мақалы киіз кескіндемесі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Ө.Жолдасбеков атындағы №9 IT лицей

Мақала

Тақырыбы: Киіз кескіндемесі

Орындаған: көркем еңбек мұғалімі Симагамбетова Жанар

Қуанышқызы

Шымкент қаласы, 2023ж.

«Өнерден қуат алмаса ,тіршіліктің шырағы өшеді» - деп М.Әуезов айтқандай, өсіп келе жатқан ұрпағымызға өз халқының өнерін бойына сіңіріп өсіру, қазіргі кездегі кезек күттірмейтін мәселе .

Кескіндеме интерьер декорының элементтерінің бірі болып табылады, олар ешқашан сәннен кетпейді. Әжелеріміз де үйлерін суретпен безендірді. Қолмен жасалған картиналар әрқашан бірегей және ерекше, олар назар аударады және қонақтарға ұмытылмас әсер қалдырады.

«Жүнмен жасалған картиналар» техникасындағы суреттер пәтердегі кез-келген бөлмені - ас үйді, қонақ бөлмені, жатын бөлмені және тіпті питомникті безендіру үшін пайдаланылуы мүмкін. Ең бастысы, сурет (рамка да, сызба да) интерьер стиліне түсі бойынша да, тақырыбы бойынша да үйлесімді де сәйкес болуы. Дәмді жемістер мен әдемі вазалар салынған натюрморт ас үйге жарайды. Қонақ бөлме үшін сіз біреудің портретін немесе көркем пейзажды, бөлменің түс схемасына сәйкес келетін гүл шоқтарын салуға болады. Сондай-ақ балалар бөлмесінде ертегі кейіпкерлері немесе көңілді жануарлар бейнеленген суретті қолданса болады. Қолөнердің бұл ерекше түрінің тарихы сонау ертеден бастау алады.

Киіз кескіндемесі техникасымен орындалған картиналар, акварельмен салған сүреттерге ұқсайды. Артықшылығы киіз кескіндемесіне жарық, ылғал және температураның ыстық суық әсері ешқандай зиян келтірмейді. Киіз кескіндемесі картиналары кез-келген интерьерге жарасып, үйдің сәнін ашады. Жүн - шығармашылық танытуға жақсы материал. Жүнмен істелінген бұйымдар өзгеше, әрі қайталанбас көркемдігімен ерекшеленеді, қол жылулығын сақтап, бейненің сұлулығын, әрі автордың көңілін көрсетеді. Иірілмеген түрлі-түсті жүнді мата негізіне үстірмелетіп басу арқылы, табиғи материалмен, көркем бейнелі жұмыс дайындалып шығады.

Дайын жұмыс әйнекпен бастырылып, рамаға кигізіледі. Үйдің интерьеріне ерекше қайталанбас сән береді. Жүн кескіндеме - бұл аз танымал және ерекше қызықты шығармашылық түрі. Бұл кең таралған материал шынайы өнер туындыларын жасауға мүмкіндік береді. Жүн - бұл шығармашылық идеяларды жүзеге асыру үшін тамаша материал, атап айтқанда керемет картиналар жасау үшін. Бұл материалдан жасалған картиналар акварельге ұқсас, бірақ олардың композициясы бойынша көбірек текстуралы. Бүгінгі күні ең көне, дәстүрлі материалдардың бірі қайтадан өзекті бола бастады. Сән индустриясында жартылай ұмыт болған халық қолөнері қайта жандануда. Жүнді бояу – қылқаламды, бояуды, қарындашты, суды қолданбай, түрлі-түсті қой жүнін қабаттап қабаттап сурет салудың ерекше тәсілі. Дайын композиция жақтауға салынып, әйнекке басылады.

