Жай механизм

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Жаймеханизмдер

Мектеп: С.Кәттебеков атындағы жалпы орта мектебі

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Янгибаева Кабира

СЫНЫП: 7

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Жай механизмдер

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

7.2.4.1-«Механиканың алтын ережесін» тұжырымдау және қарапайым механизмдердің қолданылуына мысалдар келтіру

7.2.4.2 – күш моменті ұғымының физикалық мағынасын түсіндіру

Сабақ мақсаты:

Барлығы: Механиканың алтын ережесін, күш моментінің анықтамасын және жай механизмдерді біледі, механизмдердің түрлерін ажырата алады.

Көпшілігі: Күш моментінің формуласын біледі. Формуланы пайдаланып, есептеулер жүргізеді.

Кейбірі: Жай механизмдердің өмірде пайдаланылуына,техникада қолданылуына мысалдар келтіре алады.

Бағалау критерийі

• Күш моментінің формуласын біледі, формуланы түрлендіре алады, есептер шығара алады

• Жай механизм жайлы түсінік бере алады және түрлерін ажыратып, тұрмыста қолданылуына күнделікті өмірмен байланыстырып мысалдар келтіре алады;

• Механиканың «алтын ережесін» , күш моментінің анықтамасын тұжырымдай алады.

Тілдік мақсаттар

Пәндік лексика және терминология:

Арнайы пәндік лексика және терминология

Жай механизм, иіндік, блок, көлбеу жазықтық, шығыр, сына, бұранда туралы күнделікті өмірден білетін жеке пікірлерін айтып, өз ойларын дамыта отырып, жауаптарды диалог құру арқылы талқылай алады

Терминдер:

Құндылықтарға

баулу

Жалпыға бірдей еңбек қоғамы арқылы ынтымақтастықты топтық жұмыстар арқылы дарыту.Топ ішіндегі бір-бірін бағалау арқылы жауапкершілікті қалыптастыру. Қорытынды жасау және шешім қабылдауға, өз бетінше жұмыс жасай білуге оқушылардың бірін бірі жетелеуіне жағдай жасау.

Пәнаралық

Байланыс

Математикамен амалдар қолдану арқылы байланысады.

Термин сөздерде ағылшын және орыс тілдерімен байланысады

Алдыңғы білім

Оқушылар осы тақырыптың алдында мына ұғымдар мен анықтамаларды, физикалық шамаларды, заңдарды меңгерген: механикалық энергия, оның түрлері: кинетикалық және потенциалдық энергиялар, механикалық энергияның сақталу заңы.

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланған кезектері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Сабақтың басы 8 мин

«Менен сұрақ, сізден жауап» әдісі 4мин

Жаңа сабақты түсіндіру 10 минут

Ұйымдастыру кезеңі:

1. Сәлемдесу,сыныпта көңіл күй орнату

2. Оқушыларды түгелдеу, топқа бөлу.

3. « Менің үйдегі дайындығым» әдісі бойынша өз жұбымен үй тапсырмасын тексеру.

Жаңа тақырыппен танысу үшін, алдымен жұмбақтарды шешуді ұсыну:

1. Екі басты айдаһар
Бәрін қырып жояды.
Екі аяқпен жер тіреп.
Қағазды жеп қояды. (қайшы)

2. Артық кемдi теңестiрер,

Дәндi де өзi жемес бiрер. (таразы)

3. Жансыз жарады,

Жанды ұрады. (балта)
4. Жетпіс аяқ бауырында,

Екі қолы жауырында,

Тындырады істі ол,

Жеңілін де, ауырын да. (ара)
5. Үй артында бүкір терек,

Күресуге кісі керек. (иінағаш)

Осы құралдардың барлығын

Оқушылар ойларын айтады. Осылайша сабақтың тақырыбын табамыз.

Сабақтың тақырыбымен, оқыту мақсатымен таныстыру.

Б.э.д. ІІІ ғасырда рычагті түсіндірген Архимед болды. Қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің (осьтің) төңірегінде айнала алатын кез келген дене иіндік деп аталады. Иіндіктің айналу осі өтетін О нүктесін тіреу деп атайды. Тіреу нүктесінен иіндікке әрекет ететін күш орналасқан түзуге жүргізілген перпендикулярдың ұзындығын күш иіні деп атайды.

Біліктің сол жағындағы күштердің күш моментерінің қосындысы біліктің оң жағындағы күштердің күш моменттерінің қосындысына тең болса, айналатын дене тепе-теңдікте тұрады.

