| Әңгiмелеу (сұхбат). Аңыз әңгіме.«Ойлан достым» (әңгіме) Жангүлдің отбасы өткен жылы қалаға көшіп келген. Жоғары сынып оқушысы болған соң ба ол құрбыларымен тез тіл табысып кетті. Жангүлдің және бір еркшелігі сабаққа алғыр, әсіресе биология, химия пәндерінен алдына жан салмайтын. Басында үрке қараған сыныптас құрбылары Болат, Коля, Жұпар, Андрей, Жандос оның зеректігіне және ауыл мектебінен осындай білім алғанына қызыға да қызғана қарайтын. Ал, Жангүл қалада оқитын сыныптастарының сабақтан соң қыдыру, киноға бару, кафеге жиналу, немесе туған күндерін, тіпті мереке күндерін үлкендерше атап өтетініне таң қалатын. Осындай отырыс – жиылыстарға әйтеуір бір сылтау айтып бармайтын. Бірақ құрбыларынан үнемі бөлініп қалу, ертеңіне ертегідей айтып отыратын кештерде болмағанына Жангүлде кейде қызығып, кейде өзінен –өзі қуыстанатын. Ертең енді Жандостың туған күні. Оның мінезі тым жылдам, қызба болғанмен, неге екені белгісіз, Жангүлге ұнайтын. Кейде сыныпта ешкіге білдірмей көзінің қиығымен оған қарап қоятын. Үзілісте Жандос оған арнайы келіп, туған күніне шақырды. -Мен... Мен, -деп енді айта бастаған Жангүлдің сөзін бөліп, Жандос-сен келмесең ренжимін –деді. Жангүл бірден бара алмаймын деп айта алмай- Ата-анамнан сұранайын деді. Сыныптас құрбыларымен бірге болуды және ең маңыздысы Жандостың туған күнін атап өтуді ойлаған Жангүл ата-анасынан кешке баруға рұқсат сұрады. Әкесі аса ыңғай көрмегенмен, анасы – Бір кезек құрбыларымен бірге көңіл көтеріп, барып қайтсын – деп әкесін көндірді. Туған күнді шағын кафеде өткізу жоспарланған екен. Құрбылары көп кешікпей жылдам жиналды. Бірақ кеш Жангүл ойлағандй ата-анасы бастап ақ тілектерін айтудан бастаған жоқ. Маған сөз бергенде қалай сөйлегенім жөн деп іштей дайындалып келген Жангүл құрбыларының бірі сыра, бірі шарап толы ыдыстарымен қағыса бастағанда өзін басқа танымайтын адамдардың ортасына кездескендей сезінді. Тіпті сөз беретін асаба да болмай шықты. Әркім орындарынан тұрып, тілектерін айтып жатты. -Жангүл!- деді сыныптан қыз. – Сыра ішіп, бойыңды сергітіп, бір сілкінсеңші. -Жоқ ішпейтін едім. -Қаланың қызы қашан атанасың-деді келесі сыныптасы мысқылдап. -Мен үшін Жангүлді қинамасаңдар қайтеді -деді туған күн иесі Жанжос. -Жарайды солай-ақ болсын,-деді достары бірауыздан. Жангүл ыңғайсыз жағдайдан құтқарған Жандосқа іштей ризашылығын білдірді. Бұл басы екен... Жангүл құрбыларын жаңа көргендей таңырқай қарады. Енді кезек темекі тартуға келгендей қалталарынан неше түрлі қымбат темекілерді шығара бастады. Күнде қасында жүрген ұл-қыздардың көбі шылым шегетін болып шықты. Жұпар Жангүлге шылым ұсынды. -Не болды?- деп сұрады Жангүл . -Оған бермей-ақ қой ол шылымды қор қылып, - деді алдындағы сыныптасы тағы да кекесін үнмен. -Ерніңе жақындатып , деміңді ішіңе тарт-деп бір қыз ақыл айтты. - Шегіп көрсеңші ..., саған ұнайды деп барлықтары шу ете қалды. Жангүл енді кешіксе құрбыларының басқа да өтініштерін еститінін түсінді де, орнынан тұрды. Ол сыныптастарын көзімен бір шолып өтті де, туған күн иесі Жандосты құттықтап, ақ тілегін айтты. Сөз соңында бәріне ортақ сұрақ қойды: -Сіздер айып етпеңіздер? Мен ақыл айтудан аулақпын. Бірақ сіздер өздеріңіздің ұрпақтарыңыздың дені сау болғанын қалайсыдар ма? -Әрине - деді бәрі қосыла. -Ендеше шылым тартқан, ішімдік, шарап ішкен адам тек өз саулығы емес, баласы, немересі, шөбересі, яғни бүкіл ұрпағына зиян келтіреді. -Таптық бізге лекция оқитын адамды,- деді Жұпар. -Сонда қалай болғаны,- деді Болат себебін анықтап түскісі келіп. -Бұны ғалымдар толық зерттеген. Адамның барлық ерекшелігі, қабілеті, бойындағы өнері тіпті зиянды нәрселердің бәрі ген арқылы келесі ұрпаққа беріледі,-деп сөзін аяқтап, Жангүл орнына отырды. -Ия мен кітаптан оқығам, есірткі, шылым, ішімдік зиянынынан адам генінің хромосомаларында өзгеріс болса, бала «Дауна» деген аурумен дүниеге келеді,-деді Жандос та қосылып. .. Осы кезде манадан бері шулап отырған сыныптастар ойланып қалды... Талдау сұрақтары - Жангүлдің сыныптастары қандай әрекет жасайды? -Жангүлдің сыныптастары неліктен ойланып қалады? -Жангүлдің бойында қандай қасиеттер бар? Білім шапағаты |
|
30 Қаңтар 2019
1479
1 рет жүктелген
