«Мектеп жасына дейінгі баланың танымдық-зияткерлік дағдысын жетілдірудің маңызды шарты ретінде педагогтың креативтілігін дамыту»

«Мектеп жасына дейінгі баланың танымдық-зияткерлік дағдысын жетілдірудің маңызды шарты ретінде педагогтың креативтілігін дамыту»

Қазіргі білім берудің міндеті - әрбір өсіп келе жатқан адамды өзінің тәжірибесіне, мүмкіндіктері мен тілектеріне сәйкес тез өзгеретін әлемге бейімделуге үйрету.

Тәжірибе көрсеткендей, интеллектуалды пассивті балалар мектепте аз жетістікке жетеді, танымдық белсенділігі жеткіліксіз. Сондықтан мектеп жасына дейінгі балалардың зияткерлік және шығармашылық әлеуетін барынша ашу үшін жағдайларды ұйымдастыру бойынша жұмыс жүргізу өзекті. Оқытудағы жетістік екі қарама-қайшы процестің дамуымен байланысты: ойлаудың логикалық компоненті (алгоритмделген, кезең-кезеңмен оқыту мүмкіндігі) және ойлаудың шығармашылық компоненті. Бұл баланың интеллектуалды дамуына негіз болатын шығармашылық ойлаудың дамуы.

Тақырыптың өзектілігі: Білім беру жүйесінде оқыту мен тәрбиелеудің тиімділігін арттыру үшін кәсіби шеберлік, технологияларды дұрыс құру басты болып табылады деген пікір әлі де басым. Әрине, бұл қажетті шарт, бірақ педагогтің барлық күш-жігері мақсатқа балалар оны айқын даралыққа ие тұлға ретінде қабылдаған кезде ғана жететінін ұмытпау керек.

Педагогтің креативтілі баланы барабар қабылдауға, әрқайсысына жеке көзқарас табуға, мектеп жасына дейінгі баланың танымдық-зияткерлік әлеуетін дамытуға көмектеседі. Баланы шабыттандыратын немесе оның сенімін бұзатын, қызығушылықтарын көтермелейтін немесе басатын, қабілеттерін дамытатын немесе елемейтін атмосфераны қалыптастыратын педагог.

Мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық және зияткерлік дамуы – бұл ақыл-ойды дамыту мақсатында жас адамға жүйелі және мақсатты педагогикалық әсер ету. Ол өскелең ұрпақтың адамзат жинақтаған білім мен дағдыларда, нормаларда, ережелерде, бағалауда және т. б. ұсынылған әлеуметтік-тарихи тәжірибені игерудің жоспарлы процесі ретінде жүреді.

Мектеп жасына дейінгі балаларда танымдық-зияткерлік дағдының дамуы балалар ересектермен бірдей білім беру процесіне қатысқан кезде пайда болады. Балаға өз сезімдерін, ойларын, қоршаған әлем туралы тәуелсіз білімдерін білдіру үшін мүмкіндігінше Тәуелсіздік беріледі.

Дидактикалық ойындар мен ойын жаттығулары қарым-қатынасты ынталандырады, өйткені бұл ойындарды өткізу барысында балалар, бала мен ата-ана, бала мен тәрбиеші арасындағы қарым-қатынас жайбарақат және эмоционалды бола бастайды.

Ойынға еркін және ерікті түрде қосылу, ойынды таңдамау, оған балаларды тарту. Балалар ойынның мазмұнын, оның ережелерін, әр ойын рөлінің идеясын түсінуі керек. Ойын әрекеттерінің мәні нақты жағдайлардағы мінез-құлықтың мәні мен мазмұнына сәйкес келуі керек, осылайша ойын әрекеттерінің негізгі мәні нақты өмірге ауысады. Ойында гуманизмге, жалпыадамзаттық құндылықтарға негізделген қоғамда қабылданған адамгершілік нормаларын басшылыққа алу керек. Ойында оның қатысушыларының, соның ішінде жеңілгендердің қадір-қасиеті кемсітілмеуі керек.

Осылайша, дидактикалық ойын – бұл мақсатты шығармашылық іс-әрекет, оның барысында балалар қоршаған шындық құбылыстарын тереңірек және жарқын түсінеді және әлемді біледі.

