Материалдар / "ң- сыз сөйлейтін кімсіз?" тақырыбындағы ғылыми жоба

"ң- сыз сөйлейтін кімсіз?" тақырыбындағы ғылыми жоба

Материал туралы қысқаша түсінік

"ң- сыз сөйлейтін кімсіз?" тақырыбындағы ғылыми жоба қазіргі кездегі осы дыбысты айта,жаза алмайтын адамдарға көмекші құрал ретінде жасалынған. Дыбысты меңгерту жолдары көрсетілген, нәтижесінде оқушылардың білім сапасына, оқу сауаттылығының жақсаруына көп септігін тигізеді.

Нурмаганбетова Акнур Макеновна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

14 Қараша 2018

1386

10 рет жүктелген

Қазақ тілі Ғылыми жұмыстар Барлық сыныптар

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігіСолтүстік Қазақстан облыстық білім Басқармасы«Шал ақын ауданының Кеңес орта мектебі» КММ

Ғылыми жоба тақырыбы:

Орындаған :8-сынып оқушысыБүркітбай АрайлымЖетекшісі:қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Нұрмағанбетова А М

Петропавл , 2018 жыл МАЗМҰНЫ

Кіріспе..................................................................................61. «ң» дыбысын дұрыс айта алмаудың себептері.............8 2. «ң» дыбысы кездесетін сөздердің дұрыс айтылу, жасалу, жазылyын меңгерту жолдары...........................12

Қорытынды..........................................................................14Пайдаланылған әдебиеттер..................................................16Қосымшалар......................................................................18

2АбстрактӨзектілігі: «ң»мен «н» дыбыстары бар сөздердің дұрыс айтылу, жасалу, жазылу жолын меңгерту . Мақсаты: Қазақ тіл біліміндегі «ң» дыбысының айтылу, жазылу құбылыстарын анықтау, оларға толық түсініктеме беру, меңгерту және жалпы қолданысының жолдарын көрсету жатады. Жұмыстың болжамы: «ң» мен «н» дыбысын айыра алмайтын оқушыларды үйретуге бола ма?Зерттеу жұмысының барысы:Тақырыпты таңдау,өзектілігін анықтау,мәселенің зерттелуі бойынша әдебиеттерге шолу жасау,деректер дайындау,тәжірибелік кезең,сауалнама, интернетпен жұмыс,сөздіктермен жұмыс,зерттеу материалдарын жинақтау,жүйелеу,зерттеудің қорытындылары мен нәтижелерін шығару.Зерттеу жаңашылдығы:

«ң» қатардағы көп дыбыстың бірі емес, қазақ тілін әлемдік тілдерден, тіпті, туыс түркі тілдерінен де даралап, өзіндік сипатын көрсететін ерекше дыбыс

Дыбыстарды ажырату мақсатында оқушылар сөздің мағынасына назар аудара бастады, оқу сауаттылығы көтерілді.

Пәнаралық байланыс болды.

Зерттеу жұмысының қорытындысы мен нәтижелері:

11-сынып оқушыларының ҰБТ-дан оқу сауаттылығы артты.

Сыныптар бойынша білім сапасы көтерілді.

Оқушыларға арналған жадынама жасалды.

Ата-аналар,сыныптар WhatsApp желісі арқылы нұсқаулықтар берілді.

Желілік қоғамдастықтар арқылы аудан,облыс мұғалімдеріне әдістемелік көмек берілді.

Латын,ағылшын тілдерінде стендтер жасалды.

Зерттеу жұмысының пайдалану саласы: Оқырманға білім беру,оқу сауаттылығын арттыру мақсатында мектептерде пайдалануға болады.3

АбстрактАктуальность: Усвоение навыков написания ,правильного произношения в словах где встречаются звуки «ң» и «н» Цель: Сформировать у учеников навыки правильного выговаривания звука и дать полное пояснение правил написания звуков «н-ң» в казахском языке.

Прогноз работы: Можно ли научить учащихся видеть разницу между звуками «ң» и «н»?

Ход исследования: Выбор темы,определение актуальности,анализ литературы исследуемой проблемы, ,причинно-следственный анализ,метод эксперимента,выявление прогноза,логический заключительный анализ, анкетирование,поиск информации через интернет, словарная работа, систематизация.

