Қазақтың ұлттық сәндік- қолданбалы бұйымдарыі (ши току, киіз басу)

1-бөлім. Сәндік - қолданбалы өнер

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сыныбы: 8

Қатысушылардың саны:

Қатыспағандардын саны:

Сабақтың тақырыбы:

Қазақтың ұлттық сәндік- қолданбалы бұйымдарыі (ши току, киіз басу)

Осысабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары(оқу бағдарламасына сілтеме)

8.1.2.1 - өнер, қолөнер және дизайн, әр түрлі тарихи және мәдени шығу түсіну ерекшеліктерін корсету

8.1.3.1

шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану

Сабақ мақсаттары

Оқушылар:

• Қазақ халқының қолданбалы өнерінің түрлерін білу;

• Қазақ халқының қолданбалы өнер шығармаларының ерекшеліктері ажырату;

• Қазақ халқының ұлттық ою-өрнек түрлерінің айырмашылықтарын айқындау;

• Алған білімдерін шығармашылық идеяларын іскк асыруда тиімді пайдалану.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар терминологияны қолдана алады.

Оқушылар талдау және қорытынды жасай алады

Кілем – ковер – carpet

Киіз басу - валяние- felting

Пәндік сөздік қор / пәндік лексика және терминология: сәндік-қолданбалы өнер, киіз кілем – сырмақ, түскиіз (қабырға кілемдер), аяккап (сөмкелер үшін ыдыстарды), кереге-кап (кереге футлярлары ), уық-кап (футлярлар үшін жердей киіз үй.

Киізден жасалған бұйымдар: сулық (тоқым) ер-тұрман, киіз бас киім (қалпақ), плащтар (кебенек), киіз шұлықтар үшін етік (байпақ), ухваты үшін казана (қол өт).

Жүн түрлері: өрескел байпақ жүн (этникалық стильдегі бұйымдар), сливер ( жасау негіздері ретінде пайдаланылатын таралған жүн ), тазартылған, таралған және созылған жүн (жер үсті қабаттар құру үшін жарқын фон және бояу үшін), жартылай жуқа қой жүні, жүні меринос жуні, ангора немесе мохер (әшекейлеу мен әрлеу бұйымдары).

Диалогқа/жазуғақажеттіпайдалысөз тіркестері

Қазақ халқының қолөнері саласында ши тоқу, оған боялған түрлі-түсті жүн орап, өрнектеп безендіру ісі ғасырлар бойы қалыптасып келе жатқан ұлттық өнері болып табылады.

Халқымыздың мәдени мұрасын жаңғырту, ата-бабаларымыздың асыл қазынасының бірі жүннен жасалатын бұйымдар туралы, жүннің қасиеттіне тоқталып, мағұлмат алудың маңызы зор.

Бағалау критерийлері

• Қазақ халқының өнер туындылары мен қолөнерін айқындайды;

• Сабақ үстіндегі іс-әрекетттерде белсенділік танытады;

• Топтық жұмыстарда зерттеу тапсырмаларын орындайды;

• Зерттеу нәтижелерін скейчбукке немесе альбомға түсіреді;

• Алған білімдерін шығармашылық жұмыс барысында тиімді қолданады.

Құндылықтарды

дарыту

* Халықтың салт-дәстүрі мен шығармашылығын құрметтеуге тәрбиелеу;

* Халық шығармашылығына сүйіспеншілік ояту;

* Өлкесінің мәдениетін зерттеуге қызығушылығын дамыту;

* Еңбексүйгіштікке, сұлулықты қабылдау сезімін ояту, жинақылыққа, икемділікке, эстетикалық талғамдылыққа тәрбиелеу.

Пәнаралық байланыс

* Қазақстан тарихы - киіз басу және ши тоқу өнерінің тарихы;

* Қазақ тілі – жаңа сөздер, терминдер

АКТ-ны пайдалану дағдысы

Ақпаратты іздестіру, оны іріктеу, салыстыру, фактілер мен құбылыстардын арасындағы байланысты белгілеу арқылы

оқушылардың өздерінің дербес жұмыс істеу дағдыларын дамыту

Әр түрлі зерттеулерді жүргізу үшін вебсайттар мен интернет- ресурстарды пайдалану.

Бастапқы білім

Жеке шығармашылық жұмыстар арқылы өнер құралдарын пайдаланып, тәжірибелік дағдылар құрып уйрену. Қолданылатын көркем шығармаларындағы өнер композиция негіздерін біледі, өз бетінше ақпаратты өңдеуге уйренеді.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақта жоспарланған қызмет

Ресурстар

Сабақтың басы

5. мин.

1 Ұйымдастыру бөлімі: Оқушыларды орналастыру, амандасу.

Интерактив тақтасында сабақтың тақырыбы, мақсаты көрсетіледі.

Зергердің құралдары мен жабдықтарын оқушыларға таныстыру және олардың қолдану тәсілдерін көрсету.

Зергер жұмысы туралы видео көрсету.

Оқушыларға суреттер көрсетіледі. Суретті топтастырады. Түсінік береді.

        - Слайдқа қарап біздің бүгінгі сабақтың тақырыбын анықтаңыз.

Сабақтың мақсатымен танысу.

- Бізге мұра болып қалған аталарымыз бен әкелеріміздің өз еліміздің тарихын, салт-дәстүрін, еліміздің әрбір азаматы білуі тиіс. Сондықтан, бүгін сабақта біз сіздермен қазақ халқының дәстүрлі сәндік-қолданбалы өнер түрлері туралы айтатын боламыз.

Презентациямен танысу үшін арналған интерактивті тақта

2-Слайд.

Сабақтың тақырыбы бойынша көрнекіліктер: суреттер мен фотосуреттер, киіз бұйымдары

Сабақтың негізгі бөлімі

(жалпы -25 мин).

10 мин

17 мин

2. Жаңа материалды зерттеу кезеңі.

Қазақтардын халық кәсіпшілігі мен қолөнер бастауы тұңғиық ғасырларға кетеді.

Мына суреттерге қараңызшы.

Өнер түрлерін қарастырыңыз және анықтаңыз.

Оқушылар сәндік-қолданбалы өнер үлгілер атауын анықтайды.

- теріні өңдеу өнері

- зергерлік өнер.

- суйек кесу өнері.

- тасты өңдеу өнері

- ағаш өңдеу.

-кілем тоқу, ши току және киіз бұйымдарын жасау - киіз басу.

Кілемдердін түрлерін зерттейік: басылған (киіз), өрме (қамысты) және тоқыма.

- Тоқыма кілемдер түкті, алаша және тақыр түрлерімен ерекшеленеді.

- Басылған кілемдерге киіздер, тұскиіздер, сырмақ, сырдақ, текемелер жатады.

- Өрме кілемдер - бұл шым ши, өре ши және шабақ ши.

Ши тоқу үшін ши талдарынан қамыс өріледі - Алдымен әр талды жеке берілген ою бойынша түрлі-түсті жіппен орайды. Талдарды бірге орағанда ерекше кілем шыгады.

Ал киіз басу өндірісі де қызықты қажет ететін күрделі үдеріс, белгілі бір дағдыларды қажет етеді.

Ал қазір, біз киіз басу тарихы жөнінде мультфильм көреміз .....

Киіз басу және өндіру, бірнеше кезеңдерден тұрады:

* жүн дайындау;

* оны жаю;

* ыстық су шашу;

* дайын киіз жасау.

- Қазақ халқы жүнді тұрмыста қалай қолданған?

- Дұрыс, жүн жылуды сақтайды? Сондықтан оны киім, көрпенің арасына салған және бесікке де төсеген.

- Жүннің қандай түрлерін білесіндер?

- Көктермде қырыған және күзде қырқылған жүндердін атаулары бар (жүннің жабағы, күзем).

- Киіз үйдің ішкі көрінісің зерттейк.

Киіз үйдің ішіндегі заттар туралы оқушыларымен талқылау жұмысын жүргізу.

-Балалар, киіз уйде қандай заттар көріп тұрсындар?

- Кілемнің ерекше сырмақ түрін туралы әңгімелесейік.

- Алғашқы сырмақ пішінінің қалыптасуына қазақ елінің ежелгі тұрмысында кездесетін қарапайым жағдайлар себеп болған. Мысалы, көнерген киіздерді қабаттап төсеу, одан соң оны қобырай бермеу үшін қабаттап көктеу. Осындай жағдайдан бара-бара қабаттауды белгілі бір пішінге келтіріп, төсеп, көктеген. Бұдан әрі басылған киіздерден қалаған мөлшерде кесіп алып, оны қабаттап сырып, шағын төсеніштер жасала бастаған.

- Шеберлер саз балшықтан, ағаштан, металдан музыкалық аспаптар (шертер, сыбызғы, асатаяқ, саз сырнай, шыңдауыл, т. б.) жасау білген, олардың көпшілігі енді экспозицияларда көруге ғана болады (Ұлттық музыкалық аспаптар мұражайында, Алматы қ.)

- Кендір өңдеу кәсібін умытылған деп айтуға болады.Ешкі жүнімен немесе түйе жүнімен берік кендір талшықтарынан құралған кілем, киім-кешек жасаған.

- Казақ сәндік-қолданбалы өнерінің тарихын зерттей отырып, әр заттын ою-өрнекпен әшекейленгенін көреміз.

- Киіз үй кейінгі қола дәуір б. з. б. XII—IX пайда болып, тарихшылардың кейбір ой-пікірлерінше андрондық тұрақ үйлеріне ұқсаған.

- Киіз үй жабдықтарын зерттеніз: түскиіздер (қабырға кілемдер), сырмактар (төсеніш), аяққаптар ( ыдыстар үшін сөмкелер), кереге-қаптар (кереге үшін футлярлар), әр түрлі ши және т. б.

(Видеофильмді көру)

- Киіз бұйымдарын дайындауға тек бір отбасынын әйелдері ғана емес, бүкіл ауыл тұрғындары қатысты. Киіз үйдін әр түрлі бөліктерін киізбен жабу көшпенді қазақтардын бірнеше ғасырлар бойы бірінші қажеттілігі болған.

- Балалар,киіз тұрмыста пайдалану сәнді болама ?

Тәжірбиелік жұмысты бастамас бұрын оқушыларға қауіпсіздік техникасымен таныстырыңыз.

Көркем еңбек сабақтарына арналған қауіпсіздік техникасы:

жұмысты тек қана мұғалімнің рұқсатымен бастау;

оқытушының рұқсатынсыз оқу, жұмыс орнын тастап кетпеу;

құрал-саймандарды тек қажетті жағдайда ғана пайдалану;

жұмыс орнын таза ұстап, материалдар мен құралдарды тиімді жұмыс істеу;

жұмыс кезінде бөтен жаққа назар аудармау;

басқа оқушылардың жұмысына кедергі жасамау;

жұмыс бітісімен материалдар мен құралдарды өз орындарына жиып қою.

Жасаған нобайлары мен жоспарын жұпта талқылайды

770 ₸ - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз!

Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank)

Соңғы бір жылда:

45 000 000 ₸

Авторлар тапқан ақша

Толығырақ

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру

Материал іздеу

Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз

Барлығы 663 959 материал жиналған

Пән

• Жүктелуде...

Бағыт

• Жүктелуде...

Сынып

• Жүктелуде...

Іздеу

Осы аптаның ең үздік материалдары

Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары

Аттестацияда (ПББ) 100% келетін
тақырыптармен дайындаймыз

Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз

Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады

Толығырақ