Қалыптастырушы.Дүниетану.4 сынып

1 
 
Б. Тұрмашева, С. Салиш, В. Пугач

















ДҮНИЕТАНУ

ОҚЫТУ ƏДІСТЕМЕСІ

Жалпы білім беретін мектептің 4-сынып мұғалімдеріне арналған

Қазақстан Республикасының Білім жəне ғылым
министрлігі ұсынған
























Алматы «Атамұра» 2019

2 
 

ƏОЖ 373
КБЖ 74.261
Т 86
































Тұрмашева Б., т.б.
Т 86 Дүниетану. Оқыту əдістемесі: Жалпы білім беретін мектептің 4-сынып мұғалімдеріне
арналған/Б. Тұрмашева, С. Салиш, В. Пугач. – Алматы: Атамұра, 2019. – 180 бет.

ISBN 978-601-331-496-9



ƏОЖ 373
КБЖ 74.261










© Тұрмашева Б., Салиш С., Пугач В., 2019
ISBN 978-601-331-496-9 © « Атамұра», 2019

3 
 
КІРІСПЕ

Қолдарыңыздағы əдістемелік нұсқаулық 4-сыныпқа арналған «Дүниетану» пəні бойынша оқу-
əдістемелік кешеннің құрамдас бөлігі болып табылады.
Оқу-əдістемелік кешеннің құрамына «Дүниетану» оқулығы, мұғалімге арналған оқыту
əдістемесі, электронды қосымша жəне оқушы дəптері кіреді.
Оқыту əдістемесі 1–4-сыныптарға арналған Үлгілік оқу бағдарламасының негізінде
дайындалған жəне оның құрамына пəн бойынша ұзақмерзімді, ортамерзімді жəне қысқамерзімді

жоспарлар енгізілген.
Сабақтан күтілетін нəтижелер, сабаққа қажетті жабдықтардың тізімі, жан-жақты сипатталған
сабақтың барысы, үй тапсырмасының көлемі – осы аталғандардың барлығы əр сабақта қамтылған.
Сабақтар келесі кезеңдерден тұрады:
І. Сабақтың басы:
– жағымды психологиялық ахуалды қалыптастыру;
– білімдер мен қабілеттерді өзектендіру;
– мақсатты тұжырымдау.
ІІ. Сабақтың ортасы:
– жаңа сабақтың мазмұнын игеру жəне
алған білімді іс жүзінде қолдану.
ІІІ. Рефлексия:
– сабақтың тақырыбы бойынша қорытындылар шығару;
– оқушылардың сабақтағы жетістіктерін қалыптастырушы бағалау (оқушылар өзіне баға
береді; оқушылар бірін-бірі бағалайды; оқушыларға мұғалім баға береді).
Əдістемелік нұсқаулықта пəннің дамытушылық жəне тəрбиелік мəніне ерекше көңіл бөлінген.
Нұсқаулықта берілген тапсырмаларды орындау арқылы бала өзінің бойындағы тұлғалық қасиеттерді
қалыптастырады
, рухани құндылықтарды бағалайды, туған жеріне деген патриоттық сезімі арта
түседі.
Білім берудің мазмұнын жаңарту тұжырымдамаларына сəйкес сабақтардың барлығы баланың
үнемі ізденуіне құрылған. Оқушыларға оқулықта дайын білім берілмейді, тек сол білімді өздері іздеп
табуына жағдайлар жасалады. Сабақтың мақсаттарына жету үшін оқушылар проблемалық
жағдайларды шешеді, дəлелдерді іздейді, материалдарды бір-бірімен салыстырады, сараптамалар
жасайды. Өздері іздену арқылы жаңа білімдерге ие болады. Мұғалім оқу үдерісін ұйымдастырушы
ғана болады. Ұсынылып отырған əдістемелік нұсқаулық мұғалім үшін таптырмас көмек құралы
болып отыр.
Əдістемелік нұсқаулықты оқу-əдістемелік кешеннің басты навигаторы деп айтсақ болады.
Себебі, əдістемелік нұсқаулықта оқу-əдістемелік кешеннің құрамдас бөліктері (кітап, электронды
қосымша, дəптер) бір-бірімен өзара байланысады
, бірін-бірі толықтырады.
Нұсқаулықта оқушылардың ақпарат көздерімен жұмыс істеу қабілеттерін дамытуға ерекше
көңіл бөлінген.
Сабақ барысында оқушылардың іс-əрекеттерін ұйымдастыру əртүрлі формада жүзеге асады.
Оқушылар жеке отырып немесе жұптасып, топпен немесе бүкіл сынып болып тапсырмаларды
орындайды. Осы аталған формалардың ішінде жұппен жұмыс істеуге көп көңіл бөлінеді. Себебі
форманың осы түрі
көп жағдайда нəтижелі болып келеді.
Сабақтың табысты өтуіне, балалардың қызығушылықтарын қанағаттандыруға, олардың
шығармашылық қабілеттерін дамытуға арналған барлық қажеттіні мұғалім əдістемелік нұсқаулықтан
ала алады.
Нұсқаулықта берілген сабақ жоспарлары үлгі болып саналады. Мұғалім бұл жоспарға өзінің
мектебіндегі оқытудың жағдайларына қарай, яғни оқу үдерісінің жабдықталуына жəне тағы сол
сияқты мəселелерге орай өзгерістер енгізе алады
. Ең бастысы, енгізілген өзгерістер білім беру
мазмұнын жаңарту қағидаларына қарсы келмесе болғаны.
QR-кодты оқу үшін камерасы жəне сол кодты оқуға арналған қосымшасы бар смартфон
(планшет) болуы қажет. Ондай қосымшаны Google Play Market арқылы жүктей аласыз. Ол үшін
смартфоныңызды QR-кодқа жақындатыңыз. Сонда смартфон оны өзіне көшіріп алады. Сөйтіп QR-
кодты сканерлеп алғаннан кейін, смартфон
экранында сілтеме пайда болады. Соны басып сайтқа
кіріңіз.

4 
 

Бастауыш білім беру деңгейінің 1–4-сыныптарына арналған «Дүниетану» пəнінен үлгілік оқу
бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспары


Ортақ
тақырып
Бөлімшелер Сабақтың
тақырыбы
Оқу мақсаттары
І тоқсан (8 сағат)


1. Менің
Отаным –
Қазақстан
1.3 Менің
атамекенім
1. Еліміздің
əкімшілік аймақтарға
бөлінуі
4.1.3.1 түрлі дəрежедегі əкімшілік-
аумақтық бөліктерді (аймақ, аудан, облыс)
ажырату
2. Менің өлкемнің
өнеркəсібі мен
ауылшаруашылығы
4.1.3.2 түрлі дереккөздерге негізделе
отырып, өз аймағының экономикалық
қызмет атқаратын субъектілеріне
сипаттама беру
2.3 Табиғи
жағдайлар
жəне олардың
əсері
3. Адамның
шаруашылық
қызметі жəне табиғат
4.2.3.1 өз өңіріңдегі жəне Қазақстан
аймақтарындағы адамдардың табиғи
жағдайларға (рельеф, климат, өсімдік
жəне жануарлар əлемі, су нысандары)
байланысты шаруашылық іс-əрекетін
талдау





2. Құнды-
лықтар


1.1 Мен жəне
менің отбасым
4. Отбасының қоғам
өміріндегі маңызы
4.1.1.1 отбасының қоғам өміріндегі
маңызын дəлелдеу
4.1.1.2 отбасы мүшелерінің
функционалдық рөлін талдау
5. Біздің отбасылық
бюджетіміз
4.1.1.3 отбасы бюджетінің негізгі кіріс-
шығыстарын талдау
4.1.1.4 отбасы бюджетін оңтайландыру
жолдарын ұсыну
1.5 Құқық жəне
міндет
6. Мектептегі өзін өзі
басқару
4.1.2.1 мектептің өзін өзі басқару
ұйымына мүше болу жолдарын түсіндіру
7. Көшбасшы қандай
болу керек?
4.1.2.2 оқушылар арасындағы
көшбасшыға тəн тұлғалық қасиеттерді
анықтау
8. Əр алуан
тапсырмалар

ІІ тоқсан (8 сағат)






3. Мəдени
мұра
3.2 Қазақ-
станның
тарихи
тамырлары
9. Қазақ халқының
шығу тегі

4.3.2.1 түрлі дереккөздер негізінде қазақ
халқының шығу тарихын түсіндіру
4.3.2.2 сақтар, ғұндар, түркілер жəне
қазақтар арасындағы байланысты
графикалық түрде бейнелеу
3.3 Қазақстан
тарихындағы
маңызды
оқиғалар

10. Қазақстанның
экономикадағы
жетістіктері
4.3.3.1 Қазақстанның ХХ–ХХІ
ғасырлардағы жетістіктерін (мəдениет,
ғылым, білім, экономика) түсіндіру
3.4 Көрнекті
тарихи
тұлғалар жəне
мəдениет
қайраткерлері
11. Қазақстанда
ғылымның дамуы.
Ғалым Қаныш
Сəтбаев
4.3.4.1 өмірбаяндық мəліметтеріне сүйене
отырып, шығармашылық жəне еңбек
салаларындағы көрнекті қайраткерлердің
елімізге сіңірген еңбегі туралы
қорытынды жасау
3.1 Ежелгі
мəдениеттер
мен өркениет-
12. Тарихи
мұражайлар не үшін
қажет?
4.3.1.2 тарихи мұражайлардың қызметін
түсіндіру
4.3.1.3 мұражайдың өзіндік жобасын

