Көмірсутектер және оттектті органикалық қосылыстар арасындағы генетикалық байланыстар

Сыныбы 11

Сабақтың тақырыбы

Көмірсутектер мен оттеті органикалық қосылыстары арасындағы генетикалық байланыстар

Күтілетін нәтижелер

Теориялық білімдерін химиялық теңдеулер жазу кезінде қолдана алады, химиялық реакцияларды теңестіре біледі, генетикалық байланытарды іс жүзінде жүргізе алады, органикалық қосылыстардың кластарымен олардың өкілдерін ажырата біледі.

Керекті жабдықтар

Оқулық, үлестірме қағаздар, бояулар, венн диаграмасы т.б.

Сабақта қолданылған әдіс-тәсілдер

Сұрақ – жауап әдісі, топтық, жеке жұмыс, деңгейлік тапсырмалар, тақтамен жұмыс т.б.

Сабақ кезең-дері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріс-пе

Оқушылармен сәлемдесу. Топ жасақтауға нұсқау беру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Сыныптың оқушылардың сабаққа даярлығын қадағалау

Сәлемдесу, сынып қатар бойынша екі топқа бөлініп отырады. Кезекші оқушылардың сабаққа қатысы жөнінде баяндайды, үйге берілген тапсырманы айтады.

Тұсау-кесер

Үй тапсырмасын сұрау:

І топ крахмал, ІІ топ целлюлоза,

Үй тапсырмасын қайталап шығуға 2 минут уақыт беріледі.

Топтарға сұрақтар қойылады.

І топқа:

1. Крахмал макромолекуласының қарапайым буыны?

2. Крахмал қандай полисахаридтерден құралған?

3. Крахмал табиғатта қандай заттардың құрамында және қанша мөлшерде кездеседі?

4. Крахмалға салқын және ыстық су қалай әсер етеді?

5. Крахмалға қандай зат сапалық реакция болып табылады?

6. Крахмалды неден және қалай алуға болады?

7. Крахмалдан сірне қандай жағдайда алынады және ол не үшін қолданылады?

8. Тағамдық крахмалдың гидролизденуі қайдан басталып, қалай жалғасады?

9. Гликоген дегеніміз не, ол қайда жиналады?

10. Крахмал өнеркәсіпте қандай мақсатта пайдаланылады?

ІІ топқа

1. Целлюлоза қайда, қанша пайыз кездеседі?

2. Целлюлозаны басқаша қалай атайды?

3. Целлюлозаның крахмалдан басты айырмашылғы қандай?

4. Адамдар мен кейбір жануарлар не себепті целлюлозаны азық ретінде пайдаланбайды?

5. Целлюлоза не себептен эфирлену реакцияларына түсе алады?

6. Целлюлозаның толық және толық емес нитраттары қандай салаларда қолданылады?

7. Целлюлозаның молекулалық массасы шамамен қандай болады?

8. Ацетатты талшық дегеніміз не?

9. Ол қалай алынады?

10. Целлюлозаның қолданылуы?

Үй тапсырмаларын жекелей қайталап өтеді, мұғалімді мұқият тыңдай отырып сұрақтарға жауап береді.

-α-глюкоза

-амилоза(түзу тізбекті), амилопектин (тармақты)

-күріште-80%, бидай мен жүгеріде-70-75%, картопта-20%;

-иод (сия көк түс береді);

Жүгеріден, картоптан, ұсақтап турап, сумен шаяды;

-толық гидролизденбесе, кәмпит, мармелад, джем, тосап;

-ауызда, асқазанда, ішекте, қанға сіңеді;

-Жануар крахмалы, бауырда;

-глюкоза, этил спирті, ацетон, лимон қышқылы, қағаз, картон өндірісінде;

-Мақта талшығында-98%, ағаш сүрегінде -50%, шөпте 10-25%;

-клетчатка;

-β глюкоза қалдықтары;

-қорыта алмайды;

-гидроксил топтары болғандықтан (үш);

-қопарғыш заттар (түтінсіз оқ-дәрі), сырлар, лак;

-мақтада-1,7млн, зығырда-6млн;

-жасанды жібек, жылу әсерінен еріткіші ұшып кетіп,

-жіңішке жылтыр жіпшеге айналады;

-мақта, зығыр, арқан, қағаз, картон, этанол, кқксағыз, сіркесу, қопарғыш заттар, жасанды жібек алуда т.б.

Негізгі бөлім

Венн диаграммасы Крахмалмен целлюлозаның ұқсатықтары мен айырмашылықтарын жазу керек.

Үй есептерінің шығарылуы тексеріледі.

Жаңа сабақ: Көмірсутектер мен оттеті органикалық қосылыстары арасындағы генетикалық байланыстар.

Тақырыпты оқып шығуға кеңес беріледі.

а,ә сызбанұсқаларын дәптерлеріне жазып алу тапсырылады.

І топқа б)CaC₂→C₂H₂→C₆H₆→C₆H₅Cl→C₆H₅OH

ІІ топқа в)Al₄C₃→CH₄→CH₃Cl→C₂H₆→CO₂

Жеке оқушыға г)CO₂→C₆H₁₂O₆→ C₂H₅OH→C₂H₄→ C₂H₅Cl→C₄H₁₀

Оқушыларды орындағандарын жекелей тексеріп өтті, түсінбей отырған оқушылар бағыт-бағдар береді.

Тапсырмалар жинағынан қосымша тапсырмалар беріледі.

Әр топтан оқушылар шығып Венн диаграммасын толтырады.

Дәптерлерінен үйге берілген есептің шығарылуын көрсетеді.

Тақырыпты дәптерлеріне жазады.

Тақырыпты өз беттерімен оқып шығады.

Сызбанұсқаларды дәптерлеріне көшіріп жазып алады.

Ітоп:

1. CaC₂+2H₂O→C₂H₂+Ca(OH)₂

2. 3C₂H₂→C₆H₆

3. C₆H₆+Cl₂→C₆H₅Cl+HCl

4. C₆H₅Cl+NaOH→C₆H₅OH+NaCl

ІІ топқа:

1. Al₄C₃ +12H₂O →3CH₄+4Al(OH)₃

2. CH₄+Cl₂→CH₃Cl+HCl

3. 2CH₃Cl+2Na→C₂H₆+2NaCl

4. 2C₂H₆+7O₂→4CO₂+6H₂O

Жеке оқушыға:

1. 6CO₂+6H₂O →C₆H₁₂O₆+6O₂

2. C₆H₁₂O₆→ 2C₂H₅OH+2CO₂

3. C₂H₅OH→C₂H₄+H₂O

4. C₂H₄+Cl₂→ C₂H₅Cl+HCl

5. 2C₂H₅Cl+2Na →C₄H₁₀+2NaCl

Қорытынды

Сабаққа белсене қатысқан оқушылар бағаланады.

Үйге тапсырма беріледі

Сабақ аяқталып оқушылармен қоштасады.

3.20 тақырыпты оқып келу, тарауды толық қайталау, есептерді аяқтау. Мұғалімен қоштасады.