сабақ жоспары "Ар-ұждан - адамның өлшемі"

Сабақ мақсаты:

Ақиқат құндылығы негізінде әр оқушының өзінің ар-ұжданын естуі туралы түсініктерін кеңейту.

Міндеттері:

1. Оқушыларға өз бойынан ақиқатты іздеу туралы түсінігін кеңейту;

2. Оқушының бойында барлығынан жақсылық көру қасиеттерін дамыту;

3. Оқушылардың бойында шыншылдық, өз бойынан ақиқат іздеу қасиетін тани білуге тәрбиелеу

Ресурстар: (құралдар, мәліметтер) оқулық, дәптер, музыка, Б.Момышұлының суреті

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі. Тыныштық сәті. Орманға саяхат

Көзімізді жұмамыз, терең демаламыз, әр демімізбен өзімізді еркін, тыныштықта сезінеміз.

Қазір біз орманға дем алуға барамыз. Елестетіңіз, мектептен шығып, дәлізден өтіп, далаға бет алдыңыз.

Таза ауаны сеземіз, самал ескен жылы жел мен күннің нұры ақырын ғана бетімізден өтеді, шашымызды сипайды.

Біз ақырын орманға қарай бет аламыз. Абай болайық, жердегі жәндіктерді аяғымызбен басып кетпеуге тырысайық. Бір минутқа тоқтап, айналамыздағы әсемдікке көз салайық. Құлпырып өскен гүлдердің иісі мұрынды жарады, қандай керемет иіс! Айналамыздағы әрбір әсемдікті көзімізден таса қылмай, ары қарай бет аламыз.

Орманның ішіне де келдік. Құстардың әсем әуені, шөптердің сыбдыры жан дүниемізді жаулап алғандай. Айналамызда түрлі ағаштар. Сол ағаштың ішінен бір қайыңды таңдап алыңыз. Бауырында отырып, біраз тыныстап алыңыз.

Мен бақыттымын, менің жан дүнием тыныш. Табиғат қандай тамаша! Мен табиғаттың бір бөлшегімін, менің табиғатқа зияным тимеуі керек, кез- келген уақытта мен осы ағаштың түбіне келіп дем аламын.

Енді орнымыздан ақырын тұрып, айналамызға тағы көз жібереміз. Келген ізімізбен, мектепке қарай аяңдаймыз. Сыныпқа келіп өз орнымызға отырайық.

Тыныштық пен разылықты жүрегімізде сақтап, көзімізді ашамыз, бір-бірімізге қарап күлімсірейміз.

Тыныштық сәтінен алған әсерлеріңіз қандай?

2.Үй тапсырмасын тексеру.

«Ар-ұжданыма саяхат» тақырыбына эссені оқыту (3 оқушыға)

№10 сабақ. Б.Момышұлының игі істерін ақпараттап ортаға салу

3.Дәйексөз.

Ақылды болсаң, арыңды сақта,

Ар-ұждан керек әр уақытта Нақыл сөз

3.1Дәйексөзді оқыту.

3.2 Дәптерге жазғызу

3.3. Мағынасын ашу

- Дәйексөздің мағынасын қалай түсінесіңдер?

4. Әңгімелеу. Көлеңке. М.Қалдыбай

• Кейбіреудің бір жылда көрмегенін кейбіреу бір күнде, он жылда көрмегенін он сағатта көреді екен. Оларды мен бұрын түсінбеппін, оны жасым ұлғайғанда ғана байқап, түсініп отырмын. Кей жағдайларды есіме алып, «қап,олай емес, былай болу керек еді ғой» деп өкініп отырмын.

• Өткен өтті, кеткен кетті шырағым. Оларды қайта оралту мүмкін емес. Оны мен түсінемін. Бірақ та өкініш салмағы қартайғанда ауыр болады екен.

• Әрине, мен қатал жағдайда көп қателескенім жоқ. Ал жай өмірдегі қателерім аз емес. Оның кей біреуі есіме түскенде «қап» деп қатты өкінемін. Бұларды түзетуге мүмкіншілік жоқ. Өкінішім, білсең, сонда...

• Табиғат маған бәрін аямай-ақ берген екен. Ойласам, менің қателіктерім жақсылықтарымнан он есе асып жатыр. Мадақтағанды да, мақтағанды да естідім. Неге мадақтайды, неге мақтайды деп ойласам, кемістігім аз көрінбейді. Соған өте қынжыламын.

• Қателескен жоқпын деушілерді мен түсінбеймін. Қателеспейтін пенде жоқ, қателеспейтін басшылар да болған емес. Маған сенбесең, тарихқа жүгінгін. Қателеспеймін деген нәрсе қып-қызыл тәкаппарлық...

• Шырағым, мен ұлы қолбасшы емеспін, мен мемлекеттің ұлы саяси қайраткері емеспін. Бар-жоғы полковникпін.

• Құдай адамға нысапты берген екен. Адамда нысап жоқ.Кейде шүкір-үкір дегеннен аулақ болып кетесің, алғаның аздай, тағы да алсам дейсің. Нысапсыздық сол болады.

• Жастарың бір ерекшелігі бар. Олар ашық, сенгіш келеді.Олар бізді, жазушыларды, әулие санайды, мұнысы-адасушылық.Себебі олар жарық жағымызды ғана көріп, көлеңке жағымызы көрмейді. Сол себепті жастарға обал. Біз оларға жарық жағымызды ғана көрсетіп жүрміз Көлеңке жағымызды көрсетуге ерлігіміз жетпейді.

