Шеңбер, дөңгелек және олардың элементтері

Бөлімі: Аудан. Шамалар

Тақырыбы:

Дөңгелек пен шеңберді салу

Мектеп: Ы.Алтынсарин атындағы жалпы орта мектебі

Күні: 21.11

Мұғалімнің аты-жөні: Ризуанова Лариса Туремуратовна

Сынып: 3

Қатысқандар саны: 19

Қатыспаған оқушылар: 0

Оқу мақсаты: (Оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес)

3.3.1.1 шеңбер мен дөңгелекті, олардың элементтерін (центр, радиус, диаметр) бір-бірінен ажырату және атау/симметриялы және симметриялы емес жазық фигураларды айыра білу және оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру

3.3.1.2 геометриялық фигураларды жіктеу

3.3.2.2 берілген қабырғалары бойынша тіктөртбұрыш пен шаршы, циркульдің көмегімен шеңбер салу

Сабақтың

мақсаты:

Оқушылардың барлығы:

• шеңбер, дөңгелек пен олардың элементтерін ажырату және атау.

Оқушылардың көпшілігі:

• циркульдің көмегімен шеңбер салу.

Оқушылардың кейбірі:

• шеңбердің диаметрі мен радиусының тәуелділігін түсіндіру.

Бағалау критерийлері

-шеңбер, дөңгелекпен олардың элементтерін ажырата және атай алады;

-циркульдің көмегімен шеңбер сала алады;

-шеңбердің диаметрі мен радиусының тәуелділігін түсіне алады.

Ғылыми тіл

Пәндік терминология мен тірек сөздер

Шеңбер, радиус, диаметр, шеңбердің центрі

Диалог пен жазу үшін пайдаланылатын сұрақтар:

Талқылау:

«Дөңгелек», «шеңбер», шеңбердің центрінің айырмашылығын түсіндір.

Шеңбердің центрі деген не?

Радиусы бойынша шеңберді қалай салуға болады?

Диаметрі белгілі болса ше?

Құндылықтар

Ынтымақтастық

Пәнаралық байланыс

Көркем еңбек

АКТ қолдану дағдылары

Интербелсенді тақтада жұмыс жасайды

Алдыңғы меңгерілген білім

Сабақ барысы

Жоспарлан-ған уақыт

Оқушылардың жоспарланған іс-әрекеті

Ресурстар

Сабақтың басы

Сабақтың ортасы

Ширату:

Сәттілік біздер тілейік,

Мен саған, сен маған.

Күндей күліп жүрейік,

Күннің нұрын төгейік.

Мен саған, сен маған.

-Жарайсыңдар балалар. Бүгінгі сабағымыз жақсы өтуі үшін сәттілік бізге серік болсын- деп, сабағымызды бастайық.

Өткен сабақты еске түсіру мақсатында «Он екі түс» әдісінің сұрағына жауап берейік:

• 90-ның оннан бір бөлігі (9);

• 6- бұл қандай санның бестен бір бөлігі (30);

• 8- бұл қандай санның төрттен бір бөлігі (32);

• 40-тың төрттен бір бөлігі (4);

• Санның кубын көбейтіндімен алмастыр: 2³ (8);

• 3³ (27);

• 4² (16);

• 7² (49);

• Заттың құнын табу үшін (санын бағасына бөлеміз);

• Заттың бағасын анықтау үшін (құнын санына бөлеміз);

• Заттың санын анықтау үшін (құнын бағасына бөлеміз);

• Өшіргіш құны-81 тг, бағасы- 9тг, саны-? (81:9=9)

Білім алушылар өз жұмыстарын «От шашу» әдісі арқылы бағалайды.

-Балалар, он екі түстің астында қандай сөз жасырынған екен?

- Уақыт.

Уақыт құндылығы туралы әңгімелеймін. Көне заманда уақытты қалай өлшегені туралы айтамын.

