2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Ғылыми жоба «Ф.Оңғарсынова поэзиясындағы әйел образының өршіл рухы»

Материал туралы қысқаша түсінік

Ғылыми жоба жазуға көмек

Досанова Гулзар Нурмуханбетовна

Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

21 Желтоқсан 2017

2729

24 рет жүктелген

Қазақ әдебиеті Баяндамалар, реферат 10 сынып

Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі

770 тг 578 тг

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігіАтырау облысы, Индер ауданы, Индербор кентіМ.Әуезов атындағы орта мектеп

Ишанова Гүлнәзік10 «А» сыныбы

Тақырыбы:«Ф.Оңғарсынова поэзиясындағы әйел образыныңөршіл рухы»

Бағыты:Қазақстанның тарихи ескерткіштері және болашақ дамуы бар саяхат маршруттары

Секциясы: әдебиет

Жетекші: М.Әуезов атындағы орта мектептіңІ санатты қазақ тілі мен әдебиетіпәндерінің мұғаліміДосанова Гүлзар Нұрмұханбетқызы

Атырау – 2015 жыл Пікір

Қазақтың маңдайына біткен нәзік жанды ақындардың шамшырағы, поэзия падишасы - Ф.Оңғарсынованың поэзиясындағы лириканың түрлеріне және әйел тақырыбындағы өлеңдеріне талдау жасай отырып, образ берудегі ақынның шеберлігіне оқушы терең зерттеу жұмысын жүргізу арқылы өзіндік тұжырым жасай білген. Жас ізденуші бұл еңбегінде ақын поэзиясының тақырыптарын санамалай келе, туған жер, табиғат және махаббат лирикаларына тоқталып, өлеңдеріне талдау жасап, ақынның поэзия мазмұнына, пішініне енгізген жаңалығын көрсете отырып, лирикалық кейіпкері – әйел образын сомдаудағы ерекшелігін жан-жақты таныта білген.Ғылыми еңбектің тілі жатық. Өзінің ойларын дәлелдеу үшін, танымал ақын-жазушылардың пікірлеріне сүйенген. Негізінен, зерттеу нысанасы етіп алған шығармалар бойынша ойларын өзінің тілімен баяндаған. Гүлнәзіктің бұл ғылыми жоба жұмысында алдына қойған мақсаты, зерттеу тақырыбының өзектілігі жан-жақты ашылған. Оқушылар арасындағы ғылыми жарысқа қатысуға толық лайық деп есептеймін.

Мектеп директоры: М.Кикбаева

Аңдау хат

Зерттеу мақсаты:	Поэзия падишасы Ф.Оңғарсынованың шығармашылығымен терең танысу, әйел тақырыбындағы өлеңдеріне талдау жасау арқылы образ берудегі ерекшелігін тану.
Гипотезасы:	Ф.Оңғарсынова поэзиясындағы әйел образының жиынтық бейнесі ақынның өз бейнесіндегі өршіл рухты танытатындығы өлеңдерін талдау арқылы нанымды дәлелденген.
Зерттеу кезеңдері:	Тақырыпты зерттеу барысында Ф.Оңғарсынованың шығармашылығымен оқып танысып, әсіресе әйел тақырыбындағы өлеңдерін терең зерттеп, теориялық, практикалық талдаулар жасап, жұмыс тақырыбына қатысты әдебиеттер мен деректер жинақтап, тұжырым жасалған.
Әдістемесі:	Зерттеу жұмысында мәлеметтерді жинақтау, баяндау, саралау, әдеби –теориялық талдау әдістері қолданылды.
Жаңалығы:	Ф.Оңғарсынова поэзиясындағы лириканың түрлеріне және әйел тақырыбындағы өлеңдеріне талдау жасай отырып,әйел образындағы ақынның өз бейнесі танылды.
Нәтижесі:	Ғылыми жұмысты орындаушы өз талдауларын қорытындылай келіп, бүгінгі таңда Ф.Оңғарсынова шығармашылығының даралық сипатын танытып, ақынның туындыларына мектеп бағдарламасынан орын беру қажет деп түйін жасайды.
Теориялық және практикалық маңыздылығы	Ф.Оңғарсынова поэзиясына терең талдау жасай отырып, түсініктерін деректермен, дәйексөзбен дәлелдеуге ұмтылған. Өзіндік ой қорыту, нақты тұжырым жасау және зерттеу дағдысы шәкірт бойында қалыптаса бастаған.

