Күні:
Сынып: 11 «А», «Б»,
«В» (Жаратылыстану-математикалық
бағыттағы оқу орыс тілінде жүргізілетін
сыныптар)
Сабақтың
тақырыбы: Сөз мәдениеті мен шешендік
өнер
Сабақтың
мақсаты:
-
Білімділік: Сөз мәдениеті мен
шешендік өнер туралы мағлұмат алуға жағдай тудыру. Өрісті пікір
қалыптастыру мен ғылыми негіздерін тануға бағдар
беру.
-
Дамытушылық: Материалдармен
жұмыс барысында сөз саптау, сөйлеу мәдениетінің жарасымды үлгілерін
танытуға дағдыландыру.
-
Тәрбиелік: Халық даналығының
қайнар көзі – шешендік сөздердің тағылымын бойға
сіңіру.
Сабақтың
түрі: проблемалық-дамыту
сабағы
Әдіс-тәсілдері: әңгімелесу-сұхбат, ой тастау,
ізденістік, зерттеушілік, кітаппен, проблемалық тапсырмалармен
жұмыс
Жұмыс формалары: ұжымдық,
топтық, жұптық, жекелей
Көрнекілігі: жаңа материалда берілген сызба
кестелер, пікір парақшасы, плакат, түсті қалам
түрлері
Сабақтық
барысы:
І Ұйымдастыру
кезеңі
ІІ Сабақтың мақсатын
түсіндіру
Сабақтың
ойқазығы:
«Сөз мәдениетінің жоғары
формасы - шешендік».
М.
Балақаев
-
А
ссоциациялық аймақ
құрыңдар:
Ш
кемеңгерлік
ешендік өнер дегеніміз
не?
ойшылдық
көрегенділік
тапқырлық
Шешендік
өнер
шешендік
даналық
Жұмыс уақыты –
2минут
ІІІ Үй тапсырмасын
тексеру
«Асыл сөз» тақырыбында ой-түйін
жазу
ІV Жаңа сабақ
материалдарымен жұмыс
-
Сөз мәдениеті, стиль, сөз
тазалығы мен сөз саптау туралы мәліметтерді еске
түсіру.
-
Ғасыр мұралары, қазақ халқының
шешендігі. Сонау көне түркі жазбаларынан бастап танылатын шешендік
иірімдер.
-
В. Г. Белинский: «Тілдің
тазалығын сақтаушы академия да емес, грамматика да емес, білімдар
да емес, тілді таза қалпында сақтайтын – халықтың
рухы».
1
|
Шешендік өнер
|
Тілдік қарым-қатынастың
қоғамдық сипаты бар, әлеуметтік қызметатқаратын
түрі.
|
2
|
Шешендік тану
(риторика)
|
Зерттелу нысанасы, теориялық
негіздері мен тарихы бар ғылым
саласы.
|
3
|
Шешендік
сөз
|
Түйінді сөзбен терең мағына
беруді көздеген, суырып салып айту (импровизация) дарынын қажет
ететін шаршы топқа арналған
сөз.
|
Монолог – жеке адам
толғанысы.
Диалог – пікірлесу барысындағы
шешендік сөздер.
Полилог – бірнеше шешендердің бірінің
сөзін бірі іліп әкетіп, маржан ойды
тізбектеуі.
Сабақты
бекіту
Мәтінмен
жұмыс
Күлтөбенің басында үлкен жиын
аяқталып, хан сайланып, жер мен жесір дауын шешу секілді біраз
мәселелер қаралып, мәміле болғаннан кейін үш би қайтар
алдында:
-
Ертең қайтамыз, біз барған соң
елдің жасы үлкен қариялары, білікті жастары: «Үш би ұлы жиналысқа
қатысты, көп мәселелерді шешті, ал бір-бірімен қоштасарда не деген
екен?» деп сұрай қалса, «Біз былай дейміз» − деп
келіседі.
Сонда Төле би бірінші
болып:
Шешендіктен не
пайда,
Артында сөз
қалмаса?
Батырлықтан не
пайда,
Халқына қайран
қылмаса?
Хандықтан не
пайда,
Қарашасын
жалмаса?
Молдалықтан не
пайда,
Шариғатты
өзгертіп,
Нашарларды алдаса? –
депті.
Екінші болып
Қазыбек:
Үй жанында биік төбең
болса,
Ол ерттеулі аттан кем
болмас.
Отбасында білгір қартың
болса,
Ол жазылған хаттан кем
болмас.
Ей, біз үш жүз, үш қазақ
керіспейік,
Асылы бізге керіскен жөн емес,
− деген екен.
Үшінші болып Әйтеке
тұжырыпты:
Екі адам керіссе, оның арты
қызыл шоқ.
Біз үш жүз керіспейік,
келісейік.
Ал, керісе қойсақ, үшеуімізге
бірдей,
Хандық түгіл ондық та
жоқ.
Мен жиырма тоғыз рудан құрылған
Кіші жүзбін,
Әрі көппін, әрі батырмын, әрі
бимін.
Керісер
болсақ,
Осы үшеуі маған жайсыз,
сендерге жоқ!
V Сабақты
қорытындылау
Бүгінгі сабақтағы жұмыс
бағыттары туралы «Көргендерім мен түйгендерім» тақырыбында монолог,
жұпты диалог, полилог жасаңдар.
VI Оқушылар жұмысын
бағалау
VII Үй
тапсырмасы:
1-топқа – Цицеронның: «...
шешендік – жүре келе қалыптасатын қасиет» деген пікірі бойынша өз
ойыңды білдір.
2-топқа – Абайдың: «ондай
болмақ қайда деп, айтпа ғылым сүйсеңіз» деген өлең жолдары бойынша
өз ойыңды білдір.
VIII
Рефлексия
Бүгінгі сабақтан мен өзіме
пайдалы қандай мәлімет алдым?
Күлтөбенің басында үлкен жиын
аяқталып, хан сайланып, жер мен жесір дауын шешу секілді біраз
мәселелер қаралып, мәміле болғаннан кейін үш би қайтар
алдында:
-
Ертең қайтамыз, біз барған соң
елдің жасы үлкен қариялары, білікті жастары: «Үш би ұлы жиналысқа
қатысты, көп мәселелерді шешті, ал бір-бірімен қоштасарда не деген
екен?» деп сұрай қалса, «Біз былай дейміз» − деп
келіседі.
Сонда Төле би бірінші
болып:
Шешендіктен не
пайда,
Артында сөз
қалмаса?
Батырлықтан не
пайда,
Халқына қайран
қылмаса?
Хандықтан не
пайда,
Қарашасын
жалмаса?
Молдалықтан не
пайда,
Шариғатты
өзгертіп,
Нашарларды алдаса? –
депті.
Екінші болып
Қазыбек:
Үй жанында биік төбең
болса,
Ол ерттеулі аттан кем
болмас.
Отбасында білгір қартың
болса,
Ол жазылған хаттан кем
болмас.
Ей, біз үш жүз, үш қазақ
керіспейік,
Асылы бізге керіскен жөн емес,
− деген екен.
Үшінші болып Әйтеке
тұжырыпты:
Екі адам керіссе, оның арты
қызыл шоқ.
Біз үш жүз керіспейік,
келісейік.
Ал, керісе қойсақ, үшеуімізге
бірдей,
Хандық түгіл ондық та
жоқ.
Мен жиырма тоғыз рудан құрылған
Кіші жүзбін,
Әрі көппін, әрі батырмын, әрі
бимін.
Керісер
болсақ,
Осы үшеуі маған жайсыз,
сендерге жоқ!
Күлтөбенің басында үлкен жиын
аяқталып, хан сайланып, жер мен жесір дауын шешу секілді біраз
мәселелер қаралып, мәміле болғаннан кейін үш би қайтар
алдында:
-
Ертең қайтамыз, біз барған соң
елдің жасы үлкен қариялары, білікті жастары: «Үш би ұлы жиналысқа
қатысты, көп мәселелерді шешті, ал бір-бірімен қоштасарда не деген
екен?» деп сұрай қалса, «Біз былай дейміз» − деп
келіседі.
Сонда Төле би бірінші
болып:
Шешендіктен не
пайда,
Артында сөз
қалмаса?
Батырлықтан не
пайда,
Халқына қайран
қылмаса?
Хандықтан не
пайда,
Қарашасын
жалмаса?
Молдалықтан не
пайда,
Шариғатты
өзгертіп,
Нашарларды алдаса? –
депті.
Екінші болып
Қазыбек:
Үй жанында биік төбең
болса,
Ол ерттеулі аттан кем
болмас.
Отбасында білгір қартың
болса,
Ол жазылған хаттан кем
болмас.
Ей, біз үш жүз, үш қазақ
керіспейік,
Асылы бізге керіскен жөн емес,
− деген екен.
Үшінші болып Әйтеке
тұжырыпты:
Екі адам керіссе, оның арты
қызыл шоқ.
Біз үш жүз керіспейік,
келісейік.
Ал, керісе қойсақ, үшеуімізге
бірдей,
Хандық түгіл ондық та
жоқ.
Мен жиырма тоғыз рудан құрылған
Кіші жүзбін,
Әрі көппін, әрі батырмын, әрі
бимін.
Керісер
болсақ,
Осы үшеуі маған жайсыз,
сендерге жоқ!
Күні:
Сынып: 11 «А», «Б»,
«В» (Жаратылыстану-математикалық
бағыттағы оқу орыс тілінде жүргізілетін
сыныптар)
Сабақтың
тақырыбы: Шешендік – жалпыадамзаттық
құндылық
Сабақтың
мақсаты:
-
Білімділік: шешендік өнердің
шығу және даму тарихы туралы білімдерін толықтыру; өрісті пікір
қалыптастыру мен ғылыми негіздерін тануға бағдар
беру.
-
Дамытушылық: Материалдармен
жұмыс барысында сөз саптау, сөйлеу мәдениетінің жарасымды үлгілерін
танытуға дағдыландыру.
-
Тәрбиелік: Халық даналығының
қайнар көзі – шешендік сөздердің тағылымын бойға
сіңіру.
Сабақтың
түрі: СТО, проблемалық-дамыту
сабағы
Әдіс-тәсілдері: әңгімелесу-сұхбат, ой тастау,
ізденістік, зерттеушілік, кітаппен, проблемалық тапсырмалармен
жұмыс
Жұмыс
формалары: ұжымдық, топтық, жұптық,
жекелей
Көрнекілігі: жаңа материалда берілген сызба
кестелер, пікір парақшасы, плакат, түсті қалам
түрлері
Сабақтық
барысы:
І Ұйымдастыру
кезеңі
ІІ Сабақтың мақсатын
түсіндіру
Сабақтың
ойқазығы:
«Сөздердің мәнділігі –
мәңгілігі».
Аристотель
Ой
қозғау:
Жалпыадамзаттық құндылықтарға
нелерді жатқызар едіңдер? Олар қалай
қалыптасады?
А4 форматтағы қағаз бен
түрлі-түсті қаламдар беріледі. Оқушылар қағаз бетіне өз ойларын
түсіреді (топпен).
