Өзін-өзі тану

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы

2019-2020 ОҚУ ЖЫЛЫНДА ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
ОРТА БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДА ОҚУ-ТӘРБИЕ ПРОЦЕСІН
ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
ТУРАЛЫ
Әдістемелік нұсқау хат

Нұр-Сұлтан
2019

Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы Ғылыми кеңесінің
шешімімен баспаға ұсынылды (2019 жылғы 15 маусымдағы №7 хаттамасы)
2019-2020 оқу жылында Қазақстан Республикасының орта білім беру
ұйымдарында оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы:
Әдістемелік нұсқау хат. – Нұр-Сұлтан: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім
академиясы, 2019. – 440 б.
Жинаққа 2019-2020 оқу жылында Қазақстан Республикасының
мектепалды
даярлық
және
білім
беру
ұйымдарының
1-11-сыныптарында оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру бойынша материалдар
енгiзiлген.
Жинақ жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң басшылары, мектепке
дейінгі білім беру ұйымдарының педагогтеріне, бастауыш сынып және пән
мұғалімдеріне, сонымен қатар білім басқармалары/бөлімдерінің, білім
саласындағы бақылау департаменттерінің басшыларына, мамандарына
арналған.

© Ы.Алтынсарин атындағы
Ұлттық білім академиясы, 2019
2

ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

2019 жылдың 1 қыркүйегі «Білім күні»
«Білім күні» дәстүрлі мерекесі «Саналы ұрпақ – жарқын болашақ»
атауымен өтетін болады. Аталған мереке аясында Жалпыреспубликалық
патриотизм мен азаматтылық сабағы өткізіледі.
«Саналы ұрпақ – жарқын болашақ» мерекесін өткізу тұжырымдамасы
мен әдістемелік ұсынымдар https://www.nao.kz сайтында орналастырылған.
Жаңа оқу жылында төмендегі айрықша оқиғалар аталып өтіледі:
2019 жыл Қазақстанда Жастар жылы деп жарияланды, ТМД елдерінде
– Кітап жылы болып жарияланды.
2020 жылы Абай Құнанбаевтың 175 жылдық мерейтойы аталып өтеді.
2020 жылы елімізде Волонтерлер жылы болып жарияланды.

3

1. 2019-2020 ОҚУ ЖЫЛЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2019-2020 оқу жылында 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10-сыныптар жаңартылған
білім мазмұны бойынша, ал 11-сыныптар 2013 жылы бекітілген үлгілік оқу
бағдарламаларымен білім алады.
2019-2020 оқу жылында
құқықтық қамтамасыз етілуі:

білім

беру

процесінің

нормативтік-

1) мектепалды даярлық сыныптары/топтарында және 1-4сыныптарда білім беру процесі:
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы
31 қазандағы № 604 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен
оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;
 ҚР БҒМ 2012 жылғы 12 желтоқсандағы № 557 бұйрығымен бекітілген
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу жоспары (2018 жылғы 10
қазандағы № 556 бұйрығымен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 ҚР БҒМ 2016 жылғы 12 тамыздағы № 499 бұйрығымен бекітілген
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламалары;
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы
31 қазандағы № 604 бұйрығымен бекітілген Бастауыш білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы
8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген Бастауыш білім берудің үлгілік
оқу жоспарлары (2018 жылғы 4 қыркүйектегі № 441 бұйрығымен өзгерістер
мен толықтырулар енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Бастауыш білім берудің жалпы білім
беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары («Өзін-өзі тану» пәні бойынша
2016 жылғы 8 сәуірдегі № 266 бұйрығымен өзгерістер мен толықтырулар
енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Бастауыш білім берудің жалпы білім
беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары (2018 жылғы 10 мамырдағы
№ 199 бұйрығымен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Бастауыш білім берудің жалпы білім
беретін
пәндерінің
үлгілік
оқу
бағдарламалары
(«Ақпараттықкоммуникациялық технология» пәні бойынша 2018 жылғы 17 қазандағы № 576
бұйрығымен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 «Оқулықтардың, оқу-әдістемелік кешендердің, құралдардың және
басқа
да
қосымша
әдебиеттердің,
оның
ішінде
электрондық
жеткізгіштегілерінің тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім
және ғылым министрінің 2019 жылғы 17 мамырдағы № 217 бұйрығымен
бекітілген оқу басылымдары;
4

 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы
12 қазандағы № 564 бұйрығымен бекітілген Бастауыш, негізгі орта және жалпы
орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім
беру ұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгілік қағидалары;
 «ҚР Білім және ғылым министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер
мен толықтырулар енгізу туралы» ҚР Білім және ғылым министрінің 2019
жылғы 26 шілдедегі № 334 бұйрығы негізінде жүзеге асырылады;
2) 5-10-сыныптарда білім беру процесі:
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31
қазандағы № 604 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандарты;
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31
қазандағы № 604 бұйрығымен бекітілген Жалпы орта білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандарты;
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8
қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта және жалпы орта білім
берудің үлгілік оқу жоспарлары (2018 жылғы 4 қыркүйектегі № 441 бұйрықпен
өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8
қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта және жалпы орта білім
берудің үлгілік оқу жоспарлары (2019 жылғы 15 мамырдағы № 205 бұйрықпен
өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім берудің жалпы
білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары (2017 жылғы 25
қазандағы № 545 бұйрықпен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Жалпы орта білім берудің жалпы
білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары (2017 жылғы 3 сәуірдегі
№ 352 бұйрықпен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Жалпы орта білім берудің жалпы
білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары (2019 жылғы 7
наурыздағы № 105 бұйрықпен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім берудің жалпы
білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары (2014 жылғы 15 шілдедегі
№ 281 бұйрықпен «Зайырлылық және дінтану негіздері» пәні бойынша
өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 «Оқулықтардың, оқу-әдістемелік кешендердің, құралдардың және
басқа
да
қосымша
әдебиеттердің,
оның
ішінде
электрондық
жеткізгіштегілерінің тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім
және ғылым министрінің 2019 жылғы 17 мамырдағы № 217 бұйрығымен
бекітілген оқу басылымдары;
5

 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы
12 қазандағы № 564 бұйрығымен бекітілген Бастауыш, негізгі орта және жалпы
орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім
беру ұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгілік қағидалары;
 «ҚР Білім және ғылым министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер
мен толықтырулар енгізу туралы» ҚР Білім және ғылым министрінің 2019
жылғы 26 шілдедегі № 334 бұйрығы негізінде жүзеге асырылады;
3) 11-сыныпта білім беру процесі:
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы
31 қазандағы № 604 бұйрығымен бекітілген Жалпы орта білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы
8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген оқыту қазақ тілінде жүргізілетін
сыныптарға арналған жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарлары (2013
жылғы 25 шілдедегі № 296 бұйрықпен өзгерістер мен толықтырулар
енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы
8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген оқыту орыс тілінде жүргізілетін
сыныптарға арналған жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарлары (2013
жылғы 27 қарашадағы № 471 бұйрықпен өзгерістер мен толықтырулар
енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген жалпы білім беретін пәндердің,
таңдау курстарының және факультативтердің үлгілік оқу бағдарламалары;
 «Оқулықтардың, оқу-әдістемелік кешендердің, құралдардың және
басқа
да
қосымша
әдебиеттердің,
оның
ішінде
электрондық
жеткізгіштегілерінің тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім
және ғылым министрінің 2019 жылғы 17 мамырдағы № 217 бұйрығымен
бекітілген оқу басылымдары;
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы
8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген Бастауыш, негізгі орта, жалпы
орта білім берудің үлгілік оқу жоспарлары (2014 жылғы 25 ақпандағы № 61
бұйрықпен соңғы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген жалпы білім беретін пәндердің
үлгілік оқу бағдарламалары (2015 жылғы 18 маусымдағы № 393 бұйрықпен
соңғы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, орта, техникалық және
кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің, жоғары және жоғары оқу орнынан
кейінгі білім берудің жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру
қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрінің 2017 жылғы 27 қарашадағы № 596 бұйрығы (2018 жылғы 21
қыркүйектегі № 477 бұйрықпен соңғы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 «Білім беру ұйымдары білім беру қызметінде пайдаланатын қатаң
есептіліктегі құжаттардың нысанын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы
6

Білім және ғылым министрінің міндетін атқарушының 2007 жылғы 23
қазандағы № 502 бұйрығы (2019 жылғы 16 мамырдағы № 208 бұйрықпен соңғы
өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 «Оқулықтарды, оқу-әдістемелік кешендер мен оқу-әдістемелік
құралдарын әзірлеу, оларға сараптама, сынақ өткізу және мониторинг жүргізу,
оларды басып шығару жөніндегі жұмысты ұйымдастыру қағидаларын бекіту
туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы
24 шілдедегі № 344 бұйрығы (2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 651 бұйрықпен
соңғы өзгерістер енгізілген);
 «Мектепке дейінгі, орта білім беру ұйымдарын, сондай-ақ арнайы
білім беру ұйымдарын жабдықтармен және жиһазбен жарақтандыру
нормаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрінің 2016 жылғы 22 қаңтардағы № 70 бұйрығы (2017 жылғы 29
желтоқсандағы № 662 бұйрықпен соңғы өзгерістер мен толықтырулар
енгізілген);
 «Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын әдіснамалық
қамтамасыз етуді үйлестіру туралы» Қазақстан Республикасы Білім және
ғылым министрінің м.а. 2018 жылғы 18 қаңтардағы № 20 бұйрығы (2018 жылғы
14 желтоқсанда соңғы өзгерістер енгізілген);
 «Орта білім беру ұйымдарының жеке санаттағы педагог
қызметкерлері жүргізу үшін ұсынылатын құжаттардың тізбесін анықтау
туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы
26 қаңтардағы № 32 бұйрығы;
 «Білім алушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, аралық және
қорытынды аттестаттау өткізудің үлгілік қағидаларын бекіту туралы»
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2008 жылғы
18 наурыздағы № 125 бұйрығы (2018 жылғы 25 қыркүйектегі № 494 бұйрықпен
соңғы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, бастауыш, негізгі орта, жалпы
орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру
бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының педагог
қызметкерлері мен оларға теңестірілген тұлғаларға біліктілік санаттарын беру
(растау) үшін оларды аттестаттаудан өткізуге құжаттарды қабылдау бойынша
мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 9 қарашадағы № 632
бұйрығы (2018 жылғы 16 шілдедегі № 350 бұйрықпен соңғы өзгерістер
енгізілген);
 «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуды, бастауыш, негізгі орта және
жалпы орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын, техникалық
және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, қосымша білімнің білім беру
бағдарламаларын және арнайы оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру
ұйымдарында жұмыс істейтін педагог қызметкерлер мен оларға теңестірілген
тұлғаларды және білім мен ғылым саласындағы басқа да азаматтық
қызметшілерді аттестаттаудан өткізу қағидалары мен шарттарын бекіту
туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы
7

27 қаңтардағы № 83 бұйрығы (2018 жылғы 29 маусымдағы № 316 бұйрықпен
соңғы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 «Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, жергілікті
атқарушы органдар көрсететін «Үздік педагог» атағын беру және мемлекеттік
орта білім беру мекемелерінің басшылары лауазымдарына орналасу
конкурстарына қатысу үшін құжаттарды қабылдау бойынша мемлекеттік
қызметтер стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және
ғылым министрінің 2015 жылғы 8 сәуірдегі № 173 бұйрығы (2018 жылғы 16
маусымдағы № 351 бұйрықпен соңғы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 «2018 жылы педагог қызметкерлері мен оларға теңестірілген
тұлғаларды аттестаттаудың бірінші кезеңі – Ұлттық біліктілік тестілеуді өткізу
туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы
10 мамырдағы № 200 бұйрығы;
 «Мектепке дейінгі балалар ұйымдарына кезектілікті қалыптастыру мен
оның қызметін және жолдамаларды беру процесін автоматтандыру жөніндегі
әдістемелік ұсынымдар туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрінің міндетін атқарушының 2017 жылғы 14 шілдедегі № 337 бұйрығы
(2018 жылғы 10 қаңтарда соңғы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
 «Білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиялық
талаптар» санитариялық қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің 2017 жылғы 16 тамыздағы № 611 бұйрығы (2018
жылғы 28 қыркүйекте № ҚР ДСМ-20 бұйрықпен соңғы өзгерістер мен
толықтырулар енгізілген).

Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары (мектепке дейінгі,
бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) және оқу бағдарламалары
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының сайтына (www.nao.kz)
орналастырылған.
Мектеп әкімшілігінде МЖМБС, үлгілік оқу жоспарлары, үлгілік оқу
бағдарламаларының бір данадан қағазға шығарылған нұсқасы болғаны жөн.
Педагогтердің МЖМБС, үлгілік оқу жоспарлары мен үлгілік оқу
бағдарламаларының электронды нұсқаларымен жұмыс істеулеріне болады.
Барлық оқу пәндері бойынша 1-10-сыныптарға арналған орта мерзімді
жоспарлар жүйелік-әдістемелік кешенде (сілтеме: smk.edu.kz) орналасқан.
11-сыныптарға арналған оқу пәндері бойынша күнтізбелік-тақырыптық
жоспарлар әзірленуде және 1-10-сыныптарға да әзірленуі мүмкін.
Мұғалім қысқа мерзімді жоспарды әр сабаққа әзірлейді және
8

электронды не қағаз түрінде ұсына алады.

Назар аударыңыз!
ҚР «Білім туралы» Заңының 31 бабына сәйкес 1-сыныпқа балалар алты
жастан қабылданады.
Мектепке қабылдау ережелері «Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта
білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру
ұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгі қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 12 қазанда № 564
бұйрығымен реттелген.
Ережеге сәйкес бірінші сыныпқа алты жастағы балалар және ата-анасының
қалауы бойынша ағымдағы күнтізбелік жылдың соңына дейін алты жасқа
толған балалар, ата-анасының немесе өзге де заңды өкілдерінің өтініші
негізінде дайындық деңгейіне қарамастан қабылданады.
Ата-аналар баланың мектепке қашан баратынын шешуге құқылы және оны
жеке өтініш арқылы ресімдейді. Ешқандай айыппұл санкциялары
қарастырылмаған.
Балаларды бірінші сыныпқа қабылдау үшін, төмендегідей құжаттар
қажет:
1) баланың ата-анасы немесе басқа да заң өкілдерінің өтініші (еркін
түрде);
2) баланың туу туралы куәлігінің көшірмесі;
3) «Баланың денсаулық паспорты» 026/у-3 есеп нысанын толтыру және
жүргізу жөніндегі Нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің 2003 жылғы 24 маусымдағы № 469 бұйрығымен
бекітілген 026/у-3 нысаны бойынша денсаулық жағдайы туралы құжат
(нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 026/у-3 нысаны
бойынша № 2423 болып тіркелген);
4) «Денсаулық сақтау ұйымдарының бастапқы медициналық құжаттама
нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау
министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907
бұйрығымен бекітілген 063/е нысаны бойынша денсаулық жағдайы туралы
құжат (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6697
болып тіркелген);
5) 3х4 көлеміндегі екі дана фотосурет.
(«Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білімнің жалпы білім беретін оқу
бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына оқуға қабылдаудың
үлгі қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрінің 2018 жылғы 12 қазандағы № 564 бұйрығы).
Бірінші сыныпқа құжаттарды қабылдау ағымдағы күнтізбелік жылдың 1
9

маусымы мен 30 тамызы аралығында жүргізіледі. Баланы бірінші сыныпқа
қабылдау кезінде қосымша құжаттарды сұратуға жол берілмейді.
Сондай-ақ мамандандырылған ұйымдар, гимназиялар мен лицейлерден
басқа, білім беру ұйымының бірінші сыныбына балаларды қабылдау
емтихандарын, тестілеуді, сынақтарды, конкурстарды өткізуге жол берілмейді.
Мектепке дейінгі мекемелерге бармаған немесе мектепалды даярлықтан
өтпеген балалар үшін білім беру ұйымдары оқу жылы басталғанға дейін
дайындық курстарын ұйымдастырады.

2019-2020 оқу жылының ерекшелігі еліміздің білім беру
ұйымдарының 4, 9 және 10-сыныптарында жаңартылған білім мазмұнын
енгізу болып табылады.
4-сыныпта оқытудың ерекшелігі білім алушыларды білімді жетілдіре
отырып «белсенді оқуға» белсенді тарту болып табылады. Оқыту процесінде
білім алушылардың жаңа білімді өз бетінше іздестіруі үшін жағдай жасау
маңызды. «Информатика» жаңа оқу бағдарламасы енгізілуде.
9-сыныптардың оқу бағдарламасының ерекшелігі базалық білім
беруді аяқтауға бағытталғандығы болып табылады.
9-сыныптардың оқу пәндері бойынша үлгілік оқу бағдарламалары
жоғары деңгейдегі ойлау дағдыларын дамытуға, толыққанды қарым-қатынас
жасауға қажетті және тұлғаның дамуына ықпал ететін, ұлттық және
жалпыадамзаттық құндылықтарды дарытатын социумдағы өмір үшін маңызды
дағдыларды қалыптастыруға бағытталған.
Бұдан басқа, оқыту процесінде тоғызыншы сынып оқушыларының
оқытылатын оқу материалдарын талдау, жіктеу, жүйелеу, жинақтау және
оқиғаларды, құбылыстар мен процестерді бағалау дағдыларының
қалыптасуына назар аудару маңызды.
9-сыныпта дамытушы оқыту әдістерін (іскерлік ойындар, өзін-өзі оқыту
және өзара оқыту, пәнге «тез арада» ену әдісі, процестерді модельдеу, басқа
пәндік салалармен интеграция, мәтінмен жұмыс жасау, пәндік тілді дамыту
және т.б.), жобалық әдістерді (зерттеу топтық және жеке жобалар, танымдық,
конструкторлық, әлеуметтік жобалар, қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ
мерзімді жобалар, контент-талдау және т.б.), коммуникативтік әдістерді
(практикалық жағдаяттарды талдау, білім алушылардың командалық жұмысы
және басқалар) белсенді қолдану ұсынылады.
10-сыныпты оқытудағы басты ерекшелік білім алушыны нақты
мамандануға және оның болашақ кәсіби қажеттіліктері мен болашақта
таңдауы мүмкін мамандығына сәйкес стандартты және тереңдетілген
деңгейлердің оқу пәндерін таңдауға бағыттау болып табылады.
10-11-сыныптардың үлгілік оқу жоспарлары Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 4 қыркүйектегі № 441 бұйрығымен
10

және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2019 жылғы 15
мамырдағы № 205 бұйрығымен бекітілген.
10-сыныптарға арналған үлгілік оқу жоспарына (бұдан әрі - ҮОЖ) сәйкес
оқу бағытына қарамастан барлық білім алушыларға ортақ пәндер тізімі
анықталды.
Жаңа ҮОЖ-да «бейіндік» деген термин қолданылмайды, себебі
қоғамдық-гуманитарлық бағыт (бұдан әрі – ҚГБ) және жаратылыстануматематика бағыты (бұдан әрі – ЖМБ) – бейіндер емес, бағыттар болып
табылады.
Стандартты және тереңдетілген деңгейдегі пәндерді таңдау арқылы
бейінді білім алушылардың өздері анықтайды,
10-сыныпта Үлгілік оқу жоспарында міндетті пәндер саны қысқарды,
білім алушыларға олардың жеке қызығушылықтары мен бейімділіктерінің
дамуын қамтамасыз ететін пәндерді таңдауға максималды құқық берілді.
Тереңдетілген деңгейдегі 2 міндетті және стандарттық деңгейдегі 2
міндетті пәнді таңдау енгізілді.
Қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математикалық бағыттағы
сыныптар үшін оқу пәндерінің орналасуы әртүрлі.
Осылайша, 10-сынып оқушылары болашақ мамандығына назар аудара
отырып ҮОЖ-дағы 19 академиялық пәннен 14 оқу пәнін таңдай алады.
10-сыныпта оқушылардың таңдауы бойынша «Кәсіпкерлік және бизнес
негіздері», «Графика және жобалау» жаңа пәндері енгізілсе, «Алғашқы әскери
және технологиялық дайындық» пәніне өзгерістер енгізілді.
«Информатика» жаңа оқу бағдарламасы енгізілуде.

Назар аударыңыздар!
2019-2020 оқу жылының ұзақтығы: мектепалды сыныптарда – 32 апта, 1сыныптарда – 33 апта, 2-11(12)-сыныптарда – 34 апта.
«Орта білім беру ұйымдарында 2019 - 2020 оқу жылының басталуын,
ұзақтығын және каникул кезеңдерін айқындау туралы» Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрінің 2019 жылғы 29 шілдедегі № 337
бұйрығымен 2019-2020 оқу жылы барысындағы каникул күндері белгіленді:
2019-2020 оқу жылының басталуы – 2019 жылдың 1 қыркүйегі. Оқу
жылының аяқталуы - 2020 жылдың 25 мамыры.
1-11(12)-сыныптарда:
күзгі каникул –7 күн (2019 жылғы 28 қазан - 3 қарашаны қоса
алғанда),
қысқы – 10 күн (2019 жылғы 30 желтоқсан – 2020 жылғы 8 қаңтарды
қоса алғанда),
көктемгі – 13 күн (2020 жылғы 21 наурыз - 2 сәуірді қоса алғанда);
1-сыныптарда: қосымша каникулдар: 7 күн (2020 жылғы 3-9 ақпанды
қоса алғанда).
11

Назар аударыңыздар! Мектепалды сыныптарда:
күзгі каникул – 7 күн (2019 жылғы 28 қазан - 3 қарашаны қоса
алғанда),
қысқы – 14 күн (2019 жылғы 27 желтоқсан – 2020 жылғы 9 қаңтарды
қоса алғанда),
көктемгі – 15 күн (2020 жылғы 21 наурыз - 4 сәуірді қоса алғанда);
қосымша каникулдар: 7 күн (2020 жылғы 3-9 ақпанды қоса алғанда).
Сабақтарды өткізу мерзімі мереке күндерімен, ауа райының
қолайсыздығына және карантин енгізілуіне байланысты актіленген күндермен
сәйкес келген жағдайда, тақырыбын/оқу мақсаттарын оқу пәні бойынша
жақын/ұқсас тақырыптармен/оқу мақсаттарымен біріктіріп/тұтастырып,
кіріктіруді ескере отырып көрсетілген күндерге дейін немесе кейін аздаған
сағат санымен оқыту қажет. Бұл ретте, қосымша сағаттар бөлінбейді.
Журналдарда біріккен сабақтар тақырыбы бір жолда көрсетіледі. Бұл
жағдайлар мұғалімдердің жалақысына әсер етпейді, оқу сағаттары берілген деп
есептеледі.
Бұл ретте оңай мақсаттарды қарастырып, жазба жұмыстарын
жоспарламаған жөн. Білім беру ұйымы басшысының бұйрығы негізінде бұл
өзгерістерді электрондық журналдар жүйесінде техникалық қолдау арқылы
көрсетіледі.
Сыртқы және ішкі бақылауды жүргізу кезінде осы бұйрық негіз болады.

Назар аударыңыздар!
Жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу жоспарларындағы вариативтік
компонентті қоса алғанда, жалпы білім беретін мектептерде білім
алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең жоғарғы шекті көлемі 1-сыныпта –
24 с., 2-сыныпта – 25 с., 3-сыныпта – 29 с., 4-сыныпта – 29 с., 5-сыныпта – 32 с.,
6-сыныпта – 33 с., 7-сыныпта – 34 с., 8-сыныпта – 36 с., 9-сыныпта – 38 с., 10сыныпта – 39 с., 11-сыныпта – 39 сағаттан аспауы тиіс.
Оқу жүктемелерін қысқарту Педагогтер кеңесінің шешімі негізінде білім
беру ұйымдары таңдай алатын қысқартылған оқу жүктемесімен Үлгілік оқу
жоспарында қарастырылған (ҚР Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 4
қыркүйектегі № 441 бұйрығы). Білім беретін ұйымдар ата-аналар комитеті
және қамқоршылық кеңесінің келісімімен күнделікті өткізілетін сабақтар санын
белгілейді.
Қысқартылған ҮОЖ-ды таңдаудағы басты шарт – білім алушылардың
ерте кәсіби бейімделуін қамтамасыз ету. Егер оқу пәндерінің қиыстырылуын
(комбинациясы) таңдау 7-сыныпта жасалса, онда таңдалған оқу пәндерінің
қиыстырылуына (комбинациясына) сәйкес келесі сыныптарда (8-9-сыныптарда)
оқуды жалғастыру қажет.

12

Жалпы білім беретін мектептердің 7-9-сыныптарына арналған ҮОЖ-да
ескертпе берілген, онда инвариантты компоненттен таңдау бойынша бейінді
оқу пәндерінің комбинациялары жазылған.
Бейінді оқу пәндерінің қиыстырылуы (комбинация) ҰБТ аясында
пәндерді таңдауға бағытталған.
Гимназиялар/лицейлерде де жүктеме өзгерді. Бастауыш сыныптарда
гимназия компонентін 8,5 сағаттан 4 сағатқа дейін, 5-11-сыныптарда 5 сағатқа
қысқарту ұсынылады.
Дарынды балаларға арналған мамандандырылған білім беру
ұйымдарында мектеп бағытына байланысты білім беру ұйымының өзі
айқындайтын мамандандырылған компонент енгізілді.
Осылайша, еліміздің білім беру ұйымдары, соның ішінде
гимназиялар/лицейлер, мамандандырылған лицейлер/гимназиялар да жүктемесі
қысқартылған ҮОЖ-ды таңдауға құқылы.

Бескүндік оқу аптасында оқу процесін ұйымдастыру
Бескүндік оқу аптасына көшу жаңартылған білім мазмұнына көшумен
қатар жүргізіледі және түрлеріне, типтеріне, меншік нысандарына қарамастан
барлық білім беру ұйымдарында жүзеге асырылуы мүмкін.
Бірқатар оқу пәндері бойынша сабақтарды оқу мақсаттарына және сабақ
тақырыптарына сәйкес, кестеде өткізілетін орынды көрсете отырып,
музейлерде, театрларда, кітапханаларда, кәсіпорындарда және басқа да
ұйымдарда өткізу ұсынылады.
Егер мектеп бес күндік оқу аптасына көшсе, мұғалім сенбі күнді өз
қалауы бойынша пайдалануға құқылы. Бұл ретте мектеп әкімшілігі сенбі күні
айына бір рет педагогикалық, әдістемелік кеңестердің мәжілістерін және басқа
да ұйымдастыру іс-шараларын қоя алады.

2019-2020 оқу жылында 4, 9 және 10 сыныптарда
информатика пәнінен жаңа оқу бағдарламасы енгізіледі.
"Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер
мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрінің 2019 жылғы 26 шілдедегі № 334 бұйрығына сәйкес "Жалпы білім
беретін ұйымдарға арналған жалпы білім беретін пәндер, таңдау курстары және
факультативтер бойынша үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы"
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілді: ....5-тармақ.
Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн
өткен соң қолданысқа енгізіледі, мыналарды қоспағанда: "ақпараттықкоммуникациялық технологиялар" оқу пәні бойынша осы бұйрыққа 413

қосымшада 7 және 21-тармақтарды, бастауыш білім беру деңгейінің 1-4сыныптары үшін 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап 1-сыныптар үшін, 2021 жылғы
1 қыркүйектен бастап 2 және 3-сыныптар үшін, 2019 жылғы 1 қыркүйектен
бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізілетін болады.

