Мағжан Жұмабаев : "Сағындым " өлеңі

Пәні:

Қазақ әдебиеті

Сыныбы:

5 б сынып

Уақыты

24.01.2015

Сабақтың тақырыбы

Мағжан Жұмабаев “Cағындым”

Құзіреттілікке жеткізетін мақсат-міндеттер:

Ақпараттық

Коммуникативтік

Проблеманы шешу

ақпарат көздері арқылы ақынның өмірі мен шығармашылығы туралы түсініктерін кеңейте отырып, өлеңнің тақырыбы мен идеясын меңгерту;

оқушылардың көркем оқу шеберлігін, ой-өрістерін дамыту, поэзиялық шығармаларды талдау дағдыларын қалыптастыру;

Мағжан шығармасы арқылы табиғат бейнесін көркем сөз арқылы жеткізуге дағдыландыру

Сабақтың түрі:

Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі:

Сөздік,көркемдеп оқу

Сабақта қолданылатын педагогикалық технологиялар:

Дамыта оқыту, СТО, АКТ

Пәнаралық байланыс:

Қазақ тілі,Қазақстан тарихы

Көрнекілік

Слайд,оқулық

Сабақтың барысы:

Мұғалімнің қызметі

Оқушының қызметі

Күтілетін нәтиже

І.Ұйымдастыру бөлімі

Оқушылармен амандасады.Сынып оқушыларын түгендеп ,олардың сабаққа даярлығын тексереді..Сынып тазалығын қадағалайды.

Мұғаліммен амандасады, сабақта кімнің жоқ екенін айтады, сабаққа дайындалады.

Мұғалім мен оқушы арасында түсінік

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

-Мағжан Жұмабаев “Қысқы жолда” өлеңін жаттау.

-Қыс туралы ой-толғау жазу, сурет салу.

Мағжан Жұмабаев “Қысқы жолда” өлеңін жаттап келеді.

Қыс туралы ой-толғау жазу, сурет салып келеді.

Өткен тақырып арқылы жаңа материалды ашады.

ІІІ.Өткен материалды қайталау арқылы жаңа материалды қабылдауға дайындық

Тақырыбы: М. Жұмабаев 
Қысқы жолда

(Тақтаға Мағжанның суреті ілінеді. Ақынның өмір жолына, шығармашылығына қатысты сұрақтар беріледі. Оқушылар оған жауап беріп, суреттің жан-жағына жауаптары жазылған қиындыларды іледі. Жауапттар толық ілінген соң, Мағжан суреті күн бейнесіне енеді)
Сұрақтар:
- Мағжан кім? Ол қандай ақын?
- Ақынның туған жерін атаңыз.
- Ақын қайда оқыды? Қандай тілдерді білді?
- Ақынның қандай өлеңдерін білесіз?
- Ақын өмірде нені мақсат етті? 
- «Қысқы жолда» өлеңінде не туралы айтылған?
- Ақын қысқы жолды суреттеу үшін қандай әдеби тәсілді қолданған?
Міне, балалар, біз Мағжан ақын туралы өз білімімізді ортаға салдық. Суретке назар аударалық. Мағжан суреті қандай бейнеге енді?
- Күн бейнесіне енді.
-Неге Мағжанды күн бейнесіне енгізе суреттедік? Қалай ойлайсыңдар?
- Өйткені Мағжан қазақ поэзиясының көгінде мәңгі сөнбес алтын күн болып қалды. Оның жарығы, оның поэзиясының шуағы бүгінде тым алысқа шашырап тұр.

Мағжан Жұмабаев

Мағжан Жұмабаев 1893 жылы Солтүстік Қазақстан облысының Булаев ауданында дәулетті отбасында дүниеге келген. Тумысымен өте зерек Мағжан төрт жасында өзінің әкесі Бекен болыстың мектебінде оқып, қазақтың арғы-бергі өлең-жырларын, ертегі- дастандарын түгелге дерлік жаттап алады.

Бала жасынан зерек болып өскен Мағжан “Табиғаттың өз тілі бар” дегенге сенетін. Соны білуді, үйренуді армандады.

Білімге жаны құштар Мағжан Үпедегі (Уфа) Ғалия медресесінде оқиды. Медреседен алған терең білімін жетілдіре отырып, ол әдеби ортаға ерте араласты. Араб, парсы, түрік, орыс тілін жақсы меңгеріп алды.

Ақынның өзі күллі түркі халқының тарихымен танысты. Түркі халқының тарихын жетік білуі оны қазақ топырағында бірден бір түрікшіл ақын етті.

Өткен материалды еске түсіру арқылы жаңа материалды меңгеруге дайындалады.

Сұрақтарға жауап беру арқылы оқушыныың білімі тексеріледі.

ІV.Жаңа материалды меңгертуді ұйымдастыру

V.Жаңа білімді бекіту:

А) мұғалімнің көмегімен:

Ә) оқушының көмегімен:

Мағжан Жұмабаев

Балалар, біз бүгін Мағжан шығармашылығына арналған сабағымызды әрі қарай жалғастырамыз.
Ақынның жары – Зылиқа апай естелігі:
Мағжанды 1929 жылы 6 маусымда Қызылжардағы уйде ұсталды.Біздер үрпиісіп қалдық.Келген НКВД-ның адамдары екен,өте қатулы.Келесі күні оны поездбен Алматыға алып кетті.Кейін Москвадағы Бутырь түрмесіне жіберген екен.Бұл хабарды естісімен Мағжанмен кездесуге дайындалдым.Бірақ түрме бастықтары рұқсат бермеді.Екінші рет 1930 жылы 10 жылға Карелияға жіберді.Бұл хабарды естісімен жолға жиналдым.Алдымен Ленинградтан пәтер жалдап,төтесінен Петрозаводск арқылы тура Мағжан жүрген жерге бардым.Айналасы темір тікенектермен қоршалған түрмеге жету өте қорқынышты.Төңірек қалың орман.Түрме,лагерь дегенде ылғи баскесер пәлелер отырады деп ойлайсың ғой,ал мұндағылардың бәрі оқыған білімді азаматтар екен...

