Компьютерлік ойндар

Компьтерлік ойындар.

Марат Ернат

Жумадилова Жадыра Шарпхановна

Информатика пәнінің оқытушысы

«Көлік колледжі» КМҚК Семей қаласы.

Кіріспе

Компьтерлік ойындар балалардың болашағын бұлыңғыр етуде сондықтан да балалар ата-аналарының бақылауында болып, ұстаздар тарапынан жаңа технологиялардың пайдасы қанша көп болса да, зияны да соншалықты көп екенін әрқашан түсіндіре отыру керек.

Тақырыптың өзектілігі:

Компьютерлер теледидар немесе ұялы телефондар сияқты біздің өміріміздің бір бөлігіне айналды. Балаларды компьютермен таныстыру жас кезінде ойындар арқылы жиі кездеседі. Мені компьютерлік ойындар балаларға қалай әсер етеді, қандай ойындар ойнауға болады, қайсысы мүмкін емес және неге?

Мен таңдаған тақырып өте маңызды, өйткені балалардың көпшілігі компьютерлік ойындарға көп уақыт жұмсайды.

Ерсек адам мен балалардың қарым-қатынасты оқып-үйрену өз алдына үлкен назар аударуды қажет етеді, өйткені зорлық-зомбылық бүгінгі күнгі өмірге тән құбылысқа айналып барады. Зорлық-зомбылық көрсету тәртібі жас ұрпақтың іс-әрекеті мен әлеуметтенуінен көрініп отыр. Қоғамдағы әлеуметтік экономикалық өзгерістерге сәйкес балаларға қатысты зорлық-зомбылық пен тәртібінің бағыты мен себептері де өзгеруде. Қоғамдық өмірде әлеуметтік факторлар рөлінің күрт көтерілуі жағдайында зорлық -зомбылық пен мейірімсіздікті әлеуметтік-педагогикалық тұрғыдан талдау қажеттілігі ұлғайып отыр.

Зорлық-зомбылықтың және мейірімсіздіктің алдын алу жөніндегі ғылыми негізделген ұсыныстарға сұраныс оларды насихаттайтын әртүрлі әлеуметтік-кәсіби өнімдердің бала тәртібіне ықпалын анықтауды қажет етеді. Ғалымдардың әлеуметтік зерттеулері көрсеткендей, адам баласының биологиялық және басқа да жеке қасиеттерінің зорлық-зомбылық жасауға белгілі бір дәрежеде бейімделіп тұрғанымен, ол отбасылық, мәдени және кейбір сыртқы факторлармен өзара байланыста болады да, зорлық-зомбылыққа соқтыратын жағдай тудырады. Зерттеліп отырған проблеманың өзектілігі өтпелі кезеңдегі нарықтық реформалар мен әлеуметтік-экономикалық трансформацияның балалар мен жасөспірімдердің қаліпті өміріне әртүрлі әсер етуінде. Экономикалық тұрақсыздық отбасындағы қатынасты шиеленістіріп, ондағы келіспеушілік жағдайының өсуіне соқтырып отыр.

Жасы кәмелетке толмаған балаларға қатысты зорлық-зомбылық қатынастардың таралы аумағының кеңеюі түбегейлі шаралар қабылдаудың қажеттілігін талап етуде. Өздерінің дәрменсіздігі мен құқығының сақталмауы себепті зорлық-зомбылықтан, мейірімсіздіктің көптеген түрінен әлемдегі барлық жасы кәмелетке толмаған балалар жәбір көріп, зардап шегуде. Зорлық-зомбылық пен мейірімсіздік Қазақстан үшін де таңсық емес: әрбір елде, түрлі мәдениетте, ағарту салаларында әртүрлі немесе тек сол елге ғана тән зорлық-зомбылық түрлері қалыптасқан және ол елдің табыс көлеміне және этникалық қалпына тәуелді емес.

Балалар мен жасы кәмелетке толмаған балаларға зорлық-зомбылық жасау, мейірімсіздік көрсету, қараусыз қалдыру, қанау және еңбегін пайдалану, адамдарды сату және ата-ана қамқорлығынан ажыратудан қорғау- олардың тіршілік етуге тырысуы, өсуі мен дамуының барлық аспектілері үшін маңызды. Балалар мен жасы кәмелетке толмаған балаларға қандай да болмасын зорлық-зомбылық жасауды еш ақтауға болмайды, балалар мен жасы кәмелетке толмаған балаларға қатысты кез- келген мейірімсіздікті болдырмау қажет.

