ОЙЫН ТЕРАПИЯ

ОЙЫН ТЕРАПИЯСЫ

Көмекші (түзету) мектептің 0-сыныбына арналған бағдарлама




















2009



ТҮСІНІКТЕМЕ

Білім беру жүйесінің барлық буынының гуманистік және демократиялық негізде құрылуын көздейтін, Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңын қазіргі заманға жағдайда іс-жүзіне асыруда, зерде дамуы бұзылған балаларды мектепке оқуға дайындықтың уақытылы, ойланған жүйесін құрудың маңыздылығы айқындалды. Жоғарыда көрсетілген мәселе қазіргі заманғы психология мен педагогикада табысты зерттелуде (Л.С.Выготский, Л.А.Венгер, В.В.Давыдов, А.В.Запорожец, Л.В.Занков, А.Р.Лурия, А.Н.Леонтьев, М.Н.Скаткин, Д.Б.Эльконин және т.б.)
соның негізінде ол тұлғалық-бағдарлы және дамыта оқыту концепциясы аясында шешілуі мүмкін.
Л.С. Выготский мен оның мектебінің жұмысы бойынша даму концепциясы дамудың екі деңгейіде бағдарлануы керек: І деңгей – өзекті даму (дамудың бар деңгейі – бала өз бетімен қол жеткізеді) және ІІ деңгей – жақын даму аймағы (бала бірге жасалатын жұмыс барнысында қол жеткізеді, яғни баланың ереңгі күні). Л.С.Выготский негіздеген жақын даму аймағының феномені баланың дамуының сентизитивті кезеңдерін есепке ала отырып, жас шамасының психологиялық жаңа пайда болуларына бағдарлай отырып, оқудың өзімен дамуды ілестіретін, алға тарта білім беруді білдіреді. Даму ойындарында баланы бастауыш мектепте оқуға дайындауға көмектесетін, оқу мен тәрбиелеудің дамумен байланысын білдіреді.
Ойын терапиясы – екінші дүниежүзілік соғыстан кейін шетел мектептерінде (А.Фрейд, К.Роджерс, Р.Нельсон, К.Мустакас, Г.Лэндрет және т.б.) белсенді түрде әзірленіп жатқан ойынмен емдеу, бұл бастауыш мектеп жағдайында да тиімді қолданылуы мүмкін. Ойын терапиясы балалардың көптеген қажеттіліктерін қанағаттандыра отырып, ұсынылатын білімді меңгеруге қажетті дайындыққа көмектеседі. Бала қарым-қатынастың вербальді құралдарын толық меңгермейінше, ойын және ойын материалы ересек адаммен эмоциялық қатынасты орнатуға, оқу дағдыларын дамытуға қажетті тәжірибені алуға көмектеседі.
Көмекші мектептегі оқудың дайындық кезеңінде міндеттерді іс-жүзіне асыруға байланысты, негізін дамыту ойындары, дамыту ойыншықтары, ойын тапсырмалары құрайтын ойын терапиясының арнайы курсы ендіріледі. Даму ойындары мен ойыншықтарды ойынның мазмұнын жіктеу және алдыңғы қатардағы даму қағидаларын есепке ала отырып, жүйелі түрде қолдану, көмекші мектептің бастауыш сыныпарында оқытудың диагностикалық-түзету және дамыту бағытына толық жауап береді. Осыған байланысты дамыту ойындары – бұл білім беру мекемесінің ойын мәдениетіне мазмұн беретін, балалардың танымдық және эмоциялық-ерік аясын дамыту бойынша мақсатты түрде бағытталған педагогикалық қызметті білдіреді. Дамыту ойыншықтарын алсақ, олар баланың психологиялық қызметін сапалы түрде өзгертуге бағытталған тиімді әсер ету құралы болып табылады.
Ойын терапиясы жағдайында оқушылардың жеке-дара сапаларының байқалуын, ителлектуальды қабілетін пайдалануын, өз бетімен іс-әрекет жасауын белсендіретін және т.б., олардың шығармашылық-ізденіс белсенділігін жоғарылатуға бағытталған мазмұнды қызмет түрі дамиды. Яғни, мектепке дайындық үдерісінде негізгі білімді меңгеруге арналған жағымды жағдай туындайды.
Ойын терапиясы бағдарламасының мақсаты – мектепке дайындық үдерісінде танымдық және эмоциялық-ерік қызметі бұзылған балаларды дер кезінде психологиялық диагностикалау және психологиялық түзету.
Көмекші мектептің дайындық сыныбының балаларын оқытудағы ойын терапиясы бағдарламасының міндеттері:
Танымдық және эмоциялық-ерік аясы бұзылған балалардың психологиялық даму еркшеліктерін зерттеу.
Балалардың даму деңгейі бойынша дамыту ойындыры мен ойыншықтары арқылы дәйектілікпен түзете-дамыта оқыту.
Балаларда жеке тұлғалық Менді айқындауға және оқуға деген жағымды әсер тудыруға арналған жағымды эмоциялық әсер ететін ойын тәжірибесін қалыптастыру.
Бағдарламаға Х.Т.Шерязданова мен Г.М.Касымованың дамыту ойындарын жіктеу және А.Т.Баймұратованың Түзеу педагогикасының Ұлттық ғылыми-практикалық орталығында қызмет жасайтын лекотека үлгісі негіз болды. Ойын терапиясы бағдарламасын құрғанда ТП ҰҒПО мамандарының зерде дамуы бұзылған балалармен дамыту ойыншықтарын пайдаланған тәжірибесі де есепке алынды.