• Әрине, алдаудың түбі саяз келеді. Жастар бүгін түсінбегенмен,ертең не бүрсүгіні түсінеді, бүрсүгіні түсінбегенмен, келесі жылы түсінеді.Бұл өте қайғылы.

• Ал көлеңке жағына көңіл бөлмейсіңдер. Білсеңде, барлық құпия көлеңке жағында жатыр. Ол-шындықтың темір сандығы. Адамның құпия сыры жарқылдаған сырт тұлғасында емес, миында, жүрегінде, яғни көзге көрінбейтін көлеңке жағында.

• Жарық жағы – жарнама. деген не? Ол-қызықтыру деген сөз. Тарту үшін елдің бәрін қызықтыру керек.Мұны сен түсінемісің.

• Адам бір-бірінің сырын білмей қателеседі, себебі оның жарық жағына мәз болып, көлеңке жағын көре алмайды.

• Баукең қайтадан басы мен кеудесін көрсетті.

• Барлық мәселе мына жақта! Ал сендер жылтыраған сұлу бетте,сырт көріністе дейсіңдер.

• Баукең аз-кем кідіріп қайта сөйледі.

• Біздің қазақ – ақылды халық.Оның көлеңке туралы тағы бір сөзі бар. Түсіне білгенге, ол да терең сөз. Қазекең «Көлеңкеңнен қашып құтыла алмайсың»депті. Соны айтып қарқ-қарқ күлеміз. Ол түсінбеушілік. Бұл сөзде қанша философиялық, психологиялық, табиғи тереңдік жатыр.

• Бұл- терең, дана сөз. Мұның мәні өзіңе-өзің сын көзбен қарай біл, абайлап сөйле, аяғыңды аңдап бас деген сөз ғой,ә? Мен солай түсінемін.

• Кемістігіңді сезсең,ақылың кіреді, - деп сөзін ары қарай жалғады. – Кемістіктің бір жақсы қасиеті – «қап!»дегізіп өкіндіреді, ұялтады. «Қой, бұдан былай мұны істемеймін» дегіздіреді. Кемістігін сезбеген ақымақ күйінде өледі. Әй, шырағым, жаманшылық болмаса, біз жақсылықтың не екенін түсінбес, білмес едік.жақсылықты жамандық арқылы біліп жүрміз.

• Бұл – өмір деген нәрсе, шырағым. Көлеңкесіз өмір жоқ. Әрине,біз жақсылық жеңсін дейміз. Ол үшін өз көлеңкеңді өзің көре, сезе білуің керек.

Сұрақтар:

1.Бауыржанның өз өмірінің көлеңке жағын байқауына түрткі болып тұрған не?

2. Адамның өз кемшілігін білуі үшін не қажет?

3. Ар-ұждан адамға табиғаттан берілген қасиет пе?

4.Қазіргі жастар үшін ар-ұждан немен өлшенеді деп ойлайсыңдар?

5. Шығармашылық іс-әрекет. . Топпен жұмыс.

5.1Топқа бөлу. Геометриялық фигуралар арқылы

5.2.Тапсырма

І - ІІ топтарға бірге пікір талас «Ар жазасы – бар жазадан ауыр жаза»

Пікірталастың ережесі:

1. Бірін-бірі тыңдау;

2. Ойын жүйелі жеткізу;

3. Тақырыптан ауытқымау.

5.3. Тапсырманы қорғау

5.4. Мұғалімнің қорытындылауы

6.Топпен ән айту. Дуние керуен (Жігіттер тобы)

1. Өтетін сейілмен,

Ей, дүние базарсың.

Пенделік пейілден

Жүрегім тазарсын.

Қайырмасы:

Адамға бақ берер тек қана Аллам екен,

Өмірдің қызығы біреуге арман екен.

Мәңгілік тұрағың болатын бар ма мекен?

Бес күндік бұл дүние расында жалған екен!

2. Қуаныш, қайғының

Бәрі де бітеді.

Бұл дүние таусылса,

Шын дүние күтеді.

Қайырмасы:

Адамға бақ берер тек қана Аллам екен,

Өмірдің қызығы біреуге арман екен.

Мәңгілік тұрағың болатын бар ма мекен?

Бес күндік бұл дүние расында жалған екен!

7.Үй тапсырмасы.

«Адамның да ішінде адамы бар» Н.Орманбетұлының өлеңін жаттап келу. 43 бет

№11 сабақ «Нағыз азаматтың бойында қандай қасиеттер болуы тиіс, соны дәптерге жазып келу

8.Сабақтың соңғы тыныштық сәті. (баяу музыка қосылады). Баяу музыка орындалады. Оқушылар бойларын еркін ұстап, қиял әлемінде отырғандай болуына көңіл бөлеміз:

-Балалар, бүгінгі сабақтан алған әсерлеріңді жүректеріңде сақтай отырып,шыншыл, арың таза, көңілің ақ болса сендер де ақиқатқа әр уақытта жетесіңдер. Ақиқаттың биік шыңына жете отыра еліңнің руханиадамгершілігі мол кемелді азаматы боласыздар.

Ал енді көздеріңді ашыңдар. Сабақты жақсы көңіл күймен аяқтау үшін, мына стикерлерге өз көңіл күйлеріңді суреттеп тақтаға іліп қойыңыздар. Келешектерің жарқын болсын деген тілекпен қоштасамыз.