Хоккейдің тарихы және адам ағзасына әсері

Батыс Қазақстан инновациялық-техналогиялық университеті

Білім және менеджмент институты

«Қоғамдық пәндер және дене мәдениеті» кафедрасы

ӨЗІНДІК ЖҰМЫС

Тақырыбы:Хоккейдің тарихы және адам ағзасына әсері

Орындаған:«Дене шынықтыру және спорт» білім беру бағдарламасының 3 курс студенті Қалдықожа Н.П

Жетекші:PhD қауымдастырылған профессор Мендигалиева А.С

Орал,2023

Жоспар:

1.Кіріспе

2.Хоккейдің шығу тарихы

3.Ресейдегі хоккей

4.Қазақстанның хоккей спортының дамуы

5.БҚО хоккей клубы

6.Хоккейдің адам ағзасына әсері

7.Қорытынды

1.Кіріспе

Хоккей (ағылш. hockey) - мұз, тартан, пластик, ағаш немесе шөп алаңындағы ойындар тобы, онда екі команда (доп немесе шайба) нысанаға-клубтарды пайдаланып қарсыластың қақпасына соғуға тырысады. Әр командада өз командасының қақпасын қорғайтын қақпашы (кейде екі қақпашы, екіншісі қосалқы қақпашы) және бірнеше дала ойыншылары бар. Шайбалы хоккей, допты хоккей, допты хоккей және басқалары сияқты хоккейдің көптеген түрлері бар.Әлемнің көптеген елдерінде "хоккей" термині шөп хоккейіне қатысты, ал АҚШ, Канада, Ресей және шығыс және Солтүстік Еуропа елдерінің көпшілігінде бұл термин әдетте шайбалы хоккейге қатысты. Атап айтқанда, шайбалы хоккей спорт түрлерінің Бүкілресейлік тізіліміне "хоккей" деген атпен енгізілген.[1]

1-сурет. Хоккей ойыны

2.Хоккейдің шығу тарихы

Әлі күнге дейін хоккейдің тарихы мына елден шыққан деп дөп басып айту қиынға соғады. Алайда, алғаш рет хоккейді шайбомен ойнауды канадалықтар дәстүрге айналдырса, Ресей - оны кәдімгі доппен алмастырған. Алғашқы ресми матч 1875 жылы 3 наурызда Монреаль қаласындағы «Виктория» мұз айдынында өткізілді.Ол кездегі хоккейді бүгінгі күнгі ойынның ережелерімен салыстыруға мүлдем келмейді. Ол кезде әр командада 9 ойыншыдан топтастырылған еді. Ал, бүгін де әр құрамаға кем дегенде 18 ойыншыдан келеді.

Футболдың тарихы сынды хоккейдің себет-торы да бірте-бірте пайда болды. Алғаш рет хоккей арнайы сеткамен 1900 жылы ұйымдастырылды. Кейіннен қақпа темірден тұрғызылды.XYI-XYII ғасырларда хоккей голландиялықтар үшін таптырмас ойын болып есептелінді. XIX ғасырдың 70 жылдары Канадада хоккей қысқы олимпиада ойындары бағдарламаларына енгізілді. Оның алғашқы шарттарын Монреалдағы университеттердің бірінде білім алып жүрген студенттер қауымы жасады.1899 жылы Монреалда жасанды мұз айдынында ірі хоккей жарысы болып өтті. Додаға 10.000 жанкүйер қатысты. Оны Канаданың әуесқойлар хоккей лигасы ұйымдастырды. 1914 жылы хоккейде кәсіби клубтар Ұлттық Хоккей Лигасына топтастырылған. Ал, 1908 жылы Ұлыбритания, Богемия, Швейцария, Франция және Бельгия Халықаралық Хоккей Федерациясын құрды.

Ойын талаптары жиі жаңаланып тұрды. 1900 жылы хоккей алаңы (61х30 м) болады деген ортақ шешім шығарылды. Ойын үш кезеңнен тұрады, әр кезең 20 минуттан деп есептелінді. Қақпашылар 1929 жылға дейін арнайы қорғанбаған еді. Сол жылы Канаданың клубы «Монреаль Канадиенстің» намысын қорғаған Клинт Бенедикт алғаш болып мұз айдынына маскамен шықты. Осы уақытқа дейін барлық матчтар ашық далада өткізілген. 1870 пен 90 жылдары жабық мұз айдыны жасақталды. Әлемде қолдан жасалған мұз айдыны 1903 жылы Лондонда жасалды. Хоккейдің дамуына Ұлыбритания едәуір үлес қосқан. Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталысымен хоккей қайта қолға алынды. Жаңа хоккей державалары қалыптаса бастады. XX ғасырдың екінші жартысына дейін КСРО, Чехословакия мен Канада құрамалары үздік танылды. Ал, XX ғасырдың аяғы мен XXІ ғасырдың басында жаңа алпауыт құрамалар бой көтерді. Бұлардың қатарына Финляндия, АҚШ және Швеция қосылды.[1]

3.Ресейдегі хоккей

Ресейде хоккей тарихы 22 желтоқсан, 1946 бастады қабылдады. Сол күні, кеңестік қалалардың бірқатар ел чемпионатының бірінші матчтары. 1954 жылы, соңғы матчта канадалықтарды ұрып әлем чемпионатында КСРО салтанатты дебют командасы. көптеген спортшылардың тұрақтылық болмауына байланысты өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдары елімізде шетелде қызмет етуге барды.Ресей хоккей командасының тарихы авариялар мен жетістіктері көп біледі. әлемдегі ең мықты команданың атауы 1993 жылы көп жеңіп алды. Алайда, жанкүйерлер келесі атауы он бес жыл күтуге тура келді. Енді Ресей құрамасы лайықты әлемде күшті бірі болып саналады және дәйекті жақсы нәтижелер көрсетеді.[2]

4.Қазақстанның хоккей спортының дамуы

Барыс хоккей клубы — Астана қаласының кәсіпқой хоккей клубы. Барыс Құрлықтық хоккей лигасының (ҚХЛ) Чернышев дивизиясындағы мүшесі. Барыс клубы 1999 жылы құрылып, 2001-2002 жылғы маусымнан ойнай бастады. Бұл ұжым 2007 жылға дейін Қазақстан Чемпионатында ойнап, одан әрі Ресей Суперлигасында өнер көрсетеді. Суперлигадағы 2007-2008 жылғы маусымынан кейін Барыс ҚХЛ-ға мүшелікке арыз жазып қабылданады. Барыстың ҚХЛ-дағы алғашқы жеңісі Нижнекамскте (Ресей) жергілікті Нефтехимикпен болған ойынында орын алады (3 қыркүйек, 2008), ал өз алаңындағы алғашқы жеңісі 14 қыркүйекте (2008 жыл) Ресейдің былтырғы чемпионы Салауат Юлаевқа қарсы ойынында орын алады.Ақпанның 26-да Барыс ҚХЛ 1-ші кезеңінің соңғы шешуші ойынында Астана алаңында Чехов қаласының Витязь клубын жеңіп Плэй-офф кезеңіне 15-ші орыннан жолдама алады. Гагарин кубогынің 1/8 финалында Қазанның Ақ Барсымен кездесіп, серияда 3-0 есебімен есе жіберіп осы маусымды аяқтады.[3]

2-сурет. «Барыс» спорт клубының эмблемасы

5.БҚО хоккей клубы

Ақжайық (қаз. Ақжайық спорт клубыАқжайық спорт клубы — Орал қаласын ұсынатын қазақстандық допты хоккей клубы. Ресей Біріншілігінде жоғарғы лигаға қатысқан.

Атаулары

«Орал» (1976—1978)

«Геолог» (1978—1987)

«Уралец» (1987—1992)

«Қазақгаз» (1992—1998)

«Орда-ТКА» (1998—2001)

«Қарашығанак АГС» (2001—2002) [3]

3-сурет. Допты хоккей «Ақжайық» құрамасы

6.Хоккейдің адам ағзасына әсері

Хоккейдегі жаттығудың жұмысы өте ауыр.Аяқ пен ми және тыныс алу жолдарына салмақ түседі. Үздіксіз қимыл ету жүрегіне де өте жақсы әсер етеді.Адамның эмоционалдық ахуалы жақсарады. Сондықтан,хоккейшілер шымыр,шыдамды және салқынқанды келеді.Бұлшық ет қызметіне адамның қимылына сұранысы өте үлкен спорт түрі. Жылдамдықты күшейту үшін қан айналым жүйесі қалыпты болу керек.

Ата-аналар баланы хоккей бөліміне беру туралы ойланғанда, хоккейдің денсаулыққа қандай пайдасы бар екенін түсіну маңызды. Осы спорт түрімен жүйелі түрде айналысу келесі мақсаттарға жету үшін жаттығуларды қамтиды:

дененің жалпы жағдайын нығайту;

туа біткен моториканы жетілдіру;

жүрек-қантамыр жүйесін, тыныс алу мүшелерін дамыту;

сүйек қаңқасын, буындарды және байламдарды күшейтіңіз;

бұлшықеттің күшін арттырыңыз.Бұл жағдайда жас ағзаның төзімділігі, икемділігі, ептілігі дамиды. Бала белсенді өмір салтына үйренеді. Қозғалыстарды үйлестіру, сыртқы факторларға жауап беру қабілеті жақсарады.Конькимен жүгіру техникасын игеру, күшпен күресу кезінде қарқынды физикалық белсенділік денені нығайтады. Жылтыратылған, жылдам болатын қозғалыстардың моторикасы жақсарады.Ғалымдар ұзақ уақыт бойы физикалық және психикалық даму арасында тікелей байланыс орнатты. Сондықтан хоккейдің денсаулыққа пайдасы жас спортшылардың зияткерлік қабілеттерін жақсартуда да көрінеді. [4]

7.Қорытынды

Хоккей-бұл жоғары қарқынмен өтетін және өткір, күтпеген, тез өзгеретін жағдайларға толы командалық спорттық ойын. Ойыншылар,мұз үстінде конькимен сырғанау кезінде олар клубтармен қарсыластың қақпасына шайба лақтырып, қақпаларын жеңілістен қорғауға тырысады.Хоккей көлемі 61х30 м, тікбұрышты пішінді, радиусы 8,5 м дөңгелек бұрыштары бар мұз алаңында өткізіледі. бүкіл алаң биіктігі 122 см ағаш немесе пластикалық бүйірлермен қоршалған.алаң аймақтарға бөлінген. Мұздың астынан оның шетінен 18 м қашықтықта орналасқан кең көк сызықтар қорғаныс аймағын және шабуыл аймағын ажыратады. Қорғаныс аймағы – өз командасының қақпасы, шабуыл аймағы – жау қақпасы бар аймақ. Көк сызықтардың арасында Орта аймақ бар. Бүкіл өріс әлі де қызыл түстің орталық сызығымен екіге бөлінген. Қақпа кішкентай; биіктігі - 122 см, ені-183 см. Олар диаметрі 5 см металл құбырлардан жасалған және артқы жағында металл тор бар.[5]

Пайдаланылған әдебиеттер

1.Википедия

2.Мировая история Хоккей,2017

3.Азаттық рухы газеті

4.Спорт салауаты бағдарламасы

5. https://works.doklad.ru/