Киіз үй тақырыбы

Сабақтың тақырыбы: Киіз үй

Мұғалімнің аты-жөні:

Күні: 26.09.18

СЫНЫП: 7

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

7.3.1.1 Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып,күрделі жоспар құру

Сабақ нәтижесі:

Барлық оқушылар орындай алады:мәтіннің мазмұнын түсінеді,жоспар құрады. Сұраққа жауап береді

Көптеген оқушылар: Топтық жұмысты бірлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды..

Кейбір оқушылар:фразеологиялық омонимдер мен көп мағыналы фразеологизмдерді ажырата біледі.

Ресурстар:

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер

«Сиқырлы қоржын», «Күлегештер», «Үш шапалақ», «Тақтамен бөліс», «Білім қоржыны»

Алдыңғы оқу

Әлемдегі ең суық бестік

Жоспарланған уақыт

Сабақ барысы:

Оқушының қызметі:

Сабақтың басы

10 минут

Сабақтың ортасы

Сабақтың

соңы

Мұғалім оқушылармен амандасып, сыныпты түгендейді. Сабаққа әзірлігін тексереді.

«Сиқырлы коржын» арқылы 3-топқа бөлінеді.

Үй тапсырмасын тексеру. Ғаламтор желісі арқылы әлемдегі ең суық аймақтар бойынша жұмыстану.

«Сиқырлы қоржын айтады» қоржын ішіне оқушылардың есімі жазылған. Есімі аталған оқушыдан үй тапсырмасы сұралады.

Ой шақыру стратегиясы. Берілген жұмбақтың жауабын табыңыз.

Төбедегі көзінен

Күн сәулесі түседі.

Бұрышы жоқ төрінен,

Самал еркін еседі

( Киіз үй )

Біз бүгінгі сабақта киіз үй және оның құрамдас бөліктері,фразеологиялық омонимдер мен көп мағыналы фразеологизмдермен танысамыз.

Киіз үй құрылымы туралы бейнеролик көрсетіледі. Бейнероликті көре отырып, оқушыларға сұрақтар таратылады.

1. Киіз үйдің жалпы салмағы?

2. Киіз үйдің бөлшектері неден жасалады ?

3. Киіз үйді неше сағатта құрып, жығуға болады?

4. Киіз үйдің неше негізгі бөлшегі бар ? Оларды атаңдар?

5. Хан ордасының керегесі нешеге жеткен?

Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, дәптерге түсіреді.

Оқулықпен жұмыс.

1-тапсырма.Мәтінді оқиды және мәтін бойынша жоспар құрады.

Киіз үй-Орталық және Орта Азия халықтарының негізгі баспанасы,көшпелі тұрғын үйі. Ол көшпелілердің тез жығып, шапшаң тігуге, яғни көшіп-қонуға ыңғайлы үйі.

Киіз үй - тарихымыздағы ең бірінші сәулеттік құрылыс. Киіз үйдің іші қыста жылы, жазда салқын.

Кереге,шаңырақ,уық,сықырлауық-киіз үйдің негізгі бөлшектері. Сықырлауық кереге шеңберін тұйықтап, киіз үйге кіріп-шығатын есіктің қызметін атқарады. Ал кереге киіз үйдің негізгі қаңқасын құрайды. Уық -кереге басы мен шаңырақты ұстастыратын ағаш. Шаңырақ -киіз үйдің еңсесін тұтастырып тұратын күмбез. Киіз үй сүйегі желге,жабылатынкиіз салмағына, әсіресе кенеттен пайда болатын дала құйынына шыдамды етіп жасалынуы қажет.

Киіз үй пішінінің дөңгелек түрде алынуы, барлық бөлщектерінің бір-бірімен айналмалы, қозғалмалы етіп жалғастырылуы оны жел екпініне, жер сілкінісінее төзімді етеді. Киіз үйдің мұндай қасиеттері кездейсоқ құйын соғып не қатты дауылға шыдамай құлаған жағдайда үйлерді азғана шығынмен қайта тұрғызуға мүмкіндік береді.

, Мәтін бойынша топтарға тапсырма беріледі.

1-топ -А тапсырмасы. Мәтінді мағыналық бөліктерге бөліп,әр бөлігіне ат қойыңдар.

1-топ -Ә тапсырмасы. Түсіндірме сөздікті пайдаланып, күлдіреуіш, еріс, сағанақ, маңдайша, бақан сөздерінің мағынасын жазыңдар.(түсіндірме сөздік беріледі)

3-топ-Б тапсырмасы. Мәтіннен ауыспалы мағынада тұрған сөздерді табыңыздар.

