Жобаның тақырыбы: «Судың адам ағзасы үшін пайдасы»

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Солтүстік Қазақстан облысы білім басқармасы

Петропавл қаласы әкімдігінің білім бөлімі

«әл-Фараби» мектеп –лицейі КММ

4- сынып оқушысы

Кужахметова Айзада

Жобаның тақырыбы: «Судың адам ағзасы үшін пайдасы»

Секция: химия,биология.

Ғылыми жетекші: бастауыш сынып мұғалімі

Ельжасова Ардак Мажитовна

П етропавл, 2021ж

«әл-Фараби» мектеп-лицейінің

4 сынып оқушысы Кужахметова Айзаданың

«Судың адам ағзасы үшін пайдасы»

атты ғылыми жоба жұмысына

Пікір

4 сынып оқушысы Кужахметова Айзада ғылыми жоба жазу алдында мақсат қоя отырып, баспа беттерінен қажетті ақпаратты жинақтап, адамдарымен сұқбаттасып маңызды деректерді ала білген Санитарлық – микробиологиялық зерттеу жүргізу үшін арнайы орындармен байланыс жасап судың құрамын зерттеуге қол жеткізген. Жүргізген зерттеу жұмыстарымен қорытындылап, терең талдау жасап, қазіргі қоғамдағы өзекті мәселенің бірі болып отырған адам денсаулығына қажетті судың шипалылығын ашып жазған. Болашақта Кужахметова Айзада судың адам ағзасына пайдасы мен шипасы тиіп сұранысқа енеді деген үміті іске асады деп ойлаймын. Айзаданың талабы таудай. Осы ғылыми жобасын әрі жалғасытырады деп сенемін. Жетістігі: Жоба оқушының өз ойымен ұштасып жазылған.

«әл-Фараби» мектеп-лицейінің

бастауыш сынып мұғалімі, сарапшы-педагог Ельжасова А.М.

Мазмұны

1.КІРІСПЕ.....................................................................................................3

2.Негізгі бөлім

2.1. Су зерттеушілердің көзімен..................................................................4

2.2 Судың қасиеттері.....................................................................................6

2.3 Судың сапасы және денсаулық..............................................................9

2.4 Судың адам ағзасы үшін маңызы........................................................12

2.5 Су туралы қызықты мәліметтер...........................................................14

2.6 Зерттеу қорытындысы ..................................................................15-20

3. Қорытынды

4. Пайдаланған әдебиеттер тізімі ...........................................................22

1.КІРІСПЕ

"Су! Сізде дәм де, иіс те жоқ,

сізді сипаттау мүмкін емес,

сіз өзіңіздің не екеніңізді білместен ләззат аласыз!

Бұл сізге қажет деп айтуға болмайды

Өмір үшін: сен өмірдің өзісің"

Антуан де Сент-Экзюпери

Су адам денсаулығына үлкен әсер етеді. Тірі ағзаның өмір сүруі үшін күн сайын белгілі бір мөлшерде су қажет. Берілетін судың сапасы мәселесі адамдардың денсаулығын сақтауда маңызды рөл атқарады. Тарихи дәлелдерге сүйенсек, Гиппократ ауыз судың сапасын адам денсаулығымен байланыстырған:"сіз су туралы, қандай сулар зиянды және қайсысы өте сау, қандай қолайсыздықтар және суды пайдаланудан қандай пайда болатынын білуіңіз керек, өйткені олар адам денсаулығына үлкен әсер етеді".

Тақырыптың өзектілігі

Жақсы сезіну үшін адам тек таза, сапалы ауыз суды тұтынуы керек. Бүгінгі күні адам денсаулығын сақтау және нығайту - қазіргі заманның ең өзекті мәселелерінің бірі.

Зерттеу мақсаты:

• ауыз су сапасының адам денсаулығына әсерін зерттеу.

Зерттеудің міндеттері:

• адам ағзасы үшін судың маңыздылығын зерттеу;

• «әл-Фараби» мектеп-лицейі оқушыларының негізгі аурулары бойынша амбулаториялық деректерді зерттеу

• осы тақырып бойынша хабардар болу мәніне оқушылар арасында сауалнама жүргізу

• ауыз судың сапасын тексеру;

• оқушылардың аурушаңдығының ауыз су сапасына тәуелділігін анықтау;

• алынған нәтижелерді бағалау.

Зерттеудің болжамдары:

• су адам денсаулығына әсер етеді.

• Петропавл қаласындағы орталықтандырылған сумен жабдықтау арқылы келіп түсен су СанПин 2.1.4.1052-01 "гигиеналық талаптар және ауыз су сапасының нормативтері"сәйкес келеді.

• Гипотезаларды тексеру үшін мен әртүрлі зерттеу әдістерін қолдандым.

Зерттеу әдістері:

• ғылыми-танымдық әдебиеттерді зерттеу;

• бақылау;

• талдау;

• әлеуметтік сауалнама;

• эксперимент.

Материалдық-техникалық қамтамасыз ету:

• сандық фотоаппарат;

• сканер;

• компьютер

2.Негізгі бөлім

2.1. Су зерттеушілер көзімен

Сенің не дәмің жоқ не түсің жоқ, не иісің жоқ.