Annotation

The purposeof the research	To study the angel's poetry F.Ongarsynova, to do the deep analysis and to learn the subject of woman.
Hypothesis	In the poetry of F.Ongarsynova we see the total image of herself, her ambitious spirit through poems.
Stages of the research	To learn the creative асtivity of F.Ongarsynova, especially the theme of woman, to investigate the theoretical and practice analysis of the literature, to collect the literature and the material
Methods of the research	To search the material, to collect and to report, to do the analysis
The novelty	Studying the poems of F.Ongarsynova we know the image of herself.
Result	Summing up the scientific work of their choice, today the nature of the F.Ongarsynova is creative, individual, it is to take place in the school curriculum, now the works of the poet have its place
Conclusion	To do poetry the deep analys is of the concepts of data, trying to prove the quote. Self-generalization was formed at a conclusion and research skills of students.

Жоспар.

І.Атыраудан түлеп ұшқан ақ сұңқар ақын Фаризаның серігі – поэзия.

ІІ.Ф.Оңғарсынова поэзиясындағы әйел образыныңөршіл рухы

1. Жыр падишасы Фариза Оңғарсынованың жыр дидары – мәңгілік әлем.

2. «Менің ең жек көрерім – жасандылық, сүйерім – ащы шындық»

3. Ақынның жырларының арқауы – әйелдер.

4. Әйел образы – Кие мен Қасиеттің, өршілдік пен қайсар рухтың символы

ІІІ. Жүрегімен жыр қашаған ақын өлеңдері – өмірлік өнеге.

Поэзия – көркемдiгi шексiз жұмбақ дүние. Алпыс екi тамырыңды балқытып, сүйегiңдi шымырлатып, сұлулық арқылы сананы жұлдыздандырып, айлы түнгi сәуiрдiң сәулесiмен жаныңды орап, жұпар самалымен тәнiңдi көтере жөнелетiнiн жан дүниесi тербелiстегi адам сезе алатын шығар. Тылсым күшке, сиқырлы сырға тұнған жарқылы кеңiстiк пен уақыт өлшемiндегi, болашаққа қарай тоқтаусыз алып ұшатын рух дүниесi. Поэзия – әйелдей жұмбақ әлем, Сиқыр сырын түсінер тұлға да кем, Жаны – тұнған тұңғиық тереңдік те, қимылы – ырғақ, әуен, Поэзия – арудай құпиясын ұқтырар жылдап әрең, - демекші,әлденеден мұңайған кезінде Атыраудан түлеп ұшқан ақ сұңқар Фариза апамыздың досы да, сенер мұңдасы да поэзия болған. Сонау Кетбұға, Сыпыра жыраудан бастап, Доспамбет, Шалкиіз, Қазтуған, Махамбет жырларындағы отты леп, батырлық рух, азаматтық ұстаным, отаншылдық сарын Фариза жырлары арқылы болашақ мінберінен сөз алады. Сондықтан, алақандай Манаштан туып, айдай әлемге атағы мәшһүр болған поэзия патшайымы қазақ деген халық барда мәңгі жасай бермек. Жүректерді жан жылуымен ерітіп,поэзия әлемінің биік шыңдарын өз еркіне бағындырып,қиялға қанат сермеген Атыраудың ару ақыны– біздің, өлеңді сүйетін, өнерді қадірлейтін әр адамның жүрегінде емес пе?Көңіл күйде тыншу жоқәлденені аңсай ма, жабыға ма,өрт кешкендей тынымсыз тарыла ма,әлде дауыл тілеген теңіз сындыбір бұрқаныс сәттерді сағынама...Жүргенім-айЖаным бір жай таба алмай,Жалтаңдаймын көп сырды айта да алмай.Мазасыз бір күйдемін. ЖанымдағыЖалын оты шаршатты қайта жанбай.Кеудеңдегі сағыныштың отын маздатып, көңіл-күйіңді алай-дүлей қылып, гүлдей нәзік сезіміңді желқайықтай шайқап жіберетін бұл нендей құдірет өзі? Уақыттай тынымсыз, дертке дауа іздеген мазасыз жүректің сағынышы ма? Әлде теңіздей толқып, дауыл күнгі дариядай тебіренген Рух жанартауы ма? Жоқ. Бұл – ақындық әлемі сезім мен сағыныштан жаратылған, жанарынан мейірім шуағы төгілген поэзия сәулесі. Бұл – Фариза Оңғарсынова![4-33]Өмірдің сан қилы тосқауылдарына қаймықпай қарсы тұрған қазақтың қайсар қызының жүрегі өзі жырлағандай аса нәзік, көңілі баладай таза еді.Фариза Оңғарсынова қазақтың сөз өнерін биік белеске шығарып, поэзияға жаңа леп әкелді. Махамбет жырларынан нәр алған ақын өр мінезімен, өршіл жырларымен дараланды. Ол ерекше дарыны мен үздіксіз ізденісінің арқасында бүкілхалықтық шығармашылық тұлғаға айналды.Шығармашылығымен бүкіл елді баурап, халықтың қалаулысына айналған ақынның өлеңдері кім-кімді де бейжай қалдыра алмасы анық. Қазақ поэзиясында өзіндік тұлға болып қалыптасқан Фариза өлеңдерінің негізгі тақырыбы – махаббат, замана, уақыт тынысы, туған жер, туған ел. Сондай-ақ, ақын әйелдер жанының кұпиясын, арманын, махаббатын көп жазады. Әлденеден мұңайған кезінде, біреудің пасықтығынан жүрегі мұздаған кезінде, кешегі досының бүгін теріс айналғанын көргенде Фаризаның досы, сенері, мұңдасы, дәрі-дауасы поэзия болды. «Ақын жүрегіне қақ тұрмайды, қақ тұрған жүректен түк те шықпайды» деген Ғабит Мүсіреповтің осы бір сөзі дананың ақын жүрегін тереңінен тани білгендігі десек те, өз ғұмырында әзіз жүрегіне қақ тұрғызбай кеткен және кекке де алғызбай өткен Фариза Оңғарсынова сынды жыр падишасының ғұмырлы жыр дидары мәңгілік жарқырап та, жадырап та, жаңғырып та тұрары анық! Бұл мәңгілікті ендігі арада ең әуелі ақын Фаризаның жыр жүрегінен іздегенім абзал. Ол үшін Фариза апайдың мұра-жырының жүрек сырына тереңірек үңілгенді жөн көрдім. Өйткені, Фариза Оңғарсынованың әр жырының жолдарында ақынның жүрек лүпілі, тынысы мен ой-санасы, ақыл-парасаты, ерігі мен жігері, өзіне ғана тән қайсарлығы мен қайтпастығы, өрелігі мен өжеттілігі, адалдығы мен асқақтығы, тереңдігі мен тектілігі, өмірге деген іңкәрлігі мен қыз ғұмырдың еркелігі, сол қыз ғұмырдың сүйіспеншілігі, сылқымдығы мен тәтті қылығы қалды. Ширек ғасыр бойына әдебиетпен бір жұптаса біте қайнасып кеш жатқан қаламгердің шығармашылық мұрасы туралы бірталай жазылып, бірсыпыра айтылып, әдепкі әдеби-ғылыми көзқарас, жүйелі негіз қалыптасса да қаламгер қайнарының қуат күшін, бұлақ бастауын жеткілікті өз дәрежесінде, аз биігінде, өз өлшемінде таразылай, бағымдай алды ма?! Ақын мұрасы сонау алпысыншы жылдардың нақ ортасында “Сандуғаштан”(1966) бастау алып, сексенінші жылдардың аяғындағы “Таңдамалыны”(1987) және “Қыз ғұмырға”(1966) дейінгі аралықты қамтиды. Ақын лирикасы “Маңғыстау маржандары” (1969), “Мазасыз жүрегіңдемін” (1975), “Шілде”(1978), “Сенің махаббатың” (1979), “Сұхбат”(1983), “Жүрек күнделігі” (1984), “Дауа”(1985), “Маңғыстау монологтары”(1986), “Екі томдық: Таңдамалы шығармалары”(1987), “Өсиет”(1995), “Қыз ғұмыр”(1996) және “Мен саған ғашық емес ем”(1999) сынды дүниелермен толықты. Міне, осындай Фариза апайдың сөздері маржандай тізіліп, алтындай жарқыраған – күн жауһарлы кітаптары –алапат жарылыстай мәңгілік.[1-24]Фаризаның беріліп, шабыттанып, аса құмарта, кең көсіліп жырлаған табысты тақырыптары - махаббат, сүйіспеншілік. Қазақ поэзиясының мэтрі Фариза Оңғарсынованың жырларын оқырмандардың ерекше сүйіп оқитынының басты себебі де – ақынның оқырмандарының сезімін алдамайтын адалдығында, өзі сомдайтын образға жан-тәнімен еніп, оның қуанышы мен қайғысын, бақыты мен қасіретін мейілінше шынайы жеткізе білетін табиғи шеберлігінде. Ақын қуанса, шын шаттанып, қайғырса, жүрегіңді езіп жіберетін қасіретімен жыр пернесін дәл басады.