Бүгінде балалар мен жасы кәмелетке толмаған балаларға қатысты кез- келген зорлық-зомбылықтың белең алуы ашық социумда, мектепте, интернаттық мекемелерде, жасы кәмелетке толмаған балаларға арналған жабық типті мекемелерде, отбасылық- тұрмыстық сферада байқалады. Осы жағдайлар жасы кәмелетке толмаған балалардың адам баласының ең нәзік, қиянатты көп көретін категориясына жататынын көрсетті. Сондықтан бүкіл әлемде балалар мен жасөспірімдерге қатысты зорлық-зомбылық пен мейірімсіздік мәселелерінен қорғау басымдықта.

Жасы кәмелетке толмағандардың құқығын 1989 жылғы 20 қарашада Біріккен Ұлтар Ұйымының Бас Ассамблеясы қабылдаған Бала құқықтары жөнінде Конституция, 2002 жылғы 8 тамызда қабылданған Қазақстан Республикасының «Балалар құқығы туралы» Заңы және т.б. заңдылықтар қорғайды.

Жоғарыда айтылғандар сондай-ақ жасы кәмелетке толмаған балаларға қатысты зорлық-зомбылық пен мейірімсіздікті насихаттайтын өнімдерге мониторинг және бақылау жасауды зерттеудің көкейкестілігін анықтап отыр.

Жұмыс мақсаты:

1.Зорлық-зомбылық пен мейірімсіздіктен қорғау заңы және құқықтық база.

Оқушының өміріндегі компьютерлік ойындардың жағымды және жағымсыз жақтарын қарассстыру барысында 1989 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы қабылдаған бала құқықтары туралы Конференцияның 1- бабында “18 жасқа толғанға дейінгі әрбір адам баласы бала болып саналады, осы балаға қолданған бап бойынша ол кәмелетке толмайды ” делінген. Бүгінде балаларға қатысты зорлық-зомбылық аумағының кеңеюі және оның барлық түрінің тигізер кесірі туралы мәліметтің көпшілікке мәлім бола бастады. Жасы кәмелетке толмағандарға қатысты зорлық-зомбылық пен мейірімсіздіктен қорғауды қамтамасыз ету үшін тиісті заңдар мен нормативтік құқықтық құжаттарды жете білу, танысу қажет. Қазақстанда бала құқығын қорғаудың басым принциптері Қазақстан республикасының “Неке және отбасы ”, “Еңбек туралы ”, “Білім туралы ”, “Қазақстан Республикасында бала құқықтары туралы” заңдарда, “Балаларды қорғау туралы” кодексте, Адам құқығының жалпы Декларациясында бекітілген.

“Қазақстан Республикасында бала құқықтары туралы” заңының 10 бабының 2 пункітінде «Мемлекет баланың жеке қамтамасыз етеді, оны дене және психикалық күш көрсетуден, қатаң жазалаудан, адамның беделін төмендететін немесе анай қатынастан, жыныстық сипаттағы әрекеттен, қылмысты іске тарту және қоғамға жат қылықтан, Қазақстан Республикасының Кодексінде бекітілген адам мен азаматтың құқығы және бостандығына қысымшылық көрсететін басқа да әрекеттерден қорғауды жүзеге асырады» делінген.

Қазақстан Республикасы Конституциясының баптарына сәйкес құқықпен еркіндік, тәуелсіздігіне қол сұқпау, қатаң бақылауға алу, бақылауда ұстау тек заңға сәйкес жүзгізіледі.

Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының Ішкі Істер министрлігі Қазақстан Республикасының “Жасы кәмелетке толмаған балалар арасында құқық бұзушылықтың алдын алу және балалардың бақылаусыз және қаңғырып қалуын ескерту туралы ” заңына түзетулер ендіруді қолға алып отыр. Министірлік жасы кәмелетке толмаған балалар үшін түнгі клубтарға, дискотекаға, казино және автоматты ойын залдарына, компьютерлік клубтарға баруға құқықтық шектеу қоюды ұсынуда.

Міндеттері:

1. Балаларға арналған компьютерлік ойындар бала өміріне қандай пайда және қандай зиян әкелетінін білу,

2. Қандай ойындар болады және жасына лайықты таңдау жасау.

Зерттеу әдістері:

1. Әдебиеттерді зерттеу.

2. Интернеттегі материалды зерттеу.

3. Сыныптастар сауалнамасы.

Негізгі бөлігі.

Сонымен, компьютерлік ойындар жақсы ма, жаман ба?

Ойынның мазмұны мен жанры әртүрлі.

Төмендегі аталған мазмұндарда:

* Реакция жылдамдығын, зейінін дамытуға арналған ойындар бар;

*Шешілуі қажет логикалық тапсырмаларды білдіретін ойындар бар;

*Шындықты модельдейтін және осы шындықпен белгілі бір жолмен өзара әрекеттесуді ұсынатын ойындар бар.

