Биология (каз)

1. Шашақ гүлшоғырлы өсімдік

• Мойыл, мия

2. Гүлдің көбеюге қатысатын бөлігі

• аналық

3. Қабықшаның өте жұқарған жері

• саңылау

4. Жарты ай немесе бүйрек пішінді бір-бірімен жанасқан екі жасуша аталады

• жанаспалы жасушалар

5. Генеративті бүршікте болады

• гүл бүршігі

6. Негізгі тамыры жақсы жетіліп, жан-жағынан жанама тамырлар тарайтын тамыр жүйесі

• негізгі тамыр

7. Жасушадағы зат алмасудың көпшілігі жүзеге асатын,үздіксіз қозғалыста болатын органоид

• цитоплазма

8. Негізгі тамыр өте жақсы жетілген тамыр жүйесі

• Кіндік

9. Бір, үш, бес және көп ұялы, көп тұқымды жеміс

• қауашақ

10. Вегетативті жолмен көбеюге қатысатын өсімдік мүшесінің бөлігі

• сабақ

11. Теріскей, Күнгей және Іле Алатауында кездесетін ашық тұқымды бұта

• Жатаған шырша

12. Жылысқының өкіліне жатады

• шоқпарбас плаун

13. Улотрикстің спирогира балдырынан айырмашылығы

• жасыл түсті хроматофоры жалпақ білезік тәрізді

14. Орамжапырақгүлділер тұқымдасының көкөніс өсімдіктері

• Шомыр, шалғам, тарна

15. Қағаз өндірісіне пайдаланатын балдыр

• кладофора

16. Қағаз өндірісінде пайдаланатын балдырлар өкілі

• кладофора

17. Зиянкес жәндіктерге қарсы дәрі алынатын алабота тұқымдас өсімдігі

• итсигек

18. Қос ұялы, ішінде ұзынша тартылған жұқа жарғақты пердесі бар

• бұршаққын

19. Қазақстанда киікшөп деп аталатын кәдімгі жебірдің отаны

• Оңтүстік -Азия

20. Даражарнақтылар класына жатады

• лалагүлділер, жуалар, інжугүлділер, астық тұқымдастар,

21. Картоптың жемісі

• Жидек

22. Көкнәрлар тұқымдасының формуласы

• Т2К2+2А∞Ж∞

23. Мидың жұмыс істеу белсенділігін анықтау үшін қолданылатын әдіс

• Электроэнцефалография

24. Заттың пішінін, қаттылығы мен жұмсақтығын, тегістігін, жылы-суықтығын анықтайтын сезім мүшесі

• Сипап сезу

25. Ортанғы құлақта орналасады

• евстахий түтігі

26. Жұлынның атқаратың негізгі қызметі

• рефлекстік және өткізгіштік

27. Тепе-теңдік мүшесінің қызметін атқарады

• Үш жарты иірім өзекшелер мен кіреберіс бөлімі

28. Бұлшық еттерді орналасуына қарай төрт бөлімге бөледі

• бас,мойын,тұлға,аяқ-қол бұлшық еттер

29. Жамбас белдеуін құрайтын сүйек

• шонданай

30. Тұлға қанқасына жатады

• омыртқа жотасы, қабырғалар, төс сүйектері.

31. Сүйекке серпімді, иілгіштік қасиет беретін зат

• Оссеин

32. Қозғалу кезінде үйкелісті азайтып, оқыс соққыны әлсіретеді

• Шеміршек

33. Эритроциттердің негізгі қызметі

• оттегі пен көмірқышқыл газын тасымалдау

34. Жүректің жиырылу ырғағын үдететін гормон

• Адреналин

35. Бүйректің құрылымдық және қызмет атқаратын бірлігі

• нефрон

36. Бүйректе зәр түзілудің бірінші кезеңі

• фильтрация

37. Асқорыту, тынысалу мүшелер жүйесіне жатады

• Жұтқыншақ

38. Асқазанның сілекейлі қабатындағы бездерден бөлінеді

• фермент, тұз қышқылы, сілемей

39. Көкіректе, құрсақта, санда, білекте, мойында эпидермис қабатының қалыңдығы

• 0,02-0,05мм

40. Ұрықтың тыныс алатын, қоректенетін арнайы мүшесі

• Ұрық жолдас

41. Ұрықты ұрық жолдаспен байланыстыратын

• Кіндікбау

42. Ересек адамның қалыпты ұйқысы

• 7-8 сағат

43. Адам ағзасындағы аталық жыныс жасушасы

• сперматазоид

44. Ақыл-ой, санасы, ойлау қабілеті толысып, шығармашылық іс-әрекеттері табыстарға әкелетін кезең

• Кемелденген кезең

45. Алғаш рет жасанды партеногенездік жолмен жібек құртын алған орыс биолог ғалымы

• Б.Л.Астауров

46. Раушангүлдің қызыл және ақ гүлді формаларын будандастырғанда, бірінші ұрпақтағы аралық сипаттағы түс

• Қызғылт

47. Митоздың бөліну кезендегі фазаның реттік жүйесі

• профаза-метафаза-анафаза-телофаза

48. Жануарлардың жұп құруы, ұя салуы, жұмыртқаны шайқауы кезіндегі мінез-қылықтарының өзгеруі

• Физиологиялық критерий

49. Организмдердің туыстық жағынан алыс болғанымен мекен ету ортасы бір, сыртқы пішіні бір-біріне ұқсас болатын эволюциялық өзгеріс

• конвергенция

50. Қасқыр мен қоянның арасындағы тіршілік үшін күрестің түрі

• Түраралық күрес

51. Саңырауқұлақтарды зерттейтін ғылым саласы

• Микология

52. Бактериялар қоректенуіне қарай

• СапрофиттерПаразиттер

53. Жылқы зардап шегетін ауру

• Қараталақ

54. Қармалауыштардың шоғырланып тіршілік ететін түрлері

• теңіз қауырсынықызыл маржан

55. Аяқсыз қосмекенділерде болмайды

• аяғыкөздабыл жарғағы

56. Қызылшақа балапан шығаратын құстар

• тоқылдақторғайкептер

57. Тынысалу бұлшықеттерінің қатысуына қарай тынысалу типтері

• құрсақтықкөкіректік

58. Тынысалу жолдары

• кеңірдекмұрын қуысыөкпе

59. Биологиялық ластануға жатады

• АрамшөптерШегірткенің қаптап кетуіОба ауруының таралуыСүзек ауруының таралуы

60. Антропогендік факторлар әсер ету сипатына қарай бөлінеді

• 5

61. Жүрек – қанайналу жүйесінің орталық мүшесі. Ол кеуде қуысының сол жақ жартысында ығыса орналасқан. Жүрек төрт қуысты - екі қарынша мен екі жүрекшеден тұрады. Жүрек - қан тамырлар жүйесі болғандықтан қан тасымалдауға жауапты. Жүрек 3 қабаттан тұрады. Жүректің орташа салмағы 300 г, ал сыйымдылығы 200-250 мл. Жүрек орташа шамада минутына 70-75 рет жиырылады. Оның толық жиырылып және босаңсу уақыты жүрек циклі деп аталады. Жүрек циклі 0,8 сек. құрайды. Жүрекшелердің жиырылуы 0,1сек, қарыншалардың жиырылуы 0,3 сек және жалпы босаңсу уақыты 0,4сек. Жүрек босаңсу уақыты есебінен қажымай, өмір бойына қызмет атқарады.Жүректің өзінде ырғақты жүрек жиырылуын, жүйкелік қозу толқынын тудыратын арнайы бұлшықет жасушалары бар. Жүректің қанды айдап шығару кезіндегі артерия қабырғасының тербелісін лүпіл-тамыр соғысы деп атайды. Тамыр соғысын білезік, самай және мойын маңындағы ұйқы артерияларын басу арқылы байқауға болады. Артериялық қысымды арнайы құрал тонометр құралымен өлшейді. Қарыншаның жиырылуы (систола) мен босаңсуы (диастола) 120/80 сынап бағанасы бойынша есептеледі. Жүрек қан тамырлар жүйесінде әр түрлі жағдайларға байланысты ауытқулардан: қан қысымының өзгеруі, вена тамырларының кеңеюі, жүрек кемістігі, жүрек инфаркті, қаназдық, аққандылық сияқты аурулар пайда болады. Сол сияқты зиянды әуестенушілік заттарды пайдалану да жүрек жұмысының нашарлауына, қызметінің бұзылуына себепші болады және жүрек ауруына әкеледі.Жүрек ауруын алдын алу - салауатты өмір салтымен байланысты, сондықтан деннің сау болуы әр адамның өз қолында. Жүректің қалың бұлшық етті қабаты аталады