Күн бір орнында ешқашан кідірген емес – аспан төсіндегі өз жолымен үнемі ілгері жылжиды.Таңертең жұмыр жердің бір шетінен нарттай қызарып,дөңгелене шығады,шаңқай түсте тас төбеден шығады;кешке қарай жердің қарсы жақтағы шетіне барып, ұясына қонады.Ал адамдар күн сайын оған қарап : «Әне,күн шығып келеді», «Тал түс болды», «Міне, күн батып барады» деп уақыт айырып,осы аспан сағаты бойынша ғұмыр кешетін еді.Бірақ бірте-бірте олар уақытты дәлірек білудің жолдарын ойластыра бастады.Сөйтіп,нағыз күн сағатын жасады.Цифрблат орнында –беті таңбаланған дөңгелек ашық алаңқай.Сағат тілінің қозғалмайтын үшін бекітілген тетік орнында -алаңқайдың дәл ортасына қағылған қазық немесе биік бағана.Ал сағат тілінің қызметін осы қазықтың немесе бағананың көлеңкесі атқарады.Күн аспан төсіндегі өз жолымен жылжи береді, соған сай көлеңке де ашық алаңқай бетімен шыр айналып, кәдімгі сағат тілі сияқты уақытты көрсетіп тұрады.

Слайд №2

Слайд №3

Слайд №5, №6

Қазіргі уақытта уақытты немен өлшейтінін оқушылардан сұраймын.

Сағаттың түрлерін еске түсіреді.

• Тақтада ілулі тұрған сағатта кездесетін фигураларды атаңдар? (Дөңгелек, төртбұрыш).

• Дөңгелек пен төртбұрыштың қандай айырмашылығы бар? (төртбұрыштың бұрыштары бар, дөңгелекте бұрыш жоқ)

• Ендеше бүгін дөңгелек, шеңбер фигураларымен танысып, сабақ арысында сызу жолдарын қолданамыз.

Мақсат қою /Ережені түсіндіру

Шеңбер-бұл дөңгелектің шегарасы. Шеңбердің центрі-шеңбердің нүктелерінен бірдей қашықтықта орналасқан нүкте. Шеңбердің радиусы-центрді шеңбердің нүктесімен қосатын кесінді. Шеңбердің диаметрі- шеңбердің центрі арқылы өтіп, оның нүктесін қосатын кесінді.

-Шеңбер деген не?(Шеңбер – дөңгелектің шегарасы)

– Дөңгелек деген не? (Дөңгелек – нүктеден бірдей арақашықтықта тұрған нүктелер сызатын фигура).

О нүктесі – дөңгелектің центрі (шеңбердің). Радиус – шеңбердің центрі мен шегарасының арасын қосатын кесінді. Диаметр – орталық нүктені кесіп өтіп, екі шегараны қосатын сызық.

Жұптық жұмыс

Әрбір жұпқа бір пластикалық стакан таратылады.

- Ақ парақ қағазға стаканның түбін бастыра сызыңдар.

- Осы сызған дөңгелекті қиып, сонан соң дөңгелекті екі рет бүктеп, қайта жазыңдар.

- Екі кесіндінің қиылысуы пайда болады. Олардың қиылысу нүктесін белгілеңдер. (бұл центрі)

- Шеңберден центрге дейін қашықтықты қарындашпен бастырып, сызғыштың көмегімен өлшеңдер (бұл радиусы)

-Дөңгелектің бүгілген ізі бойынша шеңбердің бір нүктесімен центр арқылы екіншісіне қарай қарындашпен бастырып сызыңдар. (бұл диаметрі)

Білім алушылар жұмыстарын «Бас бармақ» әдісі арқылы бағалайды.

«Сағаттың тапсырмалары» әдісі.

Сағатта жасырылған тапсырмаларды білім алушылар бір-бірлеп алып, топпен ақылдасып, жауап береді.

Сұрақтары:

а)Қай шеңберлердің центрі ортақ? (3) Осы шеңберлердің радиусы бірдей ме?(жоқ)

ә)Қай сызбада шеңберлердің радиусы ортақ және радиустарының ұзындығы әртүрлі? (3)

б) Екі әртүрлі шеңбердің центрлері ортақ және радиустары бірдей бола ма? (3) (шеңбердің центрі бірдей болғанымен радиусының ұзындығы бірдей болмайды)

в) Қай суретте шеңберлердің центрлері ортақ емес және радиустарының ұзындығы бірдей? (4,5)

г) Қай суретте шеңберлердің центрлері ортақ емес және радиустарының ұзындығы әртүрлі?(1,2)

«Қол шапалақ» әдісімен бағлау

Дәптермен жұмыс

Алдымен тақтаға циркульді қалай пайдаланатынын көрсетіп аламын.