Ойын терапиясы бағдарламасының бөлімдерін анықтау кезінде біз танымдық мазмұнды және тәрбиелік мәні бар дамыту ойындары мен ойыншықтарды ерекшелей отырып, баланың психологиялық қызметін дамыту қағидасын басшылыққа алдық. Дамыту ойындарын жіктеу жеке алынған ойында білім беру-тәрбиелік міндеттерді нақтылауға мүмкіндік береді. Дамыту ойыншықтарын заттық-дамыту ортасы жағдайында қолдану әсердің тиімді болуына көмектеседі.
Ойын терапиясы бағдарламасы төрт бөлімді қамтиды.
І бөлім – Қарым-қатынас дағдыларын және адамгершілік-ерік қасиеттерін дамытатын ойындар. Бұл бөлім балаға ересек адамдармен, құрдастарымен қарым-қатынас дағдыларын меңгеруге, эмоциялық қатынас орнатуға, мектепке дайындық жағдайында қоршаған ортамен өзара әлеуметтік іс-әрекет тәжірибесін жинақтауға көмектеседі.
ІІ бөлім – Ұсақ моториканы, қолдың көру-қимыл үйлесімділігін және зейінді дамытатын ойындар. Балаларды мектепте оқуға (жазуға) дайындауға, оқу үдерісінің маңызды шарты болып табылатын ойын тапсырмаларын орындауға бағытталады.
ІІІ бөлім – Сенсорика мен есте сақтау қабілетін дамытатын ойындар. Бастауыш мектептің болашақ оқушысының ой-өрісінің дамуы үшін маңызды болатын, ойын барысында ізденіс тәсілімен заттарды тексеру дағдыларын біртіндеп меңгере отырып, балаға қоршаған әлемнің басты қасиеттерін меңгеруге көмектеседі.
ІV бөлім – Ойлау қабілеті мен елестету элементтерін дамытатын ойындар. Көмекші мектептің дайындық сыныптары жағдайында балалардың даму ерекшеліктерін есепке ала отырып, оларды масатты түрде және жіктей отырып дайындауға көмектеседі. Бөлімде баланың көрнекі-әрекеттіктен көрнекі-бейнелік және себепті ойлауға, сонымен бірге елестету элементтерін дамытудағы дамыту ойыншықтары мен көмекші құралдардың рөліне көңіл бөлінген.
Бағадаралама зерде дамуы бұзылған балалардың психологиялық дамуының ерекшеліктерін есепке ала отырып құрылған. Оның негізінде Мектепке дейінгі жастағы ақыл-ой дамуы бұзылған балаларға білім беру және тәрбиелеу бағдарламасымен сабақтастықты қамтамасыз ететін, білім, икемділік пен дағдыларды меңгеру бойынша талаптар жатыр. Сонымен бірге, осы бағдарлама белгілі бір жағдайда есту қызметі, сөйлеу тілі, тірек-қозғалыс аппараты бұзылған, тәртібінде ауытқушылықтары бар және т.б. балалар үшін де табысты қолданылуы мүмкін. Бұл Ойын терапиясы бойынша оқу бағдарламасының әдістемелік нұсқауларында тұжырымдалған ойын терапиясының жалпыға ортақ қағидаларына байланысты болады.
Осы бағдарламаны іс-жүзіне асыруда, белгілі бір жас шамасы бойынша топқа арналаған жоспар, сонымен бірге нақты оқушыға арналған жоспар бойынша білім беру мекемелерінің педагогтары мен психологтарының жұмыстары күтілген нәтижеге бағыталуының маңызы өте үлкен. Бұл оқушының танымдық қызметін түзету жұмысын берілген санаттағы балалардың жеке-жас шамасы бойынша ерекшеліктерін есепке ала отырып, мақсатты бағыттауға және дифференциалдауға, сонымен бірге баламен диагностикалық-түзету жұмыстың болашағын бақылауға мүмкіндік береді. Күтілген нәтиже проблемалы балаларды оңалту жұмысында педагогтардың, психологтардың және ата-аналардың өзара әреке жасауға және танымдық оқу қызметін түзетуге баламалы тәсілдерді іздестіруге мүмкіндік береді. Күтілетін тәсілдерді тұжырымдау берілген типтегі білім беру мекемелерінің талаптарын есепке ала отырып, түзету бағдарламаларында қойылатын мақсаттар мен міндеттерге тәуелді болады.
Ойын терапиясының бағдарламасын құруда біз З.М.Богуславская, Е.О.Смирнова, А.А.Катаева, Е.А.Стребелева, Н.В.Клюева, Ю.В.Касаткина, Л.М.Шипицына, А.Ф.Ануфриева, С.Н.Костромина, С.А.Ұзақбаева, А.К.Айтпаева және т.б. әдістемелерінде сипатталған жалпыға белгілі ойындарды пайдаланылдық. Ұсынылған ойындар ойын атрибуттарына, сонымен бірге дайындық сынып оқушыларының санына қарай басқаларымен де толықтырылуы мүмкін.
Ойын терапиясы бағдарламасы аптасына 2 сағаттан, барлығы 68 сағатқа есептелген.


