|
Кейбір программалардың белгілі
бір операторлары бірнеше рет қайталанып отыруы мүмкін. Мұндай болып
келген операторлар тізбегін цикл операторлары деп атайды. Циклдік
оператордың үш түрі бар: арифметикалық цикл — FOR, шартын алдын
ала тексеретін цикл – WHILE және шартты соңынан тексеретін цикл –
REPEAT.
Егер шартын алдын ала
тексеретін циклдегі операторды неше рет қайталау керек екендігі
белгісіз болып, оның тек қайталану шарты берілсе, онда WHILE,
REPEAT операторлары пайдаланылады. Ал FOR
операторы қайталану саны алдын ала белгілі болған кезде
қолданылады.
FOR операторын параметрлі цикл
операторы деп те аталады, өйткені, қайталау саны функция аргументі
сияқты циклдің параметрі қызметін атқаратын басқару айнымалысы
арқылы беріледі.
FOR операторыныңекітүрі
бар:
FOR
<айнымалы>:=<S1> to <S2> do
<оператор>;
FOR
<айнымалы>:=<S1>downto<S2> do
<оператор>;
Мұндағы,
S1 және S2
– циклпараметрініңалғашқыжәнесоңғымәндерінанықтайтынөрнектер; for…do
– циклтақырыбынанықтайтынтүйіндісөздер;
<оператор>
— циклтұлғасы.
FOR
– ҮШІН, TO
– ДЕЙІН, DO
– ОРЫНДАУдегенмағынаныберетінтүйіндісөздер.
Паскаль тілінде цикл параметрі міндетті түрде
бүтін немесе реттелген типтегі айнымалы болуы қажет. Параметрдің
өзгеру қадамына байланысты операторда TO немесе DOWNTO (DOWN –
төмен, TO – дейін, DOWNTO — кері қарай) түйінді сөздері
пайдаланылады. Егер қадам +1 ге тең болса, онда операторда TO, ал
қадам - 1 – ге тең болса, онда DOWNTO сөзі
қолданылады.
Параметрдің бастапқы және соңғы мәндері бүтін
сан түрінде немесе өсуі, кемуі бойынша реттелетін болуы тиіс,
әйтпесе оларды бүтін мен беретін арифметикалық өрнек түрінде жазуға
да болады.
1-Мысал:1-
ден 100- гедейінгісандардыңқосындысын табу
керек.
PROGRAM ESEP1;
VAR I, S: INTEGER;
BEGIN
S:=0;
FOR I:=1 TO 100 DO
S:=S+I;
WRITELN (‘S = ‘ , S);
END.
2-Мысал.
10-нан20-ғадейінгібарлықжұпсандардыңкөбейтіндісіншығаратынпрограммақұрыңдар.
PROGRAM ESEP2;
VAR I, K:
INTEGER;
BEGIN
K:=1;
FOR I:=10 TO 20
DO
IF I MOD 2=0
THEN
K:=K*I;
WRITELN
('K=',K);
END.
3-Мысал: 1, 3, 5, ... , 15
сандар тізбегі берілген. Осы тізбектің квадраттарының кестесін құру
керек.
PROGRAM
ESEP3;
VAR I, K:
INTEGER;
BEGIN
FOR I:=1 TO 15
DO
IF I MOD 2=1
THEN
BEGIN
K:=SQR(I);
WRITELN
('K=',K);
END;
END.
Мысалы:
-
Есеп. 1-ден 8-ге дейінгі бүтін
сандардың квадраттары мен кубтарын есептеп шығару
(a-дан
b-ға
дейін).
Ерекшелігі: бірдейамалдар 8 реторындалады.
 
Программа:
program
qq;
var i, i2:
integer;
begin
for i:=1 to 8 do
begin
i2 :=
i*i;
writeln(i:4,
i2:4);
end;end.
Кейін оқушылар
зерттейді:
-
Жоғары және төмен деңгейлердің
арасындағы ұқсастықтар мен
айырмашылықтар
-
Екі типтің де кілттік
ерекшеліктері
-
Екі типтің артықшылықтары мен
кемшіліктері.
