Майлықожа Сұлтанқожаұлы «Ілімге толса көкірек» толғауы Қазақ әдебиеті

Сабақтың тақырыбы

Майлықожа Сұлтанқожаұлы «Ілімге толса көкірек» толғауы

Жалпы мақсаты

Майлықожа Сұлтанқожаұлының өмірі мен шығармалары туралы түсінік беру, толғауларының тақырыптық,идеялық мазмұнын айқындау,толғау жанрында жазылған өлеңге сипаттама , өлеңнің мәнін ашу, ерекшелігін түсінуге ықпал ету:өз ой-пікірлерін ашық айта алу дағдысын қалыптастыру;

Шығарманы оқыта отырып, адамгершілікті үлгі ету, өмірде талаптанып білім алуға, адал еңбек етуге,адамгершілікке,ұлтжандылық қасиеттерге баулу;ұлтжандылыққатәрбиелеу

Сабақтың түрі

Аралас,танымдық талдау сабақ

Сабақтың әдіс- тәсілі

СТО элементтері, ой салу, ойланту, іздендіру, талдау, жинақтау, сұрақ-жауап,постер қорғау,топтық жұмыс,кері байланыс

Сабақтың көрнекілігі

«Бес ғасыр жырлайды» кітабы ІІ том, Ә.Оспанұлы «Қаратау атырабының ақындары», «Зар заман мен нар заман ақындары»; «Ай,заман-ай,заманай» жыр жинақтары,Х.Сүйіншәлиев «Қазақ әдебиетінің қалыптасу кезеңдері»,бүктемелерғсуреттер,слайдтар, интернет материалдары

Пәнаралық байланыс

Тарих,география,музыка өнерімен

Күтілетін нәтиже

-Майлықожа Сұлтанқожаұлы шығармашылығмен танысады;

- Жақсы мен жаманды айырып, саналы білім алуға, еңбек етуге талпыныс жасайды;

- Өз беттерімен ізденуге, сұраққа жауап іздеу арқылы жан-жақты болуға үйренеді;

- Шығармашылық жұмыспен айналысуға төселеді;

Сабақтың барысы

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

І. Ұйымдастыру кезеңі

Психологилық тренинг «Менің жарық жұлдызым»

Ой шақыру

-Мәңгілік ел -тұғырлы болуы үшін,қазақ халқының,қазақ ұлтының ұлт болып қалуы үшін қандай қасиеттер керек?

- Береке . Бірлік. Достық

Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер модулі

АКТ

Тапсырмалар

Ізденіс –білім негізі

Үй тапсырмасы бойынша таныстырылым

1.Өршілдік пен өжеттілік рухы...

2 . Шортанбай – зар заман ақыны.

3.Ақын өлеңдерін мәнерлеп оқу.

«Жыр-терме ұшқыны» әуенмен орындау

Майлықожа Сұлтанқожаұлы «Ілімге толса көкірек» толғауы

Түйінді сөз:

«Білім,еңбек-бақыттың жібермейтін азығы,

Білімсіз бақ әлдекімнің азығы» М.О.Әуезов

Сұрақ: Балалар, өлең не жайында деп ойлайсыздар?

Мағынаны ажырату

1.Өмірі,шығармаларына , ақпараттық деректерге шолу;

2.Майлықожаның «Ілімге толса көкірек» атты толғауында ақын «ілімге көңіл қойсаң, санаң ашылады» деп білімді, «өнер алды-қызыл тіл» деп, сөз өнерін айрықша ардақтап әспеттейді. «Өзбекте өткен Науаи- тілдің кәусар гүлі (яғни шебері) еді, ал парсыда өткен Фирдоуси заманында дүр (атақты ,танымал) еді» деп, бұның себебі оладың өнерінде жатқанын көпшілікке өнеге етеді. Ақын, сондай-ақ жақсы мен жаманды салыстыра мінездеп, жақсылықты үлгі ететін философиялық ой түйеді.