ОЙЫН ТЕРАПИЯСЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ


№
Бөлімдер мен тараулар
Тақырыптар
Дамыту ойындарының әр түрлілігі
Са-ғат
Са-ны

1
Қарым-қатынас дағдыларын және адамгершілік-ерік қасиеттерін дамытатын ойындар.
1. Вербальді емес қарым-қатынас






1.1. Менің ақылды көмекшілерім (көз, құлақ, мұрын, ауыз, қол).






Дидактикаылқ ойындар: Тамаша дорба, Жануарды таны, Бұзылған телефон.

2



1.2. Ым және қимыл тілі.



Шығармашылық ойындар: Ертегіні бейнеле, Айна.
Әдет-ғұрыптарға арналған ойындар: Амандасу – қоштасу (сөзсіз).
2



1.3. Сезім тілі (эмоция)
Дидактикалық ойындар: Пиктограммалар, Тамаша дорба, Көңіл-күйді таны,
Этюд-ойыны Тәтті кәмпиттер.
2


2. Вербальді қарым-қатынас (сөйлеу тілі)
2.4. Іскерлік қарым-қатынас
(Қарым-қатынас қызметі)



Дидактикалық ойындар:
Шақыр, Қоңырауды бер, Не жетіспейді?, Өзіңнің жұбыңды тап.
Шапшаң қимылды этюд-ойын:
Көңілсіз, бұлай отыру көңілсіз.
2



2.5. Эмоциялық қарым-қатынас



Драматизациялау ойындары:
Бауырсақ, Үш аю.
Рөлдік ойындар:
Сабалақ ит, Батыл тышқандар.
2



2.6. Танымдық қарым-қатынастар.
Дидактикалық ойындар: Менде не барын тап, Ұста да ата.
Рөлдік ойындар:
Ойыншық дүкені.
2


3. Менің Мен құпиям.
3.7. Мен кіммін? (менің автопортретім).
Дидактикалық ойындар: Менің автопортретім.
Шығармашылық ойын:
Кім екенін таны.
Қол ұстасып билейтін ойын:
Әткеншектер.
2


4. Мен және мнің жанұям
4.8. Тату жанұя (ата-анамен арадағы өзара қатынас).
Жағдаяттық-рөлдік ойын: Қыздары мен шешелері.
Оқиғалы-қойылым ойыны: Менің жанұям.
Конкурс-ойын: Менің жанұям (суреттер вернисажы).
Қазақтың жағдаятты-рөлдік ойыны: Менің жанұям.
2


5. Мен және басқалары
5.9. Достық


Шапшаң қимылды ойындар: Шеңберді бұз, Күн мен жаңбыр.
2



5.10. Сиқырлы сөздердің құпиясы (амандасу, алғыс).
Шығармашылық ойын:
(оқиғаны ойнау) Сен досыңмен режістің, енді татуласқың келеді, Балалармен қалай танысады, Сенің досыңның туған күні және т.б.
Әдет-ғұрыптарға арналған ойындар: Амандасу – қоштасу.
2

ІІ
Ұсақ моториканы, қолдың көру-қимыл үйлесімділігін және зейінді дамытатын ойындар.
2.11. Зейінді дамыту.



Дидактикалық ойындар:
Абай бол!.
Шапшаң қимылды ойындар:
Өз орныңды тап, Құр тұрма.
2



2.12 Ұстап алуды дамыту (қатысты қимылдарды дамыту).


Дидактикалық ойындар: Түсті төбешік, Қорапшаны жауып қой.
Шапшаң қимылды ойындар:
Допты ұста, Көңілді доп, Құсты ұста, Тақия*.
2



2.13 Қол қимылдарының еліктеуі.

2.14 Қол саусақтарының дамуы.


Пойыз, Қояндар, Қаздар, Құстар, Жасырынбақтар, Допты домалат, Балға.
Пианино, Гүлдерден жол жасайық, Қуыршақтарға моншақтар жасау, Таяқшаларды қосу.
Ойын-ермек: Ұсақ тастарды жинайық*.
2




2.15 Қол білезгінің қимылын дамыту
Кім епті? ойыны, Басқаға тапсыр ойын-жақтығуы, Сиқырлы шумақ, Пойыз, Кім тезірек болады?.
2

І





















































































































IV
Сенсорика мен есте сақтау қабілетін дамытатын ойындар
1. Пішінді ерекшелеу.
2. Пішінді қабылдау.




3.16 Тәжірибеде пішінді ерекшелеу.





Көру арқылы пішінді қабылдау




Дидактикалық ойындар: Ойыншықты ұста, Ойыншықты тық, Кімнің үйшігі?, Не домалайды, не домаламайды?, Терезені тап.

Өзіңнің орындығынды тап, Өзіңнің жұбыңды тап, Маған қарай жүгіріндер, Лото, Кімде мынау бар?, Дүкен, Бұл затта пішінді тап, Бөлмеде пішінді тап.
2


3. Есте сақтау және пішін.

3.17. Пішін туралы түсініктерге байланысты, есте сақтау
Біл және есте сақта, Есте сақта және тап, Ұқсасын тап, Не болмай қалды?*.
2


4. Көлемді ерекшелеу




3.18. Көлемді тәжірибе жүзінде ерекшелеу



Алақаныңда шарикті тық, Ойыншықтарды тық, Шарикті қорапқа таста, Матрешкалар, Мұнараны сал, Кім бауды тез орайды?.
2


5. Көлемді көру арқылы қабылдау


3.19. Көлемді көру арқылы қабылдау.



Лото, Пирамидалар, Мұндайлар қайда?, Үйлерді салайық, Кімде үлкен доп?, Хайуанаттар бағы, Кімнің бойы ұзын?.
2


6. Есте сақтау қабілеті, есте сақтау және көлем.



3.20. Көлем туралы түсінікке байланысты есте сақтау.




Есте сақта және тап, Мұндай кімде бар?, Қай жерде тығылғанын тап, Көңілді матрешкалар, Тапсырысқа ойнау.
Шапшаң қимылды ойын: Көпіршік, желге тол.
2


7. Түстерді
Қабылдау.



3.21. Түстерді ажырату.

Түсті текшелер,
Түкбілмеске гүлшоғын жинауға көмектес, Шарларға бау байла, Тышқанды тық.

2


8. Түстердің ара қатынастары.
Көру арқылы түстердің ара қатынастарын салыстыру.

Маған қарай жүгіріндер, Өзіңнің жұбыңды тап, Лото, Түрлі түсті баулар.
2


9. Түсті есте сақтау және қабылдау



3.22. Түс туралы түсініктерге байланысты есте сақтау.

Тану және атау, Есте сақта және ата, Есте сақта және тап, Қандай түс жоғалып кетті?, Мұндай түсті не болады?, Хлоп-хлоп, Бағдаршам.
2


10. Заттың тұтас бейнесі



Заттарды тану және ажырату.

Өзіңнің орыныңды тап, Суретте не бейнеленген?, Ойыншықтар мектепке барады, Лото, Есте сақта және ата, Не өзгерді?.
2


11. Затты бүтін ретінде қабылдау және бұл заттың жеке бөлшектерін сезіну.
3.23. Бүтін және бөлшек.

Дұрыс орналыстыр, Өзіңнің жұбыңды тап, Не жетіспейді?, Бұл не?, Лото, Тұтасты жина.
2


12. Кеңістікті қабылдау және онда бағдарлау





3.24. Заттар мен олардың бөлшектері арасындағы кеңістік қатынастарын қабылдау

Кім байқампаз?, Үстінде, астында, қасында не тұр?, Жоғарыда-төменде, Матрешкаларға арналған үй, Жүргізушілер, геометриялық материалмен жаттығулар*, Нүктелерді көшіру*.
2


13. Қағаз бетіндегі кеңістікте бағдарлау
3.25. Қағаз бетіндегі кеңістікте бағдарлау
Дұрыс қой, Зырылдауық, Үйшік ойын әдістемесі*, Нүктелер бойымен сурет салу.
2


14.Жайларда бағдарлау.
3.26. Жайларда бағдарлау.
Тығайық және табайық, Кім кімнің артынан екенін тап, Жасырынбақ, Соқыр және жетекші.
2


15. Кеңістік қатынастарының қалыптасуы.


Кеңістік түсініктері.



Есте сақта және тап, Тап және шақыр, Не суреттелген?, Қояннан (қонжықтан, тиіннен, кірпіден және т.б.) хат, Бұл не?*.
2


16. Тактильді-қимылды қабылдауды дамыту.
3.27.1. Ұстап көру арқылы заттарды тану.
Қапшықтан өзіңнің ойыншығынды тап, Бұл кімнің үйі?, Пошта жәшігі, Суық-жылы-ыстық.
2


17. Үлгі бойынша тактильді-қимылды таңдаудың қалыптасуы.




3.27.2. Пішінді, көлемді, кеңістікте орналасуды және затты қабылдауда елестету кезіндегі үлгі бойынша тактильді-қимылды таңдау.
Керемет қапшық, Қапшықта не жатыр?, Дүкен.






2


18. Тактильді-қимылды қабылдау негізіндегі заттар туралы түсінік.
3.28. Заттарды тактильді-қимылды қабылдау.



Ұстап көр және мүсінін жаса, Суретті тап, Үлкен және кішкентай шарлар, Мен суды қай жерден алдым?, Кішкентай бала бағушы.

2


19. Есту арқылы қабылдауының дамуы.
3.29.1. Сөйлеу тілі емес есту қабілетін дамыту.


3.29.2.Сөйлеу тілі есту қабілетін дамыту.

Тук-тук-тук, Не гуілдейді?, Кім мұнда?, Жүреміз және билейміз, Кім ойнады?

Кім қалай айқалайды?, Лото, Кім келгенін тап, Кім сені шақырды?, Өзіңнің атыңды өлең етіп айт, Пойыз.

2


Ойлау қабілетін дамытатын ойындар
1. Қабылдаудан ойлауға өту.



4.30. Қабылдау және жалпылау.



Кім қай жерде тұрады?, Кімге нені беру керек, Түс және пішін, Дәл осындайды алып кел.



2


2. Қабылдаудан көрнекі-бейнелі және логикалық ойлау элементтеріне өту.
4.31. Көрнекі-бейнелі және логикалық ойлау элементтерін дамыту.

Бүтін жаса, Бүтіннің суретін сал, Кітапша жаса, Қандай?*, Салыстырулар, Жұмбақтарды шеш.

2


3. Көрнекі-іс-әрекетті ойлау қабілеті.
4.32 Көрнекі-іс-әрекетті ойлау қабілетін төмендегі мағыналы көмекші құралдарды немесе аспаптарды пайдалану көмегімен дамыту:
а) бекітілген мағыналы;





ә) көз көретін жерде орналасқан;


б) қоршаған ортадан табу;

в) заттарға тән қасиеттерді есепке ала отырып,









а) дидактикалық ойындар: Түкбілместі мектепке дайында, Ботагөзге ұлттық киімді кигізейік*. Мектепке (суреттер вернисажы) шығармашылық ойын-конкурсы.
ә) Ойыншықты алып шық, Кілтті алып шық, Шарды торға, Допты кәрзеңкеге итеріп жібер, Шарлар.
б) Допты алып шық, Шариктерді алып шық және т.б.
в) Түтікте не бар екенін тап, Балық, ұстал, Шариктерді алып шық, Доппен ойын.
2


4. Себепті ойлау элементтері.


4.33. Себепті ойлау элементтерін дамыту.

Шариктерді итер, Қорапшаны аш, Кім епті?, Неге қарлығаштың құйрығы мүйіз сияқты?* драмалық ойыны, Жұмбақтар.
2


5. Көрнекі-бейнелі ойлау.
4.34. Көрнекі-бейнелі ойлауды және елестету элементін дамыту.
Дидактикалық ойындар: Кімге қандай тағам ұсынайық?, Хайуанаттар бағы, Лото, Қандай ойыншық, Мамандықты тап, Өрнек, Бақта ойын-саяхаты, Қазынаны іздеу, Ұсақ тас ережелері бар ойын, Теңіз толқиды және т.б.