Көркем бағыт ретінде жүн кескіндеме ХХ ғасырдың басында Германияда пайда болды, оның негізін қалаушы неміс философы Рудольф Штайнер болды, ол провинция аймағында ең кең таралған және ең арзан материал ретінде жүнді таңдады. Жүннің қырылдау қабілетін біле отырып, боялған жүнді сурет салуға материал ретінде пайдаланудың жолын тапты. Жүнді бояу ретінде үнемі қолданатын балаларды бақылау барысында ол балалардың психологиялық босаңсығанын, бірқалыпты болғанын, олардың тұлғасы біртұтас мәртебеге ие болғанын байқады.

Адам жүрегіндегі жасампаздық ағыны шексіз болатыны сияқты Табиғаттың сұлулығы да шексіз. Түрлі түсті және реңкті жүн матаға қабат-қабат төселеді. Және бұл түстер бояулар сияқты бір-бірімен араласпаса да, оларды бір-бірінің үстіне қабаттап қою арқылы бай палитра алуға болады. Технология классикалық көп қабатты кескіндемеге ұқсас. Жүннен жасалған суреттер акварельді өте еске түсіреді, бірақ олар температураның төмендеуінен, жарқын жарықтан және ылғалдылықтан қорықпайды. Олар кез келген интерьерде жақсы көрінеді және үйлерді безендіруге өте ыңғайлы.

Жүннен жасалған кескіндеменің сұлулығы қателерді оңай түзетуге болатындығына байланысты, тек сәтсіз «жағынды» алып тастап, жүнді қайтадан төсеуге тырысу керек. Жүннен жасалған бұйымдар бірегей және түпнұсқа. Олар қолдың жылуын мәңгі сақтайды, автордың сезімін, көңіл-күйін жеткізеді. Кескіндемеге жүн төсеудің де көптеген әдістері бар.

Киіз кескіндемесі

-ол оқушының көркем безендіру, бейнелеу, құрастыру сияқты негізгі көркемдік әрекеттері арқылы, олардың шығармашылық қабілеттерін дамытады.

-еңбекке баулу тұлғаның эмоционалды , құндылық және сенсорлық мәдениетін дамытып, қоршаған орта мен өнердегі әсемдікті көру, бағалау және оларды өз қолымен жасау қабілеттерін арттырады.

Киіз кескіндемесі техникасы – сабақтан тыс үйірме жұмысында пайдалануға болады

Жүнді бояу – түрлі-түсті қой жүнін қабаттау арқылы қылқалам, бояу, қарындаш немесе су қолданбай кескіндеме жасаудың ерекше тәсілі. Дайын жүн суреті әйнекпен басылып, жиектеледі.

Қажетті құрал-жабдықтар мен материалдар:

1. 40х30 фоторамасы

2. 40х30 купра матасы

3. Желім

4. Басылатын бұйымның суреті салынған техникалық карта

5. Түрлі түсті жүн

6. Түрлі түсті жіп

Дайындау технологиясы:

1. Фотораманың картонына купра матасын желімдеу.

2. Мата үстіне сүретке қарап, жүнді басу. Алдымен матаның фонын толық жүнмен басу. Жұқа етіп, саусақтармен бастырып, мата түгіне ілінетіндей етіп басып шығу.

3. Суретке сәйкес жүн түстерін таңдап бастыру.

4. Сурет толық біткенен кейін бетін әйнекпен бастырып, фоторамаға салу.

Қауіпсіздік ережелері

1. Киіз басу кезінде бір-біріңді алаңдатып көңілін бөлме.

2. Жұмыс барысында тәртіп сақтау керектігін ұмытпа.

3. Керек заттарды алдын ала дайындап ал.

4. Алдыңа алжапқыш байла.

Қорытынды

Қазақтың үлттық өнері-киіз басу қазіргі заманда көптеген басқа ұлт өкілдерінің де сүйікті ісіне айналып үлгерген. Қазіргі кезде киіз басып өз кәсібіне айналдырған адам көп. Сол себепті ата-бабамыздан келе жатқан қолөнеріміз - киіз басу өнерін бізде дәріптеп, сабақта жүннен қазіргі технологияға сай өзімізге қажет бұйымдарды жасайық.