Қазақстан территориясында металлургияның пайда болуы.5-сынып

Cабақтың тақырыбы:

Қазақстан территориясында металлургияның пайда болуы.

Зерттеу сұрағы: Қазақстан территориясында металды өндіру ежелгі адамдардың өмірін қалай өзгертті?

Мұғалімнің аты-жөні: Жаленова А.Қ.

Күні: 06.10.2017.

Сынып : 5

Қатысқан оқушы саны -

Қатыспаған оқушы саны-

Сабақ негізделген оқу мақсаттары:

5.4.2.2. металл өндірісі жетілуінің шаруашылық салаларына тигізген ықпалы.

Күтілетін нәтиже:

-Оқушылардың барлығы: - энеолит,қола дәуірі ұғымына анықтама бере алады.

-мыс пен қоланың артықшылықтары мен кемшіліктері туралы айта алады.

-Оқушылардың көбі: еңбек құралдарын жасауда мыс неге тас құралдарды толықтай ысырып шығара алмағандығын түсіндіре алады;

-энеолит пен қола дәуірінде адам өмірінде қандай өзгерістер болғанын анықтай алады;

-Оқушылардың кейбіреуі:

-энеолит дәуірінің неолит дәуірінің қандай айырмашылығы бар екенін түсіндіре алады;

-қола дәуірінің энеолит дәуірінен қандай айырмашылығы бар екенін түсіндіре алады.

Бағалау критерийі:

Түрлі тапсырмаларды орындайды.

Тілдік құзыреттілік:

Энеолит, үндіирандықтар, мыстас, қола.

Ресурстар :

Дүние жүзінің саяси картасы,физикалық карта, оқулық,суреттер, тақта, бор, т.б.

Әдіс-тәсілдер:

Сұрақ-жауап, әңгімелесу, түсіндіру, топтық , жеке жұмыстар,картамен жұмыс,

Пәнаралық байланыс:

Сурет, география,

Өткен сабақта алған білім

Ботай тұрағы

Сабақтың жоспары

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Жағымды психологиялық ахуал тудыру.

Релаксация.

«Терең демалып, тыныстаңдар. Кешегі өткен өкпе-назды , реніш пен мазасыздықты сыртқа шығарып тастаңдар. Күзгі таңның таза ауасын, күннің жылы шуағын, өзеннің тұнық сылдырын тыңдап, жұтайық! Мен сендерге зор денсаулық , көтеріңкі көңіл-күй тілеймін. Бір-бірімізге қайрымды болайық. Күліп жүруге үйренейік!»

Музыка , құстардың сайраған дауыстары

аясында оқушылар

релаксация жасайды.

Соңында екі қолдарын жоғары барынша көтеріп, күнге құшақ жайғандай қимылмен аяқтайды.

Үй тапсырмасын тексеру.

Білу. Түсіну.

Топтық жұмыс:

1-топқа:

Оқушыларды 4 топқа бөліп, тапсырмалар беру:

1-топқа: Ботайдан табылған еңбек құралдары мен қару-жарақтардың ерекшеліктерін көрсетіңдер.(кемінде 3)

2-топқа: Баспаналарының ерекшеліктерін (кемінде 3) атаңдар.

3-топқа: Ботайлықтардың кәсіптерін атаңдар. (табылған олжаларды зерделеу).

4-топқа: Ботайлықтардың жылқыны қолға үйреткенін қандай археологиялық олжалар дәлелдейді?

Сұрақтарға жауап береді, бірін-бірі толықтырады, картамен жұмыс жасайды.

Сабақтың деректі материалдары

- Тас дәуірінен кейін б.з.д. ІҮ-ІІІ м.ж. энеолит кезеңі басталды. Ол кезеңде адамдар мыстан құралдар жасай бастады. Мыс-жеңіл еритін, жұмсақ металл болды. Одан көбіне әшекей бұйымдар жасады. Энеолитте қос дөңгелекті арбаны ойлап тапты. Оған бірден 4 ат жеккен. Айдаушы арбада тұрып, аттарды басқарып тұрды. Б.з.д. ІІІ-І м.ж. қола дәуірі деп аталады. Қола ерте, орта, кейінгі деп 3 кезеңге бөлінеді. Қола табиғатта таза күйінде кездеспеді, ол мыс пен қалайыны қосып, құйған кезде алынды. Одан адамдар еңбек құралдарын, қару-жарақ және әшекей бұйымдарды жасады. Ең көне кен орындары-ШҚ мен Орт.Қазақстандағы Зырян, Жезқазған, Қарқаралы, Ақшатауда болған. Кен өндірудің ұңғып алу, отпен уату әдістері қолданылған. Қыш ыдыстар жасау одан әрі дами түсті. Тоқымашылық ісін меңгерді, мал терісін өңдеп, аяқ киім, тон, бас киімдер тігу –қолөнерінің жоғары дамығанын көрсетеді. Мал шаруашылығы-егіншілктен бөлініп шықты. Отбасылық рулық қатынас орнады. Соңғы қола дәуірнде көшпелі мал шаруашылығы қалыптасты. Қуатты тайпалық одақтар құрыла бастады. Б.з.д. ІІ м.ж. өзен-көлдер деңгейі төмендеп, жауын-шашын азайды, қуаңшылық күшейді. Арий тайпалары Қазақстан аумағына толық қоныстанды.

Жаңа білімді игеру.

Қолдану.

Талдау.

Берілген мәтін бойынша ұжымдық талдау тапсырмасы :

«Миға шабуыл»:

• Металдан жасалған заттардың тізімін атаңдар.

• Неліктен адамдар қазір металды жиі қолданады?

• Б.з.д. ІІ м.жм. пен ҮІІІ ғ. неліктен қола дәуірі деп аталады?

• Мыс кені орталықтарын атаңдар.

(картамен жұмыс).

• Оқулық суреттеріне қарай отырып,

қандай заттар жасалғанын атайды және мәтін бойынша толықтырады.

-Тастан және қоладан жасалған заттарды салыстыру кестесін толтырыңдар.

Тас еңбек құралы	Қола еңбек құралы

Берілген мәтін бойынша ұжымдық тапсырмаларды орындайды, сұрақтарға жауап іздейді.

Жаңа білімді бекіту.

Жинақтау.

Бағалау.

В

Қола

Мыс

Диаграмманы толтырады, топпен жұмыс, (Ах4 қағаздары)

Оқушылар топтық жұмыстарды орындайды,

Ой қорытады.

Үйге тапсырма

§ 12-13 ;

§14-15. –мазмұндау

Үй тапсырмасын (мақала жазу) қабілетті оқушылар орындайды.

Бағалау.

Формативті бағалау.

Бас бармақты жоғары көтеру арқылы.

Оқушылардың бір –біріне қол шапалақтауы арқылы бағлауы.

Кері байланыс.

Сабақтан алған әсерлері мен ұсыныстарын стикерлерге жазу.

Сабақ жөнінде мұғалімнің рефлексиясы