Қазіргі мектепте информатиканы оқытудың ерекшеліктері. Жұмыс тәжірибесінен

Қазіргі мектепте информатиканы оқытудың ерекшеліктері. Жұмыс тәжірибесінен

(Алмажай Сарсенбаевна Аймуратова, «М. Горький атындағы жалпы білім беретін мектеп» ҚММ, информатика пәні мұғалімі, Шардара қ., Түркістан облысы)

Қазіргі уақытта біздің қоғам шығармашылық тұлғаны дамыту мәселелеріне қызығушылық танытуда. Жақын болашақта шығармашылық іс-әрекеттің дағдылары бар адам әдеттегі, қалыптасқан әдістерді қолданатын адамнан айтарлықтай артықшылыққа ие болады. Шығармашылық іс-әрекет дағдылары мәселесін шешу мектеп жылдарында, әсіресе жасөспірім кезінде үлкен маңызға ие.

Табиғат адамға жомарттықпен сыйлады, бірақ оның үш сыйлығын асыра бағалау қиын. Олар оған адам болуға көмектесті. Менің айтайын дегенім-ойлау, жасау және сөйлеу қабілеті. Менің ойымша, әр мұғалім – математик, биолог, филолог-тек оқу бағдарламасында қарастырылған білімді ғана емес, сонымен бірге баланың ойлауын, шығармашылығын үнемі дамытып, дұрыс, анық, қысқа, бірақ сонымен бірге мағыналы сөйлеуге үйретуге міндетті.

Педагогикалық қызмет әрқашан нақты уақыт режимінде және өте динамикалық түрде жүзеге асырылады, бұл шығармашылық ізденіс үшін айтарлықтай кеңістікті, бар жағдайға байланысты әртүрлі әдістер мен жұмыс әдістерін қолданудың өзгергіштігін білдіреді. Бірақ, менің ойымша, бүгінгі таңда мұғалім өз жұмысында білімді таратуға баса назар аударады, ал сабаққа дайындық кезінде ол материалды ұсынудың және көрнекіліктің ең тиімді нұсқаларын іздеумен айналысады.

Оқытудың жаңа технологиялары оқушыларға ақпарат беруді жоққа шығармайды. Ақпараттың рөлі өзгереді. Бұл есте сақтау және ассимиляция үшін емес, студенттер оны өздерінің шығармашылық өнімін жасау үшін жағдай немесе орта ретінде пайдалануы үшін қажет. Мұндағы мұғалім бағбан ретінде әрекет етеді, ол баланың жеке басының шығармашылық бастамасы мен оның білім беру нәтижелерінің өсуіне жағдай жасайды.

Информатика сабақтарында пән бойынша оқу міндеттерін ғана емес, сонымен қатар тәрбиелік міндеттерді де шешу маңызды. Ең жалпы тұжырымда бұл міндеттерді шешу, кез-келген жалпы педагогикалық міндеттер сияқты, екіұшты. Көп нәрсе «білім», «оқыту», «тәрбие», «ағарту», «даму» сияқты ұғымдарды түсіндіруге байланысты және бұл түсіндірулер жалғыз емес. (Мұғалім үшін: білім = білім (білім) + оқыту (дағдылар) + тәрбие (құндылықтар). )

Жақында біздің қоғамда жеке тұлғаның шығармашылық принципін, атап айтқанда оның әлеуметтік белсенділігін тәрбиелеуге ерекше назар аударыла бастады. Сонымен, егер оқушының қажетті мотивациясы болмаса, білім беруде ешқандай нәтижеге қол жеткізуге болмайды.

Жаңа бағытта қозғала бастағанда жаңа көкжиектер де ашылады. Тапсырманың өзі-белгілі бір пәнді оқыту процесінде оқушыны тәрбиелеу-жаңа емес, дегенмен ол біздің педагогикада соңғы кездері ғана қызу талқылана бастады. Ежелден белгілі: "Мұғалім, оқушыны Тәрбиеле". Табиғи нәрсені "үйретпеңіз", бірақ "тәрбиелеңіз"! Бұл "тәрбиелеудің"артында не жатыр?

Мен үшін информатика, тіпті оның негізгі негіздерінде не бар? Біріншіден, компьютерлерді қолдануға арналған практикалық нұсқаулық емес, ғылым, баланың басына «кіргізу» керек мәліметтер жиынтығы емес, оны белгілі күш-жігермен әрдайым жасауға болады, бағдарламалау бойынша тапсырмалар мен мысалдар жиынтығы емес, оларды университетке түсу үшін «қолды толтыру» үшін шешу керек.

Оқушылардың көпшілігі информатиканы өз кәсібінде қолданбайтындықтан, егер олар компьютерде "отырса", тек пайдаланушылар ретінде, сондықтан олардың информатика туралы ғылым ретінде түсінігі болуы маңызды.

Бірақ бұл жай ғана емес, бұл да көп емес. Информатика арқылы (және менде басқа құралдар жоқ) мен балаларға ғылыми қызмет стилін, ең алдымен сыншылдықты, тәуелсіздікті, адалдық пен жауапкершілікті жеткізгім келеді; алынған ақпаратты талдау және жүйелеу қабілетін дамыту.

Информатика бойынша оқыту бастауыш мектепте басталады және бұл дұрыс. Менің ойымша, бастауыш мектепте информатика негіздерін оқуды бастаған дұрыс, орта мектепте базалық курс берген дұрыс, ал жоғары сынып оқушылары өздерінің қалауы мен таңдауына сәйкес бейіндік пәндерге баса назар аударуы керек.

Бастауыш мектептегі информатика-бұл екеуіне де ие ерекше пән оқушылардың әртүрлі жеке қасиеттерін қалыптастыру үшін басқа жалпы білім беретін пәндерді біріктіретін өзіндік маңызы да, пәні де жалпылама. Бастауыш мектептегі информатика курсының ерекше рөлі, ең алдымен, мұнда тек оқу іс-әрекетінің ғана емес, сонымен қатар оқушылардың кейінгі кезеңдердегі дамуын анықтайтын ойлау саласының қалыптасуы орын алады.

Кішілермен сабақтар үлкендермен сабақтардан ерекшеленеді - сіз ойын түрінде мүмкіндігінше көп ақпарат беруіңіз керек (үлкендер ойнағанды ұнатса да) – «балалардың тыныштығы» «бейбіт бағытқа» бағытталуы керек. Информатиканы зерттеудің екі аспектісі қарастырылады (1-Схема):

1-Схема. Информатиканы оқыту аспектілері

Информатика курсының ерекшелігі жүйелі жұмыс компьютері бар оқушылар. Барлық мүмкіндіктері бар компьютер мектепте екі рөл атқарады: оқу пәні және оқытудың техникалық құралы ретінде. Сабақты ұйымдастырудың түрлерін ажыратуға болады-демонстрация, алдыңғы зертханалық жұмыс және практикум (2 Схема) .

2 – Схема. Информатика сабақтарын ұйымдастыру түрлері

Компьютер қазіргі балалар мен балалардың іс-әрекетінде үлкен рөл атқарады. олардың психофизикалық қасиеттерін қалыптастыру және тұлғаның дамуы. Бастауыш сыныптарда информатиканы оқудың өзектілігі ерте ме, кеш пе балалар компьютерді қолдана бастайды — оны оқу пәні ретінде емес, белгілі бір күнделікті мәселелерді шешудің ыңғайлы құралы ретінде қолдана бастайды. Сонымен неге жоқ баланы компьютермен дұрыс қарым-қатынас жасауға үйрету, біз оны мектепте қаламды дұрыс ұстауға және жазу кезінде дұрыс отыруға үйрету сияқты?

Сонымен қатар, пайдаланушының негізгі дағдылары ерте жаста жақсы үйренетіні анық. Сондықтан, менің ойымша, мәселе бастауыш мектепте компьютерді қолдану пайдасына шешілуі керек. Мәселе оқытудың қолайлы әдістерін іздеуге байланысты. Информатиканы оқытудың бастауыш курсы оқушылардың жалпы білім берудегі ең жауапты кезеңі болып табылады. Оның мақсаттары ақпараттық мәдениет элементтерін қалыптастырудың стандартты шеңберінен әлдеқайда асып түседі. Мұнда информатиканың ену принципі бар. Тіл мен математиканы, музыканы және оқуды оқыту процесінде бастауыш білім берудің мақсаттары мен міндеттерімен табиғи түрде тоғысатын информатика ұғымдары, әдістері мен құралдары қолданылады және зерттеледі.

Бастауыш мектептегі информатика курсының негізгі мақсаттарын қысқаша келесідей тұжырымдауға болады:

• компьютерлік сауаттылықты қалыптастыру;

• логикалық ойлауды дамыту;

• алгоритмдік дағдыларды және есептерді шешудің жүйелік тәсілдерін дамыту;

• қарапайым компьютерлік дағдыларды қалыптастыру (компьютермен, Ақпараттық технологиялар саласындағы қарапайым ұғымдармен танысу).

Бастауыш мектепте информатиканы оқытудың міндеттері:

• оқушыларды ақпараттың негізгі қасиеттерімен таныстыру, оларға қойылған міндеттерді шешу кезінде ақпаратты ұйымдастыру және Қызметті, атап айтқанда оқу іс-әрекетін жоспарлау тәсілдерін үйрету;

• оқушыларға компьютер және заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологиялар туралы алғашқы түсінік беру;

• оқушыларға заманауи ақпараттық қоғам, жеке тұлға мен мемлекеттің ақпараттық қауіпсіздігі туралы түсінік беру.

Бастауыш мектептегі информатика сабақтарында мен оқушының жеке басының ерекшеліктерін ескере отырып, оқу процесін тиімді құруға мүмкіндік беретін оқытудың келесі әдістері мен формаларын сәтті қолданамын:

- диалогтар;

- топтарда жұмыс істеу;

- ойын әдістері;

- ақпараттық минуттар;

- эвристикалық тәсіл;

- зертханалық және практикалық жұмыстар.

Ең жиі қолданылатын әдістердің бірі – ойын.

Ойындар. Рөлдік ойындар. Жұмыстың ойын формасы танымдық белсенділікті арттыруға мүмкіндік береді. Осыған сүйене отырып, көптеген жаттығулар ойын сюжеттеріне негізделген. Мұндай ойындарды ұйымдастырудың және өткізудің негізгі ережесі-мұғалім ойын сценарийін ойластырады, мақсатты нақты тұжырымдайды, күтілетін нәтиже қандай екенін, қандай формада берілетінін нақтылайды, оқушыларды нәтижеге қойылатын талаптар жүйесімен таныстырады, деп хабарлайды шектеулер.

Оқытудың ойын түрінің негізгі артықшылықтары-қиын мәселелерді, мысалы, «алгоритм», «компьютердің бағдарламалық жасақтамасы» ұғымдарын, компьютердің негізгі және қосымша құрылғыларының жұмысын тереңірек игеру. Біртіндеп ойын формасы проблемалық жағдайларды тудыру арқылы оқу формасына айналады.

Проблемалық жағдай. Проблемалық жағдайларды қою оқушылардың оқу міндетін бағдарлай білуін қалыптастыруға, шешу жолдарын әзірлеуге, жұмысты жүзеге асыру процесін бақылай білуге бағытталған.

Балалар компьютерде қызығушылықпен жұмыс істейді. Олар динамикаға, жарықтыққа, әртүрлі сюжеттерге тартылады. Олар пернетақтаны тез игереді, бұл компьютермен одан әрі сәтті жұмыс істеудің алғышарттарын жасайды. Пернетақтаны игеру біртіндеп жүзеге асырылады. Әр бағдарлама кейбір пернелер тобын (сандар, көрсеткі пернелер, бос орындар)орындайды.

Компьютерде жұмыс істеу табандылықты, ұқыптылықты, дәлдікті дамытады. Нәтижесінде оқытудың тиімділігі артады.

Пайдаланылған Интернет көздерінің тізімі

1. https://kopilkaurokov.ru/informatika/prochee/informatika_p_nin_bastauysh_synyptarda_ok_ytu_distiemiesi Информатика пәнін бастауыш сыныптарда оқыту әдістемесі

2. https://stud.kz/referat/show/86079 Информатиканы мектепте оқытудың жалпы мәселелері

3. https://moluch.ru/archive/408/89883/ Бастауыш сыныпта информатика пәнін оқытудағы ерекшеліктері

4. https://bilimger.kz/84019/ Бастауыш мектепте информатиканы оқытуды ұйымдастырудың мәселелері

5. https://ziatker.kz/docx/bayandama_bastayys_synypta_informatika_panin_engizyding_qajettiligi_30193.html Баяндама "Бастауыш сыныпта информатика пәнін енгізудің қажеттілігі"