Қазақстан-Американ еркін университеті кітапханасында кітаптарды цифрландыру

Наурызбаева Гульжанат Акзамовна - аға оқытушы-кітапханашы.

ШҚО, Өскемен қаласы. Қазақстан -Американдық еркін университеті

8-705-506-26-23, bkafu@list.ru

Қазақстан Американдық еркін университеті кітапханасында кітаптарды цифрландыру

Оқу орны кітапханасы – университеттің мәдени, білім беру және ақпараттық орталығы, білім алушыларды оқуға тартудың негізгі буыны. Сондықтан да оқу орны кітапханаларының материалды-техникалық базасын нығайту, заманауи ақпараттық технологияларымен автоматтандыру қазіргі таңда өзекті мәселе болып отыр.

Кітап адам өмірінде үлкен және маңызды рөл атқарады. Ежелгі уақытта кітап ақпараттың баға жетпес көзі, білім берудің ең ежелгі тәсілі болып саналды, бірақ қазір кітаптар ең танымал емес, өйткені көптеген басқа дереккөздердің пайда болуына байланысты ақпаратты табу оңайырақ болды және адамдар кітаптардың бар екенін ұмыта бастады, бірақ Ақпараттық технологиялар әлемі кітаптарды алмастыра алмайды.

Рас, біздің буын бұл мәселенің шешімін тапты – ымыраға келу. ХХІ ғасыр кітаптар мен ақпараттық технологиялар әлемін біріктірді, осы ынтымақтастық арқылы кітаптарды цифрландыруға арналған сканерлер жасалды. Ғасырлар бойы кітапханаларда жинақталған тарихи және мәдени мұра бүгінде әр адамның өмірінде маңызды орын алады. Жоғалту, тіпті шағын бөлігін осы білімді болмайды. Сондықтан кітапханадағы кітаптарды цифрлау өзекті мәселе. Кітаптарды цифрландыру процесі жоғары оқу орындары кітапханаларында да іске асып жатыр.

Университет 1994 жылы құрылған. 2010 жылы 23 қарашада «Қазақстан Американдық еркін университетіне» ЖШС 070018 Өскемен қаласы М. Горький көшесі, 76 үй мекен жайында орналасқан. Лицензия көлемі шектелмеген. Лицензия №0137478 Серия АБ. Қазақстан-Американдық еркін университеті халықаралық серіктестіктегі меншік жоғары оқу орны болып табылады. ЖОО-ның басшылық құрамында – АҚШ азаматтары: қамқорлық кеңесінің төрағасы Маршалл Кристенсен, халықаралық бағдарламалар және ынтымақтастық бойынша вице-президент Дэниел Бэлласт бар. ЖОО ҚР білім және ғылым Министрлігінің мемлекеттік үш аттестаттауынан өтті. Университеттің алты мамандығы ACBSP (АҚШ) (бағдарламалар мен алқалық бизнес мектептердің ассоциациясы, АҚШ) ұйымының халықаралық мамандандырылған аккредитациясына ие болған. ЖОО негізгі басымдылығы - таңдаған мамандықтан басқа ағылшын тілі мен компьютерлік технологияны меңгерген мамандарды дайындау.

Жыл сайын оқу үдерісіне 40-қа жуық шетелдік оқытушылар қатысады. 200-ден артық студенттер мен магистранттар АҚШ-ның жетекші компанияларында, банктерінде және биржаларында («INTEL», «NIKE», «LEXUS» және т.б.) кәсіптік практикадан өтті. Қазақстанда практикадан өту жағы көбінесе шетелдіктер жұмыс істейтін компанияларда қарастырылады. Оқытудың жоғары деңгейі «МUSKIE», «IREX», «DAAD» бағдарламалары мен Президенттік «Болашақ» және т.б. бағдарламалар аясында АҚШ, Ұлыбритания және Германия университеттерінде студенттер білім алған көптеген гранттармен расталған. Университет Қазақстандағы АҚШ елшілігімен, АҚШ-тағы Қазақстан елшілігімен, сонымен қатар, американдық және ресейлік көшбастаушы университеттермен тығыз байланыс орнатқан. Атап айтқанда: Нортвест Назарин университеті, Конкордия университеті, Уорнер Пасифик университеті, Аризондық мемлекеттік университеті, Санкт-Петербургтік ақпараттық технология, механика және оптика ғылыми-зерттеу университеті, Алтай мемлекеттік университеті және Сібір кооперация тұтынушылық университеті.  

