Салқам Жәңгір: Орбұлақ шайқасының тарихи маңызы"

Мектебі: Үш тілде оқытатын №21 орта мектеп-гимназиясы

Ақтөбе қаласы, тарих пәні мұғалімі

Сабақ :

Зерттеу сұрағы:

Тақырыбы:«Жәңгір хан және қазақ-жоңғар қарсылығы»

Орбұлақ шайқасының әлемдік әскери өнер тарихындағы алатын орны қандай?

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Сарсенбаева Саулет Жамаладиновна

Сынып: 7

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар:

Осы сабаққа негізделген оқу мақсаттары

6.2.2.3.-көшпелілердің әскери өнері жетістіктерін сипаттау

6.3.2.7. – Орбұлақ шайқасындағы қазақ жасағының әскери өнердегі шеберлігі мен ерлігін бағалау

Сабақ мақсаттары:

Барлық оқушылар: Салқам Жәңгір мен Орбұлақ шайқасын біледі

Оқушылардың басым бөлігі: Орбұлақ шайқасының ерекшелігіне және Салқам Жәңгірдің тұлғасына баға береді

Кейбір оқушылар: Орбұлақ шайқасын тарихта болған басқа шайқастармен салыстырады және қазақ әскери өнерінің ерекшелігіне тоқталады

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Білу, түсіну, қолдану

Тарихи концепт

Маңыздылық концептісі: оқушылар сабақ барысында Салқам Жәңгір тұлғасына баға беріп, Орбұлақ шайқасының ерекшелігімен танысып, маңызыдылығына баға береді.

Бағалау критерийлері

1. ХVІІ ғ ортасындағы қазақ хандығының саяси жағдайын біледі

2. Салқам Жәңгірдің өмірбаяны мен билік еткен кезіндегі өзгерістерді анықтайды

3. Қазақ-жоңғар қарым-қатынасына саяси шолу жасайды

4. Орбұлақ шайқасының тарихи маңызын анықтайды

5. Қазақ әскери өнеріне талдау жасайды

6. Орбұлақ шайқасын тарихта болған тағы бір шайқаспен салыстырып, ерекшелігін анықтайды

Тілдік мақсат

Пәндік лексика мен терминология:

әскери өнер, Жоңғар хандығы, Орбұлақ шайқасы, тактика, стратегия , батырлар, жасақ, әскери заң, Фермипол, Қазақ хандығы

Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер:

Салқам Жәңгірдің билігі кезінде өзгерді......

Орбұлақ шайқасы өзгертті/өзгертпеді себебі....

Біздің топтың ойынша....

Біздің анықтағанымыз ........

Құндылықтарға баулу

- патриотизм

- отансүйгіштік

- өз халқы үшін мақтаныш

- ұлттық сана – сезім

- дегдарлық

- «Мәңгілік Ел» -құндылықтарының 7-бағыты: еліміздің ұлттық қауіпсіздігі және бүкіләлемдік, өңірлік мәселелерді шешуге жаһандық тұрғыдан қатысуы.

Пәнаралық байланыс

География, қазақ әдебиеті

АКТ қолдану дағдылары

«Дегдар» деректі фильмі, Презентация: «Орбұлақ шайқасы»

Алдыңғы білім

Есім хан кезіндегі қазақ хандығы

Жоспар

Жоспарлаған уақыт есебі

Жоспарланған

Ресурстар

Басы

2 минут

Ұйымдастыру кезеңі: психологиялық жағымды ахуал орнату

Тренинг: «Сыныптағы заттарды Отаныма ұқсатамын»

( оқушылар сыныптағы заттарды, түстерді Отанымыздың ерекшелігімен байланыстырып айтады, мысалы, ақ түс-жарқын болашағымыз, парта, орындықтар –отандық өнімдер т.б.)

АҚТ

«Қазақстанның әсем табиғаты»

Топқа бөлу

3 минут

Сыныпты топқа бөлу: «Қазақ хандары: Тәуекел, Есім, Хақназар, Қасым»

1 – топ: Тәуекел хан

2 – топ: Есім хан.

3 – топ: Хақназар хан

4-топ: Қасым хан

Оқушыларға қазақ хандары Тәуекел, Есім, Хақназар, Қасым хандардың өмір жолы мен билік еткен кезіндегі оқиғалардан жазылған үзінді қағаздар беріледі(қолдарындағы үзінді қағаздармен хандардың есімі берілген топтарға барып жайғасады)

1538-1580 ж, 1598-1628 ж, 1582-1598 ж, Абдаллах хан, Баба сұлтан, 42 жыл, 16 жыл, 30 жыл, «Қастаспай дос болу» шарты, Қасымның ұлы, ноғай ордасының бір бөлігі қосылды, 16 ғ 50-70 ж, қазақ-қырғыз одағы, Мауараннахр, Ораз-мұхаммед ханзада, Шығайдың үлкен ұлы, 1594 жыл, Құл-мұхаммед, Степанов, Шығайдың кіші ұлы, қазақ-бұхар соғысы, «Қатаған қырғыны», «Тұрсын хан бүлігі», 1627 жыл, Жәнібектің ұлы, Бұрындықтан кейін хан болды, 1511-1518 жж , «……..қасқа жолы», бес бөлім,Сыр бойындағы қалаларды қазақ хандығына қосты

Топ басшысы сайланады

Сабақтың басы

5 минут

«Дегдар» деректі фильмін көреді

• Не көрдім?

• Не сездім?

• Не білдім?

Сұрақтарымен бейнебаянға шолу жасалады және сабақ тақырыбы,зерттеу сұрағы нақтыланып, сабақтың мақсаты, бағалау критерийлерімен таныстырылады.

Тақырып мазмұнын тереңдету үшін «Түрткі сауал» беріледі

• Орбұлақ тауы Қазақстанның қай облысында орналасқан?

• Қазақ сарбаздарының қолбасшысы кім болды?

• Орбұлақ шайқасында қазақ жасағы тарапынан қандай ұтымды әскери тәсілдер қолданылды?

.

Ортасы

20 минут

Топтарға арналған тапсырма:

1-топ. 17 ғ ортасындағы қазақ-жоңғар қарым-қатынасын «Өрмекші» әдісімен түсіндіреді

2-топ: «Тұлғаны таны» Салқам Жәңгірдің өмірбаяны мен билік еткен кезеңінің ерекшелігіне тоқталады

3-топ. : Салыстыру: Орбұлақ шайқасын әлемдік тағы бір тарихта болған шайқаспен салыстырады, талдайды, ерекшелігін анықтайды

4-топ. «Фактілер сөйлейд» : Орбұлақ шайқасында қолданылған әскери тактикалық өнердің ерекшеліктерін талдайды,

Әрбір топ өз тапсырмаларын сынып алдында қорғайды, топтар бір-біріне сұрақ қояды, бағалау критерийлері бойынша топтар бір-бірін бағалап отырады

Топтардың бағалау критерийлері

«Бес саусақ»

• Әр топ Орбұлақ шайқасында жеңіске жеткізген фактілерді атайды, кемінде екі аргумент

• Кім? Не? Неге? Қашан? Қайда?

Кім?- Жәңгір хан.

Не? –шайқас,

Неге-қазақ елінің тәуелсіздігін сақтап қалу үшін,

Қашан?- 1643 жылы,

Қайда?-Орбұлақта

АКТ, оқулық, плакат, маркер, қарындаштар

Карта

Баспасөз деректері «Аңыз адам»

Хаммурапи патша заңдары жазылған қа-ғаздар

Сабақтың соңы

Менің сабақтан алған әсерім? «Бір сөзбен» әдісі

( 12 сөздің ішінен өзі таңдаған сөздермен сабақтағы көңіл-күйімен білдіріп айтады)

.

Үйге тапсырма

«Орбұлақ шайқасы-батырлар ерлігі» шағын эссе жазу

Қосымша ақпарат: ғаламтор, баспасөз деректері

Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

1.Топтық, жұптық, жеке жұмыстар арқылы өзара қолдау, көмек көрсету жүзеге асырылады.

«Маған керек»-корзина, «Маған қажет емес» -қоқыс жәшігі, «Әлі де білуім керек»-почта жәшігі бойынша тақырып бойынша түсінбеген, қиындық тудырған тұстарын стикерге жазып, поштаға салу тапсырылады.

Рефлексия

«Түйінді» сөз әдісі

Сабақ/оқу мақсаттары мен міндетте- рі орындалды ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сабақ қалай, қандай деңгейде өтті? Жоспарлаған шаралар тиімді болды ма?

Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

жетілдіруге көмектесетін не білдім?