а )Толғауды мәнерлеп оқу

ә) Сөздікпен жұмыс

Нақлиқат-нақыл , ғибрат деген мағынада

Көмескі-1. бұлыңғыр, күңгірт, буылдыр

Анық, ашық емес, түсініксіз

Гаусар(кәусар)-суы сүттен аппақ, қардан таза, қанттан тәтті, табаны толған інжу, мыс деп саналатын аңыздағы жұмақ суының аты

Гауһар- алуан түске еніп, құбылып тұратын бағалы асыл тас.

Ресурстар№1

Сыни тұрғыдан ойлау модулі

АКТ

Кешенді талдау-кемел білім

Сатылай кешенді талдау жасау(интербелсенді тақта)

Ресурстар№3

Сыни тұрғыдан ойлау модулі

Майлықожа – адамгершілік туын көтерген ақын

Толғаудан жақсы мен жаманның әрекетін іздеп тауып, цитаталар арқылы микро-мінездеме жасайды

Тапсырма№3

Топтас.Ойлан.Талқыла

Постер қорғау

Білім,еңбек,талап туралы пікірлерін үндестік тұрғыда топтастыру,маңыздылығын дәлелдеу;

Ой таным

Бағамдау-бағалау

Майлықожа Сұлтанқожаұлы көтерген әлі күнге 5 мәселені жазу;

Ұтымды пікір-ұтқыр ой

Қорытынды

«Жаралған сөзі асылдан»

«Майлықожа,Құлыншақ,

Пірім еді сыйынған,

Айтқандары нұсқа еді,

Жаралған сөзі асылдан. Жамбыл

Ой түйін

Талап,білім,еңбексіз,

Қалайша тірлік жеңбексіз,

өмір-тіршіліктің мәні талаппен,біліммен,еңбекпен көрікті.

Тапсырма:

1.Афоризм сөздерді,мақал-мәтел,нақыл сөздерді табу;

2. «Менің адамгершілік туралы көзқарасым...»

ой толғау .

Бағалау

Терме-даналықтың қайнар көзі

(Бейнеролик.Майлықожа термелерін тыңдау)

Сабақтың тақырыбы

Ахмет Байтұрсынұлы «Әдебиет танытқыш» зерттеу еңбегі

Жалпы мақсаты

Ақынның мол мұрасына сипаттама беру,әдебиеттегі ерекше елеулі үлестеріне мән беру; ғылымның жан-жақты қырына талдау жасау,мәнін ашу, ерекшелігін түсінуге ықпал ету:өз ой-пікірлерін ашық айта алу дағдысын қалыптастыру;

Шығарманы оқыта отырып, адамгершілікті үлгі ету, өмірде талаптанып білім алуға, адал еңбек етуге, адамгершілікке, ұлтжандылық қасиеттерге баулу;ұлтжандылыққатәрбиелеу

Сабақтың түрі

Аралас,танымдық талдау сабақ

Сабақтың әдіс- тәсілі

СТО элементтері, ой салу, ойланту, іздендіру, талдау, жинақтау, сұрақ-жауап,жұптық жұмыс,кері байланыс

Сабақтың көрнекілігі

Пәнаралық байланыс

Қазақ тілі, тарих,орыс тілі,музыка өнерімен

Күтілетін нәтиже

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі

Психологилық тренинг «Менің жарық жұлдызым»

Ой шақыру

-Мәңгілік ел -тұғырлы болуы үшін,қазақ халқының,қазақ ұлтының ұлт болып қалуы үшін қандай қасиеттер керек?

- Береке . Бірлік. Достық

Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер модулі

АКТ

Тапсырмалар

Ізденіс –білім негізі

Үй тапсырмасы бойынша таныстырылым

«

Ресурстар№1

Сыни тұрғыдан ойлау модулі

Кешенді талдау-кемел білім

Ресурстар№3

Сыни тұрғыдан ойлау модулі

Тапсырма№3

Топтас.Ойлан.Талқыла

Жұптық қорғау

Білім,еңбек,талап туралы пікірлерін үндестік тұрғыда топтастыру,маңыздылығын дәлелдеу;

Ой таным

Бағамдау-бағалау

Ақынның шығармаларына арқау болған немесе әлі күнге көтерілген 5 мәселені жазу;

Ұтымды пікір-ұтқыр ой

Қорытынды

Ой түйін

Талап,білім,еңбексіз,

Қалайша тірлік жеңбексіз,

өмір-тіршіліктің мәні талаппен,біліммен,еңбекпен көрікті.