Сені сипаттау мүмкін-

Бірақ сені білместен рахат аласың.

Сен өмір сүру үшің қажетсің

Сен сол өмірдің өзісің.

Сен өмірдегі ең қымбат байлықсың,

Сен Жаратушының өзісің…..»

Антуан де Сент-Экзюпери су туралы айтқан екен. Ия менің де зерттеу жұмысымның құтты қонағы – ол су. Ол жердегі ең бір ғажаптың бірі жер шарында ең көп тараған. Өте құнды. Бұл заттың құпиясы әлі күнге дейін ашылмаған. Осы түссіз, дәмсіз затқа деген қызығушылығымнан оны зерттеу туралы ниет туындады. Суды ішпейтін дүниеде тірі зат жоқ.

Жапон ғалымы Масару Эмото бірнеше жылдар бойы судың қасиетін зерттеген екен. Ол тазартылған суды бір ыдысқа құйып, сол судың жанына адамдар келіп «махаббат», «періште», «рақмет», «бейбітшілік» деген сияқты сөздер айтқан.

Ғалым осы суды қатырып, суретке түсірген кезде кристалдары керемет әдемі, үйлесімді болып шыққанын байқаған. Ал дәл осы суға «ыза», «соғыс», «қан», «өлім» сияқы жағымсыз сөздер айтқан кезде кристалдары мүлде басқа, бей-берекет, көмескі, қара лай болып шыққанын көріпті.

Жапон ғалымы су біздің барлық эмоциямызды, сезімімізді, сөзіміз бен дұғамызды, музыканы қабылдайтынын осылай дәлелдеген.

2. Судың қасиеттері

Судың қасиеттері өте көп. Келесі суретте судың қасиеттері берілген.

Су өте жақсы ерткіш. Онда көптеген зеттер ериді. Суда еритін және ерімейтін заттар болады.

Өсімдіктердің де құрмы судан тұрады. Ең көп құрамында су бар өсімдік қарбыз және қияр. Алманың құрамында 85 пайызға жуық су болады. Өсімдіктер де сусыз тіршілігін жояды.

Азықсыз адам 50 тәуліктей тіршілік ете алады, егер су ішіп отырса. Ал сусыз бір жұмада тіршілік ете алмайды. 5- ші күні өледі. Дәрігерелердің айтуынша дененің 6-8%-ы суынн жоғалтса өте әлсіз болып қалады. Ал 10% -ын жоғалтса галлюцинация басталады. 12%-ды жоғалтса адамды арнаулы медициналық дәрілердің арқасына көтеріп алу мүмкін емес. 20%-ды жоғалтса өлімге әкеп соғады.

Неге бұлай болады?- деген сұрақ туындайды. Сұраққа жауап келесі суретте берілген

Менің өз денеме қанша су керектігін ұстазым екеуіміз келесі есептеулермен шығарып алдық. Адам тәулігіне 1 кг-ға 30-40 мл су қажет етеді екен. Өз саламағымды біле отыра, маған тәулігіне қанша су керектігін анықтадым.

Берілгені :

Су көлемі -40 мл/кг

Салмағым -22 кг

Шешуі : 22кг х 40= 880мл

Жауабы: менің салмағыма тәулігіне 880мл су қажет

• Кейде судың түсін ақ дейді . Солай ма ?

1 - тәжірбие: шыны ыдысқа сүт, екінші шыныға су құямын. Екеуін салыстырдым. Сүт – ақ , ал су – түссіз таза. Суды аз мөлшерде алсақ , ол түссіз. Ал өзен, көл суларының түстері әртүрлі болады. Оның себебі судың тереңдігіне байланысты , терең жер суы көгілдір болады. Табиғи су құрамында еріген тұздар, газдар және органикалық заттар болады.

• Су мөлдір. Оны анықтап көрейік.

2- тәжірбие. Екі стақанның біреуіне сүт, біреуіне су құямын. Олардың ішіне қасық саламын. Қайсысы анық көрінеді ? Неге ? Және иіскеймін. Бұл тәжірбиеден судың түссіз , мөлдір ,иссіз екенін анықтадық.

3- тәжірбие. Бірінші ыдысқа: кесеге, шыныға , стақанға су құямын. Осы ыдыстардағы судың пішініне қараймын. Су қандай пішінге ие болды ? Әр бір құйылған ыдыстың дәл өзіндей емес пе? Олай болса , суда тұрақты пішін болмайды. Ол құйылған ыдыстың пішінін алады.

2. Судың сапасы және денсаулық

Су адамдардың денсаулығына жағымды ғана емес, сонымен бірге теріс әсер етуі мүмкін. Ең алдымен, бұл тұтынылатын судың сапасына байланысты.

Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) мәліметтері бойынша әлемдегі барлық аурулардың 85% - ы сумен беріледі. Ластанған су арқылы берілетін аурулар денсаулықтың нашарлауына, мүгедектікке және көптеген адамдардың, әсіресе балалардың өліміне әкеледі. Жыл сайын осы аурулардан 25 миллион адам қайтыс болады.