4




Барлығы:
68



Ойын терапиясының үлгілік тақырыптық жоспарында сәйкес бөлімдерге бөлінген және әр түрлі дамыту ойындары енген 4 тарау бар. Сағаттар тарауларға қарай және интеллектісі бұзылған (психологиялық жаңадан пайда болған) балалардың психикалық дамуының ерекшеліктеріне байланысты бөлінген. Жоспардың мазмұны жүйелі түрде 4 оқу тоқсаны бойынша іске асырылады, әр тоқсанның басында және аяғында психологиялық диагностикалау мен әр түрлі дамытушы ойындар мен ойыншықтар көмегімен балалардың дамуын психологиялық түзету қарастырылады.



ОЙЫН ТЕРАПИЯСЫ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ ҮЛГІЛІК МАЗМҰНЫ

І ТАРАУ. Қарым-қатынас дағдыларын және адамгершілік-ерік қасиеттерін дамытатын ойындар.

1-тақырып. Менің ақылды көмекшілерім (көз, құлақ, мұрын, ауыз, қол).
Білім, икемділіктер, дағдылар: Сезім мүшелерінің қоршаған ортаны тануда, қоғамның дамуында атқаратын рөлін түсіну.
Сөздік: көз, құлақ, мұрын, ауыз, қол – сезім мүшелері.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: Сөз тіркестері мен сөйлемдерді құрастыру.
Дидактикалық ойындар: Тамаша дорба, Бұзылған телефон, Жануарды таны.
Ойын материалы: жемістердің нақпішіндерінің жиынтығы (алма, алмұрт, банан, жүзім және т.б.) салынған Тамаша дорба; доптар және жануарлар дыбысын, көлік шуын, үй-тұрмыс заттарының дыбысын (ұйқыашар, телефон және құстар, жануарлар дауысы, жел шуы, жапырақтар сыбдыры және т.б. жазылған магнитофон) шығаратын т.б. ойын заттары.

2- тақырып. Ым және қимыл тілі.
Шығармашылық ойындар: Айна, Ертегіні бейнеле қойылымы (бір топ бейнелейді, екінші топ түсінік береді немесе дыбыстандырады), әдет-ғұрып ойындары: Амандасу – қоштасу (сөзсіз).
Білім, икемділіктер, дағдылар: Ым, қимылдың қатынастағы рөлімен танысу және олар арқылы ақпаратты жеткізе білу.
Сөздік: Ишарат қимылы – мимика, пантомимика.
Сөйлеу тілін дамыту: сөздерді дұрыс пайдалану, сөйлемдерді құрастыру.
Ойын материалы: әр түрлі ишараттар мен қимылдарды көрсетіп тұрған адамдар бейнеленген карточкалар.

3-тақырып. Сезім тілі
Дидактикалық ойындар: Пиктограммалар, Тамаша дорба, Көңіл-күйді таны, Тәтті кәмпиттер этюд-ойыны.
Білім, икемділіктер, дағдылар: сезім (эмоция) күйі: қуаныш, қайғы, таң қалу және т.б., адамның бет әлпеті арқылы оның сезім күйін түсіне білу, ниет білдіру, жағымды сезімнің пайда болуына түрткі болу.
Сөздік: қуаныш, қайғы, таң қалу және т.б.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөз тіркестері мен сөйлемдерді құрастыру (ой-пікірлерін білдіру, жұбату, құттықтау).
Ойын материалы: пиктограммалар жиынтығы, тамаша дорба, ойыншықтар, әр түрлі сезімдерді көрсетіп тұрған адамдар бейнеленген карточкалар.

4-тақырып. Іскерлік қарым-қатынас (тілдің қарым-қатынас қызметі).
Дидактикалық ойындар: Шақыр, Қоңырауды бер, Не жетіспейді?, Өзіңнің жұбыңды тап (Кіммен ойнаймыз?).
Шапшаң қимылды ойындар: Көңілсіз, бұлай отыру көңілсіз, Күн сәулесі, Жылға, Соқыртеке.
Білім, икемділіктер, дағдылар: Іскерлік қарым-қатынас тілінің ерекшеліктерімен таныстыру, ауызша нұсқау бойынша іс-әрекет ете білуін дамыту.
Сөздік: мә, ал, ұста, тапсыр, тап, қаш.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: ауызша нұсқауды айқын айту қабілеттілігін дамыту және оны ұстану.
Ойын материалы: қоңырау, доптар жиынтығы, белгілі бір заттың бөліктері бейнеленген суреттер (көлік, үй, үстел және т.б.), процессуальды іс-әрекеттерге арналған ойыншықтар (арбасы бар қуыршақ, текшелері бар машина және т.б.).

5-тақырып. Эмоциялық қарым-қатынас
Драматизациялау ойындары: Шалқан, Бауырсақ, Үш аю, Қызыл қалпақ.
Рөлдік ойындар: Сабалақ ит, Батыл тышқандар.
Білім, икемділіктер, дағдылар: эмоциялық қарым-қатынастың ерекшелігімен таныстыру, рөль көмегімен өзінің сезімдерін көрсете білу.
Сөздік: драматизация, рөл.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: рөлге сәйкес келетін мәтінді айқын және байланыстырып айту.
Ойын материалы: ойыншықтар театры, Ертегі суреттерінің жиынтығы.

6-тақырып. Танымдық қарым-қатынастар.
Дидактикалық ойындар: Менде не барын тап, Ұста да ата.
Рөлдік ойындар: Ойыншық дүкені, Дәрігер, Мектеп, Шаштараз және т.б.
Білім, икемділіктер, дағдылар: сөйлеу тілінің танымдық қызметін дамыту, ересек адамдардың сөзін түсіну, қасындағыларға ақпаратты саналы түрде жеткізе білу.
Сөздік: доп, ұстап ал, атын ата (таңдалған сөзге байланысты оқимыз – мектеп, оқу құралдары, жиһаз және т.б.).
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөз тіркестеріне, сөйлемдері құрастыруға берілген жаттығулар.
Ойын материалы: доптар, оқу құралдарының жиынтығы, ойын құрамына сәйкес атрибуттер.

