Материалдар / Кальций және оның қосылыстары

Кальций және оның қосылыстары

Материал туралы қысқаша түсінік

• оқушыларға кальцийдің периодтық жүйедегі орны, атом құрылысы, физикалық және химиялық қасиеттері туралы толық мәлімет беру. • Периодтық жүйедегі негізгі топша элементтерімен салыстыру. • Химиялық реакция теңдеулерін сауатты жазуға дағдыландыру. • химия пәні талап ететін ұқыптылыққа, төзімділікке, ұйымшылдыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу • кальций элементінің табиғатта кездесетін қосылыстары, физикалық және химиялық қасиеттері, қолданылуы туралы ақпарат алады. • Күнделікті тұрмыста қолданылатын заттардың және минералдардың, қосылыстардың

Қожантаева Ақмарал Ғабитқызы

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

23 Желтоқсан 2018

1855

0 рет жүктелген

Химия Сабақ жоспары 9 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Бекітемін:	Пәні: Химия	Күні:	Сыныбы: 9А,Ә,Б,В
Сабақтың тақырыбы	Шығармашылық жұмыс ««Батыр – елдің қорғаны»«Батыр – елдің қорғаны»«Батыр – елдің қорғаны»«Батыр – елдің қорғаны»« Металдардың электрохимиялық кернеу қатары Батыр – елдің қорғаныКальций және оның қосылыстары
Негізгі мақсат	оқушыларға кальцийдің периодтық жүйедегі орны, атом құрылысы, физикалық және химиялық қасиеттері туралы толық мәлімет беру. Периодтық жүйедегі негізгі топша элементтерімен салыстыру. Химиялық реакция теңдеулерін сауатты жазуға дағдыландыру. химия пәні талап ететін ұқыптылыққа, төзімділікке, ұйымшылдыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу
Оқу нәтижелері	кальций элементінің табиғатта кездесетін қосылыстары, физикалық және химиялық қасиеттері, қолданылуы туралы ақпарат алады. Күнделікті тұрмыста қолданылатын заттардың және минералдардың, қосылыстардың негізгі құрам бөлігі кальций элементінен тұратындығын біледі Периодтық жүйе бойынша және негізгі сандық анықтамаларды қолдана отырып, элементке сипаттама беруді үйренеді. Химиялық реакция теңдеулерін сауатты жазуға дағдыланады.
Іс- әрекет түрлері	«Топтастыру», Жигсо-2, эксперт – 1. Миға шабуыл «Доп қарлы кесек», « Кезектен тыс сұрақтар»«Суды сүтке айналдыру, сүтті суға айналдыру тәжірибесі»,«Трансляция», «Интерпретация»
Ресурстар:	Оқулық , периодтық жүйе, стикер, маркер, А4, лазерь, интербелсенді тақта, химиялық реактивтермен құрал-жабдықтар, слаид
Сыныпты ұйымдастыру:	Сәлемдесу, түгендеу және зейіндерін бір ортаға тоғыстыру. (2минут)
Тапсырма	Мұғалімнің әрекеті	Оқушының әрекеті
ОЖТ	Сергіту жаттығуын жасату	Сергіту жаттығуын жасайды
1-тапсырма(7минут)Жигсо-1Эксперт-1	1. Мыс хлоридінің ерітіндісіне массасы 5,6 г темір тақташаны салды. Темір толық еріді. Бөлінген мыстың массасы қандай?2. Cu + HNO3(КОНЦ)→ Cu + HNO3(СҰЙЫТ)→Тотығу-тотықсыздану процесі арқылы теңестіріңіздер.3. Неге темір ыдыста тотияйынның (мыс купоросының) ерітіндісін сақтауға болмайды. Жауаптарыңызды химиялық реакциялармен дәлелдеңіздер.	Оқушылар топ бойынша сұрақтарға жауап береді.
2- тапсырма.Миға шабуыл«Доп қарлы кесек»(3минут)	1. Оңай балқитын металл? /сынап/2. Тез магниттелуге және магниттік қасиетін жоюға бейім металл (темір)3. Электр шамының қылын жасайтын, ең қиын балқитын металл (вольфрам)4. Тыңайтқыш ретінде қолданылатын сілтілік металл? /Калий/5. Негізгі топшаның металдары (s. p элементтер)6. Неліктен темір «аспан тасы» деп аталған? (себебі метеориттің құрамында темір бар)7. Сүйекті қаптайтын элемент? /Кальций/8. . Дүние бөлігінің атымен аталатын элемент? /Европий/9. Бастапқы буыны палуанға тән, екінші буыны өнерпазға тән элемент? (Күш - ән)10. Тайқазан 7 металдан құйылған, ол қандай металдар? (темір, мырыш, қалайы, қорғасын, күміс, алтын, мыс)11. Адамзат баласы қандай элементті алғаш өндірді (мыс) 12. Футбол терминінде кездесетін элемент (гольми) 13. Қандай элементтер қалыпты жағдайда сұйық күйде кездеседі(бром) 14. Иілгіштік қасиеті жоғары металды атаңыз және қанша мм-ге жайылады?15. Электрөткізгіштігі бойынша І, ІІ, ІІІ орында тұрған металдарды атаңыздар?	Оқушылар сұрақтарға тез жауап береді.