Осыдан 3000 жыл бұрын Хеопс пирамидасының салуда 2,5 тонна тұратын плиталарды 147 метр биiктiкке котерген.

Әйгілі грек архитектурасын салуда жетекші еткен Херсифрон мен Метаген үлкен қиындықтарға тап болды. Осындай құрылыс салуда, ауыр нәрселерді көтеруде көптеген құралдар пайдаланған. Мұндай құралдарға көлбеу жазықтық, блок, рычакты қолданған. Бұларды жай механизмдер деп атаймыз.

Жұмысшы күшінің иіні ауырлық күшінің иінінен неше есе үлкен болса, жұмысшы күштен сонша есе ұтады. Шығырдың айналу осі арқылы аз күшті үлкен күшпен теңестіруге болады.

Блок дегеніміз өз осінің төңірегінен айнала алатын, шетінде науасы бар доңғалақ тегершік.

Жүк көтергенде айналу осі не жоғары, не төмен қозғалмайтын блок-жылжымайтын блок деп аталады. Ондай блок күштен ұтыс бермейды. Бірақ күш әрекетінің бағытын өзгертуге мүмкіндік жасайды.

Жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе төмен түсіп отырса, ондай блок жылжымалы блок деп аталады. Блок күштен екі есе ұтыс береді.

Күштен қанша есе ұтсақ, орын ауыстырудан сонша есе ұтыламыз. Алайда, аз күш жұмсап жұмысты орындағанмен жұмыстан ұтыс болмайды.

стикер

2-7 слайд

«Суреттер сөйлейді»

3 мин

Жұптық тапсырма

5 мин

«Айналмалы бекет» әдісі

Топтық тапсырма

8 мин

Сабақтың соңы

2 мин

Кері байланыс

Суретте берілген жай механизмнің түрлерін атаңыз.

Ж ай механизмдердің тұрмыста және техникада қолданылуын түсінеді

Дескриптор

• Суретте берілген жай механизмдерді атайды, түрлерін ажырата алады

• Суреттер арқылы жай механизмдердің тұрмыста және техникада қолданылуына мысалдар келтіре алады

Оқушыларға жұптық тапсырма. Тапсырма орыс тілінде берілген

Дескриптор:

• Оқушылар берілген тапсырманы қазақ тіліне аурада алады

• Күш моментінің формуласын жаза алды

• Формулаларды түрлендіріп есепті шығарады     

№1.Иіндіктің кіші иініне 300 Н,ал үлкен иініне 20 Н күш әсер етеді. Кіші иінінің ұзындығы 5 см.Үлкен иінінің ұзындығы қандай?

№2. Иіндік тепе-теңдік қалыпта тұр. Егер оның қысқа иіні 20 см болса, онда ұзын иіні неге тең? Қысқа иінініндегі күш 5 Н, ал ұзын иініндегі күш 2,5 Н-ға тең.

№3. Иіндік тепе-теңдік қалыпқа келу үшін А нүктесіне қандай күш түсіру керек? Қысқа иінінің ұзындығы 10 см, ондағы күш 10 Н, ұзын иіні 20 см?

Дескриптор:

• Оқушылар есептің берілу шартын жаза алады

• Өлшем бірліктерді ХБЖ келтіре алады

• Күш моментінің формуласын жаза алды

Формулаларды түрлендіріп есепті шығарады        

11-22 слайд

26-29 слайд

Үй жұмысы:

Тақырып бойынша жаттығу есептері

Теориялық түсінік.

Саралау- Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз?

Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?

Бағалау- Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Оқушыларды сабақ мақсатына жеткізу үшін сабақ барысында бірнеше тапсырмаларды жоспарлап отырмын.

Барлық оқушыларға тарауға байланысты есептер берілсе, дарынды оқушыларға күрделі, деңгейіне қарап есептер шығарып, схемалар арқылы түсіндіріледі, бағаланады және сараланады.

1,2,3-тапсырмалармен оқу мақсатына жету үшін оқушыларға деңгейіне қарай тапсырма беріп, бағалап, саралаймын. Сабақ мақсатына жетуді осылай жоспарлап отырмын.

Сабақ бойынша рефлексия

Бұл тарауды сабақ туралы рефлексия жасау үшін пайдаланыңыз. Сол бағандағы өзіңіз маңызды деп санайтын сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы бағалау

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Сабақты бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет ?