Қалқаман Әбдіқадіров "Қажымұқан" повесі 6-сынып әдебиет

Мұғалімнің аты-жөні

Толеубаева самал Жақсылыққызы

Пән/сынып

6-сынып. Қазақ әдебиеті

Қай аптаның нешінші сабағы

ІІІ тоқсан. 9-апта. 17-сабақ.

Тарау немесе бөлім атауы

ІІІ бөлім:

Мен балаң жарық күнде сәуле қуған...

Сабақтың тақырыбы

17-сабақ. Қалқаман Әбдіқадыров «Қажымұқан»

Оқу мақсаты

Т/Ж3 Әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан сипаттау

Б/С2 Кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру

Сабақ мақсаттары

- «Қажымұқан» әңгімесіндегі кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан сипаттау;

- кейіпкерлердің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру.

Бағалау критерийлері

• «Қажымұқан» әңгімесіндегі кейіпкерді анықтайды;

• кейіпкер типтерін біледі;

• тек тұрғысынан сипаттап айтады;

• кейіпкерлердің заманауи жаңашылдығына салыстырып баға береді.

Уақыты

Кезеңдері

Тапсырма

Ресурстар

1 минут

3 минут

Ұйымдастыру кезеңі

Сәлеметсіз бе, жас дос? Қазақ әдебиет сабағына қош келдіңіз.

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Қалқаман Әбдіқадыров «Қажымұқан» әңгімесі

Бүгінгі сабақта білетініміз:

- «Қажымұқан» әңгімесіндегі кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан сипаттауды;

- кейіпкерлердің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беруді.

Құрметті оқушылар, суреттер арқылы әңгіменің басты кейіпкері туралы қандай ой жинақтауға болады? Осы сұрақ көлемінде ой қозғап көрелік.

Қазақ елінің мақтанышы, алып күш иесі, теңдесі жоқ кәсіпқой палуан Қажымұқан Мұңайтпасұлы – күрес өнерінің бірнеше түрін жетік меңгеріп, әлем чемпионы атағына қол жеткізген тұңғыш қазақ
Атасы Ернақ ерекше күштің иесі болған дейді және өз немересіне қазақша күресті үйреткен. Ал нағашы атасы Лек палуан ағаштарды тамырымен жұлған деген аңыз бар. Әкесі Мұңайтпас та өте күшті адам болды. Күрес жарыстарына қатысып, "жуанаяқ палуан" деген атпен танылды.
75 жастағы палуан жалаңаш тұрғанда 174 келі тартқан. Шалбарының өзіне үш метр мата, көйлегіне 6 метр сұрып кетеді екен. Аяқ киімі – шамамен 54-ші өлшем. Шалбарының белдігі – 220 см.

Қажымұқан 26 мемлекетте өнер көрсетіп, 50-ден астам медаль жеңіп алған.
1940-1944 жылдың ішінде Қажымұқан цирк ұйымдастырып, 100 мың рубль жинап, қорғаныс қорына аударады. Бұл ақшаға ұшақ жасатады да, бүйіріне Амангелді Имановтың атын жаздыртады.

№ слайд

8 минут

Жаңа сабақ

Оқушылар, олай болса бүгінгі сабағымыздың мақсатына орай, қазақ әдебиеті теориясы бойынша, әдебиеттегі кейіпкерлер тегіне тоқталып өтелі:
эпикалық образ – кескін-кейпі, мінез-құлқы, іс-әрекетімен тұтас көрінген, жинақталған әрі дараланған тип.

• лирикалық образ – сыршыл, өлең-жырлардағы ақынның өз бейнесі.

• драмалық образ – шиеленіскен тартыстар мен қым-қиғаш әрекеттер арқылы жасалады.

Олай болса, біздің бүгінгі басты кейіпкерміз- Қажымұқан бейнесі эпикалық образ болып табылады.

1-тапсырма. Әңгімеден алынған үзінділерді Мұқанның өсу жолымен сәйкестендіріңіз.

Тапсырманы орындап болсақ, дұрыс жауапты тексеріп көрелік.

8 минут

Тәжірибе

2-тапсырма. Берілген үзінділер арқылы кейіпкерге мінездеме беріңіз.

Тапсырманы орындап болсақ, дұрыс жауабын тексеріп көрелік.

1.Жетпіс тиынды ауылдағы тарығып отырған әжеме берем… – Ой, тәйірі, қасқыр, аю, қабан дегендер – ит емес пе, иттен кісі қорқа ма?.. Менің төбелес, жанжалға жаным қас.

Осы үзінділер арқылы Мұқанның ата-анаға, туысқа мейірімділігі, күштілігі, артық жаман әрекеттерден аулақ екені көрінеді.

2.Бұл, шынында, дəу... мына шөп кемiнде қырық пұт. Арасына кiрген қары бес пұттан қалай кем болар екен... Ал анау ат он бес пұт қайтсе де болады. Сонда 60 пұт жүктi жетi шақырым жерге жаяу сүйрегенi ғой. Тегi жай бала емес…

Үзіндіден Мұқанның алып күштің иесі екенін танимыз.

3.Оның бəрiн кiшкене бөлшектен үйренiп, екi жыл iшiнде шегiне жеткiзу керек едi. Бойына бiткен алып күшке жүктеп, уақытпен санаспады. Күнi-түнi үйренетiн залдан шықпай, қара терге малынып, ауырды көтерiп үйрене бердi. Қол-аяғын жаралап, жосадай қанға батқан күндерi көп болды.

Мұқан табандылық танытып, мектепте меңгерілетін білімді уақытынан ерте бітіруге тырысты.

4.Ағаштың үгiндiсiн төсеген орталық алаңға əкелiп салған тақтайды сүйемдей жерге батыра, арбаны тiсiмен тартқан алып ортаға келiп тұра қалды. Арбаға жабылған ақ жабудың төрт жағына бiрдей етiп төрт тiлде қарамен жазған жазу бар.

– «Арбаның салмағы жетпiс бес пұт», деген жазу айқын көрiнiп тұр. – Шығыс Европаның үздiк атағын алған Россия палуаны Мұқан Мұңайтпасов... – дедi басқарушы.

Мұқан Парижде осылай өз өнерімен Россия атынан шығып, әлемге танылды.

3-тапсырма. «Бес жол өлең» әдісі арқылы басты кейіпкерге мінездеме беріңіз.

«Бес жолды өлең»

1. Зат есім

2. Екі сын есім

3. Үш етістік

4. Төрт сөзден тұратын сөйлем

5. Синоним сөз

Өзіңді тексер!

«Бес жолды өлең»

1. Қажымұқан

2. Мейірімді, мықты

3. Еңбектенді, күресті, жеңді

4. Қажымұқан – ерең күш иесі

5. Палуан

2 минут

Бекіту

• «Қажымұқан» әңгімесіндегі кейіпкерді анықтай алдым;

• кейіпкер типтерін анықтай алдым;

• тек тұрғысынан сипаттай білдім;

• басты кейіпкердің заманауи жаңашылдығына салыстырып баға бере білдім.

1 минут

Қосымша тапсырма

««Қажымұқан және бүгінгі қазақ спортшылары» тақырыбына эссе жазыңыз