3- тапсырма.« Кезектен тыс сұрақтар»(3минут)	1. Сілтілік жер металдарды ата(кальций - Са, странций – Sr, барий – Ва, радий - Rа)2. Кальцийге периодтық жүйе бойынша сипаттама беріңіздер?ІV - период, ІІ - топтың негізгі топша элементі.№ 20 элементі,, Аr ( Са) – 403. Кальцийдің атомдық құрылысына тоқталу40 /20 Са ( 20 р, 20n) 20е4. Кальцийдің қандай қосылыстарын білесіздер?	Оқушылар жаңа тақырып бойынша берілген сұрақтарға жауап береді.
Эксперименттік кезең. Суды сүтке айналдыру, сүтті суға айналдыру тәжірибесі(10минут)	Кальций хлориді (CaCl2) ерітіндісіне натрий карбонатын (Na2CO3) қосып, ақ түсті тұнба аламыз, бұл тұнба кальций карбонаты (CaCO3). Түзілген ақ түсті тұнбаға тұз қышқылын қосу арқылы бастапқы зат кальций хлориді (CaCl2) алынады. Тәжірибе барысында жүрген химиялық реакция теңдеуі:СaCl2 + Na2CO3→ CaCO3↓ + 2NaClCaCO3 +2HCl → СaCl2 +H2O +CO2↑	Оқушылар экспериментті бақылау арқылы, тиісті раекция теңдеулерін жазады.
4-тапсырмаТрансляция(6минут)	Гипс – CaCO3Ангидрид – CaSO4Алебастр – CaSO41,5H2OКальций карбиді – CaC2Доломит – CaCO3MgCO3Кальций гидро карбонаты – Ca(HCO3)2Әк сүті – Ca(OH)2Кальций гидриді – CaC2Әктас – CaCO3Сөндірілмеген әк - CaO	Оқушылар сөз түрінде берілген химиялық атауларды химиялық форулаға айналдырады және тиісті раекция теңдеулерін жазады.
5-тапсырмаТізбек	Ca(OH)2→CaCO3→Ca(HCO3)2→CaCO3→CaO→CaCl2Ca→Ca(OH)2→CaCl2→Ca(NO3)2→CaO	Оқушылар химиялық айналымдарды жүзеге асырады.
Қорытындылау	Әрбір оқушы сабақ мазмұнына сәйкес өз ойын білдіреді, өзге оқушылар ойын жалғастырып алып кетуге сөз береді.	Әрбір оқушы өз ойымен бөлісе отырып өзге оқушылар ойларын жалғастырып әкетеді.
Үйге тапсырма беру	Кальций 146-148беттер №1-7 тапсырмалар мен жаттығулар.
Бағалау	Оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі мен жауаптарының сауаттылығы мен ғылымилығы ескеріле отырып формативті бағалау жасалады.
Кері байланыс	Стикерге өздерінің бүгінгі сабақтан алған әсерлері, алған ақпараттарының құндылығы мен маңыздылығы туралы ойларын білдіреді.	Жаңа сабақты қаншалықты түсінгендерін, көңіл-күйді білдіретін смаиликтер арқылы көрсетеді.

Жаңа сабақты игеру;Атом құрылысы: Мg Ca1s2 2s2 2p6 3s2 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 Магний және кальций қосылыстарында +2 тотығу дәрежесін көрсетеді. Табиғатта таралуы: Кальций табиғатта көп таралған элементке жатады. Жер қыртысындағы құрамы бойынша ол бесінші орында, оның массалық үлесі – 3,4%. Табиғатта кальций косылыстарын кез келген жерде кездестіруге болады: кальций тұздарынан таулы массивтер және сазды тау жыныстары түзілген, теңіз және өзен суларының, өсімдік және жануарлар организімінің құрамына кіреді. Адам организімінде сүйекте ,тіс эмальінде, қанда 1 кг-ға дейін кальций болады. Көп таралған қосылыстардың бірі – кальций карбонаты СаСО3 әр түрлі минаралдар түзеді: бор, мәрмәр, әктас, ұлутас, кальций, маржан (жемчуг), кораллдар, перламутр және көптеген аралас минералдар, олардың көпшілігі өте бағалы болып келеді.