Назар аударыңыздар!
2019-2020 оқу жылында Педагогтер кеңесінің шешімімен мектептер
мектептің
материалдық-техникалық
жабдықталуын
(спортзалдар,
аудиториялық қор), білім алушылар контингенті, кадрлармен қамтамасыз ету
және т.б. ескере отырып, жеке пәндерді оқытуда сыныптарды топтарға бөлу
туралы дербес шешім қабылдайды.
1-4-сыныптарда қалалық мектептерде толымдылығы 24-ке жеткенде
немесе одан асқанда, ауылдық жерлерде 20-ға жеткен кезде немесе одан асқан
жағдайда, төмендегі пәндер бойынша топтарға бөлінеді:
- оқыту қазақ тілді емес сыныптардағы қазақ тілі;
- оқыту орыс тілді емес сыныптардағы орыс тілі;
- шетел тілі;
- ақпараттық-коммуникациялық технологиялар;
- өзін-өзі тану.
Негізгі орта мектеп бойынша білім алатын сыныптарда топтарға бөлу
төмендегі пәндерді оқыту барысында қалалық мектептерде толымдылығы 24-ке
жеткенде немесе одан асқанда, ауылдық жерлерде 20-ға жеткен кезде немесе
одан асқан жағдайда, төмендегі пәндерді оқыту барысында топтарға бөлінеді:
₋
оқыту қазақ тілді емес сыныптардағы қазақ тілі мен әдебиеті;
₋
оқыту орыс тілді емес сыныптардағы орыс тілі мен әдебиеті;
₋
шетел тілі;
₋
информатика;
₋
дене шынықтыру;
₋
көркем еңбек.
Жалпы орта мектеп бойынша білім алатын сыныптарда топтарға бөлу
төмендегі пәндерді оқыту барысында қалалық мектептерде толымдылығы 24-ке
жеткенде немесе одан асқанда, ауылдық жерлерде 20-ға жеткен кезде немесе
одан асқан жағдайда, төмендегі пәндерді оқыту барысында топтарға бөлінеді:
₋
оқыту қазақ тілді емес сыныптардағы қазақ тілі мен әдебиеті;
₋
оқыту орыс тілді емес сыныптардағы орыс тілі мен әдебиеті;
₋
шетел тілі;
₋
информатика;
₋
дене шынықтыру.
2013 жылғы оқу бағдарламасы бойынша оқытылатын 11-сыныптардың
білім алушылары қалалық мектептерде толымдылығы 24-ке жеткенде немесе
одан асқанда, ауылдық жерлерде 20-ға жеткен кезде немесе одан асқан
жағдайда, төмендегі пәндерді оқыту барысында топтарға бөлінеді:
14

тілі;

₋
₋
₋

оқыту қазақ тілді емес сыныптардағы қазақ тілі;
оқыту қазақ тілді емес сыныптардағы қазақ әдебиеті;
қазақ/ұйғыр/тәжік/өзбек тілінде оқытылатын сыныптардағы

₋
₋
₋
₋
₋

шетел тілі;
информатика;
бейіндік пәндер;
технология;
дене шынықтыру.

орыс

Білім алушылардың таңдауына сәйкес стандартты және
тереңдетілген деңгейдегі таңдау пәндері бойынша 10-сынып білім
алушыларын топтарға бөлуге болады.

Үш тілде оқыту
Қазақстан халқы Ассамблеясының 2015 жылғы 23 сәуірдегі ХХІІ
сессиясында берілген Мемлекет басшысының тапсырмасын және Ұлт
жоспарының «100 нақты қадам - баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет»
79-тармағын орындау мақсатында 2015-2020 жылдарға арналған үштілді білім
беруді дамытудың (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің
м.а. 2015 жылғы 5 қарашадағы № 622, Қазақстан Республикасы Мәдениет
және спорт министрінің 2015 жылғы 9 қарашадағы № 344 және Қазақстан
Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 13
қарашадағы №1066 бұйрығына сәйкес) Жол картасы бекітілді.
Жол картасына сәйкес, оқыту процесінде қолдануға қажетті Үш тілді
оқытудың бірыңғай тілдік стандарты әзірленді (https://nao.kz/) (2016ж.). Тілдік
стандарт Қазақстан мектептерінің барлық түрлерінде үш мақсатты тілді
оқытудың жалпы шегін (тәсілдері, принциптері, стратегиялары) анықтайтын
негіздемелік құжат болып табылады.
Сонымен бірге «оқыту тілі» және «мақсатты тіл» ұғымдарының мәнін
ажырату маңызды.
Жалпы білім беретін мектептердің оқыту тілдеріне: қазақ, орыс, ұйғыр,
өзбек, тәжік жатады.
Мақсатты тілдер болып: қазақ тілі екінші тіл ретінде, орыс тілі
екінші тіл ретінде және шетел тілі үшінші тіл ретінде саналады.
Төменде 1-кестеде үш тілде оқыту бойынша бойынша қазіргі жағдай
көрсетілген.

15

1-кесте. Үш тілде оқыту.

