Ландшафттық фитодизайнның маңызды бағыттары мен даму кезеңдері

Ландшафттық фитодизайнның маңызды бағыттары мен даму кезеңдері

Өнеркәсіптік кезең адамзаттың ежелгі және ортағасырлық тарихын алып жатыр. Табиғи ресурстарды игеру арқылы айқындала бастайды, өйткені адам жел мен су энергиясын пайдалана бастайды. Түрлендірудің көлемі әлі аз болса да жоғарылайды. Бірақ үлкен өзгерістер ең тұрақты ландшафтық компонентті – жерді қозғайды, сәйкесінше қайта қалыпқа келтіру тұрақты сипатқа ие болады. Өнеркәсіптік кезең қайта жандандырудан қазіргі уақытқа дейін созылады. Табиғи ресурстарды пайдалану технологиясының барлық жедел дамуы жол негізінде антропогендік қайта құрулар тұрақты ғана емес, кең таралған сипатқа ие болады.

Бұл ірі кезеңдер өз кезегінде қоғамдық қажеттіліктердің өзгеруімен, сонымен қатар жекелеген ресурстарды игеру процестеріне біртіндеп жаңарту енгізумен айқындалған ондаған ұсақ кезеңдерге бөлінеді. Ортаны игеруге өз үлесін адам қызметінің барлық маңызды түрлері – ауыл шаруашылығын қолдану, сәулет-құрылыс жұмысы және инженерлік қайта құрулар енгізді, олардың үлесі соңғы жүзжылдықта аса жоғары өсті.

Қазіргі отандық ғылым антропогендік ландшафттардың сәйкес түрлерін анықтады: ауылшаруашылық және өнеркәсіптік өндіріс, орман және су шаруашылығы, қалалар мен басқа елді мекендердің құрылуы мен жұмыс істеуі, рекреациялық іс-әрекетті қалыптастыратын адам қызметінің барлық негізгі түрлері.Табиғат пен қоғамның өзара әрекеттесуінің екінші және үшінші кезеңдерінде барлық осы қызмет түрлері бар екендігі анық, бірақ олардың үлесі әр түрлі аймақтарда және әр түрлі тарихи кезеңдерде өзгеріп отырды.

Қоршаған ортаны өзгерту процесі, әрине, бірдей болған жоқ, әлеуметтік өзгерістер, ғылыми-техникалық жаңалықтарды енгізу, экономикалық даму немесе керісінше тозу салдарынан болған секірістер болды. [1].

Кейін өнеркәсіптік өндіріс және де пайдалы қазбаларды өндіру, су жүйелерін, темір және автомобиль жолдарын салу да, қала құрылысында туындаған қайта құрулар пайда болды. Бұл процестердің дамуы кейбір салаларда жедел жүрді, мысалы, Англия ХІХ ғасырдан бастап жасанды ландшафттардың жиынтығына айналды, онда бұрынғы табиғи негіздің іздері ғана сақталған.

Қазіргі ағылшын зерттеушісі Дж. Буржуазиялық қоғамда ортаны қалыптастыру әдістерінің өткір сынынан тұратын «барлық жерде жатқан ландшафт»кітабында Браун XIX ғасырда Британия табиғи жағдайлардың ерекшелігімен анықталатын қоныстар мен қоғамдастықтардың елі болуын тоқтатқанын және экономикалық әкімшілік ету үшін кесілуге жататын картадағы жай ғана іздер болды. Осындай жағдай көптеген елдерде кездесті. Бұған XVI-XVII ғасырларда Францияда реформа жүргізу сияқты фактілер себеп бола алады. Бұл мемлекет жер иеленушілердің суды пайдалануда және ормандардың екпінді ақпараттарында теріс пайдалануын шектейтін әкімшілік сипаттағы шаралар кешені болды. Осыдан кейән бұл шаралар табиғат қорғау заңнамасын дайындауға негізгі бағыт болды.

Дегенмен, адамның тіршілік ету ортасы бұрыннан табиғи және антропогендік факторлардың өзара іс-қимылында қалыптасады, және де соңғылары ешқашан табиғи құбылыстарды түгелімен баспайды. Табиғи ландшафтардың, тіпті ең түрі өзгерген компоненттер адам қызметімен қалыптасқан барлық ландшафтардың дамуына (кейде жасырын түрде) әсер етуді жалғастырады. [2]. Бұл қазіргі заманғы зерттеушілерге кез-келген тарихи дәуірдегі басты аймақ ландшафттарының жай-күйіне ретроспективті талдау жасауға мүмкіндік береді. Ал егер сіз белгілі бір тарихи дәуірдегі дамыған ортаның жай-күйін білсеңіз, осы дәуірдегі бақ өнері нысандарының қалыптасу заңдылықтары мен олардың шынайы табиғатын бейнелеу принциптерін түсінуге болады.