Новизна исследования :

Звук «ң» своеобразно характеризующийся звук отличающийся от остальных звуков казахского языка , своей уникальностью как от мировых языков также и от родственных тюркских языков.

Различая звуки учащиеся начали обращать внимание на смысл слова повысилась их грамотность чтения.

Была показана межпредметная связь.

Итог и результаты исследовательской работы:- Повысилась грамотность чтения у учащихся 11-класса по ЕНТ- Улучилось качество знаний по казахской литературе и казахскому языку- Составлена памятка рекомендаций ученику ,через упрожнения - Родителям и ученикам показана инструкция с помощьью сети WatsApp- Оказана методическая помощь учителям районного и областного уровня через сетевые сообщества.- Изготовлены стенды на латинском,английском языках.Сфера использования исследовательской работы:Можно использовать в школах с целью повышения качества знаний и грамотности чтения.

4

AnnotationActuality:To master methods of pronunciation and spelling of sounds “н” and “ң” correctly. Aim:To study pronunciation and spelling of sounds “н” and “ң” in Kazakh linguistic, teach to lecture sounds correctly and master methods using sounds “ң” in wordsPrediction:Is it possible to teach students to distinguish sounds “н” and “ң”?Procedure:To choose the theme, to define actuality, look through literature, to prepare information, practice part, questionnaire survey, work with internet, work with dictionary, collect materials, to display resultsNovelty:Skills of researching were improved by working with internet for finding necessary materialsLiteracy of reading of pupils was improved Pupils started to differentiate sounds “н” and “ң”

Result:Brochure was made for pupilsChildren mastered the methods of writing, pronunciation of sound “ң”Perspective: It is possible to use in order to provide knowledge and education

5Кіріспе Ғылыми жоба тақырыбының өзектілігі: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі ,Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы әзірлеген 2017-2018 оқу жылының Қазақстан Республикасының жалпы орта білім беретін ұйымдарында оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы әдістемелік нұсқау хатында «Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың бастамасымен «100 нақты қадам» Ұлт жоспарын іске асыру аясында ЭЫДҰ елдерінің стандарттары негізінде адам капиталының сапасын көтеруге бағытталған білім беру саласындағы 5 қадам жоспарланған.76-қадам.12 жылдық білім беруді кезең-кезеңімен енгізу,функционалдық сауаттылықты дамыту үшін мектептегі оқыту стандарттарын жаңарту.Мектеп бітірушілер жоғары оқу орнына түсу үшін міндетті үш пәннің қатарында «Оқу сауаттылығынан» емтихан тапсырады.Оқу сауаттылығы –білім алушылардың мәтін мазмұнын түсіне білу және оларға ой жүгірте білу,мәтін мазмұнын өз мақсаттарына жету үшін пайдалана білу, қоғам өмірінде белсенділік таныту мақсатында білімдері мен мүмкіндіктерін дамыту қабілеттері »,-деп айтылған. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамызда №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламасында «Қазақ тілі пәнін оқыту мақсаты –ана тілін қадірлейтін,қоғамдық мәнін түсінетін тұлға қалыптастыру , қазақ әдеби тілі нормаларын сақтап,дұрыс қолдана білуге ,еркін сөйлеуге және сауатты жазуға үйрету»,-делінген.Сондықтан қазіргі таңда оқу сауаттылығы мәселесі республика деңгейінде өзекті. Қазақстанның халықаралық салыстырмалы зерттеулерге қатысуы елдің білім сапасын дамытуда стратегиялық маңызы зор. Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы аясындағы нысаналы индикаторлардың негізгі бағыттары болып Қазақстанның білім сапасын халықаралық зерттеулердің (TIMSS, PISA, PIRLS) нәтижелері бойынша жасалған рейтингтегі орны көрсетілген. PISA бойынша оқушылардың функционалдық оқу сауаттылығы тексерілуде дамытуда PISA жобасының басымдылығы қатысушы елдер санының артуымен (PISA-2000 – 32 ел) расталады. Ал PISA-2018 жобасына қатысуға әлемнің 80-нен астам елі өтініш білдірген. Оқушылардың математикалық, оқу және жаратылыстану сауаттылықтарын бағалайтын негізгі бағыттары болып қала береді. Сонымен қатар, PISA зерттеуінің әр кезеңінде үш облыстың біріне басымдылық беріледі. «Оқу сауаттылығы» 2018 жылы білім жетістіктерін бағалаудың басты бағыты болып табылады. Биылғы "Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері" атты Елбасының жолдауында: «Қазақстандықтардың болашағы – қазақ,орыс, және ағылшын тілдерін еркін меңгеруінде. Латын әліпбиіне көшу бұл мәселені реттеуге мүмкіндік береді. 2025 жылға дейін білім берудің барлық деңгейінде латын әліпбиіне көшудің нақты кестесін жасау қажет.» делінген болатын.Ал «ң» дыбысы ағылшын,латын тілдерінде бар екенін ескерсек, бұл жобамның өзектілігі тағы бір мәрте дәлелдене түседі. Бұл жобаны қолға алуға себепкер болған мәселе мектептегі құрдастарымның «ң» дыбысын айта ,жаза алмауы болып табылады. Құрбыларыма «Қайтсек «ң»дыбысын айтқызамын?»деген оймен жобамды жаздым.Ғылыми зерттеу жұмысында қазақ тілі сабақтарында және сабақтан тыс уақытта «ң» дыбысы кездесетін сөздердің дұрыс айтылу, жасалу, жазылу жолын меңгерту мен жалпы қолданысының жолдарын көрсету жатады. Қазіргі қазақ тіл білімінде тілдік құбылыстардың бірқатары терең зерттелгенімен зерттеуді одан әрі қажет ететін құбылыстар немесе зерттелген құбылыстардың зерттей түсетін тұстары да баршылық. Сол құбылыстардың бірі – «ң» дыбысының дұрыс айтылу, жазылу, қолдану ерекшеліктері. Әрине, «ң» дыбысы мүлдем қарастырылмаған, не зерттелмеген құбылыс деп айта алмаймыз, бірақ оның толық зерттелмеген және әлі де болса қанағаттандыра алмай жатқан жақтары барлығын айқындай кеткіміз келеді. Міне, осы тұрғыдан зерттеу жұмысын жүргізудің өзі ғылыми жұмысының өзектілігін көрсетеді.Ғылыми жобаның мақсаты мен міндеттері: Ғылыми жобамыздың негізгі мақсаты – қазақ тіл біліміндегі «ң» дыбысының айтылу, жазылу құбылыстарын анықтау, оларға толық түсініктеме беру, меңгерту және жалпы қолданысының жолдарын көрсету жатады. Алға қойған мақсатымызға жету үшін мынандай мәселелерді жүйелі түрде дәлелдеуді міндет етіп қойдық:- фонетика жүйесін зерттеу;-«ң» дыбысының айтылуы мен жазылуындағы ерекшелігін қалыптастыру;- сауатты, көркем жазу дағдыларын жетілдіру;- көркем шығармалардан және күнделікті тілдік қарым - қатынастан «ң» дыбысы кездесетін мысалдар теріп, талдау;Зертеу нысаны. Бұл ғылыми жоба қазақ тіл біліміндегі ң дыбысының құбылыстарын айқындауға арналады. Мұндай құбылыстарды көрсету үшін біз көркем әдебиетке, атап айтсақ,халық ауыз әдебиетіне жүгіндік (слайд№7)

Зерттеудің әдістері. Ғылыми жоба жұмысының мақсатына орай сипаттама, салыстырмалы әдістер басшылыққа алынды. Жиналған материалдарды іріктеу, талдау және жүйелеу әдістері қолданылды.Зерттеудің ғылыми жаңалығы: «ң» қатардағы көп дыбыстың бірі емес, қазақ тілін әлемдік тілдерден, тіпті, туыс түркі тілдерінен де даралап, өзіндік сипатын көрсететін ерекше дыбыс.Зерттеу жұмысының құрылымы. Ғылыми жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. «ң» дыбысын дұрыс айта алмаудың себептері Қазақ тілі – сан ғасырдан бері ата - бабадан мирас болып келе жатқан киелі дүние. Ол халықтың алтыннан да қымбат кені. Тіл – адам баласының әлем бейнесін тану жолындағы түсінігінің, ойының, сезімнің, идеясының, дүниетанымының көрінісі.Тілде қазақ халқының барлық құнарлы ойы, құнды қиялы көркем сөзбен кестеленген. Сондықтан да тілдің болашағын бағамдау үшін, оның кешегі өткен тарихын білу – қажеттілік. Алғашқы зерттелулерде қазақ тілі дыбыс жүйесі туралы, қазақ тіліндегі дыбыстардың саны мен сапасы туралы бірізді пікір де, қазақша терминдер, ғылыми зерттеу жұмыстары А. Байтұрсынов пен Қ. Жұбанов еңбектерінен басталады деп білеміз. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі жөнінде алғашқы мәліметті Н.И. Ильминскийдің 1860 жылы Қазан қаласында шыққан «Материалы к изучению киргизского наречия» («Ученые записки Казанского университета») деген еңбегінен кездестіре аламыз. Ильминский Қазақ тіліндегі дыбыстарды екі топқа жіктеп, дауыстылардың сегіз түрін (а-ä, е, ы, і, о-ö, у-ÿ), дауыссыздардың он тоғыз түрін (п, м, w; т, д, н; ж, з, ш, с; р, л, j; k¨, ѓ, к, г, ң) атап өтеді (дыбыстарды өзара артикуляциялық жуықтығына қарай жіктеп көрсеткен). Еңбекте кейбір дыбыстардың артикуляциясы, комбинаторлық жағынан алмасуы (б-м, н-д-т, н-ң, к-г, т.б.), қолдану ерекшелігі және екпін жайынан қысқаша мәлімет берілген. В.Радлов сонымен қатар Қазақ тіліне тән кейбір фонетикалық құбылыстарға аса назар аударған.Қазақ тілі дыбыс құрылысының арнаулы жүйемен жан-жақты зерттелуі — совет дәуірі тұсынан басталды. Совет дәуірі кезінде жаңа ғылым — Қазақ лингвистикасы туды, оның фонетика, грамматика, лексикология, диалектология, стилистика сияқты бірнеше салалары пайда болды. Қазақ тілін зерттейтін дербес Институт ұйымдасты және көптеген маман-кадрлар шықты. Қазақ тіл білімінің арнаулы бір тармағы болған — фонетика саласында едәуір жұмыс істелді. Фонетика мен фонологияның зерттеу әдістері, тәсілдері анықтала түсті. 1.2. Қазіргі Қазақ тілінің фонетикалық жүйесі. Фонетика (грек. phônçtіkуs –дыбыстық, дауыстық) – тіл білімінің тілдің дыбыстық жағын зерттейтін саласы. . Қазақ тіліне тән дауыссыз дыбыстар жүйесін мына дыбыстар құрайды: б, г, ғ, д, ж, з, й, к, қ, л, м, н, ң, п, р, с, т, у, ш. Дауыссыз дыбыстардың жіктелуі Қазақ тіліне тән дауыссыз дыбыстар дауыс қатысына және жасалуына қарай өзара бірнеше топтарға бөлініп, жүйеленеді. Олар: - үн мен салдырдың қатысына қарай: қатаң, ұяң және үнді дауыссыз дыбыстары; - айтылу жолына қарай: шұғыл, ызың және діріл дауыссыз дыбыстары; - жасалу орнына қарай: ерін және тіл дауыссыз дыбыстары. 1. Қатаң дауыссыздар Тек салдырдан жасалған дауыссыз дыбыстарды қатаң дауыссыздар деп атаймыз. Қатаң дауыссыздарға мыналар жатады: к, қ, п, с, т, ш 2. Ұяң дауыссыздар Үн мен салдырдың қатысы арқылы жасалған дауыссыз дыбыстарды ұяң дауыссыздар деп атаймыз. Ұяң дауыссыздарда үннен гөрі салдыры басым болады. Ұяң дауыссыздарға мына дыбыстар жатады: б, г, ғ, д, ж, з. 3. Үнді дауыссыздар Үн мен салдырдың қатысынан жасалып, бірақ салдырдан гөрі үн басым болатын дыбыстарды үнді дыбыстар деп атаймыз. Үнді дауыссыздар жұмсақ таңдайдың қалпына

770 ₸ - Сатып алу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!