• миокард үш жақтаулы адреналин сопақша ми және жұлын лейкоциттердің тез көбейіп, қан ағынын толтырып жіберуінен

62. Балара – жарғаққанаттылар отрядына жататын, қолға үйретілген бунақденелілердің бір түрі. Құрсақ бөлімі көкірек бөлімімен жіңішке сабақша арқылы байланысқан. Құрсағы өте қозғалмалы. Онда улы бездері мен шағатын шаншары бар.Астыңғы жағы мен астыңғы ерні бірігіп, тұмсыққа айналған, тұмсығы жақсы жетілген. Дернәсілдерін сілекей безінен бөлінетін сүтке ұқсас затпен қоректендіреді. Артқы екі аяғында гүл тозаңдарын жинайтын себетшісі болады. Балараны ерте кезде жабайы аралардан қолға үйреткен. Мысыр елінде бұдан ұш мың жыл бұрын омарта шаруашылығы жақсы дамыған. Баларалар топтанып тіршілік етеді. Аналық араның денесі ірі, тек жұмыртқа салады, аталық аралар аналықты ұрықтандырған соң өледі.Әр ұяда 60-70 мыңдай жұмысшы балара болады. Ұяны тазалайды, дернәсілдерді, аналық араны қоректендіреді, ұяны қорғайды, ұядағы ылғалдылық пен температураны реттейді. Балараның өнімдері мен шипалық қасиеті өте жоғары Балара жататын тип

• Буынаяқтылар Бас, көкірек, құрсақ Гүл шырынын сорады Балауыз Жұмысшы

63. Шырмалғыш сабақты өсімдік

• Құлмақ

64. Өсімдіктердің күн сәулесінің энергиясын пайдаланып, бейорганикалық заттардан органикалық заттар түзілетін процесс

• Фотосинтез

65. Тек ұзарған өркенде орналасқан бүршік

• өсу бүршігі

66. Көбеюге қажетті жыныс мүшелері бар, бұтақтанбайтын, түрі өзгерген, қысқарған өркен

• Гүл

67. Қос гүлсерікті өсімдік

• өрік

68. Көп ұялы, көп тұқымды жеміс

• жидек тәрізді жеміс

69. Цитоплазмаға қарағанда тығыз сыртында екі қабат қабықшасы бар органоид

• ядро

70. Бір-бірімен бірікпеген күрделі көп аналықтардан түзілген жеміс

• жинақталған жеміс

71. Өсімдіктердің барлық мүшелерінде кездесетін ұлпа

• негізгі ұлпа

72. Жапырағы мен бүршігі бар бұтақтанбаған жас сабақ

• Өркен

73. Көпжылдық мәңгі жасыл шөптекті өсімдік

• Плаунтәріздес

74. Табиғатта тіршілік ететін бір жасушалы және көп жасушалы жасыл балдырлардың түрі

• 13 000

75. Қосжарнақтылар класына жататын тұқымдас

• Алабота

76. Қазақстанның Қызыл кітабына енген қырықжапырақ түрлері

• мыңжылқы қырықжапырағы, шолпаншаш сүмбілі

77. Ұзын жасушалардан құралған жібі бір қатарға орналасқан көпжасушалы балдыр

• спирогира

78. Ғарышқа ұшырылған алғашқы өсімдік

• хлорелла

79. Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелген екі жылдық орамжапырақгүлді өсімдік

• жирен сарбасқұрай

80. Бұршақ тұқымдастардың ең ірі күлтесінің атауы

• желкен

81. Пияз бен сарымсақта болатын ерекше ұшпа зат

• фитонцид

82. Сәндік өсімдік

• Бақытгүл

83. Жапырағы түскен кезде бұтақтары сидиып, тамыры жоғары қарап тұрғандай болып тұратын өсімдік

• баобаб

84. Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелген көкнәр тұқымдас өсімдік

• жіңішке көкнәр

85. Анализатордың орталық жүйке жүйесіне өткізетін бөлімі

• өткізгіш

86. Атқаратын қызметіне қарай нейрондардың бөлінетін топтары

• 3

87. Ақ қабықтың алдыңғы жағы мөлдір әрі дөңес қабық

• Қасаң

88. Қорғану, жөтелу, құсу, түшкіру, жас бөлу, тамақ, жүрек пен қантамырлар, тыныс алу жұмысын атқаратын ми бөлімі