Ландшафтық дизайнның ұзақ тарихы әр түрлі өнер түрлерімен байланысты, олар: кескіндеме, мүсін, сәулет және т.б. Тұрақты бақшаны көгалдандыру жобасын жасау кезінде мамандар үшбұрыштарды, шеңберлерді, тіктөртбұрыштарды, ромбтарды және басқа геометриялық фигураларды кеңінен қолданады.

Пейзаждық бағыт үшін бірқалыпты сызықтар, қайталанатын фигуралар, алаңшалар мен алаңдар тән.Сонымен қатар, жер телімдерін рәсімдеудің француз, ағылшын және жапон стилдері бар. Француз стилі өсімдіктермен, розаримен және вазондармен анықталады. Геометриялық фигуралар, күрделі гүлзарлар мен үлкен газондар ағылшын стиліндегі учаскенің бірегей ландшафтық дизайнын тұрады. Жапон бағытының негізгі элементтері-таулы қарағайлар, көгал орнына қиыршықтас аймақтары мен жолақтар. Қазіргі заманғы бақтарда әртүрлі стильдік бағыттағы элементтердің қиылысын көруге болады.

Көгалдандыру ғимараттар мен өсімдіктер бірін-бірі толықтыратын ландшафттарды жасауға мүмкіндік беретін көгалдандырудан басталады. Жобалаудың бастапқы кезеңінде мамандар топыраққа зерттеу жүргізеді, учаскені өлшейді, жер үсті суларының қай жерде орналасқандығын анықтайды, сонымен қатар кәсіби көгалдандыруға қажетті әр түрлі ақпараттарды жинайды.

[3]. Мұнда мұқият және байыпты тәсіл маңызды, өйткені учаскені сауатты жоспарлауға оның соңғы түрі байланысты.

Жоба қағазда орындалғаннан кейін, учаскеде ландшафтық жұмыстар басталады. Алдымен жарықтандыру жүргізіледі, автоматты суару, нөсерлік кәріз орнатылады, жолдар, тоғандар, тіреуіш қабырғалар салынады, және де тек қана учаскені абаттандыру аяқталғаннан соң, көгалдандыру жұмыстарын бастайды. Тіреуіш қабырғалары тек функционалдық құрылғы ғана емес, декордың тамаша элементі.Тірек қабырғасының басты ретінде қиыршық тас жастығы пайдаланылады. Ең шығармашылық және қызықты үрдіс учаскені көгалдандыру дем аталады. Бұл, ең алдымен үлкен ағаштар, әрі қарай гүлдер мен бұталар отырғызылады. Қазіргі уақытта лезде ландшафтты қалыптастыру үшін толыққанды ересек ағаштар қолданылады. Мамандар әртүрлі ағаш тұқымдарын отырғызады да , олардың ішінде ең көп таралған қарағай, шырша, туя, Майқарағай, қайың, күл, үйеңкі, каштан және шетен. Ағаштарды отырғызу технологиясы пайдаланылатын материалға тікелей байланысты: табиғи топырақта немесе контейнерлерде өсірілген ірі өлшемді болады. Көгалдандыруды бастамас бұрын, мамандар кеңістікті қандай өсімдіктермен қамтуы керек екенін шешеді. Аз қамқорлықты қажет ететін және сюжетті өзгертетін шөптер мен гүлдердің көптеген түрлері бар. Соңғы кезеңде домалақ көгалды егеді немесе салады.Бұл табиғи кілем көзді қуантып қана қоймай, маңызды функционалдық жүктемені көтереді. [4] Газонда ойнауға және демалуға болады. Яғни, ландшафтық дизайн мамандары табиғаттың әртүрлі элементтері мен жасанды құрылыстарды біріктіріп, керемет үй маңындағы учаскелерді құрады. Ландшафтық дизайн тарихы әр түрлі халықтардың жасампаз қызметінің көптеген тарихи кезеңдерін қамтиды.Ландшафтық дизайнның бүкіл тарихында адам бақшаны ұйымдастырудың сәулеттік ізденістерінің мелиорациялық технологиялармен үйлесімін дамиды. Әр ғасыр ландшафтық дизайн өнеріне бүгін белгілі элементтерді берді. Ландшафттық дизайн негіздері Ежелгі Египет елдерінде салынған. Осы кезеңдерде ландшафтық дизайнның даму тарихы топырақ суару жүйелері, үлкен және кіші бақша нысандары пайда болды. Ежелгі Рим ландшафтық дизайнды бақша мүсіндерімен байытады. Ренессанс пен Қайта өрлеу дәуірінің ойшылдары адам өміріндегі бақтың рөлі туралы тұжырымды өзгертті-бұл уақытта олар жеке дара, өзін іздеу бұрыштарына айналды [5]. Қазіргі заманғы ландшафтық өнер тарихтың осы және басқа да маңызды кезеңдерін тұрады, сол себепті қазіргі бақтарды әсемдеу көптеген этникалық мәдени мотивтерді табуға болады.