Бірінші тілдер

Екінші тілдер
Үшінші тілдер

Қазақ тілі
Орыс тілі
Оқыту тілдері
Ұйғыр тілі
Өзбек тілі
Тәжік тілі
Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні (Т2)
Орыс тілінде оқытпайтын мектептердегі «Орыс тілі» пәні (Т2)
Шетел тілі (Т3)

Үш тілді білім берудің мақсаты білім алушылардың үш мақсатты тілді,
атап айтқанда: қазақ тілінде оқытпайтын мектептерде оқитындар үшін қазақ
тілін, орыс тілінде оқытпайтын мектептерде оқитындар үшін орыс тілін және
шетел тілін меңгеру үшін қажетті жағдайлар жасау.
Сондай-ақ, Қазақстанда этникалық топтардың ана тілдерін дамытуға
айтарлықтай көңіл бөлінуде. Осыған байланысты көптілді білім беретін
мектептер бар.
Қазақ, орыс және шетел тілдерін жеткілікті мөлшерде оқыту қазақ тілінде
оқытатын мектептерде де, орыс тілінде оқытатын мектептерде де үлгілік оқу
жоспарларында көзделеді.
«Қазақстан тарихы» және «Дүниежүзі тарихы» оқу пәндері тек
оқыту тілінде оқытылады.
МЖМБС және 1-11 сыныптарға арналған үлгілік оқу жоспарларында
«Ағылшын тілі» оқу пәнінің орнына «Шетел тілі» пәні енгізіледі. Білім беру
ұйымдары «Ағылшын тілі», «Неміс тілі», «Француз тілі» оқу пәндерінің бірін
таңдау құқығы бар. Жұмыс оқу жоспары мен журналда оқытылатын шетел
тілі көрсетіледі.
Неміс және француз тілдері бойынша үлгілік оқу бағдарламалары
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2019 жылғы 7
наурыздағы № 105 бұйрығымен (10-11 сыныптар); ҚР БҒМ 2019 жылғы 26
шілдедегі № 334 бұйрығымен (1-4, 5-9-сыныптар) бекітілді.
Шетел тілін оқыту жалпы білім беру жүйесінің барлық сатыларында
олардың бірлігін, сабақтастығын және үздіксіздігін қамтамасыз ететін CEFR
("Common European Framework of Reference: Learning, Teaching, Assessment" –
«Шет тілін меңгерудің жалпыеуропалық құзыреттілігі: оқу, оқыту, бағалау»)
тілдерді оқытудың деңгейлік моделіне сәйкес жүзеге асырылады.
2019-2020 оқу жылында 10-11 сыныптарда «Физика», «Химия»,
«Биология», «Информатика» оқу пәндері оқыту тілінде жүргізіледі.
Аталған пәндерді білім алушылардың, педагогтердің және білім беру
ұйымдарының дайындық деңгейіне қарай, ата-аналардың пікірін ескере
16

отырып ағылшын тілінде оқытуға болады. Білім бөлімдерімен келісілуі
мүмкін.
Мектептердің педагогикалық ұжымдары пән
апталықтарын, мектепішілік олимпиадаларды және
зияткерлік конкурстарды ұйымдастыру арқылы үш тілді
білім беруді дамытып, қолдауы қажет
ЖМБ пәндерін ағылшын тілінде кіріктіріп оқытуда
CLIL технологиясын қолдану ұсынылады (2-кесте).
2-кесте. Тілді және оқу пәнін кіріктіріп оқыту
ТІЛ – оқыту құралы

Оқыту уақытының көлемі (әлеуеттік мүмкіндіктер)
CLIL технологиясы
Тіл мен пәнді кіріктіріп оқыту
Толық енгізу

Ішінара енгізу
тілдік емес пән бірінші тілде
оқытылады (мектептегі оқыту тілі)

тілдік емес және тілдік пәндер
мақсатты тілде оқытылады

сабақтың жеке кезеңдері мақсатты
тілде өткізіледі

тілдік емес пән бойынша сабақтың
барлық кезеңдері мақсатты тілде
өткізіледі (жаңа материалды түсіндіру
кезінде оқыту тілінің қолданылуы
мүмкін)

пәндік терминология мақсатты тілде
оқытылады

тіл пәндері бойынша сабақтарда
пәндік терминологияны қолдану
дағдылары пысықталады

кейбір сыныптан тыс іс-шаралар
мақсатты тілде өткізіледі

сыныптан тыс іс-шаралар мақсатты
тілде өткізіледі

пән бойынша элективті курстардың
кейбір бөлімдері мақсатты тілде
оқытылады

пән бойынша элективті курстар
мақсатты тілде оқытылады

Тілдік және тілдік емес пән мұғалімдерінің бірлескен жұмысы көптеген
формаларда өткізілуі мүмкін. Шетел тілі мұғалімдері өз сабақтарында тілдік