Табиғатта сонымен бірге гипс CaSO4 *2H2O фосфориттер және апатиттер Сa3(PO4)2, флюорит СаҒ2 және т.б. кездеседі. Магний табиғатта таралуы бойынша сегізінші орында, массалық үлесі бойынша 1,9% . Ол 200-ге жуық минералдардың құрамына кіреді. Олардың маңыздылары: магнезит MgCO3, доломит MgCO3*CaCO3, карналлит KCl*MgCl2*6H2O, оливин Mg2SiO4, асбест 3MgO * 2H2O* 2SiO2.Алынуы: Кальций металын өнеркәсіпте екі жолмен алады:1.электролиз әдісімен алу үшін балқыған Калций хлориді (CaCl2) арқылы тұрақты ток жіберіп, катодта таза кальций металын алады:Са2+ +2e → Ca0 (элек.тогы)2. Al не Mg ұнтағының әктаспен аралас қоспасын вакумда 1100 – 1200°С-та қыздыру арқылы алады. Калций көмегімен уран, торий, ванадий, хром, цирконий, бериллий, тантал сияқты қиын балқитын, сирек те шашыранды, ілеспе металдарды тотықсыздандырып өндіреді. Физикалық қасиеттері: Кальций - күмістей ақ түсті жеңіл металл. Оның тығыздығы сілтілік жер металдардың тығыздығына жақын. Кальцийдің ауамен әрекеттесуі нәтижесінде түзілген оксид қабықшамен лезде қапталады, сонымен оны сілтілік металдар секілді керосин қабатының астында сақтайды. Кальций едәуір қатты металл, балқу температурасы - 840̊ С. Магний ақ түсті металл, ауамен жанасқанда бірден жұқа және тығыз қорғаныш оксид қабықшасымен қапталады, сондықтанда мөлдір емес. Ауадан және судан қорықпайтын металдардың ішінде магний , ең жеңілі. Магний алюминийден 1,5 есе, мыстан 5 есе жеңіл, сондықтан ол маңызды конструкциялық материал. Мg пластикалығы басым, жеңіл созылады және иіледі.Химиялық қасиеттері: Сілтілік металдарға қарағанда кальцийдің химиялық белсенділігі аздау, ал магнийдікі одан да төмен. Химиялық реакцияларда олар белсенді тотықсыздандырғыштар. Жай заттардан бейметалдар, ал күрделі заттардан су, қышқылдар, тұздар, оксидтер олар үшін тотықтырғыштар бола алады.Жай заттармен:

Са + Н2 = СаН2 кальций гидриді

Са + Сl2 = СаСl2 кальций хлориді

2Са + О2 = 2СаО кальций оксиді

Ca + 2С =СаС2 кальций карбиді

Mg +Cl2 = MgCl2 магний хлориді

3 Mg + N2 = Mg3N2 магний нитриді

Күрделі заттармен:

Ca + 2НОН = Са(ОН)2 + Н2↑

Ca + 2HCl=СаСl2 + Н2↑

Mg + H2O = MgO + H2↑

TiCl4 + 2Mg = Ti + 2MgCl2

Осы реакциялардың барлығында кальций - тотықсыздандырғыш.Кальций оксиді — ақ түсті қиын балқитын зат. Техникада оны "сөндірілмеген әк" деп атайды. Оны әктасты жоғары температурада (1000 C0 шамасында) қыздырып, ыдырату арқылы алады:СаС03 == СаО + СО2↑- 180кДжКальций оксиді — нағыз негіздік оксид. Кальций сілтілікжер металл болғандықтан, оның оксиді сумен оңай әрекеттесіп кальций гидроксидін, яғни сілтісін түзеді:СаО + Н20 = Са(ОН)2 + 70 кДж Бұл реакция өте қуатты жүреді, су бұрқылдап "қайнап" жатады, тіпті біразы буланады. Нөтижесінде, сөндірілген әк деп аталатын көпсіген кеуек ақ ұнтақ түзіледі. Кальций гидроксиді суда аз ериді. Оның қанық ерітіндісі лабораторияда әк суы деген атпен жиі колданылады. Кальций гидроксиді ерітіндіде иондарға толық диссоциацияланады:Са(ОН)2 = Са2+ + 2ОН- Сілті ерітіндісінің түзілгені фенолфталеиннің таңкурай түске боялуынан байқалады. Кальций

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!