Ақынның «Сағындым» өлеңін оқымас бұрын алдымен өзіміз «Сағыныш» сөзінің мағынасын қалай түсінеміз? Кітабымызды жауып қойып, бір сәт «Сағыныш» деген сөздің тереңіне бойлап, шағын шығарма жазып көрсек

Жақсы, балалар! Біз «Сағыныш» деген сөздің мағынасын әрқайсысымыз әр түрлі түсінеміз. Ол көзге көрінбейді, тек жүрекпен, көңілмен, санамен ғана сезілетін дерексіз ұғым. Олай болса, Мағжан ақынның «Сағындым» өлеңін оқып көрелік. Мағжан нені, кімді сағынды екен? 

Өлең құрылысына талдау

Абақтыда айдан, күннен жаңылдым

Сарғайдым ғой, сар даламды сағындым.

“Қарашығым, құлыным!” деп зарлаған

Алыстағы сорлы анамды сағындым.

Мағжан Жұмабаев жазықсыз айыпталуда. Сен оны қалай құтқарар едің?

Бес жолды өлең

1.Зат есім

2.Сын есім

3.Етістік

4.Сойлем

5.Синоним

«Insert»кестесі

Сағыныш
Сағыныш-сырлы да сиқырлы сезім. Туған үйіңнен, туған жеріңнен жыраққа кетсең, алдымен ата-ана, бауырларыңды, достарыңды іздеп, олардың жақсы істерін қимастықпен еске алып отырасың. Неге? Өйткені жүрегіңді әлдебір сағыныш сезімі жаулап алуда. 
Сағыныш-адамгершілігіңді танытар үлкен сезім. Жүрегі қатал, мейірімсіз адам сағыну дегенді білмейді. Ондай адам адамдықтан ада қалады. Жаратылыс заңы бойынша өмірде адамдар бірін-бірі іздеп, бірін-бірі сағынуға тиіс. Сонда ғана әлемде жауыздық, жамандық атаулы жоғала бастайды.

Өлеңді мәнерлеп оқып шығады

«Сағындым»

Абақтыда айдан, күннен жаңылдым

Сарғайдым ғой, сар даламды сағындым.

“Қарашығым, құлыным!” деп зарлаған

Алыстағы сорлы анамды сағындым...

Өлең құрылысына талдау

Абақтыда айдан, күннен жаңылдым, а
Сарғайдым ғой, сар даламды сағындым. а
Қарашығым, құлыным деп зарлаған б
Алыстағы сорлы анамды сағындым! а

Қара өлең ұйқас

Егер мен адвокат болсам, Мағжан ақынның ақтығын, адалдығын заң алдында дәлелдеуге бар күш-жігерімді салар едім.
Егер мен адвокат болсам, Мағжанның кінәсіздігіне көзім жете тұра, оны қорғай алмасам, соттан Мағжанмен бірге мені де ату жазасына кесуін өтінер едім.

Бес жолды өлең

1.Зат есім.Мағжан

2.Сын есім.Шыншыл,ақ жүректі

3.Етістік.Болады,өмір сүреді,өтеді

4.Сойлем.Мағжан – шыншыл,рухы биік болып өмір сүрген.

5.Синоним.ақын.

«Insert»кестесі

Мағжан Жұмабаев өмірі мен шығармалары туралы ақпарат алады.

.

Сағыныш тақырыбына шығарма жазып,жана материалды мәнің аша түседі.

Өлеңді мәнерлеп оқуға бейімделеді.

Өлеңнен үзінді беру арқылы оның қай өлең екендігін, ішіндегі көркемдегіш құралдарын табады

Оқушының өз ойын еркін жеткізуге бейімделеді.

Бес жолды өлең арқылы оқушының Мағжан туралы не білгенің байқауға болады.

Бұл кесте арқылы білетінің,не білгісі келетінің,не жаңалық болғаның жеткізеді.

ҮІ.Үй тапсырмасы

Қорытынды

Бағалау

1.Өлеңнен үзінді жаттау.

2.Мағжандай боп өсемін» тақырыбына шағын шығарма.

Ж. Аймауытовтың тілімен айтқанда, Мағжан-сыршыл ақын. Мағжан сөзіндей тілге жұмсақ, жүрекке жылы тиетін нәзік әуез қазақтың бұрынғы ақындарында болған емес! 
Мағжан елін, жерін жан-тәнімен сүйген ақын. Біз туған елді, жерді сүюді ақын ағамыздан үйренуге тиіспіз! Оның жырларын іздене оқып, көкейімізге түйіп өсуге тиіспіз.

Оқушылар бағаланады.

Үйге берілген тапсырманы күнделікке жазып алады.

Мұғалімнің қортынды сөзін тындайды,сабақ қорытындылады.

Бағаларын күнделікке қойғызады.

Үй тапсырмасын беру арқылы жаңа материалды қалай меңгергеніне көз жеткізу.

Сабақ қорытындыланды.

Оқушылардың белсенділігіне байланысты бағаланады.