5 
 
тер ұсыну





4. Маман-
дықтар
əлемі
1.6 Мерекелер

13. Қандай кəсіби
мерекелер бар?
4.1.6.1 зерттеулер негізінде кəсіби
мерекелердің тарихын шығармашылық
түрде таныстыру
3.4 Көрнекті
тарихи
тұлғалар жəне
мəдениет
қайраткерлері
14. XX–XXI
ғасырларда
Қазақстан
мəдениетінің дамуы
4.3.3.1 Қазақстанның ХХ–ХХІ
ғасырлардағы жетістіктерін (мəдениет,
ғылым, білім, экономика) түсіндіру
4.3.4.1 өмірбаяндық мəліметтеріне сүйене
отырып, шығармашылық жəне еңбек
салаларындағы көрнекті қайраткерлердің
елімізге сіңірген еңбегі туралы
қорытынды жасау
1.4 Денсаулық
пен қауіпсіздік
15. Спортта
жарақаттанудың
алдын алу шаралары
4.1.4.1 спорттың əр түрлеріндегі
жарақаттану себептерін зерттеу
4.1.4.2 спорттың əр түрлеріндегі
жарақаттану қаупін азайту жəне алдын
алу əдістерін ұсыну
16. Əр алуан
тапсырмалар

ІІІ тоқсан (10 сағат)




5. Табиғат
құбылыс-
тары
2.2 Климат
жəне ауа райы
17. Адам өміріне
климаттың əсері
қандай?
4.2.2.1 адамзат дамуына климаттың əсерін
талдау
18. Сен тұратын
аймақта қандай
катаклизмдер болуы
мүмкін?
4.2.3.2 зерттеу негізінде өз өңірінде табиғи
апаттар туындауы ықтималдылығын
болжау
19. Катаклизм
кезіндегі менің
қауіпсіздігім
4.2.3.2 зерттеу негізінде өз өңірінде табиғи
апаттар туындауы ықтималдылығын
болжау
1.4 Денсаулық
жəне
қауіпсіздік
20. Жасанды
ортадағы қауіп-қатер
4.1.4.3 түрлі дереккөздер негізінде
жасанды ортадағы қауіп-қатерлерді
анықтау жəне бағалау
21. Жасанды
ортадағы менің
қауіпсіздігім
4.1.4.4 өзінің жасанды ортадағы
қауіпсіздігін жоспарлау





6. Қорша-
ған ортаны
қорғау

2.2 Климат
жəне ауа райы

22. Менің өлкемнің
ауылшаруашылығы
4.2.3.1 өз өңіріндегі жəне Қазақстан
аймақтарындағы адамдардың табиғи
жағдайларға (рельеф, климат, өсімдік
жəне жануарлар əлемі, су нысандары)
байланысты шаруашылық іс-əрекетін
талдау
2.3 Табиғи
жағдайлар
жəне олардың
əсері
23. Қоршаған ортаға
қамқорлықпен
қараудың мəні
4.2.1.1 нысандардың кеңістікте бір-біріне
қатысты орнын анықтау
2.1 Жергілікті
жерді
бағдарлау
24. Глобус жəне
карта
4.2.1.2 глобус пен карталардың қолдану
аясын, олардан негізгі нысандарды
көрсете білу
25. Глобус жəне
географиялық
картамен жұмыс
4.2.1.3 глобус пен картадан
параллельдерді, меридиандарды,
экваторды көрсете білу
26. Əр алуан
тапсырмалар

ІV тоқсан (8 сағат)
3.3 Қазақстан 27. Қазақстанның 4.3.3.1 Қазақстанның ХХ–ХХІ

6 
 

7. Ғарыш-
қа саяхат

тарихындағы
маңызды
оқиғалар

білім берудегі
жетістіктері
ғасырлардағы жетістіктерін (мəдениет,
ғылым, білім, экономика) түсіндіру

3.4 Көрнекті
тарихи
тұлғалар жəне
мəдениет
қайраткерлері
28. Тоқтар
Əубəкіров – қазақтың
тұңғыш ғарышкері
4.1.3.2 түрлі дереккөздерге негізделе
отырып, өз аймағының экономикалық
қызмет атқаратын субъектілеріне
сипаттама беру
3.5 Қазақстан
тарихы:
тəуелсіздік,
мемлекеттілік
жəне
патриотизм
29. Қазақстанның
əлемдік аренадағы
рөлі
4.3.5.2 Қазақстанның əлемдік сахнадағы
рөлін анықтау
30. Менің
құқықтарым мен
міндеттерім
4.1.5.1 Конституцияның қоғам өміріндегі
маңызы туралы қорытынды жасау
4.1.5.2 Қазақстан Республикасының
азаматы ретінде жеке тұлғаның
демократиялық құқықтары,
бостандықтары, міндеттерінен мысалдар
келтіру




8. Бола-
шаққа
саяхат
2.4 Туризм 31. Менің туристік
маршрутым
4.2.4.1 ақпараттың қолжетімді көздерін
(интернет, кітаптар, бұқаралық ақпарат
құралдарын пайдалана отырып, Қазақстан
мен Нұр-Сұлтан бойынша туристік
маршрут құру)
3.1 Ежелгі
мəдениеттер
мен
өркениеттер
32. Тас дəуірінен
ғарыш əлеміне дейін
4.3.1.1 түрлі дереккөздер негізінде тарихи
кезеңдердегі технологиялық прогресті
анықтау
3.5 Қазақстан
тарихы:
тəуелсіздік,
мемлекеттілік
жəне
патриотизм
33. Қазақстанның
əлемдегі бейнесі
4.3.5.1 зерттеулер негізінде «Қазақстан»
атауымен байланысты мағыналық
ассоциациялар қатарын (ұлттық бренд)
ұсыну
34. Əр алуан
тапсырмалар


Ескерту: əр тоқсандағы 2 ортақ тақырып есебінен тоқсан сайын оқу мақсаты ортақ тақырыптармен
біріктіріледі.

ОРТАМЕРЗІМДІ ЖОСПАР

1-бөлім А: Менің Отаным – Қазақстан
2-бөлім А: Құндылықтар
3-бөлім В: Мəдени мұра
4-бөлім В: Мамандықтар əлемі
5-бөлім С: Табиғат құбылыстары
6-бөлім С: Қоршаған ортаны қорғау
7-бөлім Д: Ғарышқа саяхат
8-бөлім
Д: Болашаққа саяхат

І тоқсан ІІ тоқсан ІІІ тоқсан ІV тоқсан
І бөлім.
Менің Отаным –
ІІІ бөлім. Мəдени мұра
– түрлі дереккөздер
V бөлім. Табиғат
құбылыстары
VІІ бөлім. Ғарышқа
саяхат

7 
 
Қазақстан
– түрлі дəрежедегі
əкімшілік-аймақтық
бөліктерді (аймақ,
аудан, облыс)
ажырату;
– түрлі дереккөздерге
сүйене отырып, өз
аймағының
экономикалық қызмет
атқаратын
субъектілеріне
сипаттама беру;
– өз өңіріндегі жəне
Қазақстанның басқа да
өңіріндегі адамдардың
шаруашылық
əрекеттерін табиғи
жағдайларға (рельеф,
климат, өсімдік жəне
жануарлар əлемі, су
нысандары)
байланыстырып
талдау.
негізінде қазақ
халқының шығу
тарихын
түсіндіру;
– сақтар, ғұндар,
түркілер жəне қазақтар
арасындағы
байланысты
графикалық түрде
бейнелеу;
– Қазақстанның ХХ–
ХХІ ғасырлардағы
жетістіктерін
(мəдениет, ғылым,
білім, экономика
салаларындағы)
түсіндіру;
– өмірбаяндық
мəліметтерге сүйене
отырып,
шығармашылық жəне
еңбек салаларындағы
көрнекті
қайраткерлердің
елімізге сіңірген
еңбектері туралы
мазмұндау;
– тарихи
мұражайлардың
қызметтерін түсіндіру;
– мұражайдың өзіндік
жобасын ұсыну.
– адамзат дамуына

климаттың əсерін
талдау;
– зерттеулер негізінде
өз өңірінде туындауы
мүмкін табиғи
апаттарға болжам
жасау;
– түрлі дереккөздер
негізінде жасанды
ортадағы қауіп-
қатерлерді анықтау
жəне оларға баға беру;
– жасанды ортадағы
өзінің қауіпсіздігін
жоспарлау.
– Қазақстанның ХХ–
ХХІ ғасырлардағы
жетістіктерін
(мəдениет, ғылым,
білім, экономика
салаларындағы)
түсіндіру;
– өмірбаяндық
мəліметтерге сүйене
отырып,
шығармашылық жəне
еңбек салаларындағы
көрнекті
қайраткерлердің
елімізге сіңірген
еңбектері туралы
мазмұндау;
– Қазақстанның əлемдік
аренадағы рөлін
анықтау;
– Конституцияның
қоғам өміріндегі
маңызы туралы
қорытындылар жасау;
– Қазақстан
Республикасының
азаматы ретінде жеке
тұлғаның
демократиялық
құқықтары,
бостандықтары,
міндеттерінен мысалдар
келтіру.
ІІ бөлім. Құндылықтар
– отбасының қоғам
өміріндегі маңызын
дəлелдеу;
отбасы мүшелерінің
функционалдық
рөлдерін талдау;
– отбасы бюджетінің
кіріс-шығыстарын
талдау;
– отбасы бюджетін
оңтайландыру
жолдарын ұсыну;
– мектептегі өзін өзі
басқару ұйымына
мүше болудың
жолдарын түсіндіру;
– көшбасшыға тəн
тұлғалық қасиеттерді
анықтау.
ІV бөлім.
Мамандықтар əлемі
– зерттеулерге сүйене
отырып, кəсіби
мерекелердің тарихын
шығармашылық
түрде
көрсету;
– Қазақстанның ХХ–
ХХІ ғасырлардағы
жетістіктерін
(мəдениет, ғылым,
білім, экономика
салаларындағы)
түсіндіру;
– өмірбаяндық
мəліметтерге сүйене
отырып,
шығармашылық жəне
еңбек салаларындағы
көрнекті
қайраткерлердің
елімізге сіңірген
еңбектері туралы
мазмұндау;
VІ бөлім. Қоршаған
ортаны қорғау – өз
өңіріндегі жəне
Қазақстанның басқа да
өңірлеріндегі
адамдардың
шаруашылық
əрекеттерін табиғи
жағдайларға (рельеф,
климат, өсімдік
жəне
жануарлар əлемі, су
нысандары)
байланыстырып
талдау;
– зерттеулер негізінде
өз өңірінде туындауы
мүмкін табиғи
апаттарға болжам
жасау;
– нысандардың
кеңістікте бір-біріне
қатысты орнын
анықтау;
– глобус пен
VІІІ бөлім. Болашаққа
саяхат
– ақпараттың
қолжетімді көздерін
(Қосымша ақпарат,
кітаптар, БАҚ)
пайдалана отырып,
жалпы Қазақстан
бойынша, Астана
қаласы бойынша
туристік маршрут құру
;
– түрлі дереккөздер
негізінде тарихи
кезеңдердегі
технологиялық
прогрестерді анықтау;
– зерттеулер негізінде
«Қазақстан» атауымен
байланысты мағыналық
ассоциациялар қатарын
ұсыну (ұлттық
брендтер).

8 
 
– спорт түрлерінде
кездесетін
жарақаттардың
себептерін зерттеу;
– спорт түрлерімен
айналысу кезінде
жарақат алу қаупін
азайту жəне
жарақаттың алдын алу
əдістерін ұсыну.
карталардың қолдану
аясын түсіндіру,
олардан негізгі
нысандарды көрсете
білу;
– глобус пен картадан
параллельдерді,
меридиандарды,
экваторды көрсету.

Ескертпе. Қысқартылып берілген сөздер:
Ж – жұптық жұмыс. ЖБ – жиынтық бағалау.
Т – топтық жұмыс. ҚБ – қалыптастырушы бағалау.
Ө – өздік жұмыс. Ұ – ұстаздың көмегі.
Д – дəптермен жұмыс.


1-бөлім А: Менің Отаным – Қазақстан
Осыған дейін меңгерілген білім
Оқушылардың 1–3-сыныптарда Менің ауылым, менің қалам, Адам өмірінде табиғат жағдайының
алатын орны, қала мен ауыл арасында қандай байланыс бар? – тақырыптары туралы алған білімдері.
Тілдік мақсаттар
Осы бөлімдегі оқыту мақсаттарына қол жеткізу үшін тиісті ғылыми тілдегі тілдік мақсаттың үлгісі
төменде берілген.
Оқытудың тілдік
мақсаттары
Негізгі терминдер мен сөз
тіркестері
Диалогке/жазылымға қажетті тіркестер
Оқушылар:
– Қазақстан аумағы
қандай əкімшілік-
аймақтық бөліктерге
бөлінетінін айтады;
– Алматы, Нұр-
Сұлтан қалаларының
көрікті жерлері
туралы баяндайды;
– өздері өмір сүретін
облыстың
ерекшеліктері туралы
айтады;
– түрлі дереккөздерге
сүйене отырып, өз
аймағының
экономикалық қызмет
атқаратын
субъектілеріне
сипаттама береді;
– өз өңіріндегі жəне
Қазақстанның басқа
да өңіріндегі
адамдардың
шаруашылық
қызметтерін табиғат
жағдайларға (
рельеф,
климат, өсімдік жəне
«Əкімшілік-аймақтық бөлініс»
түсінігі
Қазақстанның аймағы 17
əкімшілік-аймақтық бөліктен
тұрады: 14 облыс жəне
республикалық маңызы бар 3
қала. Əр облыс шағын
аймақтық бөліктер –
аудандарға бөлінеді.
«Шаруашылық қызмет»
түсінігі.
Шаруашылық қызметке
өнеркəсіп, ауылшаруашылығы
жəне қызмет көрсету салалары
жатады.
Адамның экономикалық
қызметі толығымен пайдалы
қазбаларға, табиғат
жағдайларына, материалдық
ресурстарға жəне адамның
еңбек ету мүмкіндіктеріне
байланысты.

Əкімшілік-аймақтық бөлік, облыс
орталығы, туған өлке, республикалық
маңызы бар қала, саяси карта.
Шаруашылық қызмет, экономика,
ауылшаруашылығы, өнеркəсіп, қызметтер.
Дəнді дақылдар, ауылшаруашылық саласы,
климаттық жағдайлар.
Талқыланатын сұрақтар:
– Отан дегеніміз не?
– «Туған өлке» тіркесінің мағынасын қалай
түсінеміз?
– Саяси картаның географиялық картадан
айырмашылығы қандай?
– Саяси картадан қандай мəліметтер алуға
болады?
– Еліміз қандай əкімшілік-аймақтық
бөліктерге бөлінеді?
– Шаруашылық қызметпен айналысу деген
нені білдіреді?
– Еңбекпен айналысудың маңызы
қандай?
– Экономиканың басты міндеті неде?
– Қазақстанда экономикалық қызметтің
қандай түрлерімен айналысады? Сенің
облысыңда ше?
– Ауылшаруашылық өнімдеріне не
жатады?
– Ауылшаруашылығының адам өміріндегі
маңызы қандай?

9 
 
жануарлар əлемі, су
нысандары)
байланыстырып
талдайды;
– жауаптарын
нақтылау үшін
өмірден мысалдар
келтіреді;
– оқулықтың
мəтінінен жəне басқа
да дереккөздерден
алынған ақпараттарды
пайдаланады.
– Қазақстанның қай облыстарында күріш,
мақта, бақша дақылдарын өсірумен
айналыспайды? Неліктен?
– Қазақстанда малшаруашылығының қай
саласы кең таралған? Неліктен?
– Адамның шаруашылық қызметі өзі өмір
сүретін өлкенің табиғат жағдайына
қаншалықты
тəуелді?
Қысқаша шолу
Осы бөлімде оқушылар Қазақстанның əкімшілік-аймақтық бөлінісі, облыс, аудан, республикалық
маңызы бар қалалар түсініктерімен танысады. Өздері өмір сүретін өлкенің тыныс-тіршілігін
зерттейді, өлкетану материалдарын қарастыру арқылы өлкенің шаруашылығымен, экономикалық
қызмет атқаратын субъектілермен танысады. Қазақстанның саяси картасымен жұмыс істейді,
картадан Қазақстанның шегарасын, республикалық маңызы бар қалаларды, облыстарды көрсетеді.
Адамдардың шаруашылық қызметтері өздері
өмір сүретін өлкенің табиғат жағдайларына тəуелді
екенін түсінеді.
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу
мақсаттары
Ұсынылатын оқыту іс-
əрекеттері
Мұғалімге
арналған
ескертпелер
Оқыту
ресурстары
4.1.3. Менің
атамекенім
4.1.3.1 – түрлі
дəрежедегі
əкімшілік-
аймақтық
бөліктерді
(аймақ, аудан,
облыс)
ажырату

1-сабақ. Еліміздің
əкімшілік аймақтарға
бөлінуі
(Ұ) Кітаптың алғы бетін
қарастырып, бөлім
тақырыбына қатысты
ойларын айту.
Бөлім бойынша негізгі
бағыттарды жəне
мақсаттарды
тұжырымдау.
Уəждеме. Стартер.
Сабақтың бастапқы
кезеңіндегі жоғары
деңгейлі сұрақтар
оқушыларды
тапсырмаларды
орындауға
ынталандыруға
көмектеседі.
Сабақтың
стартері
ретінде мұғалім-оқушы
оқу диалогі əдісі
қолданылады.
(Ұ) Қазақстанның саяси
картасымен жұмыс,
Қазақстанның
шегарасын,
республикалық маңызы
бар қалалар – Нұр-
Сұлтан, Алматы,
Шымкент қалаларын,
облыстарды картадан
Бөлімнің
тақырыбын
анықтамай тұрып,
балалардың
назарын кітаптың
алғы бетіне
аударыңыз.
Оқушылар
бөлімнің
тақырыбын жəне
мақсаттарын
өздері
анықтайтындай
етіп диалогті
ұйымдастырыңыз.

Жоғары деңгейлі
сұрақтар
бойынша
мұғалім-оқушы,
оқушы-оқушы
диалогін
ұйымдастырыңыз.
Диалог
барысында
жауабы қысқа
болатын
сұрақтарды
қоймағаныңыз
жөн.


Оқушылардың
жеке-дара
Оқулық,
жұмыс дəптері,
Қазақстанның
саяси картасы,
электронды
қосымша,
компьютер,
экран,
интернетке
шығатын желі,
өлке туралы
материал,
республикалық
маңызы бар
қалалардың
фотосуреттері/
бейне
материалдары

10 
 
көрсету.
(Ө) Оқудың
коммуникативтік
дағдыларын дамыту.
Оқулықтағы мəтінді өз
беттерінше оқу,
оқығаннан кейін мəтінде
айтылған ақпараттарды
жұппен, топпен
талқылау.
(Ж) Оқулықтағы мəтінді
талқылау. Айдарларда
берілген
тапсырамаларды бірігіп
орындау.
(Ұ) «Қазақстанның
қалалары» ойыны
балалардың ауыл, қала
атаулары туралы
білімдерін жандандыра
түсуге бағытталған.
(Т) Кестені толтыру.
(Д)
Жұмыс дəптеріндегі
тапсырмаларды саралап
орындау.
(Т) Өлке туралы
материалмен жұмыс
жасау.
ҚБ. Алдын ала
дайындалған бағалау
өлшемдері мен
дескрипторлар бойынша
қалыптастырушы
бағалау сабақ бойы
жүргізіледі.
мүмкіндіктерін
ескере отырып,
оларға сараланған
қолдау көрсетуді
жүзеге асырыңыз.
Оқушылардың
жұмыстарын
бағалауда
қалыптастырушы
бағалау əдісін
қолданыңыз.
4.1.3. Менің
атамекенім
4.1.3.2 – түрлі
дереккөздерге
сүйене
отырып, өз
аймағының
экономикалық
қызмет
атқаратын
субъектілеріне
сипаттама беру

2-сабақ. Менің
өлкемнің өнеркəсібі
мен
ауылшаруашылығы
(Ұ, Ө) Үй
тапсырмасының
орындалуын тексеру.
Сабақтың тақырыбын
анықтауға мүмкіндік
беретін анықтамаларды
сөздіктен тауып, жұмыс
жүргізеді.
(Ұ) Мұғалім-оқушы
диалогі оқушылардың
еліміздің шаруашылық
қызметі туралы
білімдерін анықтауға
бағытталған.
(Ө) Электронды
қосымшамен өздік
жұмыс. «Сұрағым
келеді» айдарында
Өздік жəне
топтық
жұмыстарды
орындау кезінде
оқушыларға
үздіксіз
сараланған қолдау
көрсетіп
отырыңыз.

Оқушыларға туған
өлке туралы
жоғары деңгейлі
сұрақтар
қойыңыз. Туған
өлкенің табиғаты,
экономикасы
туралы сұрақтарға
жауап беру
арқылы оқушылар
өздері тұрып
жатқан аймақтың
Оқулық,
жұмыс дəптері,
өлкетану
материалы,
қағаз
,
маркерлер,
электронды
қосымша, ДК,
проектор,
экран

11 
 
қосымшада берілген
материалды жұппен,
топпен, ұжыммен
талқылау.
(Ж) Кестеде берілген
мəліметтерді қарастыру
жəне «Қазақстанның
ауылшаруашылығы мен
өнеркəсібі» карта
сызбасынан алынған
деректермен кестені
толықтыру.
(Т) Кестені толтыру.
Тапсырманы сыныпқа
көрсету.
(Ө) Жұмыс дəптерінде
сараланған тапсыр-
маларды орындау.
ҚБ. Алдын ала
дайындалған бағалау
өлшемдері мен
дескрипторлар бойынша
қалыптастырушы
бағалау (өзін өзі бағалау
жəне/немесе өзара
бағалау түрінде) сабақ
бойы жүргізіледі.
ерекшеліктерін
ескереді,
бағалайды.
4.2.3 Табиғат
жағдайлары жəне
олардың əсері
4.2.3.1 – өз
өңіріндегі
жəне
Қазақстанның
басқа да
өңіріндегі
адамдардың
шаруашылық
қызметтерін
табиғат
жағдайларына
(рельеф,
климат,
өсімдік жəне
жануарлар
əлемі, су
нысандары)
байланысты-
рып талдау.

3-сабақ. Адамның
шаруашылық қызметі
жəне табиғат
(Ұ, Ө) Жоғары деңгейлі
сұрақтар бойынша үй
тапсырмасының
орындалуын тексеру.
Оқушылар
ақпараттарды қараудан
жəне қалай тапқандарын
білу маңызды.
Стартер ретінде
Ж. Жабаевтың өлеңі
қолданылады.
Оқушыларға сұрақтар
беріледі.
(Ұ)
Ауылшаруашылығының
жəне өнеркəсіптің
салаларына табиғат
жағдайлары қалай əсер
еткенін анықтау
мақсатында мұғалім-
оқушы оқу диалогі
құрылады.
(Ө) Оқулықпен өз
бетінше жұмыс жасау.
Оқулықта берілген
материалды оқу.
(Ө) Жұмыс дəптерінде
Өздік жəне
топтық
жұмыстарды
орындау
кезінде
оқушыларға
үздіксіз
сараланған қолдау
көрсетіп
отырыңыз.


Оқу диалогтерін
оқушылардың
өмірлік
тəжірибелері
негізінде
құрыңыз.
Ауылшаруашы-
лығының
салаларымен жəне
өнеркəсіп
салаларымен
айналысу тікелей
сол өлкенің
табиғат
жағдайларына
байланысты
екенін
оқушыларға
түсіндіру
Оқулық,
жұмыс дəптері,
өлкетану
материалы,
өлкенің
ауылшаруашы-
лығын,
өнеркəсібін
көрсететін
материалдар,
мүмкіндік
болса, мəдени
өсімдіктердің
кептірілген
жиынтығы,
электронды
қосымша, ДК,
проектор,
экран.
Бөлім бойынша
жиынтық
бағалау

12 
 
тапсырманы өз бетінше
орындау. Саралау
мүмкіндігі бар.
(ЖБ) 1А бөлімі
бойынша жиынтық
бағалау.
маңызды.
Алдын ала
дайындалған
өлкетану
материалының
негізінде
оқушыларға
өлкеде қызмет
атқаратын
бірнеше
ауылшаруашылық
жəне өндірістік
кəсіпорындарды
көрсетіңіз.

2-бөлім А: Құндылықтар
Осыған дейін меңгерілген білім
Оқушылардың отбасы, қоғам туралы, отбасы мүшелерінің атқаратын функционалдық рөлдері, қоғам
өмірінде алатын отбасының маңызы туралы 1–3-сыныптарда алған білімдері. Оқушылар 3-сыныптың
курсы бойынша елдің азаматы қандай құқықтар мен міндеттерге ие екенін біледі. Сонымен қатар
ұжымның өмірі туралы, ұжымның ережелері, ұжымда қарым-қатынас орнату, көшбасшылар туралы
алған білімдері.
Тілдік мақсаттар
Осы бөлімдегі оқыту мақсаттарына қол жеткізу үшін тиісті ғылыми тілдегі тілдік мақсаттың үлгісі
төменде берілген.
Оқытудың
тілдік
мақсаттары
Негізгі терминдер мен
сөз тіркестері
Диалогке/жазылымға қажетті тіркестер
Оқушылар:
– отбасының
қоғам өміріндегі
маңызын
дəлелдейді;
– отбасы
мүшелерінің
функционалдық
рөлдерін
талдайды;
– отбасы
бюджетінің кіріс-
шығыстарына
талдау жасайды;
– отбасы
бюджетін
оңтайландыру
жолдарын
ұсынады;
– өзін өзі басқару
ұйымына мүше
болудың
жолдарын
ұсынады;
– көшбасшыға
тəн тұлғалық
қасиеттерді
анықтайды;
Олар:
«Отбасы мүшелерінің
функционалдық рөлдері»
түсінігі, отбасылық
тəрбиенің қоғам
өмірімен өзара
байланысы.

«Отбасылық бюджет:
кірістер, шығыстар»
түсінігі. Отбасылық
бюджеттің шығыстарын
оңтайландыру жолдары.

«Мектептегі өзін өзі
басқару ұйымы» түсінігі.
Мектеп кеңесінің үлгісі.

«Көшбасшы»,
«көшбасшылық
қасиеттер» түсініктері.

«Демократия» түсінігі,
еліміздің саяси
құрылысы, азаматтардың
құқықтары мен
міндеттері жазылған Ата
Заңымыз «Конституция»
Отбасының рөлі, жауапкершілік жəне өзара көмек,
отбасының шаруашылық міндеттері, отбасы
мүшелерінің функционалдық рөлдері.
Отбасылық бюджет, отбасы шығыстарының
теңгерімі, тиянақталған табыс, ауыспалы табыс,
жоспарланған жəне жоспарланбаған шығыстар,
отбасы бюджетінің шығыстарын оңтайландыру.
Өзін өзі басқару ұйымдары. Мектеп кеңесінің
мүшелері. Мектеп кеңесіне сайлану.
Тұлғалық қасиеттер, көшбасшының қасиеттері, ұжым
үшін жауапкершілік.
Саяси құрылыс, еліміздің Ата Заңы, Қазақстан
азаматы, құқықтар мен міндеттер, референдум,
Конституция күні, демократиялық мемлекет, жоғары
құндылықтар, ерікті таңдау.
Талқыланатын сұрақтар:
– Отбасы дегеніміз не?
– Адамдардың отбасын құру мақсаты не?
– Бір-біріне қатынасы жөнінен отбасының мүшелері
қалай аталады?
– Отбасының бір мүшесі бірнеше отбасылық рөлдерді
атқара ала ма?
– Отбасы қандай мəселелерді шешеді?
– Сенің отбасыңда шаруашылыққа қатысты мəселелер
қалай шешіледі?
– Бірге өмір сүру неліктен оңай, əрі
тиімді?
– Қоғам дегеніміз не?
– Қоғам үшін отбасының маңызы бар ма? Не үшін?

13 
 
– Конституция-
ның қоғам
өміріндегі
маңызы туралы
қорытындылар
шығарады;
– Қазақстан
Республикасы-
ның азаматы
ретінде тұлғаның
демократиялық
құқықтары,
бостандықтары
жəне
міндеттерінен
мысалдар
келтіреді;
– жауаптарын
нақтылау үшін
өмірден
мысалдар
келтіреді;
– оқулықтағы
мəтінде жəне
басқа да
дереккөздерде
берілген
мəліметтерді
қолданады.
түсінігі.