Бүгінде бүкіл дүниежүзілік мұраны іс жүзінде арнайы орын не жай бөлмей-ақ,   үйге не кеңсеге сыйдыруға болады. Электронды кітапханаға Интернетке қосылған кез-келген компьютер не мобильді құрылғы арқылы қол жеткізе аласыз. Қажетті кітапты табу қиындық туғызбайды.    Электронды кітапхананың міндетті элементтерінің бірі болып баспалдақты құрылымды электронды каталог саналады, ол кітапты қосу не  жою шараларына байланысты автоматты түрде толықтырылады және жаңартылады. Сонымен қатар, электронды кітап қоймасында іздеу жүйесі қарастырылған,  мұнда кітапты атауымен, авторымен, шығу мерзімі және басқа деректерге байланысты тауып алуға болады.

Қазақстан Американдық еркін университеті ресурстық орталығында «КАБИС» кітапханаларды автоматтандыру жүйесінің бағдарламасы пайдаланылады. КАБИС жүйесін Білім және ғылым министрлігінің 03.06.2009 жылғы №260 бұйрығына сәйкес республикалық жоғары оқу орындары аралық электрондық кітапхана құру үшін Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындары қауымдастығы мақұлдап, ұсынған. Университетте заманауи кітапхананы құру үшін кітапхана-библиографиялық үрдістерді ТОО «Kazakh soft» компаниясы өңдеген «Кабис» (Қазақ автоматтандырылған кітапханалық ақпараттық жүйесі) лицензияланған бағдарламасы кітапханаға енгізілді.  Кітапхананың 4 қызметкері Қазақ автоматтандырылған кітапханалық ақпараттық жүйесі курсын толық бітіріп, «КАБИС» кітапханалык бағдарламасының авторы - Қамшыбек Құбатұлы Мамбеталиевтен   сертификат алды.

Аталмыш бағдарлама  кез келген типтегі және профилдегі кітапхана жағдайында пайдалануға арналған, кітапхана технологиясын автоматтандыру үшін типтік интерграция шешімін қарастырады. Жүйе электронды каталогты (ЭК) құрастыратын кез келген көлемдегі деректер базасын сақтай алады және ол үшін бар жағдайды жасайды немесе белгілі бір мәселеге бағытталған библиографиялық деректер базасын (ДБ) қарастырады. Бұл жүйе кез келген сәйкестік сипаттау элементі бойынша жедел іздестіру нәтижесі негізінде  сөздіктерді автоматты құру технологиясын қарастырады. 

Каталогтандыру құралдары кез келген басылым түрлерін аудио-бейне материалдары, картографиялық материалдар, компьютерлік файлдар мен бағдарламалар, ноталар мен т.с.с сияқты дәстүрлі емес басылым түрлерін қосып алғанда, оларды сипаттауға және өңдеуге мүмкіндік береді.  

Жүйеде іріктеу, жүйелеу, каталогтау, оқырмандар ізденісі, кітап беру және басқару технологияларымен бірге автоматтандырылған алты типтегі жұмыс орындарының (АЖО) өзара байланыста қызмет атқаруы негізінде:  «Комплектатор», «Каталогизатаор», «Оқырман», «Кітап беру», «Админстратор», «Штрих-кодтау» сияқты   барлық типтегі кітапханалық технологиялар жүзеге асырылған.

Университеттің кітапханалық-ақпараттық орталығы өзінің жеке толық мәтінді деректер базасы бар: «ҚАЕУ хабаршысы»  (http://www.vestnik-kafu.info/), «KAFU Academic Journal» (http://www.kafu-academic-journal.info/), сілтемелер университеттің ресми сайтында берілген.

Қазіргі таңда пайдаланушылардың отандық толық мәтінді кітапханалық электрондық қорларға кіру рұқсаты бар:   «Қазақстан Республикасының ұлттық академиялық кітапханасы» (www.kazneb.kz); Республикалық жоо аралық электрондық кітапхана (www.rmeb.kz.).