• Сопақша

89. Иіс сезу анализаторы құралады

• иіс сезу рецепторы, иіс сезу жүйкесі, иіс сезу орталығы

90. Аяқ сүйегінің толарсақтағы ең ірі сүйек

• өкше сүйек

91. Қаңқаның толық сүйектенуі жалғасады

• 20-25 жас

92. Дене салмағының күші көбірек түсетін бөлімі

• Бел

93. Бас қаңқасы – бас сүйек екі бөлімнен тұрады

• ми сауаты және бет бөлігінен

94. Көлденеңжолақты бұлшықет

• Аяқ-қол

95. Жүрек автоматизмі -

• Жүректің өзінде пайда болатын импульс әсерінен оның жиырылу қабілеті

96. Ағзаның аллергиялық реакциясына кедергі жасайды

• эозинофил

97. Қарын сөлінің бөлінуі реттеледі

• Рефлекстік, гуморальдық

98. Аш ішектегі коректік заттың қорытылу түрі

• ішектің қабырға маңында

99. Шартты рефлексті ашқан орыс ғалымы

• И.П.Павлов

100. Панкреатин сөлі қай жерге бөлінеді

• ұлтабарға

101. Ең қауіпті күйік дәрежесі

• 4 дәрежелі

102. Сыртқы ұрықтық жапырақшадан дамиды

• Сезім мүшелері

103. Аталық безден бөлінетін гормон

• Тестостерон

104. 2-4 жастағы баланың тәуліктік ұйқы қажеттілігі

• 16 сағат

105. Аталық жыныс мүшелері

• қуық, шәует шығатын түтік, зәр шығаратын түтік, жұмыртқалар

106. Сыртқы аналық мүшесі

• клитор

107. Сүйекте жинақталатын стронций

• Биологиялық мутаген

108. Жасуша мембранасының қызметі

• серпімділік

109. Қызыл жемісті, биіктігі қалыпты қызан өсімдігі, сары жемісті аласа қызанмен тозаңдандырылған. Бастапқы алынған барлық өсімдіктер гомозиготалылар. Егер, белгілерді анықтайтын гендер әртүрлі хромосомада орналасса, онда екінші ұрпақта тозаңданудан алынған будандардың белгілері қандай болады?

• 9 қызыл, қалыпты: 3 қызыл аласа: 3сары, қалыпты: 1сары,аласа

110. Теңіз атбасбалығы мен инебалықтың дене пішіндерінің балдырға ұқсау реңі

• Еліктеуші

111. Уақыттың қысқа мерзімінде өтетін эволюциялық өзгерістер

• микроэволюция

112. «Зоология философиясы» еңбегінің авторы

• Ж.Б.Ламарк

113. Жеуге жарамды саңырауқұлақтар

• ақ саңырауқұлақжерқұлаққозықұйрық

114. Туберкулез таяқшаларының лас шаңда сақталуы

• 3 айға дейін

115. Жас бауырсорғыштар қан тамырлар арқылы мүшелерге өтеді

• бауырғаөт жолына

116. Кірпікшелілер типіне жататын жәндіктер

• опалинавалантидийсувойка

117. Жұмыртқа салатын сүтқоректілер

• түрпітекүйректұмсықтүрпі

118. Сүтқоректілердің қаңқасы

• Жамбас белдеуі, артқы аяқтары Омыртқа жотасы, кеуде қуысыБассүйекИық белдеуі, алдыңғы аяқ

119. Жасанды дем беру ережелері

• Тамыр соғуын тексеруТүймелерін ағытуҚос қолдап басуӨкпесін судан тазартуАуа үрлеу

120. Тыныс алу қозғалыстары жүзеге асады

• Тыныс алудан

121. Суккулентті экологиялық топқа жататын өсімдіктер

• кактусагаваалое

122. «Ең аз мөлшерде болатын зат өсімдікті басқарады, оның мөлшері мен тұрақтылығын анықтайды» деген тұжырымды енгізген ғалым

• Ю.Либих

123. Қылқанжапырақтылар - жоғары сатыдағы өсімдіктердің ежелгі тобы. Олар гүлді өсімдіктерден бірнеше миллионд