«Инсульт алған пациенттерге мультидисциплинарлы көмекті үй жағдайында ұйымдастыру»

«Инсульт алған пациенттерге мультидисциплинарлы көмекті үй жағдайында ұйымдастыру»

-Мультидисциплинарлы бригада: мақсаттары, міндеттері

-МДБ-нің негізгі мамандары, функциялары

-Инсульт алған пациенттердің үйдегі күтім ерекшелігі

-Пациенттің тамақтану ерекшелігі

-Пациенттің тері күтімін жүргізу

-Пациентті Фаулер жағдайында орналастыру;

-Пациентті арқамен жатқызу жағдайында орналастыру;

-Пациенттің төсегін алмастыру (ұзынынан);

-Пациенттің төсегін ауыстыру (көлденеңінен);

-Пациенттің киімін ауыстыру.

Инсульт ұзақ мерзімді және терең мүгедектіктің негізгі себебі болып табылады. Уақытылы және адекватты қалпына келтіретін емнің болмауы қайтымсыз анатомиялық-функционалдық өзгерістерге әкеледі. Инсульт алған пациенттерді оңалту тиімділігін арттыру қазіргі заманғы қоғамның өткір медициналық-әлеуметтік мәселелерінің бірі болып отырғаны кездейсоқ емес.

Мультидисциплинарлы бригада: мақсаттары, міндеттері, функциялары

Реабилитацияның мақсаты-пациенттің күнделікті және қоғамдық өмірге қатысуы үшін оңтайлы жағдай жасау, оны белсенді әлеуметтік қызметке қайтару және сайып келгенде, пациенттің ғана емес, оның туыстарының да өмір сүру сапасын жақсарту болып табылады.

Оңалтудың негізгі міндеттері:

• физикалық және психикалық әдістердің көмегімен пациенттің өмірлік функцияларын қалпына келтіруге әсер ету;

• метаболизм процестерін жақсарту және қалыпқа келтіру үшін дәрі-дәрмек терапиясының көмегімен пациенттің денесіне әсер ету;

• патологиялық процестің әсерінен болатын қайтымсыз өзгерістерге бейімделу бағдарламасын жасау

Тиімді оңалту стационарлық, амбулаториялық және үйдегі оңалту кезеңдерінде мультидисциплинарлы бригада (МДБ) болған жағдайда ғана жүзеге асырылатын көпсалалы принципті ұстануды болжайды. MДБ - бұл әрекеттері нақты үйлестірілген әр түрлі мамандар тобы.

МДБ-мен науқастарды басқарудың артықшылықтарына мыналар жатады:

• әрбір маманның - МДБ мүшесінің неғұрлым белсенді қатысуы;

• оңалтуды жоспарлауға және жүзеге асыруға МДБ барлық мүшелеріне қатысу мүмкіндігі;

• мейіргерлер қызметіне жоғары кәсіби қызығушылық;

•МДБ мүшелері - мамандардың кәсіби дайындығын жақсартудың оңтайлы шарттары;

• жұмыс уақытын үнемдеу;

• пациенттің және оның туыстарының психоэмоционалды жағдайын қалыпқа келтіру;

• пациенттің оңалту мотивациясын арттыру және пациенттің және оның туыстарының оңалту процесіне қатысуы.

МДБ қызметінің негізгі бағыттары:

• барлық МДБ мамандарының пациентті тексеруді және оның жағдайын және дисфункция дәрежесін бағалауды арнайы бағалау карталарын толтырумен өткізуі;

• емдеу мақсаттарын бірлесіп белгілеу;

• пациенттің қажеттіліктеріне байланысты ортаны бірлесіп құру;

• пациентті басқару ерекшеліктерін бірлесіп талқылау;

• шығаруды бірлесіп жоспарлау (пациенттің күнделікті өмірде максималды тәуелсіздікке қол жеткізуіне мүмкіндік беретін одан әрі емдеу шарттарын анықтау (стационарлық, амбулаториялық, үйдегі, курорттық жағдайлардағы оңалту); туыстарының күтім мен көмек көрсетуді үйрену қабілетін бағалау пациент және оларға осы дағдыларды үйрету; пациентпен және оның туыстарымен бірге бұдан әрі ұтымды басқару тактикасының жоспары);

• араласудың тиімділігін бағалау.

МДБ-нің негізгі мамандары - дәрігер, мейіргер, емдік жаттығу терапиясының нұсқаушысы, терапевт және логопед.

МДБ дәрігерінің функциялары:

• пациенттің негізгі медициналық проблемаларын және оңалту мақсаттарын анықтау;

• қатар жүретін ауруларды анықтау және емдеу;

• бригада жұмысына заманауи оңалту әдістерін енгізу;

• бригада жұмысын үйлестіру.

