Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық
қазақ-түрік университеті

Тақырыбы: Инфекцияланған жарақатты өңдеу

Тексерген: Мусабекова.Ф
Орындаған: Билалова.М
Тобы: ЖМ-821

Жоспар:
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
Жарақат түрлері
Жарақат патогенезі
Инфекциялық жарақатты өңдеу
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

I. Кіріспе
 Жарақат дегеніміз терінің, шырышты қабаттардың негізінің
бұзылуымен жүретін, кез келген механикалық фактордың
әсерінен ағзаның зақымдануы.Жарақаттың болуы тереңде
орналасқан тін мен
ағзалардың (ми,бауыр,асқазан,бүйрек,ішектер т.б.)
зақымдануына әкеледі.Жарақатты басқа зақымданулардан, тіннің
бүтіндігінің
бұзылуы ажыратады.
 Жергілікті белгілер: дененің зақымданған бөлігінің ауырсынуы,
бозаруы, ісінуі, қан кетуі, қызметінің бұзылуы. Жалпы белгілер:
ес-түсінен айырылуы, ыстығы көтерілуі, тамырдың нашар соғуы,
артериалық қысымның төмендеуі, тыныс алудың, зат алмасуының
бұзылуы және т.б.
Жарақаттардың асқынуы: жарақаттық шок, талықсу; қансырау,
қан кету;
жара инфекциясы; өмірге маңызды мүшелердің қызметінің
(жүрек, бүйрек, өкпе) бұзылуы.

Жарақат түрлері
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

1. ШЫҒУ ТЕГІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ;
операциялық- (асептикалы)
кездейсоқ (инфекцияланған).
2. ЖАРАҚАТТАУШЫ ЗАТЫ БОЙЫНША:
кесілген (vulnus incisum)
шаншылған (v. punctum)
шабылған (v.caesum)
жаншылған (v.cоntusum)
мыжылған (v.conguassatu)
жыртылған (v. laceratum)
тіcтелген (v. morsum)
оқ жара (v. sclopetarium)
уланған (v.vensnatum)
аралас (v.mixtum)

• 3. ЖАРАДАҒЫ МИКРОБТЫҚ ФЛОРАНЫҢ
БОЛУЫНА БАЙЛАНЫСТЫ;
• асептикалық (тек операциялық)
• инфекцияланған (кездейсоқ жаралар)
• іріңді (қабынған жаралар)
• 4. ДЕНЕ ҚУЫСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ;
• енген (куде, құрсақ, бас қуыстарына және буынға)
• енбеген ( қуыс қабырғасымен шектелген)
• 5. ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАРҒА БАЙЛАНЫСТЫ;
• асқынбаған ( тек механикалық әсерден)
• асқынған ( механикалық фактор дан басқа; улар,
радиоактивті заттар, инфекция, күйік, үсік)
немесе қосарласқан.

Жарақат патогенезі
1 фаза Қабыну
Жарадан некроздалған тіндерді тазарту. Нейтрофильдер
миграциясы – бірінші тәулікте – фагоцитоз, жасушадан тыс
протеолиз, қабыну медиаторларының бөлінуі. Лимфоциттер мен
макрофагтардың пайда болуы 2-3-ші тәулікте – иммундық
реакцияға қатысатын протеолитикалық ферменттердің ,
некроздалған тіндердің фагоцитозы және ыдыраған
нейтрофилдердің көбеюі.
2 фаза Регенерация
Коллагенизация – жара аймағына фибробласттардың
миграциясы, дәнекер тін компонентерінің синтезі, коллаген және
эластин талшықтарының түзілуі.
3 фаза Тыртықтану
Фибробласттардың белсенді бөлінуі төмендейді, коллаген саны
артпайды. Коллаген талшықтарының бір-біріне көлденең өсуі
жүріп, тығыз тыртықтанып және оны мөлшері жағынан
қысқарады (Ретракции)

Жарақат инфекциясының даму
этаптары
Инфекцияның жараға енуі,
яғни,жараның инфекциялануы