Оқушылар жоғарыдеңгейлік және
төмендеңгейлік тілдердің артықшылықтары мен кемшіліктерін зерттеп,
оларды ауызша, плакатта немесе слайдтық презентацияның көмегімен
көрсетеді.
Выбирают язык для проекта.
Практикалық жұмыс. 3 топқа
бөлек есептер беріледі.
1-топ:1-ден 9-ға дейінгі тақ
сандардың қосындысыншығаратын программа
құрыңдар. PROGRAM
ESEP1;
VAR
I, S:
INTEGER;
BEGIN
S:=0;
FOR
I:=1
TO
9
DO
IF
I
MOD
2=1
THEN
S:=S+I;
WRITELN
('S=',S);
END.
2-топ: -10,
-8,
-6, ... ,
10
сандар тізбегі берілген. Осы
тізбектің кубтарының кестесін құру керек.
PROGRAM
ESEP2;
VAR
I, K:
INTEGER;
BEGIN
FOR
I:=-10
TO
10
DO
IF
I
MOD
2=0
THEN
BEGIN
K:=SQR(I)*I;
WRITELN
('K=',K);
END;
END.
3-топ: 10- нан 20- ға дейінгі
сандардың қосындысын табу керек.
PROGRAM
ESEP1;
VAR
I, S:
INTEGER;
BEGIN
S:=0;
FOR
I:=10
TO
20
DO
S:=S+I;
WRITELN ('S = ' ,
S);
END.
V.Сабақты
бекіту.
1-топ:"Сөзтізбек" командалар
тізбегін табу
|
W
|
T
|
E
|
T
|
O
|
Y
|
P
|
F
|
W
|
|
G
|
P
|
I
|
N
|
T
|
E
|
G
|
E
|
R
|
|
V
|
A
|
R
|
G
|
E
|
N
|
K
|
L
|
I
|
|
S
|
S
|
D
|
O
|
B
|
D
|
M
|
S
|
T
|
|
T
|
H
|
E
|
N
|
G
|
D
|
F
|
E
|
E
|
|
A
|
Z
|
S
|
D
|
M
|
R
|
E
|
A
|
L
|
|
D
|
F
|
V
|
H
|
M
|
F
|
O
|
R
|
N
|
|
I
|
D
|
O
|
W
|
N
|
T
|
O
|
M
|
H
|
|
F
|
R
|
E
|
A
|
D
|
L
|
N
|
A
|
Z
|
VAR, THEN, READLN, IF,
INTEGER, REAL, ELSE, WRITELN, FOR, DO, TO,
DOWNTO
2-топ:"Сәйкестендір"-
терминдердісәйкестендіру
1.do
1. дейін
2. writeln
2. программасоңы
3.for
3. егер
4. end.
4. мәліметтердіенгізу
5. then
5. әйтпесе
6. readln
6. мәліметтердішығару
7. else
7. үшін
8. if
8. онда
9.to
9. орындау
3-топ:Сұрақтарға «ия», «жоқ» арқылы
жауап беру
|
№
|
Сұрақтар
|
Ия
|
Жоқ
|
|
1
|
Программалардың белгілі бір
операторлары бірнеше рет қайталанып отыруын циклдік алгоритм деп
атаймыз
|
+
|
|
|
2
|
FOR операторы шартты алдын ала тексеретін
циклде
қолданылады
|
|
+
|
|
3
|
FOR операторы қайталану
саны алдын ала белгілі болған кезде
қолданылады
|
+
|
|
|
4
|
FOR операторын параметрлі цикл
операторы деп те
атайды
|
+
|
|
|
5
|
FOR операторының үш түрі
бар
|
|
+
|
|
6
|
20-дан 10-ға дейінгі сандардың
қосындысын табатын кезде ТО түйінді сөзін
қолданамыз
|
|
+
|
|
07 Қараша 2018
2717
1 рет жүктелген
<b<c теңсіздігінің Паскаль тілінде
жазылуы