Тапсырма:

1.

Авторы

Майлықожа Сұлтанқожаұлы

Тақырып

Ілімге толса көкірек

Жанр түрі

Толғау-ғибрат, нақыл түріндегі жыраулар поэзиясында жиі кездесетін жанр

Идеясы

Өмір-тіршіліктің мәнін талаппен, біліммен, еңбекпен байланыстыра ұғындыру

Шумағы

20 шумақты өлең

Тармағы

3-5 тармақты

Бунағы

2 бунақты

Буын саны

7-8 буынды өлең

Ұйқас түрі

Ерікті ұйқас

Әдеби-теориялық ұғымдар

1.Көрейін мен толғанып,

Келгенінше шаманың (аллитерация)

2.Жігіттің көркі-өнері ( метафора)

3.Етпекке кеңес келелі (инверсия)

4.Өңкей жақсы қосылса,

Бітіреді кеңесті

5.Адам бар ма оларды

Есіткенде күймеген? (риторикалық сұрау)

6.Талап, білім, еңбексіз-

Қалайша тірлік жеңбексіз?

7.Жақсының жолы-жарық күн

Жаманның жолы –көмескі (антитеза)

Сөздікпен жұмыс

Нақлиқат-нақыл , ғибрат деген мағынада

Көмескі-1. бұлыңғыр, күңгірт, буылдыр 2. Анық, ашық емес, түсініксіз

Гаусар(кәусар)-суы сүттен аппақ, қардан таза, қанттан тәтті, табаны толған інжу, мыс деп саналатын аңыздағы жұмақ суының аты

Гауһар- алуан түске еніп, құбылып тұратын бағалы асыл тас.

Өлеңнің тәрбиелік мәні

Жастарды талаптанып саналы білім алуға, адал еңбекпен халыққа қызмет етуге, өзіне- өзіне сенімді, жігерлі болуға, жаман әркеттерден сақтанып, жақсы істерге ұйытқы болуға шақырады.

Жаманның әрекеті

Жақсының әрекеті

цитаталар

Микро-мінездеме

Цитаталар

Микро- мінездеме

1. Өңкей жаман қосылса, шығарады егесті

Ерегісшіл, шу шығарғыш

Жақсылардан шыққан сөз

Алтынды- гауһар бедерлі

Өнегелі сөз айтады

2. Жаманның жолы-көмескі

Үлгі алар өнегесі жоқ

2.Өңкей жақсы қосылса

Бітіреді кеңесті

Бірлесіп дұрыс шешім қабылдайды

Жаман сөйлер лепіріп,

Орамалын желпініп, Соза сөйлеп өңешті

пайымы аз, кем есті

Тентек бір-ақ аттайды

Белес пенен дөңесті

Жаман сөйлер халықтан

Бастағы мінін жасырып

Мақтаншақ, көп сөйлегіш, өмірден алған сабағы аз, ақылы аз, өз мінін түземейді

3. Жақсының жолы-жарық күн

Ісі өнегелі

Таласты жер кез келсе,

Сөйле деп енді сөз берсе

Жалт-жал қарап тұрады Берекесін қашырып

Жалтақ, өзіне сенімсіз

4. Жақсы сөйлер халыққа, қызметін асырып

Ел абыройына еңбек етеді

Мен істедім бәрін деп

Өзгеден артық өлім деп,

Ие боп тентек жүреді

6. Бағы қалың жігіттер Ешкімге бармас бас ұрып

Ешкімге жалтақтамайды, жағынбайды,халыққа адал қызмет жасайды