7-тақырып. Мен кіммін? (менің автопортретім)
Дидактикалық ойындар: Менің автопортретім.
Шығармашылық ойын: Кім екенін таны.
Қол ұстасып билейтін ойын: Әткеншектер.
Білім, икемділіктер, дағдылар: өзінің қадір-қасиетің туралы сезімді қалыптастыру, өз сезімдеріне, қылықтарына баға беру, өзіне тән жеке дара қасиеттерді ажырату (түрі, беті, жүрісі, жынысы), өздерінің сезімдерін және тілектерін жеткізу, табыстарға қуану, дербестік көрсету.
Сөздік: бет-әлпет, жүріс, сыртқы түр, жақсылық.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: әр түрлі жастағы балалар бейнеленген суреттер, фотосуреттер.

8-тақырып. Тату жанұя (ата-анамен арадағы өзара қатынас).
Рөлдік ойындар: Қыздары мен шешелері, Жанұя.
Оқиғаны сахналау ойыны: Менің жанұям (қазақ халқының ойыны).
Конкурс-ойын: Менің жанұям (суреттер вернисажы).
Білім, икемділіктер, дағдылар: өзін-өзі ұстау ережелерін білу, махаббатты, сыйластықты, туыстарға қамқорлықты, бірлікті, жақсы әрекеттермен туыстарын қуантуға қажеттілікті білу.
Сөздік: жанұя, махаббат, сыйластық, қамқорлық, қуаныш, жақсылық.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: Қыздары мен шешелері, Жанұя жағдаяттық-рөлдік ойындарына арналған атрибуттар (қазақтың тұрмыс заттары).

9-тақырып. Достық
Дидактикалық ойындар: Бірге ойнайық.
Шапшаң қимылды ойындар: Шеңберді бұз, Күн мен жаңбыр, Өзіңнің достарыңды есіне ал.
Ойын-этюд: Кім жазықты?.
Білім, икемділіктер, дағдылар: дос, достық сөздерінің мәні, басқа адамдардың сезімдерін және қылықтарын түсіну, өз ойынды дәлелдеу және түсіндіру.
Сөздік: дос, достық, көмек, сыйластық, жақсылық, жамандық.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: ойын мазмұнына сәйкес ойыншықтар, тамаша дорба, доп.

10-тақырып. Сиқырлы сөздердің құпиясы (қарсы алу, алғыс).
Әдет-ғұрыптарға арналған ойындар: Амандасу – қоштасу.
Шығармашылық ойын: Оқиғаны ойнау (Сен досыңмен реңжістің, енді татуласқың келеді, Балалармен қалай танысады, Сенің досыңның туған күні және Біз қонаққа барамыз).
Білім, икемділіктер, дағдылар: әдептілік ережелерін білу, оларды қолдана білу, дұрыс қарым-қатынас дағдыларын дамыту.
Сөздік: сәлем, қайырлы күн, сау бол, өтінемін, кешір, рахмет, туған күн.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: Әдепті сөздер суреттерінің жиынтығы (әр түрлі жағдайда бейнеленген балалардың суреттері).


ІІ ТАРАУ. Ұсақ моториканы, қолдың көру-қимыл үйлесімділігін және зейінді дамытатын ойындар.

11- тақырып. Зейінді дамыту
Дидактикалық ойындар: Байқам бол!, Өзіңнің ойыншығыңды тап, Не өзгергенін тап, Бұл қашан болады?.
Шапшаң қимылды ойындар: Өз орныңды тап, Құр тұрма.
Білім, икемділіктер, дағдылар: ойын ережелерін білу, нұсқауға еру, өз бетімен назар аудару дағдысы.
Сөздік: назар, орын, құр тұрма, ықыласты.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: сюжетті ойыншықтар, геометриялық лото, Хайуанаттар бағы, Орман, Көлік, Қораптар толы шкаф, суреттер жиынтығы, ашық түсті орамалдар.

12-тақырып. Ұстап алуды дамыту (қатысты қимылдарды дамыту)
Дидактикалық ойындар: Түсті қорапша, Қорапшаны жауып қой, Түйіршіктерді домалат, Саңырауқұлақтарды отырғызайық, Мұнараны салайық.
Шапшаң қимылды ойындар: Допты ұста, Көңілді доп, Құсты ұста, Үйді салайық, Тақия (қазақ ұлттық ойыны).
Білім, икемділіктер, дағдылар: мұғалімнің затпен істеген әрекеттерін бекіту, ұстап алу дағдыларына қатысты қимылдарды дамыту, үлгіге және електеуге қарай әрекет ету.
Сөздік: үлгі (тура сондай), бірлестіру (ара-қатынасын белгілеу), солдан оңға қарай және керісінше, жетекші қол
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: саңырауқұлақтар, Сеген тақтасы, түсті таушық, қораптағы түстішариктер, себет, майда пирамидалар, қақпақтары бар қораптар, құрылыс терімі, үрлемелі доп, ашық түсті, түкті доп, майда заттар және мөлдір ыдыс.