«Күлегештер» әдісі арқылы әр топ өзара бір-бірін бағалайды.

Фразеологизмдердің көпмағыналылығы.

Фразеологиялық омонимдер.

Көпмағыналылық сөздерге ғана тән емес,фразеологизмдердің кейбір түрлеріне де тән. Мысалы: көзі ашылды: 1) білімді болды; 2)қиындықтан шықты;

Құрастырушы сыңарлары бірдей, бірақ басқа мағына беретін фразеологизмдерді фразеологиялық омоним деп атайды. Мыс: ат қою

1) балаға ат қою

2)өлген кісінің үйіне атпен шауып бару

3)шабуылға шығу

2-тапсырма. «Тақтамен бөліс» әдісі арқылы берілген фразеологизмдердің мағыналарын айтып,. оларды көп мағыналы және омоним деп ажыратады.

. көзі ашылу қас қақпады қарны ашты күні өтті аузы берік

ҚБ: «Үш шапалақ» әдісі.

3-тапсырма. Жазылым тапсырмасы

Фразеологиялық сөздікті пайдаланып,көп мағыналы фразеологизмдерді тауып жазыңдар.(оқушыларға фразеологиялық сөздік беріледі)

Беті бері қарау тіл аузы байлану

Қолға түсу сабасына түсу

Үйге тапсырма:

1. 7-тапсырма

2. Киіз үй жабдықтары туралы іздену

Кері байланыс: «Білім қоржыны»

Оқушылар «Сиқырлы қоржын»арқылы 3 топқа бөлінді.

«Сиқырлы қоржын айтады» әдісі бойынша үй тапсырмасына жауап берді.

«Ой шақыру» стратегиясы. Жұмбақты шешіп,жаңа материалға кірігеді.

@https://youtu.be/MG3pgrWOyjA

Бейнероликті көріп, сұрақтарға жауап береді.

1. 300-400кг

2. Талдан,жіңішке қайыңнан.

3. 1-2 сағат

4. Кереге,уық, шаңырақ,сықырлауық

5. 30.

Оқулықпен жұмыс.

1-топ А тапсырмасы

1. Киіз үй- қара шаңырақ.

2. Киіз үй ерекшеліктері.

2-топ. Түсіндірме сөздікті ашып,мағынасын ашады.

Күлдіреуіш- шаңырақ тоғыының үстінен түндікті көтеріп тұратын,түтін шығып, жарық түсу үшін айқастыра бекітілген ағаш,маңдайының керегекөз боп түйісетін шыбықтары.

Еріс- керегелік желінің ең ұзын ағашы

Сағанақ -керегелік ағаштың ең қысқа ағашы.

Маңдайша – 1.екі босағаның үстіңгі жағын бекітіп тұратын көлденең ағаш.

2.есіктің үсті, үстіңгі жағы.

3.мекеменің аты жазылған жазу тақтасы.

Бақан -жоғарғы жағы екі аша келген, киіз үйді тіккенде шаңырақты көтеретін, түндікті ашып-жабатын ұзын сырық.

Әр топ өздеріне берілген тапсырманы орындайды.

Топтар бір-бірін бағалады.

Фразеологизмдердің көпмағыналылығы.

Фразеологиялық омонимдер.

Көпмағыналылық сөздерге ғана тән емес,фразеологизмдердің кейбір түрлеріне де тән. Мысалы: көзі ашылды: 1) білімді болды; 2)қиындықтан шықты;

Құрастырушы сыңарлары бірдей, бірақ басқа мағына беретін фразеологизмдерді фразеологиялық омоним деп атайды. Мыс: ат қою

1) балаға ат қою

2)өлген кісінің үйіне атпен шауып бару

3)шабуылға шығу

Екі оқушы тақтаға шығып, тапсырманы орындайды.

2-тапсырма. «Тақтамен бөліс» әдісі

Көзі ашылу-көкірегін санасын ояту;сордан арылды.(көп мағыналы)

Қас қақпады-қыбыр етпеді, орнынан қозғалмады; құлақ салды,ықылас қойды.(омоним)

Күні өтті- уақыты бітті, өмірі таусылды; бағы тайды(көп мағ.).......

3-тапсырма. Сөздікті пайдаланып,көп мағыналы фразеологизмдерді тауып жазады.

Беті бері қарау-аурудан жазылған;райдан қайтты, ашуы тарқады.

Тіл аузы байлану-қорыққаннан,науқастан,еріксіздіктен сөйлей алмады.......

Оқушылар үйге берілген тапсырманы күнделіктеріне жазып алады.

«Білім қоржыны» әдісі арқылы таратылған стикерге сабақтан алған әсерін жазады