– Отбасылық тəрбиенің қоғам үшін пайдасы қандай?
– Отбасылық бюджеттің табыс бөлігі қалай
жиналады?
– Отбасы бюджетінің ақшасы қайда жұмсалады?
– Ауыспалы табысқа мысал келтіріңдер. Отбасылық
бюджеттеріңе ауыспалы табыс түскен сəттер болды
ма?
– Отбасыңда үнемі жұмсалатын жоспарланған
шығыстар бар ма?
– Отбасыңда жоспарланбаған шығыстар болды ма?
– Сенің отбасыңда отбасылық бюджетті есепке
алу
қалай жүргізіледі?
– Үнемделген ақшалар қайда кетеді?
– Отбасының шығысқа жұмсалатын ақшасын қалай
үнемдеуге болады?
– Неліктен отбасылық бюджетке қатысты мəселе
отбасының əр мүшесі үшін маңызды?
– Ұжым дегеніміз не? Ұжымды кім басқарады?
– Өзін өзі басқару дегеніміз не?
– Сенің сыныбыңда өзін өзі басқару ұйымы бар ма?
Сынып өмірінен мысалдар келтір.
– Сеніңше, өзін өзі басқаруда мұғалімнің рөлі қандай,
қалай ойлайсың?
– Сенің сыныбыңды өз алдына дербес сынып деп
атауға бола ма? Неліктен?
– Неліктен мектепті қоғамның шағын моделі деп
атайды?
– Өз алдыңа дербес болуды үйренудің маңызы неде?
– Мектеп кеңесі дегеніміз не?
– Мектеп кеңесінің құрамында кімдер бар?
– Мектеп кеңесінің қандай органдары
бар?
– Сенің мектебіңдегі өзін өзі басқару ұйымы қалай
жұмыс істейді? Осы сұрақтың жауабын қайдан алуға
болады?
– Барлық мектептерде өзін өзі басқарудың бір ғана
үлгісі бар деп нақты айта аламыз ба?
– Мектеп кеңесінің мүшелігіне қалай кіруге болады?
– Егер сен мектебіңді басқаратын болсаң, мектепке
қандай өзгерістер енгізетін едің? Ал сенің таныстарың

ше? Сыныптастарың? Ата-анаң? Мұғалімдерің?
– Көшбасшы дегеніміз кім?
– Кез келген адам көшбасшы бола ала ма?
– Барлық жерде, мысалы, мектепте, аулада көшбасшы
бола аласың ба?
– Көшбасшының бойында қандай қасиеттер болу
керек? Неліктен?
– Өзіңнің бойыңда көшбасшылық қасиеттерді
жетілдіруге бола ма?
– Барлығы көшбасшы болу керек пе? Неліктен?
– Топтың, сыныптың жұмысы
үшін көшбасшы
жауапты болады деп айтуға бола ма?
– Мектеп кеңесін, сыныптағы өзін өзі басқару
ұйымын жүргізу үшін оқушының бойында қандай
тұлғалық қасиеттер болу керек?
Қысқаша шолу

14 
 
2А бөлімде отбасының қоғам өмірінде алатын орны, отбасы мүшелерінің функционалдық рөлдері,
отбасының бюджеті, оқушылардың өзін өзі басқаруы, көшбасшының тұлғалық қасиеттері туралы сөз
етілетін болады.
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу
мақсаттары
Ұсынылатын
оқыту іс-
əрекеттері
Мұғалімге
арналған
ескертпелер
Оқыту
ресурстары
4.1.1 Менің
отбасым
4.1.1.1 –
отбасының
қоғам
өміріндегі
маңызын
дəлелдеу
4.1.1.2 –
отбасы
мүшелерінің
функционал-
дық рөлдерін
талдау
4-сабақ.
Отбасының қоғам
өміріндегі маңызы
(Ұ) Кітаптың
қосалқы бетін
қарастыру,
бөлімнің
тақырыбын
топшылау.
Бөлім бойынша
негізгі бағыттарды
жəне мақсаттарды
тұжырымдау.
Уəждеме. Стартер.
Сабақтың бастапқы
кезеңіндегі жоғары
деңгейлі сұрақтар
оқушыларды
тапсырмаларды
орындауға
ынталандыруға
көмектеседі.
Сабақтың стартері
ретінде ребустар
жəне мұғалім-
оқушы оқу диалогі
қолданылады. Оқу
диалогі арқылы
оқушылардың
тақырыпқа қатысты
білімдері
тексеріледі.
(Ұ) «Есіңе түсір,
ойлан»,
«жоспарлау,
жобалауды
үйренеміз»
айдарларымен
жұмыс жасау
арқылы оқушылар
отбасының адам
үшін ерекше
маңызы барын,
барлық мəселелер
отбасы мүшелерінің
ақылдасуы арқылы,
бір-біріне қолдау
көрсетуі арқылы
шешілетінін
түсінеді.
(Ө
) Оқудың
Сабақтың
тақырыбын
қарастырмастан
бұрын балалардың
назарын кітаптың
қосалқы алғы
бетіне аударыңыз.
Оқушылар бөлімнің
тақырыбын жəне
мақсаттарын өздері
анықтайтындай етіп
диалогті
ұйымдастырыңыз.

Жоғары деңгейлі
сұрақтар бойынша
мұғалім-оқушы,
оқушы-оқушы
диалогін
ұйымдастырыңыз.
Диалог барысында
жауабы қысқа
болатын
сұрақтарды
қоймағаныңыз жөн.


Оқушылардың
жеке-дара
мүмкіндіктерін
ескере отырып,
оларға сараланған
қолдау
көрсетуді
жүзеге асырыңыз.





Оқушылардың
жұмыстарын
бағалау үшін
қалыптастырушы
бағалау əдісін
қолданыңыз.

Оқушыларға
отбасының қоғам
өмірінде алатын
орны өте зор екенін
түсіндіру маңызды,
Оқулық, жұмыс
дəптері,
электронды
қосымша,
компьютер, экран

15 
 
коммуникативтік
дағдыларын
дамыту.
Оқулықтағы
мəтінді өз бетінше
оқу жəне мəтінді
жұппен, топпен
талқылау.
(Ж) Оқулықтағы
мəтінді талқылау.
Айдарларда
берілген
тапсырмаларды
бірігіп орындау.
(Ө) «Өздік жұмыс»
айдарында жұмыс
жасау арқылы
оқушылар отбасы
өмірінің
қағидаларын, өзара
қарым-қатынас
қағидаларын,
отбасының əр
мүшесінің
құқықтары мен
міндеттерін жете
түсінетін болады.
(Ұ) Кластермен

жұмыс
оқушылардың
логикалық ойлау
қабілеттерін
дамытады.
Кластерді құру
арқылы оқушылар
отбасы мүшелерінің
функционалдық
рөлдеріне талдау
жасайды.
Оқушылар
отбасындағы
атқаратын рөлдерін
өздері анықтаулары
керек, яғни өздерін
отбасы шаруасын
жүргізуде
үлкендердің
көмекшілеріміз деп
танулары керек.
(Д) Жұмыс
дəптерінде
сараланған
тапсырманы
орындау.
ҚБ. Алдын ала
дайындалған
бағалау өлшемдері
яғни қоғамның бір
бөлшегіне
айналу,
қоғамдағы
жағдайларға
бейімделу,
адамдармен қарым-
қатынас құра білу,
өз аяғыңа тұру,
халқыңның салт-
дəстүрлерін
меңгеру секілді
дағдыларды игеру,
үйренудің барлығы
отбасындағы
тəрбиеден
берілетінін
балаларға түсіндіру.

16 
 
мен дескрипторлар
бойынша
қалыптастырушы
бағалау сабақ бойы
жүргізіледі.
4.1.1 Менің
отбасым
4.1.1.3 –
отбасы
бюджетінің
кіріс-
шығыстарын
талдау
4.1.1.4 –
отбасы
бюджетін
оңтайланды-
ру жолдарын
ұсыну
5-сабақ. Біздің
отбасылық
бюджетіміз
(Ұ, Ө) Үй
жұмысының
орындалуын
тексеру.
Сабақтың
тақырыбын
анықтауға
көмектесетін
стартер ретінде
«Шашыраңқы
мақалдар» ойыны
қолданылады.
(Ұ) Мұғалім-
оқушы диалогі
оқушылардың ақша
туралы білімдерін
жаңартуға
бағытталған.
Оқушылар өз
отбасыларын
негізге ала отырып,
отбасының табысы
қалай
құралатынына,
отбасындағы ақша
қайда
жұмсалатынына
мысалдар
келтіреді.
Оқушылар
отбасындағы
шығындарды
оңтайландыру
керек екенін
түсінеді.
Шығыстарды
оңтайландырудың
жолдарын
ұсынады, мəселен,
қоммуналдық
қызметтерден,
ойын-сауықтардан
ақша үнемдеу жəне
т.б.
(Ө) Мəтінді өз
бетінше оқу жəне
мəтінді жұппен,
топпен, ұжыммен
талдау.
Оқушыларға
үздіксіз сараланған
қолдау көрсетіп

отырыңыз, əсіресе
өздік жəне топтық
жұмыстарды
орындау кезінде
жоғары деңгейлі
сұрақтардың
көмегімен
оқушыларға
отбасылық
шығыстардан
құтылу мүмкін
еместігін
түсіндіріңіз.
Қаржылай
ысыраптың алдын
алу үшін
шығыстарды
жоспарлау жəне
оңтайландыру
керек екенін
түсіндіру керек.
Оңтайландыру
үнемдеу деген сөз
емес. Үнемдеу
дегеніміз – төмен
сападағы тауарды
алу, ал
оңтайландыру
дегеніміз – жоғары
сапалы тауарды
төмен
бағаға алу.
Оқулық, жұмыс
дəптері,
https://www.youtube
.com/watch?v=iGsb
d1vxpSg отбасылық
бюджет
https://www.youtube
.com/watch?v=bxM
DhYNU– cA
отбасылық бюджет
(қазақша)
https://www.youtube
.com/watch?v=F5n8
21NyBRM
отбасылық бюджет
компьютер,
проектор, экран,
интернетке шығу
мүмкіндігі, қағаз,
маркерлер,
электронды
қосымша, ДК,
проектор, экран

17 
 
Іріктеп оқу:
мəтіннің ішінен
шығыстарды
жоспарлау,
оңтайландыру
деген тұстарын
тауып оқу.
(Ұ) Мультфильмді
көру арқылы
оқушылар
сабақтың
тақырыбын жақсы
игереді.
(Ө) Жұмыс дəпте-
рінде сараланған
тапсырмаларды
орындау.
ҚБ. Алдын ала
дайындалған
бағалау өлшемдері
мен дескрипторлар
бойынша
қалыптастырушы
бағалау (өзін өзі
бағалау
жəне/немесе өзара
бағалау түрінде)
сабақ бойы
жүргізіледі.
4.1.5 Құқық жəне
міндет
4.1.2.1 – өзін
өзі басқару
ұйымына
мүше болу
жолдарын
түсіндіру

6-сабақ.
Мектептегі өзін
өзі басқару
(Ұ) Жоғары
деңгейлі сұрақтар
бойынша үй
тапсырмасының
орындалуын
тексеру.
Стартер ретінде
мектеп туралы
жұмбақ жəне
«Бөлшектеу»
дидактикалық
ойыны
қолданылады.