Ақпараттық қорларды кеңейту мақсатында кітапханалық-ақпараттық орталық ай сайын Республикалық жоо аралық электрондық кітапхананың www.rmeb.kz.  ДБ-на жеке ғылыми және оқу қорын орналастыра алады.  Қазіргі таңда кітапхананың материалдық-техникалық базасы заман талабына сай жабдықталып, оқытушылар мен студенттердің виртуалды семинарлар мен Интернет-конференциялар, on-line режимінде теориялық және ғылыми мәселелерді талдау, видео-конференция байланысымен телекөпір ұйымдастыру және оқу орындары арасындағы бірлескен жобаларды орындау, қашықтықтан оқыту технологияларын қолдану арқылы студенттік олимпиадалар өткізу мүмкіндіктері жасалған. Кітапхана қорын  75000 дана кітап басылымы құрайды. Кітапхана қорында сирек басылымдар, диссертациялар, авторефераттар, монографиялар, көркем шығармалар бар. Негізгі оқу қорларынан бөлек анықтама-библиографиялық, ресми, нормативті-құқықтық басылымдар қоры бар. Жыл сайын кітапхана білім саласы бойынша 65-тен аса мамандандырылған, ғылыми, ғылыми-көпшілік, көркем-әдеби журналдар мен газеттерді жазып алады. Кітапхана интернет ресурстарын пайдалануда ақпараттарға еркін және шексіз енуді қамтамасыз етеді. Кітапхана пайдаланушыларына кітапханалық-ақпараттық қызмет тегін көрсетіледі. Кітапхана оқырманы болу үшін тіркеуден өтіп, оқырман билетін алуыңыз қажет.   Университет кітапханасы халықаралық толық мәтінді төмендегі ресурстарға рұқсаты бар: Thomson Reuters «Webof Knowledge» (http://wokinfo.com), Springerlink  (http://link.springer.com), Sci Verse Science Direct компании Elsevier (http://www.elsevier.com), Scopus (http://www.scopus.com). Университеттің компьютерлік сыныптары мен электоронды оқу залдарында барлық базаларға кіру рұқсаты бар. Электронды ақпараттық ресурстардың сапалы іріктелуі студенттер мен қызметкерлерге, профессорлыө оқытушылар құрамына ғылыми зерттеулердің жаңа материалдарына қол жеткізуге, беделді және рецензияланған контентті алуға, бейінді білім саласында жарияланымды таба білуге көмектеседі.  

Университеттің электронды кітапханасы өз пайдаланушыларына құрастырылған жоғарғы оқу орнының ішкі басылымдарын, оқу және ғылыми әдебиеттің толық мәтінді аналогтарын, білім бағдарламалары бойынша пәннің оқу-әдістемелік кешендерін және электронды ресурстардың басқа типтері мен түрлерін ұсынады. Оқырмандардың электронды каталогта манызды сөзі, авторы, шыққан жылы, КБЖ, тақырыптық айдар және т.б. бойынша іздестіру мүмкіндігі бар.

- кітаптар ЭК;

- мақалалар;

- мерзімді басылымдар ЭК;

- өлкетану; деректер базасы;

- кітапханатану; деректер базасы;

- өзге материалдар.

КАБИС бағдарламасының мақсаты - қордағы кітаптардың электронды нұсқасын жасақтау, компьютерлік-ақпараттық коммуникацияға негіздеу. 

Бағдарламаның ерекшелігі болып интерфейстің қолайлылығы, пайдалану бағасының арзандығы, қазақ тілді әліпби қызметінің сапалылығы, код сенімділігі, әкімшілік басқару жүйесінің қарапайымдылығы болып табылады. КАБИС бағдарламасы аясында сканер арқылы қажет ақпараттарды компьютерге кіргізіліп электронды каталог арқылы сипаттама жасап, толық мәтінді қор жинақтауда «Өлкетану» мәліметтер қоры жүргізіледі. Сол өлкеге байланысты кітап қоры электронды каталогқа енгізіледі. Каталогтар мен картотекалар жүйесі кітапхананың толықтыру, каталогтау, қорды қолдану, сақтау және әдістемелік библиографиялық, ақпараттық қызметін жүргізуге қолқабыс ретінде кітапханалық үрдістер автоматтандырылады. Электронды каталог әр түрлі құжаттар жайында ақпарат алуды және көп аспектілі ізденіс жүргізуді жеткізе отырып, алфавиттік, жүйелік каталогтардың қызметін атқарады.[1,104]

