Материалдар / ғылыми жоба Мағжан Жұмабаев

ғылыми жоба Мағжан Жұмабаев

Материал туралы қысқаша түсінік

оқушылар мен мұғалімдерге

Мирманова Назымгуль Арстанбековна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

29 Қараша 2018

4841

33 рет жүктелген

Қазақ әдебиеті Ғылыми жұмыстар 5 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігіПавлодар облысы Тереңкөл ауданыБереговая жалпы орта білім беру мектебі

Ғылыми жоба тақырыбы:Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы өлеңіндегі шолпының түрлері, тәрбиелік мәні»

Секция: әдебиет

Бағыты: «Толқынмен толқын сырласып…» — шығармашылық жұмыс.

Орындаған: Жантимирова Жанна 5 “А”сынып Жетекшісі: Мирманова Н.А. қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

2018-2019 оқу жылы

Береговая ЖОББМ 5 «А» сынып оқушысыЖантимирова Жанна Асхатқызының Мағжан Жұмабаевтың««Шолпы» өлеңіндегі шолпының түрлері, тәрбиелік мәні»тақырыбында ғылыми жобасы

Пікір

Ғылыми зерттеу жұмысында 5 «А» сынып оқушысы Жантимирова Жанна Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы» өлеңіндегі шолпының түрлері, тәрбиелік мәні қазақ халқының көне шашқатағатын әшекей бұйымдарының түрлерімен танысып, ұзын шаш қыздың көркі екенін зерттеуді мақсат еткен.Ғылыми жоба кіріспе және негізгі мәселені қамтитын екі тарау мен қорытындыдан тұрады. Кіріспеде зерттеуге түсіп отырған тақырыптың өзектілігі, қарастырылып отырған нысан жөнінде мағлұмат беріліп, ғылыми жобаның мақсаты және ол мақсатқа жету үшін қандай міндеттерді орындау керектігіміз көрсетілді. Ғылыми жобаны сәтті жазып шығу үшін қандай әдіс-тәсілдер қолданылғандығы айтылды. Сонымен қатар ғылыми жобаның теориялық және практикалық мәні қандай, жұмыс құрылымы қандай екендігі де сөз болды. Мағжан туралы толық мағұлмат беріп, келесі бөлімінде жалпы көне шашқа тағатын әшекей бұйымдарының түрлеріне шолу жасаған. Шашқа тағатын әшекейлердің түрін топтап, әр әшекейдің өзіндік қасиетін сипаттап жазған. Қазіргі заманда қыздардың шашқа тағатын бұйымдарының қолданылу аясын өзара салыстырып , өзіндік зерттеу жүргізген.Ғылыми жұмысты оқи отырып оқушының алдына қойған мақсатына жеткенін байқауға болады.

Пікір жазған: Мирманова Н.А. І санатты қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Мазмұны

1.Кіріспе ------------------------------------------------------------------------------- 3

ІІ.Негізгі бөлім

І тарау. Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы» өлеңіндегі шолпының түрлері,

тәрбиелік мәні

1.1 Мағжан Жұмабаевтың өмірі мен қызметі------------------------------

1.2. .Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы» өлеңі--------------------------------------

ІІ тарау. Шолпының түрлері мен .Шолпының тәрбиелік мәні-------------

ІІІ.Қортынды--------------------------------------------------------------------------

ІV.Пайдаланған әдебиеттер--------------------------------------------------------

Анатация

Зеттеудің мақсаты: Бұл жұмыстың мақсаты-Мағжан Жұмабаевтың өмір сүрген кезіндегі тұрмыс-тіршілікпен, оның қалыптасу деңгейіне тоқталу және артына қалдырған бай мұраларының бірі «Шолпы» өлеңіне ұлттық тәлім тәрбие тұрғысынан қарап психологиялық тұрғыдан сараптап бүгінгі күннің талаптарымен ұштастыру. Мағжан Жұмабаевтың тәлім тәрбие саласындағы шығармаларына талдау жасап, оларды теориялық жағынан негіздеу. Оқушының Мағжан шығармаларын оқуға деген, ұлттық рухани мұраларды насихаттауға деген ынтасын арыттыру, ақыг туындыларыныңтәрбиелік мәнін ашуға үлесін тигізу. Зерттеудің барыстары мен кезеңдері: Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы» өлеңін оқып талдай отырып, Шолпының түрлерін анықтап, жасалу жолына тоқталып, зерттеу.Ғылыми жоба кіріспе және негізгі мәселені қамтитын екі тарау мен қорытындыдан тұрады. Кіріспеде зерттеуге түсіп отырған тақырыптың өзектілігі, қарастырылып отырған нысан жөнінде мағлұмат беріліп, ғылыми жобаның мақсаты және ол мақсатқа жету үшін қандай міндеттерді орындау керектігіміз көрсетілді. Ғылыми жобаны сәтті жазып шығу үшін қандай әдіс-тәсілдер қолданылғандығы айтылды. Сонымен қатар ғылыми жобаның теориялық және практикалық мәні қандай, жұмыс құрылымы қандай екендігі де сөз болды. Тәжірибесінің әдістемесі Шолпының тәрбиелік мәнін ұғыну Зерттеудің жаңалығы, дербестік дәрежесі: Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы» атты өлеңін кеңінен насихаттасақ, бұл ұлттық әшекей бұйымының қазақ қыздары арасында кеңінен қолданысқа енуіне жол ашар едік.Зерттеу әдістері:

Көркем әдебиеттерді зерделеу.

Интернет көздерінен ақпарат жинау.

Талдау, салыстыру, қорытындылау

Сауалнама жүргізу

ҚорытындыТеориялық тұрғыдан талдау жүргізіледі.Шолпыны тек қана қыз балалар мен бойжеткендер тағады.Қазақтың әжекей бұйымы шолпының сыңғыры қара ниетті күштерден сақтайды. Шолпы арқылы қыздың жасын, әлеуметтік тобын, қай жақтан екендігін аңғаруға болады.

АнатацияЦель исследования:Цель этой работы в том, что Мағжан Жумабаев показел впразведений самые неповторимые народные ценности.Онв стихотвореней «Шолпы» доказал казахское народное ювелерное изделия и его роли в жизни Новизна исследованийАгиторовать и пропогандировать стихвотвареные Магжана «Шолпы» и использовать народные украшение,показать кросату,впешнесть казашки.Этапи исслерование:При чтении спикшия М.Жумабаева «Шолпы» определить визы украшеним казахского народа,узнать путих,каккрасиво сделать украшения для девочек и исследовать как делает «Шолпы»Методика исследований:Понимать воссспитательное значение украшении «Шолпы»ЗамосениеСделан полный теореческий анализ«Шолпы»носит толькодевочки и подростки.Казахское народное украчение сбережет

Кіріспе Зерттеудің өзектілігі Елбасының Қазақстан халқына арнаған жолдауындағы негізгі міндеттерінің бірі – ұлттық білім берудің және ұлттық тәрбиені дамыту деп атап көрсетті. «Білім туралы» заңда «халықтық тәрбиенің өзекті мәселелерінің бірі ұрпақтар арасындағы байланысты сақтау, оны үзбей атадан балаға ұрпақтан-ұрпаққа мұра етіп қалдыру, оны жастардың молынан игеруі, бойына сіңіруі сөйтіп күнделікті қажетіне жаратуы болып табылады»-делінген.[1,3 бет] Қазіргі таңда ғалымдар қазақ халқының рухани мұрасын,ұлттық педагогикамен психологияға байланысты асыл қазыналарын жоғары деңгейдегі ғылыми теориялық бағытта талдап, зерделеуде.Осы бағытта зеріттеген ғалымдарымыздың қатарына Балтабаев М.Б,Қалиев С.Қ,Бержанов Қ.Б,Ұзақбаев С.А,Құнантаева т.б еңбектерін жатқызуға болады. «Қазақ тәлім тәрбиесі» 1995 ж, «Қазақ психологиясының тарихы» 1996 ж, т.б еңбектердің қазақ елінің тәлімдік мұрасын насихаттауында маңызыды.Халықтық сана-сезіммен пікірлерді, ұрпақтан- ұрпаққа жеткізуде Ж.Айтматовтың, А.Байтұрсыновтың, Ш.Құдайбергеновтың, М.Дулатовтың, М.Дулатовтың, М.Жұмабаевтың т.б бай мұрасын ұлттық мәдениетімізге қайта оралуы жастарда ұлтжандылықты қайта қалыптастырудың көрінісі. Көп адам дүниеде бой алдырған, Бой алдырып аяғын көп шалдырған. Өлі дене сыйама ойлаңдаршы, Өлмей тұрып артына із қалдырған деп Абай атамыз айтқандай дауылпаз ақын Мағжан Жұмабаевтың өмірден өз орынын анық тауып, артына өшпес із қалдырғаның анық білеміз.Мағжан поэзия әлеміндегі жарық жұлдыз, қайталанбас құбылыс.Оның қуатты, бойға жігер, жүрекке от беретін рухты үні, ізденістері мен жаңашылдығы қазақ әдебиетін ХХ ғасырдың басында-ақ Еуропа, орыс әдебиетінің биік денгейіне көтерді. «Өлеңді музыкаға айналдынған, дыбыстан сурет тұрғызған, сөзге жан бітірген, жаңа өлшеулер шығарған» Мағжанның осындай қасиеттерін, ішкі шығармашылық құдіретін жұрттан бұрын байқаған әрі жоғары бағалаған Мұхтар Әуезов: «Мағжан мәдениеті зор ақын.Сыртқы кестенің келісімі мен күйшілдігіне қарағанда бұл бір заманның тігіннен асқандай, сезімі жетілмеген қазақ қауымына ертерек бой ұрып, артқы күнге анық қалуға жарайтын сөз-Мағжанның сөзі. Одан басқамыздың бәріміздікі күмәнді, өте сенімсіз деп білемін» деп жазды. Мағжанның маза махаббат тақырыбында арналған лирикасы- аса көркем мұра.Табиғатынан жаны сұлу сыршыл ақын адамның ең асыл сезімін жеткізуге келгенде ғажап шеберлік танытады. «Сүй,жан сәулем», «Сен сұлу», «Жұлдызды жүзік,айды алқа қып берейін», «Шолпы», т.б өлеңдерінде Мағжан адамға тән осынау ұлы сезімді аса биікке көтере жырлайды.Оның лирикақын екені де баршаға аян.Лирикалық өлеңдері де өте мол. Қазіргі таңда Мағжан жырлары кеңінен насихатталуда.Мектеп бағдарламасынан да білеміз.Мағжанның «Шолпы» атты өлеңінде қазаққызының өң бойына жарасқан әшекей бұйымдарының бірі-шолпының өте таза шынайы суреттеуі байқалады.Зерттеу обьектісі: Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы» өлеңіЗерттеудің мақсаттары: Зерттеудің басты мақсаты-Мағжан Жұмабаевтың өмір сүрген кезіндегі тұрмыс-тіршілікпен, оның қалыптасу деңгейіне тоқталу және артына қалдырған бай мұраларының бірі «Шолпы» өлеңіне ұлттық тәлім тәрбие тұрғысынан қарап психологиялық тұрғыдан сараптап бүгінгі күннің талаптарымен ұштастыру. Зерттеу міндеттері: Мағжан Жұмабаевтың тәлім тәрбие саласындағы шығармаларына талдау жасап, оларды теориялық жағынан негіздеу Оқушының Мағжан шығармаларын оқуға деген, ұлттық рухани мұраларды насихаттауға деген ынтасын арыттыру, ақыг туындыларыныңтәрбиелік мәнін ашуға үлесін тигізу.

І тарау. Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы» өлеңіндегі шолпының түрлері,тәрбиелік мәні

1.1 Мағжан Жұмабаевтың өмірі мен қызметі- Мағжан Жұмабаевтың қазіргі Солтүстік Қазақсан облыс, ақынның өз атымен аталатын ауданда, аймақтағы мыңнан астам шағын айдынның бірі-Сасықкөл жағасында 1893 жылы маусымның 25-і күні туды.Бұл өлке бұрын Ақмола облысы,Петропавл уезі, Сарыайғыр болысы, кейіндері Полуденовский болысы, бертін Бейнетқор, тағы бірде Булаев ауданы деп аталған. Мағжан текті атадан әкесі Бекен дәулетті болыс болған кісі.Оның атасы Жұмабай сауда-саттықпен айналысып байыған. Көп нөмерлерінің Меккеге барып қажы атанған, ел сөзін ұстаған беделді адам боған.Көп немерелерінің ішінен Мағжанды бөліп атап «Менің атымды осы балам шығарады»,-деп отырады екен.Жұмабай 1899 жылы көз жұмады. Жас кезінде қай адам өз жанынан өлең шығаруға құмартпайды.Желбастыққа салынбаса да жел сөзбен әуестенушілік жағынан Мағжан құрбы-құрдастарынан қалыспағанға ұқсайды. Дегенмен, өлен-жыр есігінің босағасын шыңдап аттап, тәуекел етуі- 1910 жыл.Шығыс Қазақстанның Зайсан ауданында үш жыл шамасында мұғалімдік құрып, сол жақтан атақты «Оян қазақ!» атты өлеңдер жинағын бастыруға дайындапала келген Міржақып Дулатовпен танысуға, жас ұстазынан орыс тіліне жаттығып,ұлы орыс классикасымен ауыздануды,Абай өлеңдері уызынан қанып ішуі, Омбыда «Бірлік» атты жастар қоғамы құрылып, сол қоғамның «Балапан»атты қолжазба журналына редактор боп сайлануы Уфадағы әдеби орта, медрессе «Ғалияда» сабақ беретін татар жазушысы Ғалымжан Ибрагимовпен жиі ұшырасуы,жаңадан бас құрап ұйымдаса бастаған әдеби ортаның жалындап тұрған жас талапқа жәрдемдесуі,-осының бәрі темірқанат балапан таланттың қауырсыны тез жебеленіп, «Шолпан» атты (1912) тырнақалды жинағының басылып шығуына себепті. «Шолпан» жинағы Мағжан Жұмабаевтың ақындығының жас шағына, бірінші,бастапқы кезеңіне (1910-1912) нүкте қойып қана қоймайды.Бұл әдебиетіміздің Ыбырай Алтынсарин,Абай Құнанбаев, Ахмет Байтұрсынов пен Міржақып Дулатовтың жақын есімдерімен тығыз байланысты ағартушылық кезеңінің соңғы бекеті де болатын. Бұдан кейін оқу-білімге шақырған өлеңдер болса,жаңалығы там-тұм, ілгердегі ағартушылық реализмнің сөзін қайталап, күйіс қайраудан әрі аспайтын. Жас Мағжан Абайға еліктеді, өзін Алтын Хакім атаған ақынмен бір тақырыпта өлең сөз жарастырып та көрді.(«Жазғытұры», «Күз»).Сонымен біргге бұл кездегі қоғамдық ойдың ұлттық сипаты, орысимпериализмінің отаршылдық езгісіне қарсы күрес әсіресе қазақ поэзиясы мен публицистикасында айқын , ашық басым сипат ала бастағаны мәлім.Осы ағымның ең көрнекті, жаңа өрнекті бастаушыларының бірі Мағжан Жұмабаев болды. Алғашқы жинағының өзі үлтшылдық сипат (ұлтжанды, ұлттық деген мағынада) алса, мұның өзі тек кітап сөзіне еліктеуден тумаған. Мағжанның бірден ұлт ақыныбоп қалыптасуына өмірдің өзі әсер етті.

Оқушылар сауалнамасының нәтижесі:

№	Сұрақ	Иә	жоқ
1.	Мағжан Жұмабаев кім?	90%	10%
2.	Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы» өлеңі не туралы екендігін білесіздер ме?	69,8%	30,2%
3.	Шолпының түрлерін білесіңдер ме?	80%	20%

Мұғалімдерден алынған сауалнама нәтижесі;

№	Сұрақ	Иә	жоқ
1.	Мағжан Жұмабаев кім?	90%	10%
2.	Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы» өлеңі не туралы екендігін білесіздер ме?	80%	20%
3.	Шолпының түрлерін білесіңдер ме?	80%	20%

1.2. Мағжан Жұмабаевтың «Шолпы»өлеңі

Сылдыр, сылдыр, сылдыр...Қанымды қайнатты құрғырШық-шық жүрекке тиеді.Құлпыра талқанбоп сыңғыр

Сылдыр,сылдыр,сылдыр...Өзекті өртеді құрғыр.Әдейі іргеден жүредіСұлу қыз санадан солғыр!

Сылдыр,сылдыр,сылдыр...Жүректі жандырды құрғыр.Кеудені кернеді жалын,Сәулем,періштем, тез кір!

Сылдыр,сылдыр,сылдыр...Есімнен ауырды құрғыр.Лебізіңнен еріп барамын, Жаным-ай,жақында қол бер!

Сылдыр,сылдыр,сылдыр...Талдым,қалды сүлдерСыбырға айналды сылдыр,Сылдыр,сылдыр,сылдыр...[3;49бет ]

Шолпының түрлері

1.Қыз бала тәрбиесі Бұрынғы кезде ата-бабаларымыз қыз баланы қорғап, періштедей аялаған.Қыз баланы кішкентайынан әдепті, инабатты етіп тәрбиелеген.Дана халқымыз бойжеткендерін пәле-жаладан, жамандықтан аулақ ұстап, сақтандырған.Осының бәрі қыз баланың қасиетін биіктетіп, сұлулық бастауына көтерілуіне жол ашады.Ерте замандағы Қыз Жібек, Баян сұлу, т.б қазақ қыздары ерекше сұлу болған.Себебі, олар өз сұлулықтарын сақтап, қос бұрымын бұлаңдатып жүрген. 2.1.Шаштың сәндік әшекейлері Шашбау.

сурет 2-сурет

Ол-қыз келіншектердің шашына сәндік бұйым ретінде тағылады.Шашбау қыздардың шашының әр-ажарын ашады.Оны өрілген бұрымның ұшын бекіту үшін де тағатыны мәлім. Түркі халықтарының алтын, күміс тиындар, кейде маржан қадалған, ызылған бауы бар шашбауды ежелден пайдаланып келеді. Шашбаудың жасалу,әшекейлену әдістері әртүрлі.Соған орай олар мынадай топтарға бөлінеді:1.Үзбелі шашбау;2.Шашақты шашбау; Қазақтарда шашбаудың; сөлкебай шашбау, теңге шашбау,шаштеңге,үкі аяқты шашбау, Шаш-түлек(лентадан жасалады), шашабаутас (жалпақ күміске асыл тастар орнатылады) тәрізді түрлері бар.Қазақ зергерлері шашбауды негізінен күмістен қақтап соғады,ұшына теңгеден(сөлкебай ) шұбыртпа тағылып, түсті масатыдан,жібектен ызылған шашақтармен әсемделеді. Матадан жасалған шашбаудың ұшына зер шашақ тағады, оның жоғары жағынан бунақтап құндыз тұтып қояды. Шашбауды бұрымға қоса өриді, сосын шаштың ұшына таяу жерінен бір шалып байлайды, сөйтіп, бұрымның ұшын бекітеді. Жасы ұлғайған әйелдің шашбау қарапайым болады. Шашбау әйел шашының өсуіне ықпал жасайды, басқа массаж істеп, денсаулықты түзейді. Халықтың ескі наным-сенімі бойынша, шашбау шаш арасындағы шайтандарды қашырады.Шолпы 3-сурет 4-сурет Күміс немесе алтын тиындар қадалған осы шашбауды «шолпы» деп те атайды. Бойжеткен қыз баланың жүрісін,қимылын түзеу үшін қоңыраулы шолпыны бұрымына таққан.Содан қоңыраулы шолпы таққан қыз бала үй арасында жүргендер,жүгіргенде,күлгенде ол сыңғырлап дыбыс беріп,үйдегі үлкендер қалжыңынқойып,әдеп сақтаған, бойжеткен жұрт назарын өзіне аударғанына ұялып, жүгіріп,секіруін тиған. «Шолпы» деген ұғым балықтың судағы секіріп ойнағанынан шыққан сияқты. Жас қыздар мынандай шолпы таққан: 1.Үзбелі шолпы; 2.Қос үзбелі шолпы; 3.Маржанды шолпы; 4.Меруетті шолпы; 5.Ақық шолпы; 6.Қоңыраулы шолпы; 7.Тізбелі шолпы; 8.Сағат баулы шолпы; 9.Қозалы шолпы;10.Сылдырмақ шолпы; 11.Көзді шолпы; 12.Алтын шолпы; 13.Күміс шолпы;Шашқап5-суретОл шашты,бұрымды шаң-тозаңнан, күн көзінен қорғайды, сәндік бұйым ретінде қолданылады. Оны мақпал, шұға, барқыт, мауыты тәрізді көк, қызыл түсті маталардан бұрымның ұзындығы мен жуандығына орай пішіп, тігеді. Шашқаптың жоғары, төмен жағынан ою-өрнекпен безендіреді , зер, оқа моншақтарымен сәндейді, кейде оған маржан, меруерт, күміс шеттіктер тағады. Шолпының күміс,алтын теңгелерден тізбеліп жасалған түрін шаштеңге деп атайды.Шолпымен шаштеңге шашбауғанемесе бұрымның ұшына тағылады. Шаштеңге таққан қыз-келіншек мезгілсіз жүрмеуге тиіс.Өйткені күміс сыңғыры қыз-келіншектің мезгілсіз жүргенінін хабар етіп, айтып қояды. Қыз-келіншектің арқа тұсындағы шаш өріміне таққан әшекейдің аты-әшекейлі арқалық,шүйдеге тағылған әшекейдің аты-желкелік.Шекеде кәмшатбөрік, киген асыл,сылдырлап алтын шолпы,иықта шаш. [5;15 бет]

5.Шолпының тәрбиелік мәнін ұғынуШашқа байланысты ырымдар. Қазақ халқына екі қабат кезінде әйелдер шашын кеспейді.Олай жасаса іштегі бала кемтар болып туады. Әйелдер тектен-текке шашын жайып жіберіп жыламайды, дауыс қылмайды.Бұрындары күйеулері өлген әйел ғана солай істеген. Қыз келіншекті шашын жұлып, сабамайды.Бұл олардың басынан бағын тайдырып, шаңырақтың құтын қашырады. Халқымызда: «Бұрымды кескенің ақылды кескенің», «Бұрымды кескенің-өмір жолын кескенің» деген ғибрат сөздер бар. Ақ шашты әжелеріміздің айтуынша, бойжеткен кімге бұрымын кестірсе, соның тағдырын басына қайталап өткізелі.Егер бұрымын кесе қалса, оны адам табаны тимейтін жерге көмуі тиіс.Өйткені, бұрым бойжеткеннің ана құрсағынан өзімен бірге келе жатқан жолдасы,қарын-шашы. Ел ауызында бұрымын кескісі келген бойжеткенге байланысты талай-талай аңыз әңгіме бар: Бір қыз бала тобығына дейін түскен қолаң шашын кеспекші боп қайшысын алғанда мынадай оқиғаларды ап-анық көріпті:Бұрымын кескен күні әкесінің бұл дүниемен қоштасатынын;Бұрымын кескен күні өмір жолы кілең сәттсіздіктер болатынын;Бұрымын кескен күні ешкімнің оған алғыс айтпайтынын, одан да түңіліп теріс айналатынын;Бұрымын кескен күні жігіттердің одан безініп, онымен еш қайысысы онымен таныспайтынын, жапанда жалғыз өскен ағаш сияқты сынарсыз қалатынын..Осы көріністер оған аян бергендіктен бойжеткен бұрымын кесуден бас тартады.Сол сәттен бастап оның өмірі қуаныш қызыққа толы,бақытты тұрмыс құрады, үбірлі шүбірлі,дәулетті отбасының анасы боп қосағымен боса ағарды. Аңыз әңгіме болса да оның негізі-ақиқат екеніне күмәніміз жоқ.Бексұлтан Нұржекенов жазушы ежелгі түріктер Қытайдан жібек матасының қалай жасалатынын біліп келу үшін пысық бір жігітті сапарға шығарады. Ол барған жерінде қолаң шашты бір қызға үйленеді де, оның шашын ұп-ұсақ қырық өрім етіп өргізеді.Сөйтіп әр өрімінің түбіне бір, ұшына бір тығып сексен жібек құртын Қытайдан алып шығып еліне әкеледі.Осылайша түркілер бұрымның көмегімен жібек мата жасаудың құпиясын ашадыАңыз әңгімеге сенсек, содан бері түркілер де қыз-келіншектер бұрымын ұсақ-ұсақ етіп өрген.Ол ұлттық салт болып қалыптасқан. Негізінен көшпенділердің қыздары шашын қырық өрім етіп өрген. Этнограф-жазушылардың айтуыншабұрымның жұп болатын сыры: бір жағынан бұрымның әрі ұзын,әрі тоқ екендігн көрсетіп көзді сүріндіру, көргендлі тамсандыру.Екіншіден,қыз жұбайлы, яғни жұптасып өмір сүруге тиісті.Бұрымның бір-өзіңдікі болса екіншісі болашақ жарыңдікі.Жасыратыны жоқ кейбір ақ шашты әжелер: «Бұрымы көп болса күйеуі де көп болады»-деп, қос бұрымнан артық бұрымды жақтырмаған.Алайда қазақ сынар бұрымды қаламайды. Қазақ қызы жаугершілік заманда қанжармен шашын тарап шашын төбесіне тарақтай түйіп, ерлермен бірге атқа қонып елін қорғағанмен,1941-1945 жылдары соғыс кезінде майданға аттанғанда бұрымдарывннан амалсыздан айырылуға мәжбүр болды.Солардың бірі шығыстың шолпаны-Мәншүк Мәметова еді.Оның бұрымынан айырылған алақайғысы туралы ақын Дүйсенбек Қанатбек тіпті,былайша жырлайды да:Айқаса барам өліммен,Қайтемін жалғыз бас қамын.Бұрымымды төгілген,Туған жер саған тастадым.

770 ₸ - Сатып алу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!