Паскаль тілінде файлдармен жүмыс

МАҚТАРАЛ АУДАНЫ

PASСAL ТІЛІНДЕ

ФАЙЛДАРМЕН ЖҰМЫС

«ҚЫЗЫЛҚҰМ» ЖОМ ИНФОРМАТИКА ПӘНІ МҰҒАЛІМІ ТАСОВ ҒАБИТ ҚАЛДЫБАЙҰЛЫ

«№121 ЖОМ» ИНФОРМАТИКА ПӘНІ МҰҒАЛІМІ ШЫНДАЛИЕВ БЕРДАЛЫ ЛАМҚАДЫРҰЛЫ

«ТҮРКІСТАН» ЖОМ ИНФОРМАТИКА ПӘНІ МҰҒАЛІМІ ЖАЙНАРОВ НҰРҒАЛИ ЕРШОРАҰЛЫ

Мақтарал аудандық білім бөлімінің әдістемелік кабинетінің 2015 жылғы наурыз айының күнгі № хаттамасымен бекітіліп баспаға ұсынылды.

ПІКІР

Бұл көмекші құрал информатика пәнінен жоғары сынып оқушыларын олимпиадаға дайындауда информатика пән мұғаліміне көмекші құрал ретінде ұсынылады.

Оқулықта ABC PASCAL және FREE PASCAL бағдарламаларын компьютерге орнату жолдары көрнекі түрде баяндалған. Сонымен қатар оқушылардың шығармашылық қабілеттерін шыңдайтын күрделі олимпиадалық есептерді шығару жолдарының математикалық моделі көрсетілген.

Оқулық оқушыларды олимпиадаға дайындауға қойылатын талаптар деңгейінде жазылған.

Пікір жазғандар:

М. Бабашев - аудандық білім бөлімінің әдіскері;

Ш. Иманбердиев - аудандық білім бөлімінің әдіскері;

Б. Меңдібаева - «Асықата» ЖОМ КММ – нің жоғары санатты

информатика пәні мұғалімі.

Кіріспе

Бұл көмекші құралды шығарудығы мақсатымыз қазіргі таңдағы ең өзекті мәселенің бірі информатика пәнінен олимпиада есептерінде көп кездесіп жүрген кіріс және шығыс файлдары туралы жалпы түсінік беру. Оны есептеп шығару барысында дұрыс қолдана білуге АВС PASСAL және FREE PASСAL бағдарламаларын компьютерге орнату жолдары мен есеп шығару барысында қолдану тәсілдері баяндалады.

Бұл көмекші құрал информатика пән мұғалімдері мен жоғары сынып оқушыларына олимпиадаға дайындалуға септігі тиеді.

Pascal-да файлдарды екі негізгі белгісі бойынша топтастыруға болады:
a)   файлдың типі бойынша (оның логикалық құрылымына )
b)   файл элементтеріне қатынау тәсілі бойынша
Типтері бойынша файлдар шартты түрде үш түрге бөлінеді:
    мәтіндік файл;
    типтік файл;
    типтік емес файл.
Біз көбінесе мәтіндік және типтік файлдармен жұмыс істейміз.
Қатынау тәсілі бойынша файлдар келесідей бөлінеді:
    Тікелей қатынау файлдары
    Кезекпен қатынау файлдары
Олардың айырмашылығы тікелей қатынау файлдарында арнайы
процедуралар  және функцияларды  пайдалана отырып, мәліметтерді, олардың файлдағы орнына тәуелсіз, оқуға немесе жазуға болады, ал кезекпен қатынау файлында оның ортасында немесе соңында тұрған мәліметті оқу үшін, оның алдындағы мәліметтердің барлығын оқуға тура келеді. Мәтіндік файлдар кезекпен қатынау файлдарына жатады, ал типтік файлдар тікелей қатынау файлдарына жатады.

Паскальдағы деректердің файлы

Деректердің басым бөлігін (ол мейлі сырттан келген ақпарат болсын, не бағдарламамен жұмыс істеу барысында алынғандар болсын) сыртқы жадыға - дискіге жазып алған оңтайлы да, ыңғайлы. Ол үшін Паскальда арнайы объектілер-файлдар қарастырылған.

Файл - бірдей бір типтегі объектілер болып табылатын реттелген компонент. Файлдағы компонент саны алдын ала айтылып, келісіп алынбайды; файл компонентерінің индексі болмайды. Кейбір компонентерге кезектегі алдыңғы компонентерді іріктеп болғаннан соң ғана қол жеткізуге болады.

Файл файлдық типті алдын ала сипаттап алу көмегімен сипатталады:

Type файлдық тип=file of mun

Бұнда файлдық тип- паскальда рұқсат етілген кез келген атаулар; тип-Паскальдің кез келген типі.

