Қос сөздер

Сөздердің қосарланып немесе қайталанып айтылуынан жасалған сөздер.

Бір түбірдің қайталануынан жасалған сөздер.

Екі түбірден қосарланып жасалған қос сөздер.

Мысалы: айғыз – айғыз, әлсін – әлсін, түрлі – түрлі, кір- кір және т. б.

Мысалы: сарт – сұрт, құлын – тай, киім – кешек,

жауын –шашын және т.б.

• Қайталама қос сөз – сыңары бір түбірден жасалатын сөздер.

• Қосарлама қос сөздер – сыңары әр түрлі түбірден жасалатын қос сөздер.

Қайталама қос сөздің 4 жасалу жолы бар. Олар:

• Қосымшасыз бір түбірдің қайталануынан жасалады.

Мысалы: үлкен – үлкен, қора – қора, қарқ – құрқ, ұсақ – ұсақ .

• Қосымшалы түбірдің қайталуынан жасалады. Мысалы: бара – бара, айтып- айтып, орынды -орынсыз. көзбе – көз, он –ондап.

• Түбірден бір сыңары дыбыстық өзгеріске ұшырап жасалады.

Мысалы: кісі- місі, қағаз – мағаз, шай – пай, тас –мас, нан – пан, сатыр – сұтыр, қалт –құлт, тіс – міс, салдыр – гүлдір, мәре –сіре, қараң – құраң, салды- гүлдір.

• Бір сыңары ықшамдалып жасалады.

Мысалы: теп – тегіс, ап –ащы, сұп – сұр және т.б.

Қосарлама қос сөздің 5 жасалу жолы бар. Олар:

• Сыңары синонимдес болып келеді.

Мысалы: зере – құт, ашу – ыза, дос – жар, тәлім – тәрбие, ыдыс – аяқ, етек – жең, өнім – білім, төсек- орын.

• Сыңарлары анонимдес болып келеді.

Мысалы: оңды – солды, әрі – бері, ірілі – ұсақты, үлкенді – кішілі, ес –түс, қауіп – қатер, ілгері – кейін және т.б.

• Бір сыңары мағынасыз болып келеді.

Мысалы: арық – тұрық, көйлек – көншік, киім – кешек, жоқ – жітік.

• Екі сыңары да мағынасыз болып келеді.

Мысалы: анда – санда, ығы – жығы, әңгі –тәңгі, ту –талақай, алба – жұлба, тым – тырақай.

• Сыңары әр түрлі сөздер болып келеді.

Мысалы: ғылыми – көпшілік, саяси –әлеуметтік, этно – мәдени және т.б.