Хемосинтез, оның биосферадағы ролі.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Сабақтың тақырыбы: Хемосинтез, оның биосферадағы ролі

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың өткен тақырып бойынша ойларын тиянақтап, хемосинтез, оның биосферадағы ролі туралы білімдерін кеңейту.

Дамытушылық: Оқушының өздігінен оқып,ой-өрісін тереңдетуге баулу,ізденіске жетелеу, өз көзқарастарын дәлелдеп қорғай білу,шығармашылық және тез ойлау қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: Хемосинтездеуші микроорганизмдердің маңызын түсіндіру арқылы оқушылардың дүниетанымын кеңейтіп, табиғатты аялауға тәрбиелеу

Түрі: дәстүрлі Типі: аралас

Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, түсіндіру, баяндау, кері байланыс, жеке және топпен жұмыс

Сабақтың көрнекілігі: үлестірме қағаздар, стикерлер

Пәнаралық байланыс: Химия, экология

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

1.Амандасу, түгелдеу,сабаққа дайындықтарын тексеру.

2.Оқушыларға психологиялық ахуал туғызу. Ыстық алақан тренингін өткіземіз. Шаттық шеңберін құрады.Сабақ алдында оқушылар бір-біріне сәттілік тілейді.

3.Топқа бөлу, қасындағы қол ұстасқан жұбымен жұптасып отырады

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

1.«Ақпараттар алаңы»

1-топ «Фотосинтез»

2-топ «Фотосинтездің жарық сатысы»

3-топ «Фотосинтездің қараңғы сатысы»

Оқушылар өзара бағалау жүргізеді, ақпарат түсінікті болса жасыл түс, әлі дайындалу керек болса сары түс, түсінбесе қызыл түс

2. Биологиялық диктант

1.Фотосинтез дегеніміз..............(хлоропласт) .арқылы Күн сәулесі энергиясының химиялық байланыс энергиясына айналу процесі

2.Энгельман: «Фотосинтез нәтижесінде .........(оттек) бөлінеді» деген.

3.Фотосинтез процесі ........ сатыға бөлінеді

4.Жарық фазасының реакциялары хлоропластың бетіндегі мембраналық түзілім.........(ламелла).. жүреді.

5.Қараңғы фаза реакциялары хлоропласт денесінде немесе........... (стромасында)

6.Фотосинтездің жарық фазасы реакцияларының элементарлық өлшем бірлігі..........(квантосомалар) болып табылады.

7.Жарық кванты хлоропласта орналасқан......(хлорофил пигменті) арқылы қабылданады.

8.Циклді фотофосфорлану жүретін құрылым.........(І фотожүйе) деп аталады.

9. Күн сәулесі әсерінен судың ыдырау процесі...........(фотолиз) деп аталады.

2. «Кім жылдам?» Пысықтау сұрақтары

1-топ

1.Табиғаттағы заттар айналымының негізгі көзі (Фотосинтез)

2.Фотосинтездегі хлорофилдің ролін алғаш сипаттаған ғалым.(К. Тимирязов)

3.Электрондардың хлорофилге қайта оралу процесі қалай аталады? (циклдік фосфорлану)

4.І фотожүйе құрамында қандай хлорофиллдер түрі бар? (а,с)

5.Өсімдік жасушасындағы аэробты тыныс алудың жасуша орталығы (митохондрия)

2-топ

1.Фотолиз дегеніміз..... (Күн сәулесі әсерінен судың ыдырау процесі)

2.ІІ фотожүйе құрамына қандай хлорофил кіреді? (в,с)

3.Қандай процестің пайда болуы нәтиежесінде жоғары сатыдағы балдырлар мен жасыл өсімдіктер атмосфераға оттегі бөле бастады? (Циклдік емес фотофосфорлану)

4.Жарық квантын қажет етпейтін фотосинтез сатысы қалай аталады (қараңғы саты)

5. Көміртектің фотосинтездік ассимиляциялану жолын қалай атайды? (Кальвин жолы)

3-топ

1.Оттектің бөлінуі жарық фазасында жүретін реакция екендігін анықтаған ғалым (Р.Хилл)

2.Судың фотолизі қандай процесс барысында жүреді? (циклді емес фотофосфорлану)

3. Циклдік фосфорланудың қай жерде жүреді? (хлоропласт ламеллаларының квантосомаларында

4.Циклді емес фотофосфорлану жүретін құрылым қаталай аталады? (ІІ фотожүйе)

5.Фотосинтездің қараңғы сатысында көмірқышқыл газын синтездеу үшін қандай энергиялар жұмсалады? (АТФ және НАДФН)

6.Көмірқышқыл газын игеретін негізгі фермент қалай аталады? (рубиско)

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

Хемосинтез процесін 1887 жылы орыс ғалымы С.Н.Вернадский ашты. Ол күн сәулесі қатыспаса да, көмірқышқыл газын ассимиляциялайтын хемосинтездеуші микроорганизмдерді тапқан. Осы микроорганизмдердің тіршілік әрекеті нәтижесінде күкірт және металл кен орындары пайда болды. Қазақстанда хемосинтездеуші микроорганизмдерді іздестіру жүргізілуде және оларды практикада су құрамында болатын ауыр металдарды бейтараптандыруға қолданады. Сол сияқты алтын, бағалы металл кендерін байыту мақсатында қолдану сияқты ғылыми зерттеу жұмыстарыда кеңінен жүргізілуде.

ІV. Бекіту

1.Оқулықпен жұмыс.

2.Кері байланыс

3. ДЖИГСО тақырып бойынша сұрақтар құрастырып қарсы топтарға қояды

IV. Бағалау

Рефлексия

ББҮ кестесін толтыру

V. Үйге тапсырма беру

§11