(Ө) Оқушылардың
ұжым туралы, өзін
өзі басқару туралы
білімдерін жаңарту.
(
Ө) Сыныптағы
өзін өзі басқарудың
үлгісін құру.
Сынып
белсенділерінің
функционалдық
рөлдерін анықтау.
Оқушылар сабақта
үлгі құрастырады.
Үлгі – бір нəрсенің
сызбасы, сұлбасы
екенін балаларға
түсіндіру маңызды.
Оқушылар төртінші
сыныпта
оқитындықтан
олардың
сыныптағы өзін өзі
басқару жүйесінен
хабарлары бар. Бұл
жерде маңыздысы –
оқушылардың
назарын өзін өзі
басқарудағы
иерархияға жəне
оған мүшелікке
өтудің
жолдарына
аудару.
Басқару
сенімділікке жəне
тілектестік қарым-
қатынасқа
құрылатынын айта
кету керек.
Оқу диалогтерін
Жұмыс дəптері,
үлгі құрастыруға
арналған дайын
қалыптар,
қағаз, маркерлер,
оқулық

18 
 
(Ө, Т) Оқулықтағы
мəтінді оқу жəне
талқылау.
(Т) Үлгілеу.
Мектептегі өзін өзі
басқарудың үлгісін
құрастыру.
Жұмыстардың
нəтижелерін
көрсету.
Мұғалімнің
сұрақтарына жауап
беру.
Мектеп кеңесінің
мүшелігіне кез
келген оқушы кіре
алмайтынына,
оқушының
бойында ерекше
қабілеттер болу
керектігіне,
мүшелікке сайлану
арқылы өте
алатынына
оқушылардың
назарын аудару.
ҚБ. Алдын ала
дайындалған

бағалау өлшемдері
мен дескрипторлар
бойынша
қалыптастырушы
бағалау сабақ бойы
жүргізіледі.
оқушылардың өмір
тəжірибелері
негізінде құрыңыз.
Оқушылар мектеп
кеңесінің қызметі
қалай жүзеге
асатынын
түсінгендері
маңызды.
Оқушыларға
үздіксіз сараланған
қолдау көрсетіп
отырыңыз, əсіресе
өздік жəне топтық
жұмыстарды
орындау кезінде

4.1.5 Құқық жəне
міндет
4.1.2.2 –
көшбасшы-
ның тұлғалық
қасиеттерін
анықтау
7-сабақ.
Көшбасшы қандай
болу керек?
(Ұ) Уəждеме.
Стартер.
Сабақтың бастапқы
кезеңіндегі жоғары
деңгейлі сұрақтар
жəне ребустар
оқушыларға
тапсырмаларды
орындауға
ынталандырады.
Стартер ретінде оқу
диалогі жəне ребус
қолданылады.
(Ұ) Ассоциациялар
əдісі оқушылардың
көшбасшы туралы
білімдерін
жаңартуға жəне бір
ретке келтіруге
көмектеседі
.
Сабақтың
тақырыбын
қарастырмастан
бұрын балалардың
назарын кітаптың
алғы бетіне
аударыңыз.
Сабақтың
тақырыбы мен
мақсаттарын
оқушылар өздері
анықтайтындай оқу
диалогін құрыңыз.

Жоғары деңгейлі
сұрақтар бойынша
мұғалім-оқушы,
оқушы-оқушы
диалогін
ұйымдастырыңыз.
Диалог барысында
жауабы қысқа
болатын
Оқулық, жұмыс
дəптері,
электронды
қосымша,
компьютер, экран

19 
 
(Ө) Оқудың
коммуникативтік
дағдыларын
дамыту.
Оқулықтағы
мəтінде өз
беттерінше оқу
жəне мəтінде
айтылған
мəліметтерді
жұппен, топпен
талқылау.
(Ұ) «Көшбасшылық
қасиеттер» ойыны
сыни ойлау
дағдыларын
дамытуға
көмектеседі.
Айдарларда
берілген
тапсырмаларды
бірігіп орындау.
(Ө) Кестені
толтыру.
(Д) Жұмыс
дəптерінде
тапсырмаларды
саралап орындау.
ҚБ. Алдын ала
дайындалған
бағалау өлшемдері
мен
дескрипторлар
бойынша
қалыптастырушы
бағалау сабақ бойы
жүргізіледі.

(Ж)
Тапсырмаларды
орындау «Əр алуан
тапсырмалар»
Бөлім бойынша
жиынтық бағалау,
Тоқсан бойынша
жиынтық бағалау
сұрақтарды
қоймағаныңыз жөн.

Оқушылардың
жеке-дара
мүмкіндіктерін
ескере отырып,
оларға сараланған
қолдау көрсетуді
жүзеге асырыңыз.









Оқушылардың
жұмыстарын
бағалау үшін
қалыптастырушы
бағалау əдісін
қолданыңыз.


Оқушыларға
үздіксіз сараланған
қолдау
көрсетіп
отырыңыз, əсіресе
өздік жəне топтық
жұмыстарды
орындау кезінде.




3-бөлім В: Мəдени мұра
Осыған дейін меңгерілген білім
Оқушылардың 1–3-сыныптарда сақ, ғұн жəне түркі тайпаларының өмір сүру салты туралы алған
білімдері. Экономика, ғылым туралы қарапайым түсініктер. Ғалым əл-Фараби. Қазақстан халқының
мерекелері. Спорттың түрлері, спорттың қандай да бір түрімен айналысуға қажетті негізгі қабілеттер.
Оқушылардың жеке тəжірибелері.
Тілдік мақсаттар
Осы бөлімдегі оқыту мақсаттарына қол жеткізу үшін тиісті ғылыми тілдегі тілдік мақсаттың үлгісі
төменде берілген.

20 
 
Оқытудың тілдік
мақсаттары
Пəнге қатысты лексика
мен терминология
Диалогке/жазылымға
қажетті сөйлемдер
Оқушылар:
– қазақ халқының арғы ата-
бабалары қандай тайпалар
болғанын атайды;
– жауаптарын нақтылау
үшін өмірден мысалдар
келтіреді;
Оқулықтың мəтінінде
берілген ақпараттарды
пайдаланады;
– өндірістік кəсіпорындар
құрылысы мен тың игерудің
еліміз үшін қандай маңызы
болғанын түсіндіреді;
– мəселелерді талқылайды,
пікірлерімен бөліседі;
– ғылымның жетістіктері
өмірдің қай салаларында
қолданылатынын
түсіндіреді;
– мұражайлардың түрлерін
атайды, оларға мысалдар
келтіреді;
– əртүрлі мұражайларды
салыстырады, олардың
ұқсастықтары мен
айырмашылықтарын табады.
Ата-баба, уақыт таспасы,
карта, шаруашылық,
мəдениет.
Өндіріс, өнеркəсіп, пайдалы
қазбалар, тың жəне тыңайған
жерлерді игеру, өнімнің жаңа
түрлері.
Қазақстан Ғылым
академиясы, техниканың жаңа
үлгілері, мəдени өсімдіктердің
жаңа сұрыптары, геолог
мамандығы.
Мұражай, мұражай
жəдігерлері, экскурсия,
виртуалды экскурсия,
мұражай жобасы.









Өткенге саяхат.
Сақтар, ғұндар, түркілер – қазақ
халқының арғы ата-бабалары.
ХХ ғасырда елімізде пайдалы қазбалар
өндіріле бастады. Пайдалы қазбалар
табылған жерлерге қалалар
тұрғызылды.
ХХІ ғасырда елімізде өнімнің жаңа
500 түрін шығаратын кəсіпорындар
ашылды.
ХХ–ХХІ ғғ. елімізде ғылым саласы
қарқынды дами бастады.
Қаныш Сəтбаев геология ғылымынан
бөлек, тарихқа, археологияға,
əдебиетке қызығушылық танытты.
Мектепке арналған ең алғашқы
алгебра оқулығын қазақ тілінде жазып
шықты.
Өткеннен қалған мəдени мұраларды
сақтау үшін мұражайлар құрылады.
Мұражайдың тарихи, көркемөнер,
əдеби, өлкетану, техникалық секілді
түрлері болады.
Тарихи-өлкетану мұражайында сол
өлкенің өткені мен қазіргісіне қатысты
тарихи жəдігерлер сақталған.
Талқыланатын сұрақтар:
– Біздің ата-бабаларымыз немен
айналысты?
– Сақ, ғұн, түркі жəне қазақ халқының
шаруашылықтарында, киімдерінде,
əшекейлерінде қандай ұқсастықтар
мен айырмашылықтар
бар?
– Ұқсастықтар мен
айырмашылықтарды қалай түсіндіруге
болады?
– Сақ, ғұн, түркілердің балалары
немен айналысты деп ойлайсыңдар?
– ХХ ғасырда Қазақстанда қандай
өндірістік кəсіпорындар тұрғызылды?
– Түрксіб теміржол құрылысының
экономика үшін қандай маңызы
болды?
– Қазақстандағы қандай фирмалардың
өнімдері шетелде жақсы танылған?
– Тың игерудің еліміз үшін қандай
маңызы болды?
– Қазіргі таңда елімізде
өнімнің
қандай жаңа түрлерін өндіру қолға
алынып жатыр?
– Білімнің қай салаларында ғылыми
зерттеулер жүргізілді?
– Қазақстанда мəдени өсімдіктердің
қандай жаңа сұрыптары, үй
жануарларының қандай жаңа

21 
 
тұқымдары шығарылды?
– Неліктен Қаныш Сəтбаевты «тыл
генералы» деп атаған?
– Қаныш Сəтбаев қандай адам болған,
сипаттап беріңдер.
– Елімізде Қаныш Сəтбаев есіміне
қандай құрмет көрсетілген?
– Мұражайға жасалатын экскурсияның
мақсаты неде?
– Мұражайдағы ежелгі жəдігерлер
қандай мəліметтерді береді?
– Өз мұражайыңды құруды неден
бастар едің?
Қысқаша шолу
«Мəдени мұра» бөлімінде қазақ халқының шығу тегі түсіндіріледі; сақ, ғұн, түркі жəне қазақ
халқының арасындағы байланыстар көрсетіледі. Оқушылардың уақыт тізбесімен жəне тарихи
картамен жұмыс істеу дағдыларын арттыруға үлкен көңіл бөлінген. Қазақстанның ХХ–ХХІ
ғасырлардағы ғылым жəне экономика саласындағы жетістіктері қарастырылады. Оқушылар ғалым
Қаныш Сəтбаевтың өмір жолымен танысады. Оқушылар тарихи мұражайлар
туралы ақпарат алады,
мұражайлардың не үшін қажет екенін анықтайды, мұражай құруға арналған жобаларын ұсынады.
Бөлімнің тақырыптары «Қазақстан тарихы» пəнінің бағдарламасымен байланысты.

Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу
мақсаттары
Ұсынылатын
оқыту іс-
əрекеттері
Мұғалімге
арналған
ескертпелер
Оқыту ресурстары
3.2 Қазақстанның
тарихи тамырлары
4.3.2.1 – түрлі
дереккөздер
негізінде қазақ
халқының
шығу тарихын
түсіндіру;
4.3.2.2 –
сақтар, ғұндар,
түркілер жəне
қазақтар
арасындағы
байланысты
графикалық
түрде көрсету
9-сабақ. Қазақ
халқының шығу
тегі
(Ж, Ұ) Оқулықтағы
«Уақыт тізбесімен
қалай жұмыс істеу
керек?» мəтінін оқу.



















(Ж) Оқулықтағы
уақыт тізбесіне
қатысты берілген
тапсырманы
Оқушыларға
уақыт тізбесімен
жұмыс істеуді
үйрету үшін
«Мəтінді кідіріс
жасап оқу»
əдісін
пайдалануға
болады.
Мұғалім
оқулықтағы
мəтінді алдын
ала мағыналық
бөліктерге
бөліп қояды.
Оқушылар
мəтінді оқиды
жəне мəтінде
айтылған
оқиғаны уақыт
тізбесінен
көрсетеді.
Оқулықта жəне
оқушы
дəптерінде
берілген уақыт
тізбесіне
қатысты
жаттығуларды
орындау арқылы











Оқулық

22 
 
орындау.




(Ж) Оқушы
дəптерімен жұмыс.
А1, 2, 3-
тапсырмаларды
орындау.

Оқушылардың
кеңістікке қатысты
түсініктерін
қалыптастыруға
арналған
тапсырмалар.
(Ж) Оқулықтағы
картаны қарап
шығыңдар.
Еліміздің
аумағында қандай
сақ тайпалары
мекендегенін
атаңдар.
Электронды
қосымшадан
«Қазақ халқының
шығу тегі» атты
таныстырылымды
қарау

(Ұ) Оқулықтағы
мəтіннің «Сақтар,
ғұндар, түркілер ...»
деген тұсынан
бастап, «... ұрпақтар
арасындағы
байланыс нығая
түсті» деген жеріне
дейін оқу.

(Ж) «Сақ, ғұн, түркі
жəне қазақ
халқының
киімдерінде,
əшекейлерінде
қандай ұқсастықтар
бар?» деген
тақырыпта шағын
зерттеу жүргізу.
Оқулықтағы
суреттермен жəне
мəтінмен жұмыс.
(Ж) Кесте бойынша
сақтардың,
ғұндардың,
оқушылар
тарихтағы жыл
санау жүйесін
жақсы
меңгеретін
болады.




Сақтар, ғұндар,
түркілер
Қазақстан
аумағында
əртүрлі
уақыттарда,
бірінен кейін
бірі өмір
сүргендерін
ерекше атап
өткен жөн.






Оқушылар мəтін
бойынша
сұрақтар
құрастырып,
оларды сыныпқа
қоюларына
болады.








Оқушылар
мынадай
қорытындыға
келеді: «Сақ,
ғұн, түркі
тайпаларына
ортақ
шаруашылықтар
малшаруашы-
лығы,
егіншаруашылы-
ғы жəне қолөнер
кəсібі болған».
Нұсқалар:
– тамырында





Оқушы дəптері











Оқулықтағы карта






Электронды
қосымша

























Оқулықтағы
суреттер

23 
 
түркілердің
айналысқан
шаруашылықтарын
салыстырыңдар.
Қорытынды
шығарыңдар.




(Т) Сақтар, ғұндар,
түркілер жəне
қазақтар
арасындағы
байланысты
көрсететін сызба
немесе сурет
салыңдар.

ҚБ. Оқушылар
сабақта атқарған
жұмыстары
бойынша өздеріне
баға береді.
«Мен де үйрендім!»
стратегиясы.
Оқушылар сабақта
нені үйренгендерін
айтады. Егер басқа
балалар да соны
үйренген болса,
«Мен де үйрендім»
деп айтып отырады.
Оқушы
дəптеріндегі С2-
тапсырма.
Оқушылар
жұлдызды (өте
жақсы),
квадратты
(жақсы) немесе
үшбұрышты
(орташа) таңдау
арқылы өздеріне
баға береді.

сақ, ғұн, түркі
тайпалары бар
қазақ халқының
шежіре ағашы;
– Қазақстанның
сызба түріндегі
картасы. Картада
қазақ халқының
қай тайпалардан
шыққандығын
көрсететін
сызба:
қазақтар
↑
түркілер
↑
ғұндар
↑
сақтар







Ватман, маркерлер



3.3 Қазақстан
тарихындағы
маңызды оқиғалар
4.3.3.1 –
Қазақстанның
ХХ–ХХІ
ғасырлардағы
жетістіктерін
(экономика,
білім, ғылым
салаларында-
ғы) түсіндіру
10-сабақ.
Қазақстанның
экономикадағы
жетістіктері
(Ұ, Ж) Оқулықтағы
мəтінді басынан
бастап оқу.






«Сұрақ қой»
стратегиясы.
Оқулықтағы
мəтінді
талқыламай
тұрып, оған
қатысты 5–6
сұрақ
дайындауға


Оқулық

24 
 


Мұғалім
оқушыларға
оқулықта берілген
пайдалы
қазбалардың
шартты белгілерін
қарастыруды
ұсынады.
(Ұ) Мұғалім:
Картадан қай жерде
қандай пайдалы
қазбаны өндіретінін
тауып, пайдалы
қазбаның шартты
белгісі бейнеленген
жапсырманы
картаға
жапсырамыз.
Пайдалы
қазбаларды
өндіретін кен
орындарының
маңайына қандай
жаңа қалалар
тұрғызылғанын
картадан
анықтаңдар.
(Д) Оқушы
дəптеріндегі В2,
С1-тапсырмаларды
орындау.
Электронды
қосымшадан
«Қазақстанның
экономикадағы
жетістіктері»
деген
таныстырылымды
қарау.
Мұғалім: Балалар,
«тың» сөзімен
байланысты
ассоциацияларың-
ды атаңдар.
Оқушылар: жер,
астық, нан, комбайн
жəне т.б.
(Т) Балалар,
пайдалы
қазбаларды
өндіретін ел
дамыған ба, əлде
мəшине, құрал-
жабдықтарды
жасайтын ел
тапсырма
беріледі
(сұрақтарды
құрастыруға 2
минут уақыт
бөлінеді).



Қазақстанның
физикалық
картасына
оқушылар алдын
ала дайындалған
жапсырмаларды
жапсырады.
Жапсырмаларда
пайдалы
қазбалардың
шартты белгілері
бейнеленген.
Оқушылар
картадан жаңа
тұрғызылған
қалаларды
табады.



















«Белгі қойып
оқы»
стратегиясы.
Оқушылар
мəтінді оқу
барысында
мынадай
белгілерді қойып
отырады: «+» –
түсіндім,
«–» –
түсінбедім,





Қазақстанның
физикалық картасы,
пайдалы
қазбалардың
шартты белгілері
бейнеленген
жапсырмалар



















Электронды
қосымша

25 
 
дамыған ба? Осы
мəселені екіден
отырып
талқылаңдар.
(Ұ) Оқулықтағы
мəтінді «Елімізде
тəуелсіздік алған
жылдарда...» деген
сөйлемнен бастап,
«... жылына 10
мыңнан астам
автокөлік
шығарылды» деген
сөйлемге дейін оқу.




Оқушы
дəптеріндегі А1, 2,
В1-тапсырма-
ларды орындау.
(Ж) Ақпарат
ресурстарын
пайдалана отырып,
Қазақстанда
өнімнің қандай
жаңа түрлерін
өндіру алға
қойылғанын
анықтаңдар.
Оларды өндіретін
кəсіпорындар
қандай қалаларда
орналасқан?
ҚБ. Сабақтағы өз
жұмыстарына
оқушылардың баға
беруі.
Балалар, сабаққа
қойылған
мақсаттарға қол
жеткізе білдік пе?
Оқу дəптерінде
берілген мына
сандардың бірін
таңдап (3, 2, 1),
белгісін
қойыңдар.

«?» –
сұрақтарым
бар. Оқушылар
мəтінді оқып
біткен соң,
қойылған
белгілерді
талқылайды.


Егер мектепте
интернетке
қосылу
мүмкіндігі
болса, осы
тапсырманы
оқушыларға
ұсынуға болады.








Оқулық










Оқушы дəптері
























Оқушы дəптері
3.4 Көрнекті
тарихи тұлғалар
мен мəдениет
қайраткерлері
4.3.3.1 –
Қазақстанның
ХХ–ХХІ
ғасырлардағы
ғылым
саласында
жеткен
11-сабақ.
Қазақстанда
ғылымның
дамуы. Ғалым
Қаныш Сəтбаев
(Ж, Ұ)
«Ассоциациялар»

26 
 
жетістіктерін
айту;
4.3.4.1 –
өмірбаяндық
мəліметтерге
сүйене
отырып,
шығармашы-
лық жəне
еңбек
салаларындағы
көрнекті
қайраткерлер-
дің елімізге
сіңірген
еңбектері
туралы
мазмұндау
стратегиясы.
Мұғалім: Балалар,
«ғылым» сөзін
қандай сөздермен
байланыстыруға
болады?
(математика,
биология, тарих,
география, ғалым,
профессор, мұғалім,
студент, оқу, кітап,
зерттеу, іздену,
институт,
университет,
ғарыш, техника,
өрлеу жəне т.б.).
Қазіргі
қоғам
ғылымсыз өмір
сүре ала ма?
(Қазіргі қоғам
ғылымның
арқасында жеткен
игіліктерден бас
тарта алмайды.
Адамдар қоғамда
кездесетін
мəселелерді шешу
үшін ғылымның
жетістіктерін
пайдаланады).
(Ұ, Ж) Оқулықтағы
мəтінді басынан
бастап оқу.

