Материалдар / Қала және елді мекендердегі көгалдандырудың негізгі жүйелері

Қала және елді мекендердегі көгалдандырудың негізгі жүйелері

Материал туралы қысқаша түсінік

Мақала диплом жұмысын немесе ғылыми жоба жазғанда қосымша дерек көзі болып табылады.

Турумбетова Бакытгуль Темирбековна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

21 Желтоқсан 2017

2200

3 рет жүктелген

Биология Мақала 11 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Қала және елді-мекендерді көгалдандырудың негізгі жүйелері мен принциптері

Адам денсаулығына қолайсыз шаң - тозаң, шу, қатты соққан суық және ыстық жел, атмосферадағы микробтар, түтін, улы газдар сияқты экологиялық факторларға тосқауыл болатын жасыл өсімдіктер әлемінің құпиясы мол.Елді мекендерді көріктендіру - қалалардың, қала тектес поселкелердің, ауылдардың курорттар мен көпшілік дем алатын жерлердің территорияларында халық денсаулығына ыңғайлы, таза, мәдени жағдай туғызу үшін жүргізілетін жұмыстар мен шаралар жиынтығы. Елді мекендерді көріктендіру территорияның инженерлік жабдықталуына, ауа бассейндерінің, бөгендері мен топырағының санитарлық - гигиеналық дәрежесіне байланысты. Ол территорияның инженерлік дайындығын, жол салу, қала транспортты дамыту, бас ғимарат құрылыстары мен коммуналдық сумен жабдықтау жүйесін, канализация жүргізу, энергиямен жабдықтау т.б. жұмыстарын көгалдандыру, климатты жақсарту, ауа бассейнін, ашық бөгендер мен топырақты таза сақтау, санитарлық тазалық, қала шуын азайту сияқты шараларды қамтиды.Көгал, газон (gаzоn — гүл алаңы) — біркелкі етіп тегіс жерге өсірілген, шөбі қысқа, шырпылған көп жылдық өсімдіктер алаңы. Көгалдың бірнеше түрі ажыратылады: фонтан мен мүсіндерді көркемдеп, әсемдік үшін отырғызылған, ағаш пен гүл айналасында өсірілетін партерлік көгал, саябақтар мен көше жағалауларында өсірілетін саябақтық көгал, стадиондарда өсірілетін спорттық көгал, астық тұқымдасына жататын және әдемі гүл жаратын бір жылдық өсімдіктерден (гүлкекіре, көкнәр, т.б.) өсірілетін мавритан көгалдың түрлері бар. Көгал жасайтын жерді алдын - ала тастан, арам шөп тамырынан тазартып тегістейді де, терең етіп (30 см) жыртады. Органикалық және минералдық тыңайтқыштар шашылады. Топырағы сазды жерге құм, құмды жерге саз топырақ қосады, оның бетіне қалыңдығы 10 - 15 см - дей құнарлы топырақ төсейді. Көгалға әдетте, дәнді және бұршақ тұқымдас шөптер: қоңырбас, бетеге, сиыр жоңышқа, бидайық, беде, тарғақшөп, суоты, райграс, т.б. егіледі. Көгалға арналған шөптердің дайын қоспалары да сатылады. Көгал шөбін ұдайы шауып, шабылған шөпті жинап алады, жақсылап суарып, отап, оған тыңайтқыш сеуіп отыру керек, сондай-ақ қыстың басында көгалға ағаш күлімен араластырылған майлы компос (2 - 3 см етіп) жайып тастау қажет, бұл көгалды мүк басып кетуден сақтайды [6].Қоршаған орта жағдайын жақсартуда жасыл желектердің маңызды рөл атқаратыны белгілі. Әсіресе оның санитарлық - гигиеналық қызметінің мәні зор.Қазіргі кезде қалада құрылыс аймақтарын көгалдандыру жаңа жүйеде жүргізілуде. Атап айтқанда:

Экзотикалық (ландшафты архитектура, жолдардың жағалауын, демалыс орындарын көгалдандыру);

Қалаларды көркейту (эстетикалық, дизайнерлік);

Қаланы қорғау (шудан, шаңнан, газдан, күннен т.б.);

Санитарлық - гигиеналық талаптарды орындау т.б.