Біз тұтынатын су таза болуы керек. Санитарлық нормаларға сәйкес, краннан ағатын кез-келген су ауыз су стандарттарына сәйкес келуі керек. (СанПиН 2.1.4.1025-01 "ауыз су") (қосымша, кесте.1)

Ауыз су сапасының негізгі көрсеткіштері бар.

1. Органолептикалық көрсеткіштер(иісі, дәмі, түсі, бұлдырлығы)

2. Токсикологиялық көрсеткіштер (алюминий, қорғасын, мышьяк, фенолдар,пестицидтер)

3. Судың органолептикалық қасиеттеріне әсер ететін көрсеткіштер (рН, қаттылық.

жалпы, мұнай өнімдері, темір, марганец, нитраттар, кальций, магний,

перманганатты тотығу, сульфидтер)

4. Суды өңдеу кезінде түзілетін химиялық заттар (қалдық хлор

бос, хлороформ, күміс)

5. Микробиологиялық көрсеткіштер (термотолерантты колиформалар немесе е. соli,

ОМЧ).

Әдетте, тұтынушыға қызмет көрсетер алдында ауыз су бір немесе бірнеше тазартудан өтеді. Алайда, мұндай тазарту бұзушылықтармен жүзеге асырылады немесе жеткіліксіз. Су сапасы мен су құбырларының техникалық жағдайын төмендетеді. Нәтижесінде ағын су көптеген бөгде заттарды алып жүреді (судың бактериялық ластануы, ондағы қоспалардың, ауыр металл тұздарының, хлордың және т.б. болуы), олардың көпшілігі біздің денсаулығымыз үшін қауіпті. Төмендегі кестеде (қосымша, кесте. 2) ауыз суда жиі кездесетін заттар және олардың біздің денсаулығымызға әсері. Судағы зиянды заттардың рұқсат етілген шекті концентрациясының асып кетуі адам денсаулығына зиян тигізеді.

Ауыз суда микроорганизмдердің, әсіресе ішек таяқшалары тобындағы бактериялардың және асқазан-ішек жолына әсер ететін энтеровирустардың болуы өте қауіпті сондай-ақ гепатит вирусы. Суды микроорганизмдерден зарарсыздандыру үшін ол хлорланады.

Хлор суды зарарсыздандырады, өйткені ол қоздырғыштарды жоя алады. Алайда судағы кейбір қосылыстармен хлор реакцияға түседі. Нәтижесінде хлорға қарағанда әлдеқайда жағымсыз қосылыстар пайда болады. Олар суға жағымсыз иіс береді, бауыр мен бүйрекке әсер етеді.

Кейде ауыз суда тұз және күкірт қышқылдарының (хлоридтер мен сульфаттар) көптеген тұздары кездеседі. Олар суға тұзды және ащы-тұзды дәм береді. Мұндай суды пайдалану асқазан-ішек жолдарының бұзылуына әкеледі.

Судағы кальций мен магний катиондарының мөлшері суға деп аталады

қаттылық. Судың ішіне үнемі қаттылықтың жоғарылауымен қолдану денеде тұздардың жиналуына және, сайып келгенде, бірлескен ауруларға (артрит) әкеледі, бүйрек, өт және қуық тастарының пайда болуына.

Су адамның тістеріне де жауап береді. Кариес ауруының жиілігі суда қанша фтор бар екеніне байланысты.

Құрамында нитраттардың едәуір мөлшері бар ауыз су мен тамақ өнімдерін ұзақ уақыт қолданған кезде қанның оттегін беру қабілетін төмендетеді, бұл организм үшін қолайсыз салдарға әкеледі.

Көптеген химиялық заттар көбінесе қатерлі ісік ауруын тудырады немесе бауыр мен бүйрекке, нәтижесінде қанға әсер етеді, өйткені бүйрек пен бауыр "адам ағзасының тазарту мүшелері"болып табылады.

Ешқандай асыра айтпағанда, жоғары сапалы су адам денсаулығын сақтаудың міндетті шарттарының бірі деп айтуға болады.

Практикалық бөлім

СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ САУАЛНАМА НӘТИЖЕЛЕРІ

Мектеп оқушыларының ауыз судың сапасы және оның адам ағзасына әсері туралы білім деңгейін анықтау үшін біз оқушылар арасында сауалнама жүргіздік. Барлығы 100 адамнан сауалнама алынды.

1) Сіз қандай су ішесіз?

• шикі су-21 %

• қайнатылған-40 %

• сүзілген – 30 %

• Жауап беру қиын-9 %

2) сіз ішетін судың құрамында қандай зиянды элементтер бар?

• Тұздар-10 %

• Темір және кальций – 17 %

• Бактериялармен және микробтармен ластану-9 %

• Тазартылған су ішу-20 %

• Жауап беру қиын-46 %

3) біздің қаламыздағы ауыз судың сапасы туралы не ойлайсыз?

• төмен – 14 %

• жоғары – 35 %

• 578тг - Сатып алу
  Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

  Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру
  Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

  Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

  Материал жариялау Сертификатты жүктеу

  
  Ресми байқаулар тізімі

  Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

  Тізімді көру