І-топ: Радиусы 2 см болатын шеңбер сызыңдар.

ІІ-топ: радиусы 3 см болатын шеңбер сызыңдар.

ІІІ-топ: радиусы 4 см болатын шеңбер сызыңдар.

Оқушыларды сөздік бағалау «Жарайсың!», « Өте жақсы!», «Керемет!» т,б.

Сергіту сәті

«Шеңбер әлде дөңгелек» ойыны. Оқушыларға интербелсенді тақтада әр түрлі суреттер көрсету. Суреттегі заттарды дөңгелек деп таныса, шапалақтайды, ал шеңбер деп таныса, саусақтарымен шеңбер жасап көрсетеді.

Топтағы жеке оқушыларға сематикалық карта ұсынамын.

Мысал	>	<	=
1 мин*30 с
2сағ*120мин
9ай*1 жыл

Мысал	>	<	=
12 ай* 1 жыл
30 мин * 1 сағ
50мин * 1 сағ

Мысал	>	<	=
1 сағ 30мин* 3 сағ
1сағ 20 мин *2 сағ
1сағ1мин* 11 мин

Топтық жұмыс «Өлшемдерін анықта!»

І-топ: Спорттық құрал кругтің ұзындық өлшеу құралы лентаның көмегімен диаметрін анықтау.

ІІ-топ: Дөңгелек қақпақтардың шеңбері мен радиусын анықтау.

ІІІ-топ: Ойыншық мәшиненің тегершігінің радиусын анықтау.

Басбармақ арқылы бағалау.

Слайд №7

Электронды оқулықтан шеңбер мен дөңгелек және олардың элементтерімен танысады.

Слайд №9

Стакан, қағаз, қайшы, сызғыш.

Слайд №7-8

А4 форматтағы тапсырма жазылған парақ, циркуль, сызғыш

Слайд № 10

Слайд №11

А4 форматтағы тапсырма жазылған парақ, циркуль, сызғыш

Слайд №13-19

Слайд №20

Таратпа карточкалары

Сабақтың соңы

Кері байланыс. Дұрыс жауапты көрсет.

Оқушыларға жауаптар жазылған конверттер таратылып беріледі. Оларға сұрақ қойылғанда дұрыс жауабы жазылған карточканы көтерулері қажет.

1. ... – дөңгелектің шегарасы. (шеңбер)

2. Бір шеңбердің радиустарының ұзындықтары ... (тең)

3. Диаметр шеңбердің ... арқылы өтеді (центрі)

4. r = d : 2 бұл шеңбердің ... табатын формула (радиус)

5. d = r • 2 бұл шеңбердің ... табатын формула (диаметр)

Сабақ рефлексиясы.

І-топ: Қыз баланың басына арналған шеңберлі күлтені гүлден толтыру. Егер ақ гүлді таңдаса онда бүгінгі сабақта әлі түсінбеген жерім бар. Қызыл гүлді таңаса бәрін түсіндім дегені.

ІІ-топ: Саңыруқұлақ қалпағын дөңгелектермен толтырады. Ақ дөңгелек таңдаса, онда әлі түсінбедім... сары дөңгелек таңдаса бәрін түсіндім дегені.

ІІІ-топ: Көңіл күй смайликтерін көтереді.

Үй тапсырмасы: №5 есеп Бағандап шығарып, оны тексеру.

Слайд №14

Конверт, үлестірмелі карточкалар

Күлтелі шеңбер

Саңырауқұлақ қалпағы

Смайликтер.

Қосымша ақпарат

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау - оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық пен қауіпсіздік техникасының сақталуы

Оқушылардың қабілеттеріне қарай саралап тапсырмалар беремін.

1. «Сағаттың тапсырмалары» әдісі

2. Сематикалық карта

Сабақ барысында үйренгенін бағалау үшін «Математика сабағына жақсы қатыстың, жарайсың» пишкалары таратылады.

«Пишкалар» әдісі

Денсаулық сақтау технологиялары.

Қайшымен жұмыс жасағанда қауіпсіздік ережесін алға қойдым.