Өсімдіктердің көмірқышқыл газын бойына сіңіріп, оны ыдыратып, ауаны оттегімен және жеңіл иондармен байытып, шуды азайтып, қаланы желден, шашыраған күннен сақтайды, ауадағы шаңды, ыс - күйені, транспорттардың улы газдарын жұтып, олардың мөлшерін азайтып отыратыны ғылыми дәлелденген. Мысалы: 1 га жасыл алқап 1 сағатта ауадан 8 кг көмірқышқыл газын сіңіреді екен. Ол 200 адамның осы уақытта бөліп шығаратын көмірқышқыл газына тең. 25 жылдық терек жазғы 5 айда - 44кг, емен - 28кг, ал жөке ағашы - 16кг көмірқышқыл газын сіңіреді. Жасыл өсімдіктер табиғаттағы оттегінің, көміртегі оксидтерінің және судың айналымын реттейді. Орта жастағы бір ағаш оншақты адамды оттегімен қамтамасыз ете алады. Ал бір автомобиль 100 км жол жүру үшін 1 адамның 1 жылда дем алуына жеткілікті оттегісін жағады. Сондықтан қазіргі автомашина ғасырында қалаларда жасыл көшеттерді барынша көбейтудың маңызы зор. Қалаларды көгалдандыру кезінде пайдаланылатын көшеттердің фитоцидтік қасиеттеріне ерекше көңіл аударған жөн. Өсімдіктердің ауаға тарайтын фитонцидтері ауаны зиянды микроорганизмдерден тазартып, жаңа иондармен байытады. Жеңіл иондар ауаны жаңартып, адамды сергітеді. Мұндай иондардың көбірек тарауына ықпал етуші ағаш тұқымдастарына кәдімгі қарағай, сібір балқарағайы, шетен жатады. Фитонцидтердің тағы бір жақсы қасиеті, олар ауадағы ұшпалы ластағыш заттарды (түтін, автомобиль газдары) тотықтырып, бейтараптандыру арқылы да тазартқыштық қызмет атқарады. Фитонцидтерді әсіресе шырша, қарағай және арша тұқымдастары көп бөліп шығарады. Аршаның бір түбі күніне 30 гр дейін фитонцидтер шығарады [7].Қарағайлы тоғайлардың ауасында микроорганизмдер барынша аз болады. Оның әрбір 1 м көлеміндегі бактерия клеткаларының саны 200 - 300-ден аспайды. Қалаларда көгалдандыруға пайдаланатын ағаштардың ішінде бактериоцидтілігі жоғары фитонцидтер беретін түрлерге жататындар:

Теректердің көптеген түрлері – Рорulus.

Шыбықты емен (дуб черемчатый) – Querues robur.

Шетен (рябина) – Sorbus.

Үйеңкі (клен остролистый) – Aser platanoides L.

Сүйелді қайың (береза бородавчатая) – Betula pendula.

Кәдімгі, сары және Қырым қарағайлары (сосна обыкновенная, желтая, Крымская) – Pinis silvestris, Pinis ponderosa, Pinis pallasiana.

Балқарағай – Larix.

Ағаштардың фитонцидтілігі белсенділігінің ең жоғары болатын кез шілде айы. Кейбір ағаштардың әсіресе теректің көптеген түрлерінің фитонцидінің белсенділігі қазан айына дейін кемімейді. Оның .үстіне көгалды алқа қала шуылын 20% - ға және онан да көп төмендетеді.Құрылыс кең қанат жайған жерлерде ысыған ауа жоғары көтеріліп, оның орнын жасыл ағаштардан тараған салқын ауа басады. Мұндай самалдың жылдамдығы сағатына 12 км-ге жетіп, ол қаланың барлық жеріндегі ауаны жаңартып отырады. Мұның маңызы өте зор. Себебі жасыл алаңдар арқылы төмен қарай бағытталған ауа қаланың ортасына таман жылжып барып, ондағы ластанған ауаның осы орталыққа бөгелуіне жол бермей, оны жоғары қарай ығыстырады.Ірі қалаларда әрбір шаршы км -

770 ₸ - Сатып алу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!