Микробты ластануы
Біріншілікті
Екіншілікті

Инфекциялық процесс
(жедел не созылмалы инфекция)
аэробты
анаэробты

жалпы
спецификалық

Жара микрофлорасы
монокультура

Микробтар
ассоциация
сы

Инфекциялық
процесс

Жарақат инфекциясының
дамуына байланысты факторлар:
• Микроорганим вируленттілігіне
• Жарақат бетіне тұқымдану дәрежесі
• Жарақатталған организм мен жарақат
жагдайы
• Зақымдалған тіндер дәрежесі мен
мінездемесіне

Жарақат инфекциясы:
1 Жедел. Спецификалық.
- Тілме
- Сіреспе
- Сібір жаралык карбункул
2 Созылмалы. Спецификалық емес
- Созылмалы остеомиелит
3 Созылмалы. Спецификалық.
- Туберкулёз
- Сифилис
- Актиномикоз
- Дифтерия
- Лепра

Инфекцияланған жерді өңдеу
• Науқасты таңу бөлмесіне алып келеді, астына іріңнің ағып
кету мүмкіндігін ескере отырып клеенка төсейді. Іріңнің
және шайынды судың столға тамып кетпеуі үшін жараның
астына бүйрек тәрізді шылапшынды қояды немесе лигнин
не стерильденген мақтаның бірнеше қабатын төсейді.
• Таңғышты алып, жараның айналасындағы теріні тазалаған
соң, жараның үстіне бірнеше құрғақ дәке шариктерді бірінен
кейін бірін басып сүртеді. Қолданылған шариктерді
шылапшынға тастайды.
• Жараны сутектің асқын тотығына батырылған бірнеше
шариктердің көмегімен тазалайды. Сосын құрғақ
шариктермен жараның бетінде пайда болған көпіршіктерді
сүртеді

• Фурацилин ерітіндісіне батырылған шариктерді қолдана
отырып жоғарыда аталған әрекетті қайталайды. Жараны
стерильденген мақталы шариктермен сүртіп, кептіреді.
• Қажет болған жағдайда дәке турунданы дайындайды.
¥зындығы 20-30 см турунданың бір шетіп корицангпен алып,
пинценттің көмегімен аспаптың ернеуін айналдыра орайды.
10%-дық натрий хлоридінің ерітіндісі бар банкаға салып,
ерітінді сіңірілген соң алады.
• Гипертониялық ерітіндіге батырылған турунданың үстіне осы
ерітіндіге батырылған бірнеше салфетканы қояды немесе суда
еритін мегізді жақпамайды (левосин, левомеколь, сорбилекс)
жағады.
• Мардымсыз ірің бөліндісі болса және түйіршіктер пайда болса
тітіркендіргіш әсері жоқ жақпамайларды қолданады:
Вишневский жақпамайы, винилин (Шостаковский бальзамы),
шырғанақ майы, каланхоэ, метилурацил жақпамайы,
солкосерил-гель, сиптомицинді эмульсия, т.б.
• Емшара барысында науқасқа сұрақ қоюға мүмкіндік бере
отырып жағымды, ілтипатты үнмен өз әрекетін түсіндіреді.

Қорытынды
Іріңдеу дамығанда жарада ауру сезімі күшейеді,шеттерінің
ісінуі байқалады, тіндердің түсі өзгереді. Қан ұйындылары, фибрин
жіпшелері сіңіп,жараның тіні лас-сұр түсті болады. Жарадан
серозды – гемморагиялық,серозды – іріңді экссудат бөлінеді,көп
мөлшерде. Қоршаған тіндер ұстаған кезде тығыз, қызарған.
Аймақтық лимфа түйіндері жиі ұлғаяды. Лимфангит дамиды.
Қабыну басылған сайын қоршаған тіннің қызаруы мен ісінуі
басылады, некротикалық тіндер өздігінен бөлінеді, жара тазарады,
жараның қабырғасы грануляциялық тінмен жабылады. Яғни, үрдіс
репарациялық кезеңге өтеді.
Емі.Антибактериальды, дезинтоксикациялық, қабынуға
қарсы, симптоматикалық терапия жүргізіледі. біріншілікті фазада
іріңді – некротикалық тіндерді алып тастайды. Некролиз
мақсатымен протеолитикалық ферменттерді қосады. жұқпамен
күресу мақсатында жараны антисептикалық ерітіндімен жуады.

Пайдаланылған әдебиеттер:
Жалпы хирургия В.К.Гостищев, Москва, 2014.
Интернет желісі