МДБ мейіргерінің функциялары:

• пациенттің бар және әлеуетті мәселелерін күнделікті бағалау (терінің жағдайы, төсек орындары, пневмония және аспирация, тамақтану проблемалары, дегидратация, дисфагия, жамбас ағзаларының дисфункциясы, өзін-өзі күтудің болмауы, жарақат алу қаупі, психомоторлық қозу, ауырсыну синдромы) , отбасылық мәселелер);

• пациенттің мүмкіндіктерін күнделікті бағалау;

• Вотерлоу шкаласы бойынша қысым жарасының пайда болу қаупін бағалау;

• пациенттің қажеттіліктерін қанағаттандыратын күтім жоспарын құру;

• пациенттің барлық негізгі қажеттіліктерін қамтамасыз ету: тамақ, жуу, дәретхана, бұрылу, қозғалу;

• пациенттің моторлық қабілеттерін және күнделікті әрекеттерін бағалауға қатысу;

• ықтимал асқынулардың алдын алу үшін сапалы көмек көрсету: пневмония, қысым, иық ауруы, құлау, сыну;

• пациент пен оның отбасын психологиялық және ақпараттық қолдау.

МДБ құрамына психолог, нейропсихолог, хиропрактор, ортопед-подотерапевт, фельдшерлік ассистент және жаттығу терапиясының әдіскері, диетолог, бос уақытты үйлестіруші және әлеуметтік қызметкерді қосу ұсынылады.

МДБ мамандары пациенттерді неғұрлым толық басқару үшін қалпына келтіру жағдайы мен динамикасын бағалауы керек, арнайы таразылар, тестілер мен сауалнамалар көмегімен оңалту шараларының тиімділігін талдауы керек.

Инсульт алған пациенттердің үйдегі күтім ерекшелігі

Кез-келген ауру, әсіресе инсульт, дененің қорғаныс күштерін күшейтеді. Айналасындағы адамдардың пациентке күтім жасау техникасы мен дағдыларын білуі, оған назар аударуы және инсульттан айығудың ұзақ кезеңінде оған қамқорлық жасауы өте маңызды.

Айналасындағы адамдар пациенттің айналасында қолайлы эмоционалды климат құруы керек.

Пациенттің төсегін үнемі қайта жасап тұру керек (жаймалары, көрпесі түзеледі, жастықтар тіктеледі). Барлық қатпарларды тегістей отырып, кереуетті ерекше күтіммен жасау керек, себебі олардағы терінің тітіркенуі ойылуды тудыруы мүмкін.

Төсек тартып жатқан пациент қатаң тазалықты ұстануы керек. Таңертең алдымен пациенттің дәретке шығуына көмектесу керек. Дәретханаға шығу қажеттілігіне байланысты таңертең, кешке жасалады. Егер пациент төсекте белсенсіз болса, сіз оған жууға көмектесуіңіз керек. Таңертең бетті, мойынды, құлақтың артын, терінің қатпарларын дәкемен немесе жылы суға батырылған мақтамен сүртуі керек. Төсек пен іш киімді ылғалды болудан сақтау үшін пациенттің беті мен мойнына сүлгі немесе клеенка салынады. Егер пациент тістерін өзі жуа алмаса, аузыз қуысын мұқият тазарту қажет. Протез тістері болса алып тастайды. Таңертеңгілік жуыну барысында көздерін жеке жеке ылғалды даке немес мақтамен сүртеді, мұрын қуысын қарап, бөлінділерден тазарту керек.

Пациенттің тері бетіндегі кез-келген өзгерістерді бақылау қажет (бөртпелер, жарықтар т.б.). Әлсіреген немесе сал ауруына шалдыққан пациенттерде ұзақ уақыт арқада жатып, жұмсақ тіндерде және теріде қан айналымы бұзылады, әсіресе төсекке ең қатты басылған жерлерде: арқа, сегізкөз, шынтақтар мен өкшелер. Төсек орындарының ылғалды болуы, төсектер мен киімдегі қыртыстар, терінің нашар гигиеналық күтімінен, жайсыз төсек-орыннан жаралар туындауы мүмкін. Сондықтан сал ауруы бар пациенттің қалпын әр 2-3 сағат сайын ауыстырып, жаңа күйде қалдыру керек, арқа терісін камфора спиртімен сүрту керек, содан кейін құрғатып сүртіп, қызғылт түс пайда болғанша жеңіл массаж жасаңыз, бұл терінің қан айналымын қалпына келтіруге көмектеседі.

Инсульттен кейін пациенттің төсекте жату қалпының ерекшеліктері

«Сау жағынан жатқызу» позициясы:

• пациенттің сал болып тұрған қолын иық пен шынтақ буындарында бүгіп, астына жастық салыңыз;

• Сал болып қалған аяқты жамбас, тізе және тобық буындарында бүгіп, астына жастық қойыңыз

«Салданған жағымен жатқызу» позициясы:

• пациенттің басын сәл төмен қарай еңкейтіңіз;

• сал болып тұрған қолын денеге тік бұрышпен алға қарай тартыңыз және оны алақанмен жоғары бұраңыз;

• пациенттің сау қолын бір жаққа қойыңыз немесе артқа алыңыз (бірақ алға емес!);

• пациенттің сал болып қалған аяғын тізе буынында сәл бүгіңіз, бірақ оны жамбаспен түзетіңіз;

• Сау аяғын жамбас пен тізе буындарына бүгіп, астына жастық қойыңыз.

