Әл- Фараби атындағы Қазақ
Ұлттық
Университеті
Философия және саясаттану
факультеті
Дінтану және мәдениеттану
кафедрасы
Мәдениеттану мамандығының 3
курс студенті Құрман
Лаура
Жетекшісі : Аликбаева Маржан
Башановна
Этникалық және нәсілдік маргинализация:
Қазақстандағы
жағдай
Қазақстан – этникалық құрамы жағынан әртүрлі
мемлекет, онда 130-дан астам ұлт өкілдері өмір сүреді. Тәуелсіздік
алғаннан бері елде ұлтаралық татулық пен келісімді сақтау саясаты
жүргізілуде. Алайда этникалық және нәсілдік маргинализация
мәселелері толығымен жойылды деп айту қиын. Бұл құбылыс белгілі бір
этностар мен нәсілдік топтардың экономикалық, әлеуметтік немесе
мәдени тұрғыдан қоғам шетінде қалып қоюы, теңсіздікке ұшырауы
ретінде
көрінеді.
Этникалық маргинализация Қазақстанда, негізінен,
саны аз этностарға қатысты байқалады. Ел халқының 70%-ға жуығын
қазақтар құрайды, ал орыс, өзбек, ұйғыр, украин, татар және басқа
ұсақ этностар азшылықты құрайды. Бұл топтардың кейбірі, әсіресе
саны аз өкілдер, өздерінің тілін, мәдениетін немесе дәстүрлерін
сақтау үшін кедергілерге тап болуы мүмкін. Кейде қоғамдағы
стереотиптер мен түсінбеушіліктер бұл этностардың өздерін “бөгде”
сезінуіне әкеледі. Мысалы, ауылды жерлерде этникалық азшылықтар
мемлекеттік қызметке орналаса алмай немесе жоғары лауазымдарға
тағайындалмай, шектеліп
қалады.
Нәсілдік маргинализация көбінесе мигранттар
арасында кездеседі. Қазақстанға Қытайдан, Орталық Азия елдерінен
және Африкадан келетін еңбек мигранттары арасында дискриминация
орын алып жатады. Олардың көпшілігі төмен жалақылы, ауыр еңбекпен
айналысады, ал әлеуметтік қорғалуы жеткіліксіз. Сонымен қатар,
тілдік кедергілер мен мәдени айырмашылықтар бұл топтардың қоғамға
интеграциясын
қиындатады.
Этникалық және нәсілдік маргинализацияның алдын
алу үшін мемлекет түрлі шаралар қолдануда. Қазақстан халқы
Ассамблеясы этносаралық келісімді нығайтуда басты рөл атқарады.
Сонымен қатар, этностардың мәдениетін, дәстүрін және тілін сақтау
үшін арнайы бағдарламалар жүзеге асырылып келеді. Мектептерде
көпұлтты Қазақстан туралы білім беріледі, ал ұлттық мерекелер
барлық этностарды біріктіретін құралға айналды. Алайда бұл мәселеде
азаматтық қоғамның да белсенділігі
маңызды.
Қорытындылай келе, этникалық және нәсілдік
маргинализация Қазақстан үшін күрделі мәселе болып қала береді. Ол
терең дағдарыс деңгейіне жетпесе де, қоғамдағы теңдік пен
әділеттілік қағидаларын сақтау үшін үнемі назарда болуы тиіс. Әр
этнос өкілінің өзін тең сезінуі – тұрақты әрі бейбіт Қазақстанның
негізгі
шарты.
