Мектеп жасына дейінгі баланың тұлғалығын қалыптастыру

Мектеп жасына дейінгі баланың тұлғалығын қалыптастыру

Мектеп жасына дейінгі баланың жеке тұлғалығын қалыптастыру – бұл өмірдің алғашқы жылдарынан басталып, жасөспірім кезеңіне дейін жалғасатын күрделі және көп қырлы процесс. Осы кезеңде адамның өмір бойы жеке басын анықтайтын мінез, мінез-құлық және дүниетаным негіздері қаланады.

Мектепке дейінгі жас 3 жастан 7 жасқа дейінгі кезеңді қамтиды. Осы уақытта бала айналасындағы әлемді белсенді түрде игереді, өзінің дағдылары мен қабілеттерін дамытады, басқалармен қарым-қатынас жасауды үйренеді. Бұл жастағы негізгі белгілердің бірі-өзін-өзі танудың қарқынды дамуы. Бала өзінің жеке тұлғасын, өзін-өзі тани бастайды, бұл оның мінез-құлқына және басқалармен қарым-қатынасына әсер етеді.

Жеке тұлғаны қалыптастырудағы отбасының рөлі

Мектеп жасына дейінгі баланың жеке тұлғасын қалыптастыруда отбасы орталық рөл атқарады. Ата-аналармен, бауырлармен қарым-қатынас, сондай-ақ отбасындағы жалпы атмосфера баланың дамуына қатты әсер етеді. Ата-аналар-алғашқы мұғалімдер және үлгі-өнеге. Олардың көзқарастары, құндылықтары мен мінез-құлқы баланың санасында сақталады және оның болашағына әсер етеді.

Ата-аналардың баланың эмоционалды дамуына қолайлы жағдай жасауы маңызды. Бұл сүйіспеншілік пен қамқорлықты көрсетуді, нақты және дәйекті шекараларды белгілеуді және тәуелсіздік пен бастаманы ынталандыруды қамтиды. Сенім мен құрмет атмосферасында өскен балалар өзіне сенімді және әлеуметтік бейімделген адамдар ретінде дамиды.

Әлеуметтік орта және құрдастарымен өзара әрекеттесу

Отбасынан басқа, мектеп жасына дейінгі баланың жеке басын қалыптастыру үшін оның әлеуметтік ортасы маңызды. Балабақшадағы, ойын алаңдарындағы немесе үйірмелердегі құрдастарымен өзара әрекеттесу қарым-қатынас дағдыларын дамытуға, достық, ынтымақтастық және бәсекелестік туралы идеяларды қалыптастыруға ықпал етеді.

Мектепке дейінгі жаста бала әлеуметтік нормалар мен ережелерді игере бастайды, жанжалдарды шешуге және басқа адамдармен ортақ тіл табуға үйренеді. Қарым – қатынас жасау, бөлісу және басқалармен жұмыс істеу қабілеті-бұл баланың өмірінде және ересек өмірінде маңызды рөл атқаратын қасиеттер.

Ойынның жеке тұлғаны қалыптастыруға әсері

Ойын-бұл мектеп жасына дейінгі баланың негізгі қызметі, ойын арқылы ол әлемді біледі, эмоцияларын білдіреді және әртүрлі әлеуметтік рөлдерді атқарады. Ойындар қиялды, шығармашылықты дамытуға көмектеседі, сонымен қатар баланы өз іс-әрекеттерін жоспарлауға, шешім қабылдауға және олар үшін жауап беруге үйретеді.

Рөлдік ойындар арқылы балалар әртүрлі әлеуметтік рөлдерді сынап көреді, бұл олардың өзін-өзі бағалауын қалыптастыруға және қоғамдағы өз орнын түсінуге ықпал етеді. Осылайша, ойын мектеп жасына дейінгі баланың жеке тұлғасын қалыптастырудың күшті құралы болып табылады.

Тәрбиешілер мен мұғалімдердің рөлі

Баланың жеке тұлғасын қалыптастыруда мектепке дейінгі мекемелердің тәрбиешілері мен мұғалімдері маңызды рөл атқарады. Олар балаға негізгі білім мен дағдыларды үйретіп қана қоймай, эмоционалды саланы дамытуға, қиын жағдайларда қолдау көрсетуге, басқалармен қарым-қатынас жасауға үйретеді.

Мұғалімдер әр баланың жеке ерекшеліктерін ескеріп, оның жан-жақты дамуына және жағымды мінез-құлық белгілерін қалыптастыруға жағдай жасауы керек. Тәрбиешілердің сезімтал және мұқият болуы, әр балаға қалай қарау керектігін білуі және сенім мен құрмет атмосферасын құруы маңызды.

Қорытындылай келе, мектеп жасына дейінгі баланың жеке тұлғасын қалыптастыру – бұл отбасы, әлеуметтік орта, мұғалімдер және баланың өзі қатысатын күрделі процесс. Осы кезеңде адамның бүкіл болашақ өмірі құрылатын негіздер қаланғанын есте ұстаған жөн. Баланың эмоционалды және әлеуметтік дамуы үшін қолайлы жағдайлар жасау, ересектер тарапынан сүйіспеншілік пен қолдау көрсету – мұның бәрі толыққанды және үйлесімді тұлғаны қалыптастыруда шешуші рөл атқарады.

Аяпбергенова Оксана

Мектеп алды даярлау тобының тәрбиешісі