2009 жылдың наурыз айынан бастап «КАБИС» бағдарламасы бойынша кітап қоры электронды каталогқа көшірілді. Бұл бағдарламаның мақсаты қордағы кітаптардың электронды нұсқасын жасақтау, компьютерлік-ақпараттық коммуникацияға негіздеу. Ақпаратты қызмет көрсетудің жаңа түрлерінің бірі электронды каталог болып табылады. Электронды каталог ақпарат іздеудегі басты құрал. Электронды каталогты қолдану кітапханадағы оқырмандарға қызмет көрсетудің мүмкіндігін кеңейтеді, электронды каталогты пайдалану арқылы кітаптар, мақалалар қазақ, орыс және ағылшын тілдеріндегі электронды басылымдарды жылдам таба алады, табылған әдебиеттер тізімін басып шығаруға болады. Қазіргі заман талабы бойынша, білім беру жүйесін ақпараттандырудағы негізгі талаптардың бірі – оқу процессінде электрондық оқулықтарды жасау және оны қолдану. Университетте ақпараттандыру үрдісі дамып келе жатқандықтан электрон оқулықтардың қажеттілігі күн санап артып келеді. Оқулықтарға қарағанда электрондық оқулықтардағы көрнекілік өте жоғары. Ақпараттық - коммуникативтік технологияларды қолдану тиімділігін арттыру мақсатында электрондық оқулықтарды пайдаланып, білім алушылармен бірге слайдтар мен презентациялар жасауға болады. Электрондық оқулықтарды қолдану барысында білім алушылар ақпараттық материалмен тікелей жұмыс істейді, модульдерге кіріп түрлі тапсырмалар орындайды. Білім алушының білім, білік дағдыларын арттыру мүмкіндігімен қатар өз бетінше ізденуге, білім аясын кеңейтуге толық жағдай жасалады. Оқу залы компьютермен, принтер, сканермен жабдықталып, жергілікті жүйелікке Интернет желісіне қосылған. Соңғы жылдары электронды оқулықтарды дайындау дәстүрге айналды. Қазіргі уақытта оқытушылардың электрондық оқулықтары жинақталуда. Мәселен: Электронды оқу залында әр оқушы өзіне қажетті материалдарды қарап, электронды оқулықтарды еркін пайдаланып, рефераттар, көрнекіліктер және Интернет жүйесін пайдалану арқылы өз білімдерін терең де, сапалы дамыта алады. Электронды оқулықтардың дәстүрлі оқулықтардан артықшылығы: біріншіден, жаңалығы, екіншіден, оқырман оқулықта берілген тесті сұрақтары бойынша сол пәннен білім деңгейін анықтай алады, уақытын үнемдейді. Электронды оқулықтарды пайдалану үшін компьютер және электронды каталог үшін компьютер бөлінген. Еліміздің өркениетке бет бұрып, болашаққа алшаң басып келе жатқан шақта, мамандарды заман талабына сай, қай салада болмасын ел тізгінін ұстауға лайық, халық қамын ойлайтын азамат етіп тәрбиелеу міндетіміз. Қазақстанның болашағы жастардың қолында десек, сол жас ұрпақты адамгершілік қасиеттерге баулып, эстетикалық талғамы жоғары, елінің нағыз патриоты етіп тәрбиелеу баршамыздың міндетіміз. Олай болса жаңалықтың әдемілік, әсемдік жаршысы ретінде қолданылып жүрген көрнекті ақпарат құралдары мәнді. Кітап адам өмірінде үлкен және маңызды рөл атқарады. Ежелгі уақытта кітап ақпараттың баға жетпес көзі, білім берудің ең ежелгі тәсілі болып саналды, бірақ қазір кітаптар ең танымал емес, өйткені көптеген басқа дереккөздердің пайда болуына байланысты ақпаратты табу оңайырақ болды және адамдар кітаптардың бар екенін ұмыта бастады, бірақ Ақпараттық технологиялар әлемі кітаптарды алмастыра алмайды. Рас, біздің буын бұл мәселенің шешімін тапты – ымыраға келу. ХХІ ғасыр кітаптар мен ақпараттық технологиялар әлемін біріктірді, осы ынтымақтастық арқылы кітаптарды цифрландыруға арналған сканерлер жасалды. Ғасырлар бойы кітапханаларда жинақталған тарихи және мәдени мұра бүгінде әр адамның өмірінде маңызды орын алады. Жоғалту, тіпті шағын бөлігін осы білімді болмайды. Сондықтан кітапханадағы кітаптарды цифрлау өзекті мәселе, 770 ₸ - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз!

Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank)

Соңғы бір жылда:

45 000 000 ₸

Авторлар тапқан ақша

Толығырақ

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру