Жұлдызшылар

Мәтінді оқып, 11-15-сұрақтарға жауап беріңіз.

Қазақтар өз өмірінде, тұрмысында көк жүзіндегі жұлдыздарды көп пайдаланған. Соған байланысты олардың әрқайсына ат қойған. Мысалы: Жетіқарақшы, Үркер, Темірқазық, Таразы, Шолпан, т.б. Міне, осыларға ат қойып, сырын ашқан адамды жұлдызшы деп атаған. Мұндай жұлдызшылар ежелгі түркі тайпалары мен қазақ арасынан көп шыққан. Олар жыл мезгілдерін, мал төлдету, бие байлау, күзем алу, көктеуге, жайлауға, күздеуге, қыстауға көшу мерзімдерін көпшілікке айтып отырған.

Жұлдызшылар көшпелілер өмірінде елеулі рөл атқарған. Олар адамның туған немесе белгілі бір жауапты іске кірісер кезінде жұлдыздардың өзара орналасуы бойынша сәуегейлік жасап, бал ашып, болашағын болжаған. Жолы болатын адамға: «Жұлдызы оңынан, айы солынан туып тұр», - деген секілді болжамдар айтқан.

Жетіқарақшы – аспанның солтүстік жарты шарындағы шоқ жұлдыз. Сырт көзге шөміш сияқты болып көрінеді. «Жетіқарақшы жамбасқа ойысыпты» деген секілді орын ауысуларына сүйеніп, уақыт пен ауа райы туралы болжамдар айтылады.

Шолпан – күн батар не күн шығар алдында аз уақыт көрінетін жарық жұлдыз. Қазақтар Шолпанды таң жұлдызы деп атайды. (144 сөз)

Н. Қазыбеков

Ғаламтор материалы:

11. Мәтін қандай стильге жататынын табыңыз.

А) Ауызекі сөйлеу стилі

В) Публицистикалық стиль

С) Ғылыми стиль

D) Көркем әдеби стиль

Е) Ресми іс-қағаздар стилі

12. "Шөміш сияқты" тіркесіндегі "шөміш" сөзінің синонимін белгілеңіз.

А) Табақ

В) Ожау

С) Кесе

D) Қазан

Е) Торсық

13.Ауа райы туралы болжамдар қай жұлдызға қатысты жасалатынын табыңыз.

А) Үркер

В) Темірқазық

С) Шолпан

D) Жетіқарақшы

Е) Таразы

14. Мәтін ойды беру тәсілдерінің қай түріне жататынын табыңыз.

А) Көркемдеу

В) Сипаттау

С) Суреттеу

D) Хабарлау

Е) Баяндау

15. Мәтінге тән болатын тақырыпты көрсетіңіз.

А) Болжаушы

В) Жұлдызшы

С) Көшпелі халық

D) Жетіқарақшы

Е) Жұлдыздар