Шалкиіз жырау. "Би ТЕмірге"

Бөлім:

Дананың сөзі – ақылдың көзі

Педагогтың аты-жөні:

Ражанова А.К.

Күні:

18.10.24ж.

Сынып:8Б

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны

Сабақтың тақырыбы:

Шалкиіз жырау «Би Темірге бірінші толғауы»

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

8.1.2. 1 - әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу

Сабақтың мақсаты:

Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашады.

Сабақтың кезеңі/уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

1.Қызығушылықты ояту

Оқушылар «Қазақ хандығы» киносынан Шалкиіз жыраудың дүниеге келген кезін, сол кездегі заман көрінісін көрсетеді.

Оқушылар кинодан алған әсерімен бөліседі. /7-бөлім 10:36 - 14:42/

Интербелсенді тақта

https://www.zharar.com/kz/olen/10311-temir.html

2.Топқа бөлу

Мұғалім 4 оқушыны таңдап алып тақтаға шығарады. Музыка ойнап тұрады, музыка тоқтағанша оқушылар жылдам өз тобын жинайды. Тақтаға оқушыларды бір-бірден шығарулары керек. Оқушылар сабақ тақырыбы, мақсаты, бағалау критерийлерімен танысады.

3.«Миға шабуыл»

Оқушылар жырау мен жыршыға қатысты сөздерді тақтаға кезекпен жазып шығады.

Сабақтың ортасы

Мағынаны тану

1-тапсырма «Еркін жауап» стратегиясы ТЖ.

Оқушылар алдын ала берілген тапсырма бойынша Шалкиіздің өмірі туралы оқып келеді. Топтар таратылған сұрақтарға ауызша жауап береді.

1-топ.

- Шалкиіздің өмірі туралы не білесің?

- Қай бидің ақылшысы болған?

2-топ.

- Жырау әскери жорықтармен қай жерлерді аралайды?

- Қазақ ордасына қашан оралады?

3-топ.

- Толғау дегеніміз не? Жыраудың би Темірге арнаған неше толғауы бар?

- Жыраудың басқа қандай толғауларын білесіңдер?

4-топ.

- Шалкиіз шығармалары алғаш қағаз бетіне қашан түсті?

- Шалкиіз шығармалары қай тілдерге аударылған?

Мадақтау сөздер

2-тапсырма.

Көздеген мақсатымызға жету үшін алдымен пафос түрлерін анықтамалары бойынша сәйкестендіру.

2-тапсырманы орындайды.

Жауабы

1ұсыныс, 1тілек

Слайд, үлестірмелі қағаз

Идея мен пафос туралы еске түсіру.

Идея – шығарманың негізгі ойы.

Пафос - құлшыныс, құштарлық, асқақтық, қуатты сезім мен терең шабыт.

3-тапсырма. Оқушылар толғаудың идеясы мен пафосын анықтайды.

Толғау идеясы: Би Темірге ақыл қосу, жол көрсету.

Толғау пафосы

Би Темір алдында “Алдаспаным өзіңсің, Сұлтан ием, сенің қағбамсың” деп, “бетегеден биік, жусаннан аласа” күйінде иба, инабатпен кішік көңілде толғап отырған жырау бірте-бірте қызынғандай шарт сынып, шамырқана түседі. «Жапырағын жайқалтып, Терек етсе, Тәңір етті дей отырып, Би болсаң, халықтың арқасында деген ойларға жетелейді. Ал келесі үзіндіде жырау дауылпаздай даңқты Темірге жүрегі шіміркенбестен “Сен кім едің” дегендей өктем тіл қатады.

Толғаудың ұзын-ырғасына көз жіберіп, барлап шыққанда нені байқауға болады? Сөз жоқ, жырау ойының жүйелілігі. Ой, пікірін сатылап дамытып, қисынды қиюластыруында, орнықты аяқтауында мол парасат пен шешендік шешім байқалады. Ол жыраудың өзіне дейінгі өрісті ойларды мол меңгергендігін танытады. Яғни, пафосы – лирикалық.

Кері байланыс

Жұмыс дәптері

3-тапсырма.

Толғау пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан талдау.

Оқушылар жұмыстарын орындап болған соң дұрыс жауаппен салыстырады.

Мадақтау

Үлестірмелі қағаз, жұмыс дәптері

4-тапсырма.

1.Толғаудағы мәселелерді анықтау.

2.Мәселе неге өзекті? деген сұраққа жауап беру.

3.Мәселе бойынша өз көзқарастарын толғаудан үзінді келтіре отырып дәлеледеу.

Ықтимал жауап.

Шындығында, жырау әр уақытта да халықпен бірге, сондықтан халық рөлінде өзін қойып отыр. Яғни «Меннің» түкпірінде халықтың «біз» деген ұғым жатқанын аңғарта отырып, «Жоғары қарап оқ атпа, себебі сенен жоғарыда тұрған халық» дегені дәлел бола алады.

Оқулық

Сабақтың соңы

Кері байланыс:

3Қ әдісімен кері байланыс алады.

Оқушылар үй жұмысын жазып алады.Кері байланыс береді.