Компьютерлік ойындардың келесі түрлері бар

* Ойын-шытырман оқиғалар Олар анимациялық фильмдер негізінде жасалған. Бұл ойындар өте әсем және эмоционалды. Оларға кез-келген оқиғаға қатысушылар маңызды тапсырманы орындауы керек немесе қаруды қолданбай бірқатар жұмбақтарды шешуді ұсынады

*Оқыту және дамыту ойындары.

Олар сондай-ақ өте эмоционалды, көңілді балалар әуенімен немесе әнімен бірге жүреді. Оларды жасау кезінде әдемі ашық түстер қолданылды. Бұл ойындар өте мазмұнды: Балалар әлем туралы білім алады, жазуды, санауды үйренеді. Шығармашылық қабілеттерін дамыту бар.

Біз үшін, кіші мектеп оқушылары үшін әртүрлі салалардағы білімдерін тереңдетуге, әртүрлі жағдайларда әрекет етуге, табандылыққа, зейінділікке, эмоцияларды, интеллектіні, қол моторикасын, музыкалық естуді дамытуға көмектесетін көптеген оқу ойындары әзірленді.

* Графикалық ойындар

Олар сурет салуды, құрастыруды үйретеді.

Сюжеттердің, жанрлардың, ойыншылардың саны-мұның бәрі әр балаға өзіне қызықты болатын және белгілі бір жетістіктерге жетуге мүмкіндік беретін өзіндік нәрсені табуға мүмкіндік береді.

Осыған сүйене отырып, ойындар баланың зияткерлік қабілеттерін дамытуға оң әсер етеді, оның көкжиегін арттырады, есте сақтау қабілеті мен қиялын жақсартады, балалар бұрын ойлау мен логиканы дамытады деп болжауға болады.

Егер ол компьютерлік ойындарға белгілі бір уақыт бойы сабақ ретінде қарайтын болса, онда сіз көп пайда көре аласыз.

Оқушыларға арналған компьютерлік ойындар әдебиет, тарих және басқа пәндер бойынша білімдерін ойын түрінде ұсынады, белгілі бір тақырып бойынша біліміңізді күшейтеді; тәуелсіз шешім қабылдауға үйренуге, сонымен қатар бір әрекеттен екіншісіне тез ауысуға көмектеседі.

Компьютерлік ойындар қарым-қатынас дағдыларын дамытады.

Бұл қасиеттердің дамуы баланы мектептегі маңызды іс-шараларға дайындайды.

Және бүгінгі күні ересек өмірде компьютерсіз істеу мүмкін емес екенін ұмытпаңыз және бала алған барлық дағдылар оған қажет болады.

Дегенмен, мүлдем басқа мазмұндағы ойындар бар.

* "Мерген" түріндегі ойындар

Бұл ойындар соғыс сюжеттерімен. Олардың басты міндеті - жауды жою. сізді әлі өлтірген жоқ. Әрине, мұның бәрі балалардағы ашулануды, зұлымдықты және зорлық-зомбылықты тудырады. Бір күнде бірнеше ондаған өмір сүретін бала өзінің құрметін жоғалтады, қауіп сезімі әлсірейді.

* "Бродилок", "леталок", жарыс сияқты ойындар.

Бұл ойындар да зиянды. Олар агрессивті болмаса да, олар назар аударуды қажет етеді, кешіктіреді, олардан кету қиын.

* Ойын стратегиясы.

Бұл ойындар ішкі іс-қимыл жоспарын қалыптастырса да, есте сақтау, ойлау, қиялды дамытады психологтар мұндай ойындар әсіресе балалар үшін қауіпті деп санайды. Себебі эмоционалды қозу әр деңгейде өседі. Балаға физикалық релаксация қажет. Көбінесе бұл басқаларға агрессияда көрінеді.

Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, мұндай компьютерлік ойындар баланың денсаулығына, тіпті өміріне қауіп төндіреді, нақты әлемді дұрыс емес қабылдауды қалыптастырады деп қорытынды жасауға болады.

Сонымен қатар, виртуалды әлемнің болуы нақты байланысты толығымен алмастыра алады. Бұл баланы құрдастарымен сөйлесуге мәжбүр етеді.

Бұл компьютерлік ойындардың басты қауіптілігі. Мұның бәрі компьютерлік тәуелділікке әкеледі.

Әрине, егер бала күні бойы ойын өткізіп, дене бітімі мен көзқарасын бұзса, компьютерлік ойындар пайдалы болмайды.

Көру қабілетіне үлкен жүктеме - бұл компьютер балаларға бере алатын денсаулыққа байланысты бірқатар негізгі мәселелері.