Қол мен аяғы сал болып тұрған буындардың қозғалғыштығын сақтау үшін «пассивті жаттығулар» жасаңыз: алдымен пациенттің қолын алып, белгілі бір қимылдарды мұқият жасаңыз, содан кейін пациенттің сал болып қалған аяғының қимылдарын жасаңыз.

Әр 4 сағат сайын медициналық гимнастика жаттығуларының кешенін жасаңыз. Қозғалыстар тегіс және ауыртпалықсыз екеніне көз жеткізіңіз. Пациенттің тыныс алу жаттығуларын жасайтынын қадағалаңыз. Тыныс алу бұлшықет тонусына әсер етеді.

Оң жақ параличпен ауыратын пациенттің мінез-құлқы сол жақ параличтерден өзгеше екенін біліңіз.

Оң жақтық салданулер мен бұзылыстар кезінде:

-Қозғалыс бұзылыстарының масштабын бағаламай, пациент өзінің позициясына немқұрайлы қарайды

- кеңістікті қабылдаудың нашарлауы: есіктерде сүрінеді, затқа дейінгі қашықтықты анықтай алмайды

- олар сол қолы мен аяғын сезбейді

Неге мән беру керек:

- Пациенттің төсегін пациент оң көзімен бөлменің ортасын және бөлмеге кірушілерді көре алатындай етіп қоюға тырысыңыз

- Қажетті заттарды пациенттің жанына оң жақта орналасатындай етіп қойыңыз

- Пациенттен оның жасаған барлық әрекеттерін айтуын сұраңыз

Сол жақтық салданулер мен бұзылыстар кезінде неге мән беру керек:

- қарым-қатынас кезінде мимиканы, ым-ишараны, жанасуды қолданыңыз

- жәй қимылдаңыз, баяу сөйлесіңіз, жайбарақат және төмен дауыспен сөйлеңіз

- қысқа сөз тіркестерін қолданыңыз

- қажет болған жағдайда пациентпен жазбаша түрде сөйлесу

- дәрігермен бірге логопедиялық жаттығулар жиынтығын таңдаңыз

- пациент логопедтің тапсырмаларын үнемі орындайтынын бақылаңыз

Пациенттің тамақтану ерекшелігі

Инсульт кезінде сауықтыру процедурасынан өту өте маңызды. Сонымен қатар, оңалту терапевттері мұндай жағдайға шалдыққан пациенттерді сауықтыру дұрыс таңдалмаған диетадан немесе оны жеткіліксіз сақтаудан қиындайтынын көбірек атап өтеді. Егер диета бұзылса, қоректік заттарды жеткіліксіз мөлшерде қабылдау оңалтудың сапасын едәуір төмендетеді және дененің кейбір функцияларын қалыпқа келтіруге мүмкіндік бермейді. Оңалту кезінде пациент барлық қажетті қоректік заттарды, дәрумендер мен минералды компоненттерді ала алатындай етіп дұрыс құралған диета маңызды рөл атқарады.

Инсульт алған адамдар үшін арнайы диета жоқ, ол науқастың жағдайына, жасына, жалпы жағдайына және тамақтану, шайнау және жұту қабілеттеріне негізделген және жеке әзірленеді.

Инсульттен кейін төсек тартып жатқан пациенттерге тамақтануды дамытуда мәзір калория мөлшері бойынша мүмкіндігінше теңдестірілген болуы керек, жас пен белсенділікті ескеріп, ас тұзының мөлшері шектеулі болуы керек (қысымның жоғарылауын тудырмас үшін) . Сонымен қатар, ас қорытудың артық жүктемесі болмауы үшін тамақ жеңіл болуы керек, бірақ сонымен бірге дене барлық қажетті қоректік заттармен қамтамасыз етіледі. Сондай-ақ, пациенттің сұйықтықтың, майлардың және көмірсулардың физиологиялық тұтынуы бар ақуыздардың жеткілікті көлемін алуын қамтамасыз ету маңызды, бұл тромбоздың және атеросклероздың дамуын болдырмауға көмектеседі.

Инсульттан кейін пайдалы:

-балық және әр түрлі теңіз өнімдері;

-майсыз ет, құс еті;

-жұмыртқаның ағы;

-өсімдік майлары;

-майсыз сүт өнімдері;

-кептірілген жемістер мен жаңғақтар;

-тұтас дәнді тағамдар (жарма, гарнир);

-жаңа піскен жемістер, піскен жидектер;

-жаңа піскен, қайнатылған, бұқтырылған көкөністер

338тг - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Материал жариялау Сертификатты жүктеу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру