арқылы интерактивті режимінде SQL бұйырықтарын қолданып сұранымдар енгізіледі, орындалу үшін олар серверге жіберіледі және нәтижесі қажетті терезеде алынады. Кіріктірілген SQL қолданбалы пакеттерде қолданылады, олар арқылы серверге сұранымдар жіберіледі және алынған ңәтижелер өнделінеді. Реляциялық операциялар. Мәліметтермен күрделі әрекеттер тілінің бұйрықтары. Мәліметтермен күрделі әрекеттер тілінің ең маңызды бұйрығы ол SELECT бұйрығы.

Реляциялық мәліметтер қорының негізгі операцияларынан бастайық. Олар:

таңдау (Restriction)

проекция (Projection)

жалғау (Join)

бірі ктіру (Union).

Таңдау операциясы арқылы бір кестенің барлық жазбаларды немесе жазбалардың бөлігін алуға мүмкіндік береді . Тәжірибеде көбінесе кестенің жолдар мен бағандар ішкі жиындарын алу керек болады, яғни Restriction және Projection қиыстыруын орындау керек болады. Ол үшін кестенің бағандарының тізімін беру керек және жолдарына шартттар қою керек.

Біріктіру операция бір нәтижелік кестеге бірнеше кестеден жеке сұранымдардың нәтижесін біріктіруіне мүмкіндік береді. Сонымен, UNION сөйлемі жолдар мен бағандардың бір жиынына екі немесе оданда көп SQL –сұранымдардың шығуын біріктіреді.

Мәлеметтер қорын жобалау. Мәліметтер қорын кұру үшін, алдымен оның жобасын ойластырған жөн. Жобасыз құрылған мәліметтер қорында жиі қателіктер туып, оларды қалпына келтіру үшін қор обьектілеріне үнемі өзгерістер енгізіп отыруға тура келеді.

Жобалаудың жеті кезеңі:

Мәліметтер қорындағы кесте немесе қорытынды есеп сияқты объектілерді кұрмай тұрып, оларды алдын-ала ойластыру керек. Жобаның сапасы неғұрлым жоғары болса, оның орындалуы жеңілдене түседі. Жобаны тереңірек ойластырған сайын, кәделік жүйені оңай жүзеге асыруға болады. Жобалау- үлкен көлемді құжаттар кұру емес, оның негізгі мақсаты- қажетті қосымшаны іске асырудың айқын жолын анықтау.

1-кезең: Концепциядан бастап іске асуға дейінгі жалпы жобалау

Программалаушылар мен қолданушылар арасында ұқсас мәселелер кездесуі мүмкін. Мәселелердің алғашқы тобы соңғы қолданушының талаптарына қатысты. Құру әрекеттерін бастамай тұрып, жүйеге қойылған жалпы талаптарын айқын анықтап алу керек.

Жобалау әрекеттері итеративтік процесс: әр кезең біткеннен соң, анықталған жобадан ауытқып кетпеу үшін алдыңғы қадамдарды мұқият тексеріп, қарап шығу қажет.

Қосымшаның барлық іске асырылатын компоненттерін анықтағаннан кейін, қорытынды есепті жобалау кезеңіне өтуге болады.

2-кезең. Қорытынды есепті жобалау: өрістерді орналастыру

Қосымшаның жобасы әбден тәптіштеліп талданылуы қажет. Әр кезеңі жалпы жобалау мақсаттары көзқарасынан басталу керек.

Қорытынды есептің кұрылымын әлде қорытынды есепке кіретін деректердің элементтері мен тексттерінің қайсысын алдымен анықтаған жөн деген сұрақ туады? Шындығында, екеуі де бірге кұрылады. Көрсетілген жобалау концепциясында, өрістердің орналастырылуы қорытынды есепке айтарлықтай әсер етпейді. Кейде болашақ қорытынды есептің бетіне тор салып, әр өрістің орнын дәлме-дәл анықтап шығуға болады.

3-кезең: Деректердің кұрылымын жобалау: кестенің кұрылымында қандай өрістер болуы қажет.

Жалпы жобалау кезіндегі мәселелер шешілгенде, қорытынды есептерде қолданылатын деректердің кұрылымы жайлы ойланған жөн. Сонымен, келесі қадам - қорытынды есептерге кіретін өрістердің тізімін кұру. Ең оңай жолы - әр қорытынды есептің элементтерін анықтап, тізімін құру. Содан соң кұрылған тізімдердегі екі немесе бірнеше қорытынды есептерге қатар кіретін элементтерді анықтап алу керек. Бұдан әрі жобалау процесінің жаңа кезеңдері басталады. Қорытынды есеп құрылатын кестелерге енетін деректердің элементтері ол кестенің өрістері түрінде анықталуы қажет. Өрістер жиыны мен есептеулерді талдау нәтижесінде олар арқылы құрылған құжаттардан қай өріс қандай кестеге жататындығын түсінуге болады. Енді анықталған өрістерді кестелерге орналастыруға болады. Кейбір жағдайда жаңа өрістерді анықтау қажет болса, енді бірде өрістер артық болып қалуы мүмкін. Өрістерді кестелерге үлестіру әрекеттері функционалдық негізінде жүзеге асырылады.

4- кезең. Кестелерді жобалау және біріктіру.

Деректердің құрылымын жобалау әрекеттері орындалғаннан кейін, кестелердің құрылымы айқындалады. Тәжірибелі қолданушы ешбір қиындықсыз ақырғы кестелер жиынын бірден анықтап шығады. MS Access кестелер кұрылымы анықталғаннан кейін де оларға өзгерістер енгізуге мүмкіндік беретіндіктен, жас қолданушылар үшін де қиындық тумайды.

5-кезең. Өрістерді жобалау: деректерді енгізу және олардың мүмкін мәндерін тексеру ережелері.

Келесі кезең кестелер мен өрістерді толық анықтауды қажет етеді. Әрбір өріске және кейбір жаңа кестелерге деректерді қатесіз енгізу үшін, деректердің мүмкін мәндерін тексеру ережелерін қолдануға болады.Өрістердің аттарын, тектерін және өлшемдерін жобалау. Ең ал