Мен сені қызғанамын.Жалт етіп қарағанына емес қыз баланың(мен ешқашан қызғанбан қызға, жаным,олар менің қашан да ақ тілеушім ғой –байбалам сап несіне сызданамын.Көкірегіңде мен тұрып, шамаң жетсе,Басқа жұртқа мейлің сен жүз қарағын!)Мен сені қызғанамын,баз біреулер өктемсіп басынғанда(өктемсушілер көбейді – ғасырдан ба...),доспын дейтін жігіттер бірге отырып,сенен сырын қулықпен жасырғанда.Осылардың бәрі оқ боп қадаладысені нәзік сүйетін ғашық жанға.Шыншыл әрі сыршыл, ғажайып жыр! Ақынның жүрегінен ақтарылған ғашықтық сезімінде иненің жасуындай да жалғандық пен жасандылық жоқ. Әділін айтыңызшы, қыз махаббатының адалдығын дәлелдеу үшін жан-тәнімен сүйетін ғашық жанын көлденең көк аттылардың өктемсіп басынғанына, алаяқ жігіттердің ортасында қалғанына назалануынан артық қандай дәлел керек. Өлеңді шынайы етіп тұрған да ешқандай боямасы жоқ осы бір табиғи мөлдірлік. Шын ғашық болған ақынның ғана жүрегінде туатын пәк сезім бұл. Ф.Оңғарсынова шығармашылығына көрнекті әдебиет өкілі Ә.Тәжібаев та өз бағасын берген: “Мен Фаризаның махаббат жырларынан бәрімізге ұқсамайтын өзгешелік көремін. Бұл қайсымызды болса да ойландыратын өзгешелік. Адамның шартты түрдегі ережелерге, канондарға, ескірген әдет, дәстүрлерге тұтқын болып қалмай босануын, өз сезімін ұрламай, жасырмай, бүкпей сөйлеуін қазақ поэзиясында батыл жырлаған осы Фариза”, - дейді.Фариза Оңғарсынованың өлеңдерінде жасандылық жоқ, азаматтық лирикасы сыншылдығымен, қоғамдағы, адам мінезіндегі келеңсіз тұстарды дәл нысанаға алумен ерекшеленеді.Фаризаның поэзия мазмұнына да, пішініне де көптеген жаңалықтар енгізді. Қазақтың он бір буынды қара өлеңінің, 7-8 буынды өлеңдердің шырайын кіргізген ақындардың бірі – Фариза екендігі айдай әлемге айқын.Ақын өлең ұйқасының үндесуінде үш буын, төрт буынмен ғана шектелген жоқ. Ал өлеңді бес, алты буыннан ұйқастырған жаңашылдығы өлеңдерінде анық көрінеді.Мына шумақтар оған дәлел бола алады:Аттанған шақта олшар тараптарға,Сұраңдар одан қолқалапбар да.Қуаныш қандайболатындығынШұрқырап тыңнанфонтан атқанда.Немесе:Елсізден елгесый арнап жүргендер,Үстіртке қоныпқияннан өргендер.Білмесең егерсұраңдар не деп,Қиындық дегендіқиялда көргендер.Осы екі шумақтың алдыңғысының соңғы бунақтары бес буыннан, екінші шумақта алты буыннан ұйқасқан.Бұл – Фаризаның өлең пішініндегі жаңалықтарының бірі ғана.Ф.Оңғарсынованың әр тақырыптағы лирикалық шығармалары, ондағы кейіпкерлер әлемі, яғни лирикалық қаһарман мәселесі, ақындық шеберлік сырлары әр адамды қызықтырары айдан анық. Күллі шығармашылық- өнерпаздық қабілет–талантымен әдебиет зерттеушілерінің назарын аударып, ойлы да сыншы, талғампаз оқырмандарының көңілінен шыққан Фариза ақындығының арнайы да мақсатты, сондай-ақ міндетті зерттеу сөзіне айналып, обьекті өрісіне енуі - өмір талабының пәрменіне сай рухани қажеттілік.

578тг - Сатып алу

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!