Міндеттемелер және оның түрлері

Орындаған:Асель Сайлаубекова

Тексерген:Қарлығаш Джумабаева

Мақала:Міндеттемелер және оның түрлері

Жоспар:Міндеттемеге түсінік

Міндеттемені заңда қарастыру

Міндеттемені пайдалану

Аңдатпа:

Бұл мақалада міндеттемеге түсінік беріліп,оны заң тұрғысынан қарастырдық,міндеттеме ол ең бірінші орында құқық,пен пайданы қарастырады,құқықтары мен заңды білген адам,ешқашан ұтылмайды.Міндеттеменің өзі әрекеттің заңды болуына кепіл,яғни заңсыз әрекетке жол бермейді.

Аннотация:

Данная статья разъясняет обязательство и рассматривает его с точки зрения закона, обязательство прежде всего учитывает права и выгоды, человек, знающий свои права и закон, никогда не проиграет.

Annotation:

This article explains the obligation and considers it from the point of view of law, the obligation takes into account the rights and benefits first, a person who knows his rights and the law will never lose.

Тірек сөздер:құқық,міндет,пайда,тұлға,негіз,сала,

жол,мүлік,қызмет,ұғым,борыш.

Ключевые слова:право,обязанность,выгода,личность,база,промышленность,путь,свойство,должность,концепция,долг.

Keyboard:right, duty, benefit, personality, base, industry, path, property, position, concept, duty

Міндеттеме дегеніміздің өзін құқық деп білеміз,ол екі тұлға арасында белгілі бір саланың пайдасы мақсатында жасалады.Міндеттеменің пайда болуына негіз болған заң,және де міндеттеме түрлері яғни олар бір жақты,не екі жақты болады,сонымен қатар міндеттеме істің заңды болуының кепілі,ол заңсыз әрекеттерге жол бермейді.Оларды пайдалану үшін тұлға заңды біліп,оны дұрыс жағынан қолдану қажет.Мысалы өз құқықтарын қорғау мақсатында,өз құқығын білу мақсатында.Міндеттемені басқа тараптан да қарастыра аламыз,ол дегенім қызметке байланысты,қызметті көрсету,мүлікті тапсыру,оны бұзған жағдайда ақша өтеледі.Міндеттемеге екі тарапта бағынуы тиіс,жалға алушы мүлікті бұзбай сақ болса,жалға беруші де міндеттемеге сүйенуі қажет.Міндеттеме сөзін толықтай алсақ:тұлғалардың міндеттемелік құқық нормаларымен реттелген өзара қарым-қатынасы.Азаматтық кодексте міндеттеммені екі тұлға арасында орындалып,үшінші жақ қатысады дейді.

Міндеттемені орындау барысында қағида қолданылады,мұндағы міндеттемеде көзделген әрекеттердің орнына залалды өтеу және тұрақсыздық айыбын төлеу түрінде ақшалай қолданбай заттай орындау міндеттілігі өкім етіледі.

Сонымен қатар мұнда есепші есебін де еске алу қажет.Мұнда да екі ұғым бар:кредитор мен дебитор,қазақ тілінде алашық не берешек дейді.Мұнда айтылуы тиіс тағы бір жәйт,2 жақтың ақша мәселесін қарасырып,кепіл береді.

Міндеттемеде екі тараптың құқықтары бар,несие беруші борышқордан келісім шартқа сай,міндеттелердің орындалуын талап ете алады.Ал борышқор міндеттемеге сай,талапты орындап,не орындамауға құқылы.Міндеттеменің пайда болуына негізінде шарт пен заңды фактілер себепкер,Міндеттеме тек екі жақты емес,көп жақты да бола алады,өйткені кейбір шартқа бір,екі емес одан да көп тұлға қатысады.

Заңдағы кепілдіктің түрлеріне келсек оларды:

1)ипотека-ол кепілге салынған мүліктегі үшінші жақтың болуын білдіреді.Ол жылжымайтын мүлікке жатқандықтан,ол мемлекеттік тіркеуден өтуі тиіс,содан кейін ғана оған құқық пайда болады.

2)Екінші ол кепілзат-кепіл беруші мүлікті кепіл алушының иелігіне өткізіп,оған кепіл беріледі.Оның иелігіне сол мүлік пайдалануға беріліп,ұсталынады.Кепілзаттың ипотекадан ерекшелігі,кепілге алушы ол мүлікті пайдалана алады.

Заңнамада 1-бапта Азаматтық заңдармен тауар-ақша қатынасы реттеледі,4 тармақтан тұрып,қатынастарды реттейді.

Мысалы бір мәселе болған жағдайда,заңға сүйеніп,реттей аламыз.

3-бап,8 тармақтан тұрып,шартты,тұлғаны,қатынасты өзіне қамтиды.

Қорытындылай келе түйгенім,заңды білу біздің заманға аса маңызды,кез-келген қатынасты реттеу мақсатында міндеттеме қолданылады,заңнамада міндеттемеге байланысты толықтыру,өзгерту тіпті көп.Еліміздің заңы келісімдерге,қатынастарға,тараптарға,азаматтарға қатысты.

Азаматтық заңның өзінде құқықтарды пайдалану 8 тармақтан тұрады:1) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген шарттардан және өзге де мәмiлелерден, сондай-ақ азаматтық заңнамада көзделмегенімен, бірақ Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтiн мәмiлелерден;

2) Қазақстан Республикасы заңнамасының күшімен азаматтық-құқықтық салдарларға алып келетін әкiмшiлiк актілерден;

3) азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеген сот шешiмiнен;

4) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде тыйым салынбаған негiздер бойынша мүлiктi жасау, жою, сатып алу немесе оны иеліктен шығару, сондай-ақ мүлікке құқықтан бас тарту нәтижесiнде;

5) өнертабыстарды, өнеркәсiптiк үлгiлерді, ғылым, әдебиет және өнер туындыларын және зияткерлік қызметтiң өзге де нәтижелерiн жасау салдарынан;

6) басқа тұлғаға зиян келтiру салдарынан, сол сияқты басқа тұлға есебiнен мүлiктi негiзсiз сатып алу немесе жинау (негiзсiз баю) салдарынан;

7) азаматтар мен заңды тұлғалардың өзге де әрекеттерi салдарынан;

8) Қазақстан Республикасының заңнамасы азаматтық-құқықтық салдарлардың басталуын байланыстыратын оқиғалар салдарынан пайда болады, өзгереді және тоқтатылады.

Қорытындылай келе заңды білуге,пайдалануға,құқықтарымызды білуге шақырамын!

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

Қазақ энциклопедиясы 6–том

Орысша—қазақша түсіндірме сөздік:Ғылымтану.Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006. ISBN 9965-808-78-3