Құрметті педагогтер сіздердің назарларыңызға мектеп жасына дейінгі баланың танымдық-зияткерлік дағдысын дамытуға көмектесетін ойындарды ұсынамын.

«Көлеңкесін тап» ойыны

М ақсаты: балалардың ой өрісін, танымын, логикалық ойлауын, ұсақ қол моторикасы және зитякерлік қабілеттерін дамыту.

Шарты: Балалар пішіндердің көлеңкелерін табады.

«Ретімен орналастыр» ойыны

М ақсаты: балалардың ой-өрісін, танымын, логикалық ойлауын, матемаикалық және зитякерлік қабілеттерін дамыту.

Шарты: Балалар 1-10 дейінгі сандарды ретімен орналастырады.

«Қорегін тап» ойыны

М ақсаты: балалардың танымдық, логикалық, зитякерлік дағдыларын дамыту.

Шарты: Балалар Люля шеңберіндегі қоректердің тұсына жануарларды орналастырып, қорегін табады.

«Үлкен - кіші» ойыны

М ақсаты: балалардың танымдық, логикалық, зитякерлік дағдыларын дамыту.

Шарты: Балалар суретте берілген заттарды көлемі бойынша салыстырады.

«Ауыр - жеңіл» ойыны

М ақсаты: балалардың танымдық, логикалық, зитякерлік дағдыларын дамыту.

Шарты: Балалар суретте берілген заттарды салмағы бойынша салыстырады.

«Сандар» ойыны

М ақсаты: балалардың танымдық, логикалық, зитякерлік дағдыларын дамыту.

Шарты: Балалар суретте берілген заттарды 1-5 дейін 1-10 дейін санайды.

«Биік - аласа» ойыны

М ақсаты: балалардың танымдық, логикалық, зитякерлік дағдыларын дамыту.

Шарты: Балалар суретте берілген заттарды биік және аласа деп анықтайды.

«Кеңістікті бағдарлау» ойыны

М ақсаты: балалардың танымдық, логикалық, зитякерлік дағдыларын дамыту.

Шарты: Балалар суретте берілген заттарды қайда орналасқанын анықтайды.

Нәтижесінде мен келесі тұжырымдарға келдім:

Ойын – бұл балалардың жалғыз іс-әрекеті; біз баланың психикасында негізгі өзгерістер болатын және баланың дамуының жаңа, жоғары сатысына өтуін дайындайтын психикалық процестер дамитын мұндай әрекетті жетекші деп атаймыз.

Мектеп жасына дейінгі балалардың жетекші қызметі – ойын әрекеті. Сондықтан сабақтар іс жүзінде ойындар жүйесі болып табылады, оның барысында балалар проблемалық жағдайларды зерттейді, маңызды белгілер мен қатынастарды анықтайды, бәсекелеседі, "жаңалықтар"жасайды. Осы ойындар барысында ересек адамның баламен және балалармен жеке - бағдарланған өзара әрекеттесуі, олардың жұпта, топта қарым-қатынасы жүзеге асырылады. Балалар оқудың жүріп жатқанын байқамайды-олар топ бойынша қозғалады, ойыншықтармен, суреттермен, доптармен, текшелермен жұмыс істейді. Ұйымдастырылған оқу іс-әрекетін ұйымдастырудың бүкіл жүйесін бала өзінің ойын әрекетінің табиғи жалғасы ретінде қабылдайды.

Осылайша, ойын түрінде балаға білім беру оны әртүрлі әрекеттерді орындауға үйретеді, есте сақтау, ойлау, танымдық-зияткерлік дағдыларын дамытады.

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті кезінде кезінде де, балалардың еркін іс-әрекетінде де дәстүрлі емес дидактикалық материалды қолдану танымдық-зияткерлік қабілеттер мен логикалық-математикалық ойлауды дамытуға көмектеседі.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1.Мектепке дейінгі педагогика В.И.Ядышко,Ф.А.Сохин.Алматы “Мектеп”1982

2.Жұмабекова Ф.Н.Мектеп жасына дейінгі педагогика-Астана:Фолиант,2008.

3.Меңжанова.Ә Мектепке дейінгі педагогика-Аломаты:Рауан,1992-207

4. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы

5.Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасына нұсқалық-

Астана қаласы, 2022-258 бет