13-15-тақырыптар. Қол қимылдарының еліктеуі, қол саусақтарының дамуы қол білезгінің қимылын дамыту
Дидактикалық ойындар: Пойыз, Қояндар, Қаздар, Құстар, Жасырынбақ, Допты домалат, Балға, Пианино, Гүлдерден жол жасайық, Қуыршақтарға моншақтар жасау, Таяқшаларды қосу.
Ойын-ермек: Ұсақ тастарды жинайық (қазақтың ұлттық ойыны), Кім епті?.
Ойын-жаттығу: Басқаға тапсыр, Сиқырлы шумақ, Пойыз, Кім тезірек болады? және т.б.
Білім, икемділіктер, дағдылар: қол, саусақтар, қол білезігінің қимылдарына еліктеуді дамытып, жазуға үйрету үшін майда моториканы жетілдіру.
Сөздік: пойыз, балға, пианино, шөкім, ау, аквариум.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: өрнек, пианино, экран, үстел шамы, бүркегіш ау, конструктор элементтері, шумақ, доп, түсті тастар, өруге арналған жіңішке арқан, баудан өткізуге арналған майда заттар, есептік шыбықтар, Катушка жіптермен ойын терімі және т.б.

ІІІ ТАРАУ. Сенсорика мен есте сақтау қабілетін дамытатын ойындар

16 тақырып. Тәжірибеде пішінді ерекшелеу және пішінді көру арқылы қабылдау
Дидактикалық ойындар: Ойыншықты ұста, Ойыншықты тық, Кімнің үйшігі?, Не домалайды, не домаламайды?, Терезешікті тап, Өзіңнің орындығынды тап, Өзіңнің жұбыңды тап, Маған қарай жүгіріндер, Лото, Кімде мынау бар?, Дүкен, Бұл затта пішінді тап, Бөлмеде пішінді тап
Білім, икемділіктер, дағдылар: пішін туралы түсініктерін дамыту, тәжірибеде пішінді ерекшелеу және көру арқылы қоршаған заттарда пішінді қабылдау дағдылары мен білімі.
Сөздік: пішін (геометриялық фигуралар).
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: Лото жиынтығы, Өрмек, Сеген тақтасы, геометриялық фигуралар жиынтығы, пошта жәшігі, қос суреттер, арқанға ілініп қойылған ойыншықтар, әр түрлі пішіндегі қақпақтары бар қораптар және майда ойыншықтар.

17-тақырып. Есте сақтау және пішін туралы түсінік.
Дидактикалық ойындар: Біл және есте сақта, Есте сақта және тап, Ұқсасын тап, Геометриялық лото, Не болмай қалды? (қазақ ұлттық ойыны), Үйді сал, Суретті жаса (Сеген тақтасының үлгісіне қарай).
Білім, икемділіктер, дағдылар: пішін туралы елестетулерді есте сақтау, бейне есте сақтаудың дағдылары мен икемділіктерін дамыту.
Сөздік: есте сақта, тап, пиала, кесе.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: пошта жәшігі, сортталған геометриялық фигуралар, құрылыс терімі, тесілген тақтай, Лото жиынтығы, Ыдыс (пиала) және т.б.

18-19-тақырыптар. Тәжірибеде мөлшерді ерекшелеу, мөлшерді көз арқылы қабылдау
Дидактикалық ойындар: Алақаныңда шарикті тық, Ойыншықтарды тық, Шарикті қорапқа таста, Матрешкалар, Мұнараны сал, Кім бауды тез орайды?. Лото, Пирамидалар, Мұндайлар қайда?, Үйлерді салайық, Кімде үлкен доп?, Хайуанаттар паркі, Кімнің бойы ұзын?.
Білім, икемділіктер, дағдылар: көлемді ерекшелеуді жетілдіру, көлемді көз арқылы қабылдау және тәжірибе жүзінде оларды қоршаған ортада ерекшелеудің дағдылары мен икемділіктері.
Сөздік: үлкен-кішкентай, көбірек-азырақ, жоғары-төмен, кең-тар және т.б.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: Түсті шариктер жиынтығы (әр түрлі мөлшерде), матрешкалар, пирамидалар, әр түрлі көлемдегі стақандар мен текшелер, құрылыс терімі, Хайуанаттар бағы жиынтығы және әр түрлі көлемдегі басқа заттар, есіктер мен терезе тіліктері бар әр түрлі мөлшердегі қағаз үйлер, бөлек шатырлар.

20-тақырып. Көлеммен байланысты есте сақтау.
Дидактикалық ойындар: Есте сақта және тап, Мұндай кімде бар?, Қай жерде тығылғанын тап, Көңілді матрешкалар, Тапсырысқа ойнау.
Шапшаң қимылды ойын: Көпіршік, желге тол.
Білім, икемділіктер, дағдылар: есте сақтаумен байланысты көлем туралы түсінікті жетілдіру, әр түрлі мөлшердегі заттарды есте сақтаудың дағдылары және икемділіктері.
Сөздік: есте сақта, әр түрлі көлемдер.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: геометриялық фигуралар жиынтығы, Лото, матрешки, пирамидалар, әр түрлі көлемдегі кез келген заттар, құрылыс терімі.

21-тақырып. Түстерді ажырату, көру арқылы түс ара қатынасын салыстыру, байқау
Дидактикалық ойындар: Түсті текшелер, Түкбілмеске гүлшоғын жинауға көмектес, Шарларға баулар байла, Тышқанды тық. Маған қарай жүгіріндер, Өзіңнің жұбыңды тап, Лото, Түс бойынша таңда, Өрнек, Өз орныңды тап.
Білім, икемділіктер, дағдылар: түсті қабылдау және түс туралы түсінікті жетілдіру, көру арқылы түс ара қатынасын қалыптастыру және оларды ажырату дағдылары мен икемділігі.
Сөздік: сондай, қызыл, көк, сары, жасыл, ақ және т.б.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: түсті текшелер, түсті баулар байланған 3-4 түсті шарлар, жалаулар (әр түсті), Лото (әр түсті квадраттары бар қағаздар), өрнек, майда заттарды салатын әр түсті ыдыстар, Сеген тақтасы, геометриялық фигуралардың сортирі және т.б.