Содан соң барып файлдың сипаттауы жүзеге асады:

var файл атауы: файлдық тип

Файлдар- бағдарламаның сырт дүниемен қатынасатын құралы болғандықтан, трансляторды соған сәйкес файлдың қай жерде жатқандығы туралы мәлімет ендіру қажет немесе басқаша айтатын болсақ, файлдың бағдарламалық атауын Нақты сыртқы құрылғыдағы файлдың атауымен логикалық байланыстыру қажет. Бұл мына оператормен іске асады:

assign(f,fi)

ондағы f – файлдың ''ішкі'' атауы, файл онымен бағдарламада хабарланған, ал fi – файлдың ''сыртқы'' атауы, яяғни операциялық жүйеде файлдың тіркелген орны (бұл атау толық болуы керек: құрылғы: атауы, шешімі). Осылайша, бірінші параметр assign – да, бұл файлдық типтің айнымалысы, ал екіншісі – string типтес.

Кейбір файлды деректер жазуына ауыстыру керек.

Rewrite (файл атауы)

Содан соң оператормен жазуды жүргізіп отыры керек:

Write(файл атауы, ауыспалының атауы)

Атап өтетін бір жайт, толтырылған файлға rewrite командасын беретін болсақ, онда алдын ала жазылған ақпаратқа қолымыз жетпей қалады (файл жоғалып кетеді!). Әбден толықтырылған файлды толықтыру үшін басқаша да істеуге болады (22.3- суретін қара). Жұмыс аяқталғаннан соң оны мына оператордың көмегімен жабу керек:

Close (файл атауы)

1.PascalABC бағдарламасын орнату үшін PascalABC қапшығын ашамыз.

2. Қапшық терезесінен белгішесін екі рет шертеміз. Экранда төмендегідей терезе пайда болады.

3. PABC Install- терезесінен «Установка» батырмасын шертеміз. Бағдарлама орнатылып болған соң экранда «Информация» терезесі пайда болады.

4. Осы терезеден «ОК» батырмасын шертеміз.

Мазмұны

1. Кіріспе

2. PascalABC және Free Pascal бағдарламаларын орнату жолдары.

3. Pascal-да файлдардың түрлері

4. Паскальдағы деректердің файлы

5. Есептеді шығару жолдары

6. Қорытынды

Қорытынды

Енгізу-шығару процедурасы

Assign(f,n) Сыртқы фаиылды n f файлдық айнымалымен байланыстырады.

Close(f) Ашық файлды жабады.

Erase(f) Ішкі файлды шығарады.

Reset(f) бар файлды оқуға және өзгертуге ашады.

Rewrite(f) Жаңа файлды құрайды және ашады.

Seek(f,n) Файлдағы көрсетілген элементке көшеді.

5. «PABC Setup-Настройка рабочего каталого» терезесіндегі «Готово» батырмасын шертеміз. PascalABC бағдарламасы компьютерде орнатылады.

№ 1. Y=a+b екі санның қосындысын есептейтін программа құру.

Мәліметтерді енгізу форматы

Енгізу файлының жолында 2 бүтін сан жазылған: А, В(0<=A,B<=32767 ) сандардың аралары бос орын арқылы бөлінген.

Мәліметтерді шығару форматы

Шығыс файлында бір бүтін сан жазылуы керек, ол есептің жауабы.

Мысалы:

Есептің шығару жолы:

1. Pascal ABC бағдарламасын іске қосамыз.

2. Есептің программасын Pascal ABC- те жазамыз. Программа коды төмендегідей.

Program esep1;

uses crt;

var

f1,f2:text;

a,b,y:integer;

begin

assign (f1,'a.in'); {сырткы файлды 'a.in' f1 файлдық айнымалымен байланыстырады}

reset(f1); {файлды оқуға ашады}

read(f1,a,b); {'a.in' файлынан a жане b айнымалыларды оқиды}

y:=a+b; { a жане b айнымалыларының қосындысын у-ке меншіктейді.}

assign (f2,'a.out'); {сыртқы файлды 'a.out' f2 файлдық айнымалымен байланыстырады}

rewrite(f2); {файлды жазуға ашады}

write(f2,y); {'a.out' файлынa у мәнін жазады}

close(f1); {файлды жабу}

close(f2); {файлды жабу}

end.

Мәліметтерді шығару форматы

Жұп сандарды -0-ге, ал тақ сандарды 1-ге ауыстырып жазылады.

Мысалы:

program esep17;

uses crt;

var

B:array[1..9] of integer;

i:integer;

f1,f2:text;

begin

assign(f1,'l.in');

reset(f1);

for i:=1 to 9 do

read(f1,b[i]);

for i:=1 to 9 do

if b[i] mod 2=0 then b[i]:=0

else b[i]:=1;

assign(f2,'l.out');

rewrite(f2);

for i:=1 to 9 do

write(f2,b[i],' ');

close(f1);

close(f2);

end.

Мысалы:

program esep16;

uses crt;

var

s:string;

i,k:integer;

f1,f2:text;

begin

assign(f1,'g.in');

reset(f1);

read(f1,s);

k:= length(s);

for i:=1 to k do

if copy(s,i,1)=' ' then begin

delete(s,i,1);

insert(',',s,i);

end;

assign(f2,'g.out');

rewrite(f2);

write(f2,s);

close(f1);

close(f2);

end.

№ 17 есеп

В_i{i=1,2…9} жиымы берілген. Ондағы жұп сандарды -0-ге, ал тақ с