Біздің көздеріміз миға тікелей байланысты болғандықтан, визуалды шамадан тыс жұмыс баланың физикалық және психологиялық жағдайына бірден әсер етеді.

Балалардың ойын бағдарламаларымен байланысы күшті жүйке кернеуімен бірге жүреді, өйткені ол тез жауап беруді қажет етеді.

Бұл баланың шаршауын тудырады. Бала эмоционалды стрессті сезінеді.

Сонымен қатар, компьютерде үнемі отыру басқа да жағымсыз салдарларды тудыруы мүмкін: артық салмақ пен тірек-қимыл аппараты, қолды қайрау проблемалары болады.

Өте жиі БАҚ-та пайда болып жатқаны туралы хабарламалар балалар әсерінен қатыгез компьютерлік ойындар, сөзбе-сөз, набрасываются, ата-ана, достар, ал төмендейді олардың. Балаларға арналған компьютерлік ойындардың зияны әсіресе байқалады, олардың арасында жасөспірімдер ерекше қауіп тобына жатады. Бірнеше күн ішінде олардың нәзік психикасы ойындардың теріс әсеріне ұшырайды. Сонымен қатар, балалар, ересектерден айырмашылығы, шараларды білмейді және уақытты нашар сезінеді - олар компьютерде бірнеше минут өткізген сияқты, ал бірнеше сағат өтті.

Компьютерлік ойындардың негізгі зияны оларды шамадан тыс қолданумен байланысты.

Виртуалды шындық адамның барлық бос уақытын қажет етпеуі керек.

Бұл болуы тиіс қарапайым нұсқалардың бірі, демалыс, сонымен қатар, спортпен шұғылдануға, таза ауада серуендеп, кітап оқумен, фильмдер көрумен, достармен..кездесулерге де уақыттың қалғаны жөн.

ҚОРЫТЫНДЫ

Сондықтан да қазақстанның болашақ ұрпағы, компьютерді мұндай ойындарға емес, білім жағынан қолдана білу керек. Зорлық-зомбылықты және мейірімсіздікті насихаттауда «GTA », « Pastal » және осы секілді компьютерлік ойындар ерекше алаңдаушылық тудыруда, олардың әркелкі сюжеті өрт құшағындағы адамды, соққыға жығылған жүргіншіні сүреттейді және басқа да жантүршігерлік сюжетті алға тартады.

Бейнеойындар рыногын реттеуде Орал, Алматы, Астана қалаларында оң тәжірибе қалыптасқан, мысалы, балаларға арналған компьютерлік ойын ойнаудың тәртібі жасалған, онда балалар аса қатыгез ойындарға жіберілмейді. Көптеген елдерде компьютерлік ойындарға жас мөлшеріне қарай шектеу қойылған. Қытайда Сети оиындарына шектеу бар, Ресейде тұтынушы пайдаланатын ойында ескерту көрсетілген. Атап айтқанда, ойын барысында психикалық аурумен ауыратындар ойынға еліктеп, ауруын қоздырып алатыны ескертілген. АҚШ-та ойынды сату барысында рейтинг қарастырылған , мысалы, « М » тобының өнімі, тек үлкендерге арналған ойындар жасы кәмелетке толмағандарға сатылмайды. Сол сияқты осындай шараларды қолданып, осы тақырыптарға сынып сағаттарын өткізіп, теледидарға жарнамалар беріп және компьютерлік ойындарды қолдана білуді қамтамасыз етеміз.

Қолданылған әдебеттер:

1. Богатырёв А. «В царстве Снежной королевы», «Воспитание школьников», № 5, М.: Школьная пресса, 2001г

2. Лекомцев Д.Г., Лекомцева С.А. «Человек и компьютер», «Читаем, учимся, играем», журнал – сборник сценариев для библиотек и школ № 12 , М.: Либерия - Библиопринт, 2008 г.

3. Степанова М. Как обеспечить безопасное общение с компьютером. // Народное образование. – 2003, № 2. – С.145-151.

•http://shkolazhizni.ru/archive/0/n-27590/ Компьютерные игры.

•http://psy.1september.ru/articlef.php?ID=200601911 Зависимость от компьютера

•www.parent.fio.ru, статья «Реакция организма детей разного возраста на работу за компьютером».

4.Жасы кәмелетке толмаған балаларға қатысты зорлық-зомбылық пен мейірімсіздікті насихаттайтын өнімдерді таратуды мониторингілеу мен бақылау жасау, ондай фактілерді болдырмау және алдын алу шараларын ұйымдастыру жөнінде әдістемелік нұсқаулар

5.Пайдаланған әдебиеттер: 1. Источник: http://ecowoman-kazaskiy.tk/articles.php?id=31869