22-тақырып. Түс туралы түсініктерге байланысты есте сақтау
Дидактикалық ойындар: Тану және атау, Есте сақта және ата, Есте сақта және тап, Қандай түс жоғалып кетті?, Мұндай түсті не болады?, Хлоп-хлоп!, Бағдаршам.
Білім, икемділіктер, дағдылар: түс туралы түсініктерін есте сақтауды қалыптастыру, тез есте сақтаудың дағдылары және икемділігі.
Сөздік: бағдаршам, есте сақта, біл, айтып бер, түсі.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: бағдаршам, Лото, Тамаша дорба (түсті геометриялық фигуралармен).

23-тақырып. Бөлшек және бүтін
Дидактикалық ойындар: Дұрыс орналыстыр, Өзіңнің жұбыңды тап, Не жетіспейді?, Бұл не?, Лото, Бүтінді жина.
Білім, икемділікте , дағдылар: заттың бүтіндігін қабылдауды, заттағы жеке бөліктерді сезіну икемділіктері мен дағдыларын жетілдіру.
Сөздік: бөлшек, бүтін, жарты, жина.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: Лото, геометриялық фигуралардың жиынтығы, алмалы-салмалы ойыншықтар, кесілетін суреттер, өрнек, бөліктерге бекітіліп бөлінген ойыншықтар.

24-тақырып. Заттар және оның бөлшектері арасындағы кеңістік қатынастарын қабылдау
Дидактикалық ойындар: Кім ықыласты?, Не үстінде, астында, қасында тұр? (Кім тұр), Жоғарыда-төменде, Сайқымазақ, Соқыр және жетекші, Қазықшаларға сақиналарды ілейік, Жүргізушілер, геометриялық материалмен жаттығулар, Нүктелерді көшіру.
Білім, икемділіктер, дағдылар: кеңістікті қабылдауды жетілдіру, онда бағдарлаудың дағдылары мен икемділігі.
Сөздік: астында, жоғарыда, қасында, нүкте.
Сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: Заттар жиынтығы (шар, куб, призмалар, кірпіштер), майда ойыншықтар, құрылыс терімі, пирамидалар, дәптер беттері.

25-тақырып. Қағаз бетіндегі кеңістікте бағдарлау
Дидактикалық ойындар: Дұрыс қой, Зырылдауық, Өзіңді өзін сал, Бағдаршам (жапсырмақұрақ) келесі талдаумен, Не неге келеді?, Кім бұл үйде тұрады?, Үйшік ойын әдістемесі, Нүктелер бойымен сурет салу.
Білім, икемділіктер, дағдылар: Қағаз беті кеңістігінде бағдарлауды жетілдіру, көлемнің бұл түсініктерін жазық бейнелеуде қолданудың дағдылары мен икемділігі.
Сөздік: жоғарыда, астында, қасында.
Сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: заттар және олардың жазық суреттерінің жиынтығы (геометриялық фигуралар), зырылдауық, бағдаршам, жапсырмақұрақ пен бейнелеуге арналған терім.

26-тақырып. Жайда бағдарлау және кеңістік түсініктер.
Дидактикалық ойындар: Тығайық және табайық, Кім кімнің артынан екенін тап, Жасырынбақ, Тап және шақыр, Не суреттелген?, Түкбілместен (қояннан, қонжықтан және т.б.) хат, Бұл не?, Соқыр және жетекші.
Шапшаң қимылды ойын: Допты қуып жет, Ұябасар және балапандар.
Білім, икемділіктер, дағдылар: кеңестік туралы түсінікті және жақын кеңістікте бағдарлауды жетілдіру, заттардың бір-біріне қатысы бойынша кеңістікте орналасуын анықтау дағдылары мен икемділігі, зейін мен есте сақтауды дамыту.
Сөздік: тығу, ертерек, кешірек және т.б.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: әр түрлі ойыншықтар, Ыдыс жиынтығы, Оқу құралдары, Мектеп және т.б.

27-тақырып. Заттарды ұстап көру арқылы тану, үлгі бойынша тактильді-қимылды таңдау (пішіні, көлемі, кеңістікте орналасуы және затты салыстыруы)
Дидактикалық ойындар: Қапшықтан өзіңнің ойыншығынды тап, Бұл кімнің үйі?, Пошта жәшігі, Суық-жылы-ыстық. Тамаша дорба, Дүкен. Қапшықта не жатыр?, Суды қайдан алдым?, Кішкентай бала бағушы.
Сөздік: суық, ыстық, жылы.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: пошта жәшігі, Тамаша дорба (мөлдір және мөлдір емес матадан), Дүкен ойынына атрибуттар (жемістер, көкөністер және т.с.с).

28-тақырып. Заттарды тактильді-қимылды қабылдау.
Дидактикалық ойындар: Ұстап көр және мүсін жаса, Суретті тап, Үлкен және кішкентай шарлар.
Сөздік: ұстап көру арқылы, тап.
Ауызекі сөйлеу тілін дамыту: сөздікті белсендіру, берілген тақырыпқа байланысты сөйлемдер құрастыру.
Ойын материалы: суреттер, шарлар, үйшіктер, ойыншықтар, тактильді шариктер жиынтығы және т.б.

29-тақырып. Сөйлеу тілі емес және сөйлеу тілі есту қабілетін дамуы
Дидактикалық ойындар: Тук-тук-тук, Не гуілдейді?, Кім мұнда?, Жүреміз және билейміз, Кім ойнады?, Кім қалай айғайлайды?, Лото, Кім сені шақырды?, Өзіңнің атыңды өлеңдетіп айт, Пойыз.
Білім, икемділіктер, дағдыдар: есту қабылдауын жетілдіру (сөйлеу тілі және сөйлеу емес тілі), сөйлеу тілін және сөйлеу емес тілін ажырату дағдылары мен икемділігі.
Сөздік: шу, тарсыл, дауыс, сөз.