|
Сабақтың
ортасы
20
мин
3
мин
Моторика
|
Бүгінгі өтетін
сабағымыздың тақырыбы мақал-
мәтелдер.
Мақал
–мәтелдер қазақ тілінің байлығын,
көркемдігін ашып көрсететін тілдегі сөздер тобының бірі. Жалпы
ережесі анықталған қағидалар айтылады, түрі жағынан тілге жеңіл,
құлаққа жағымды дыбысқа, ырғақ ұйқасқа құрылған, көбінше көркем
тілмен – өлеңмен өріледі. «Мақал-мәтел - егіз жанр, туыс
жанр» дейді Б. Адамбаев. Дегенмен, мағынасына, құрлысына, атқаратын
қызметіне қарағанда, әрқайсысының өзіне тән ерекшеліктері
бар.
|
Мақал
|
Мәтел
|
|
Тиянақталған бір ойды білдіреді, өз алдына тұрып
та дербес мағына береді. Тәрбиелік мәні бар, ақыл-нақыл
сипатында айтылған сөздер. Әке-асқар тау, шеше –қайнар бұлақ. Кең
болсаң, кем болмайсың.
|
Тиянақты ойды білдіре алмаайды, тек белгілі ойды,
пікірді ажарлау, айқындау үшін қолданылады. Ой – пікірді бейнелеп,
тұспалдап, ишаралап тұратын сөздер. Біреу тоңып секіреді, біреу тойып
секіреді.
|
|
Құрлысы жағынан екі бөлімді
болады.
|
Көбіне бір бөлімді болып келеді. Еріншекке
бүгіннен ертең оңай
|
|
Ой
неғұрлым ашық айтылады
Батыр туса- ел ырысы, жаңбыр
жаусы-жер ырысы.
|
Ой- мағына ишара, тұспал түрінде беріледі. Көп
түкірсе - көл
|
1-тапсырма
Мақал-мәтелдер
жинағынан еңбек, кітап, білім, т.с.с мақал-мәтел таба
алу
2-тапсырма
Берілген
мақал-мәтелдерді аяқта, мағынасын
түсіндір.
Еңбек түбі —...,
2. ... сомың болғаншы, ... досың болсын.
3. Көз —..., қол — ...
4. Баланы..., әйелді ..
3-тапсырма
Жұмбақтар сөлесе... (мен айтқан жұмбақтың шешуін тауын, сол
жауап сөзі бар мақал мәтел айтылу керек , сонда ғана жеңуге
мүмкіншілік бар)
• Судан шығады, судан қорқады
(тұз)
• Зер-зер кілем зер кілем
(жер)
• Жаны жоқ болса да ақылды адам сияқты
(кітап)
Сергіту сәті: «Бір оңға,бір
солға»
4-тапсырма
Сөздік қорға өмірге нақты мәні
бар мақал – мәтел енгізу. Жаттатқыза
алу
5-тапсырма
« Мақал қалай
шықты?»
Ертеде еріккен хан уәзірлерін
шақырып:
- Ертеңге дейін маған мақал шығарыңдар. Егер бұйрығым
орындалмаса, бәріңнің де бастарыңды аламын,- депті. Уәзірлер не
істерін білмей дал болыпты. Көшеге шығып, бір адамды ұстап алыпты
да:
- Тез, бізге бір мақал шығарып бер ,-депті Әлгі адам мақал
шығара алмапты. Бірақ өз жандары үшін дал болған уәзірлер оны
өзенге апарып, суға батыра бастапты. Әлгі сорлының жаны көзіне
көрініпті, әбден жаны қиналған адам
:
- Мені ханға апарыңдар. Сендерді де өзімді де өлімнен
құтқарамын,- депті. Уәзірлер оның айтқанын орындапты. Сондағы
шыққан мақал мынау екен: «Көп қорқытады, терең батырады»...
Сондықтан мақал-мәтелдер жайдан-жай емес, өмірден
алынға-
нына көздерің жетті
ме?
Бірнеше реттік суретті сұқ саусағын суға батыра отырып,
суретті бояу.
|
Мақал – мәтел туралы
түсінік қалыптастыру
Іздену
Мақалды
аяқта
Жұмбақ
шешу
Сергіп
алады
Сөздік
қор
Ертегі
Моторикалық
жаттығу
|
22 Қазан 2020
642
0 рет жүктелген