(Ж) Оқулықтағы
«Қазақстандық
меринос» жəне
«Мұғалжар
жылқылары» деген
суреттерге назар
аударыңдар. Үй
жануарларының
осы тұқымдарын
шығару еліміздің
шаруашылығына
қандай пайда
əкелді?
(Ө) Оқушы
дəптеріндегі А, В-
тапсырмаларын
орындау.

Мұғалім сыныпты
төрт топқа бөледі
(оқулықтағы
мəтіннің азат
жолдары бойынша).















«Мəтінді кідіріс
жасап оқу»
стратегиясы.
Оқушылар
мəтіннен үзінді
оқиды жəне сол
үзіндіге қатысты
сұрақтарға
жауап береді.
Осылайша
мəтінді
үзінділерге бөліп
оқиды.

















«Мəтіннің
негізгі ойын
анықтау»
стратегиясы.
Оқушылар
мəтінді оқып, əр
азат жолдың
негізгі
тақырыбын
анықтайды,
мұғалім оларды
қысқаша жоспар






























Оқулық
















Оқушы дəптері

27 
 
(Т) Топтарға
тапсырма беру
Мəтінді оқыңдар
жəне əр азат
жолдың негізгі
тақырыбын
анықтаңдар,
Топтар
тапсырмаларды
көрсетеді.
Мұғалім:
Мəтіннен мынадай
негізгі тақырыптар
шыққанын көріп
отырмыз:
1) Қ. Сəтбаев –
Жезқазғандағы мыс
кен орнын ашқан
геолог.
2) Қ. Сəтбаев –
«тыл генералы».
3) Қаныш Сəтбаев
геологиямен
айналыса жүріп,
ғылымның басқа да
салаларына
қызығушылық
танытқан.
4) Елімізде Қаныш
Сəтбаев есіміне
қандай құрмет
көрсетілген?
Электронды
қосымшадан
«Қазақстанда
ғылымның дамуы.
Ғалым Қаныш
Сəтбаев»
таныстырылымын
қарау.
ҚБ. Оқушы
дəптеріндегі С2-
тапсырмасын
орындау.
Оқушылар
мұғалімге «хат»
жазады. Хатта
оқушылар сабақта
атқарған
жұмыстарына баға
береді («өте
жақсы», «жақсы»,
«нашар»)
түрінде тақтаға
жазып отырады.
































Электронды
қосымша

28 
 
3.1 Ежелгі
мəдениеттер мен
өркениеттер
4.3.1.2 –
тарихи
мұражайлар-
дың қызметін
түсіндіру;
4.3.1.3 –
мұражайдың
өзіндік
жобасын
ұсыну
12-сабақ. Тарихи
мұражайлар не
үшін қажет?
Менің мұражай
құруға арналған
жобам.
Мұғалім:
Мұражайды орыс
тілінде «музей» деп
атайды. «Музей» –
грек тілінен
шыққан өте көне
сөз. Мұражай
сөзінің мағынасын
жақсы түсіну үшін
оған берілген
анықтаманы
оқимыз.
«Мұражай –
тарихи-ғылыми
дерек ретіндегі
ескерткіштерді,
өнер туындыларын,
мəдени
құндылықтарды
жəне т.б.
мұраларды сақтап,
жинақтап, ғылыми-
танымдық қызмет
атқаратын мекеме».
Араларыңда
мұражайда
болғандар бар ма?
Оқулықтағы
мəтінді басынан
бастап «... əр
қалада жəне аудан
орталығында бар»
деген тұсқа дейін
оқимыз.

(Ұ, Ж)
Оқулықтағы
кластермен жұмыс
Сызбаға қарап
отырып, өлкетану
мұражайынан
қандай ақпараттар
алуға болатынын
айтыңдар.

Электронды
қосымшадан
«Тарихи
мұражайлар не
үшін қажет?»
бейнематериалын






«Глоссарий»
стратегиясы
(сөздікпен
жұмыс)





«Мəтінмен
диалог»
стратегиясы.
Оқушылар
мəтінді оқып
шығады.
Таңбамен
(əріппен)
белгіленген төрт
түрлі
тапсырманың
біреуін немесе
екеуін
орындайды. Бұл
тапсырмаларды
мəтінді оқу
барысында
орындап отыру
қажет.
С – мəтінге
сұрақ қою;
Ж – қойылған
сұраққа жауап
беру;
Е – болашаққа
ойша көз тастау,
ары қарай қалай
болатынын,
оқиғалар қалай
дамитынын
елестету;
Т – өзіңді
тексеру,
жауабыңды
мəтінмен
салыстыру
немесе
болашаққа
жасалған
болжамыңды
мəтінде
жасалған
















Оқулық












Электронды
қосымша


Оқушы дəптері







Оқулық


А4 парақтары






Ватман, маркерлер

29 
 
қарау.
Оқушы
дəптеріндегі
А, В-
тапсырмаларын
орындау.

«Жəдігерлер тіл
қатты» əдісі
Балалар, көз
алдарыңа өлкетану
мұражайында
экскурсияда жүрміз
деп елестетіңдер.
Көне заман тарихы
залында
жəдігерлерді қарап
жүрсіңдер.
Жəдігерлердің бірін
таңдап, оның
атынан əңгіме
құрастырыңдар
(оқулықтағы сурет).

(Ж) Екіден отырып,
мұражайдағы мінез-
құлық ережелерін
құрастырыңдар.
Мұражайдағы
мінез-құлық
ережелеріне
қатысты
тесттерді
орындау.

(Т) Мұғалім:
Балалар, өз
мұражайларыңның
жобасын жасауды
ұсынамын. Төрт
топқа бөлініп, 1-топ
– сыныптың, 2-топ
– мектептің, 3-топ –
ауылдың (қаланың),
4-топ – жерлес
жазушы
мұражайының
жобасын жасайды.
(Оқушылар
мұражай жобасына
қатысты өздеріне
ұнайтын
тақырыптарды
ұсына алады).
Құрған
мұражайларыңда
қандай жəдігерлер
болжаммен
салыстыру.









Электронды
қосымша

Оқушы дəптері

30 
 
болатынын анықтап
алыңдар.

Топтар
тапсырмаларды
көрсетеді.
Электронды
қосымшадағы
«Тарихи
мұражайлар не
үшін қажет?»
тапсырманы
орындау.
Рефлексия. Сабақта
алған ақпараттарды
қалай іске
жаратасың?
(«Шабадан,
еттартқыш, себет»
стратегиясы)


4 В бөлім: Мамандықтар əлемі
Осыған дейін меңгерілген білім
3-сыныпта «Дүниетану» пəні бойынша өтілген тақырыптар: «Қазақстан халықтарының мейрамдары»,
«Спорт – денсаулық кепілі».Спорт түрлері, спорттың қандай да бір түрімен айналысу үшін қажетті
адам бойындағы қабілеттер.
Тілдік мақсат
Осы бөлімдегі оқыту мақсаттарына қол жеткізу үшін тиісті ғылыми тілдегі тілдік мақсаттың үлгісі
төменде берілген.
Оқытудың тілдік
мақсаттары
Негізгі терминдер мен сөз
тіркестері
Диалогке/жазылымға қажетті
сөйлемдер
Оқушылар:
– «мамандық, кəсіп»,
«кəсіби мереке»
түсініктерінің
мағыналарын
түсіндіреді;
– ауыл тұрғындары мен
қала тұрғындары қандай
іспен
айналысатындарын
атайды;
– кəсіби мерекелер не
үшін аталып өтілетінін
талқылайды;
– мемлекеттік мерекелер
мен кəсіби мерекелерді
салыстырады,
ұқсастықтары мен
айырмашылықтарын
табады;
– пікірлеріне дəлелдер
келтіреді;
– материалдық жəне
рухани мəдениет
Олар:
Кəсіби мерекелердің күнтізбесі.
Ауылшаруашылығы
қызметкерлерінің
күні.
Мəдениет жəне өнер
қызметкерлерінің күні.
Көлік қызметкерлерінің күні.
Материалдық жəне рухани
мəдениет. Əдебиет. Өнер
түрлері: театр, опера, балет,
кескіндеме. «Мəденимұра»
мемлекеттік бағдарламасы.
Жарақат түрлері: соғып алу,
буыны шығу, сыну, жара, буын
аралығының созылуы.
Жарақаттың алдын алуға қажетті
шаралар.
Кəсіби мерекелер ресми түрде
демалыс күндері болып табылмайды.
Адамдар мамандықтарының маңызын
жəне қажеттігін сезіну үшін кəсіби
мерекелерді атап өту дұрыс. ХХ
ғасырда Қазақстанда өнердің жаңа
түрлері – опера жəне балет пайда
болды. Қазақ өнерін дүниежүзіне
танымал еткен дарынды талант иесі
Əміре Қашаубаев.
Күлəш Бəйсейітова – қазақтан шыққан
тұңғыш опера əншісі.
«Мəдени мұра» бағдарламасы
бойынша тарих пен өнерге қатысты 78
ескерткіш қайта қалпына келтірілді.
Кез келген
жарақаттың алдын алуға
болады.
Жарақаттың алдын алуға қажетті
шараларды дайындау.
Кісі ауыр жарақат алып қалған
жағдайда оны тез арада ауруханаға
жеткізу керек.
Талқыланатын сұрақтар:
– Құрылысшылар күні, геологтар