Жұмыс уақыты –
5минут
ІІІ Үй тапсырмасын
тексеру
Абайдың: «Ондай болмақ қайда
деп, айтпа ғылым сүйсеңіз» деген өлең жолы бойынша өз ой-пікіріңді
білдір. 7
минут
ІV Жаңа сабақ
материалдарымен жұмыс: 5
минут
Шешендік өнердің
тарихы
Эллада
Қытай
Үндістан мен Вавилон
Ассирия мен Египет
6-жаттығу. 1)Мәтінді түсініп оқып, сөз
мәдениеті мен қарым-қатынас этикасының байланысы жөнінде ой
бөлісіңдер.3
минут
2) Мәтін ішінен буын
үндестігіне бағынбайтын сөздерді теріп жазыңдар, себебін
түсіндіріңдер.4минут
Үлгі: ілтипатты,
адамсүйгіштік,...
3)Кез келген бір сөйлемді
сөйлем мүшесіне талдаңдар.3минут
Үлгі: Жалпыадамзаттық тұрғыдан
келгенде, сөз мәдениеті ұғымы өзінің тамырын көне замандардағы
этикалық білімдерден алады.
Сабақты
бекіту:дайындыққа – 3
минут, өз ойларымен бөлісуге
– 10
минут беріледі
7-тапсырма. Шағын топтарға бөліп,
тапсырмалар орындату:
І
топ – Қытай философы Конфуций
өз ілімінің түп қазығы етіп «адамсүйгіштік»(«жень») проблемасын
алады. Оның пайымдауынша, тек адамсүйгіштік қасиет қана адамды
басқаларды сыйлайтын, ешкімнің алдынан кесіп өтпейтін, шындықтан
басқаға мойын бұрмайтын, батыл да байсалды, ілтипатты, достыққа
берік, сөзге ұстамды, көмекке дайын етіпқалыптастыра
алады.
Конфуций пікірімен
келісесіңдер ме? Неліктен?
Түсіндіріңдер.
ІІ
топ – Платон: «Мінсіз мемлекет
жасаудың жолы – терең білім, ал тәрбие ісінің басты міндеті –
адамдарды ізгі ниетті, ержүрек, таза, өнерлі азаматқа айналдыру», -
деп тұжырымдайды. Өз пікірлеріңді білдіріңдер. Адамды ізгі ниетті,
ержүрек, таза, өнерлі азаматқа айналдырудың жолдарын
көрсетіңдер.
ІІІ
топ – Аристотельдің пікірінше,
«ең жақсы адам – ұлылық дәрежесіне жеткен кең пейілді, қайырымды
адам. Қайырымды, ақ пейілді кісінің жүрісі жайлы, даусы төмен, сөзі
мазмұнды болуға тиіс». Сендердің бойларыңда осы қасиеттер бар деп
ойлайсыңдар ма? Жақсы қасиеттерді бойларыңда қалыптастыру үшін не
істер едіңдер
V Сабақты
қорытындылау:2
минут
Бүгінгі сабақтағы жұмыс
бағыттары туралы «Көргендерім мен түйгендерім» тақырыбында монолог,
жұпты диалог, полилог жасаңдар.
VI Оқушылар жұмысын
бағалау:1
минут
VII Үй тапсырмасы:
«Компьютер заманында шешендік өнер қажет пе?» өз ой-пікіріңді
жаз.1
минут
VIII
Рефлексия:1
минут
Бүгінгі сабақтан мен өзіме
пайдалы қандай мәлімет алдым?
Күні:
Сынып: 11 «А», «Б»,
«В» (Жаратылыстану-математикалық
бағыттағы оқу орыс тілінде жүргізілетін
сыныптар)
Сабақтың
тақырыбы: Даналар сөзінің салмағы.
Талапкерге тапсырма
Сабақтың
мақсаты:
-
Білімділік: шешендік өнердің
шығу және даму тарихы туралы білімдерін толықтыру; өрісті пікір
қалыптастыру мен ғылыми негіздерін тануға бағдар
беру.
-
Дамытушылық: Материалдармен
жұмыс барысында сөз саптау, сөйлеу мәдениетінің жарасымды үлгілерін
танытуға дағдыландыру.
-
Тәрбиелік: Халық даналығының
қайнар көзі – шешендік сөздердің тағылымын бойға
сіңіру.
Сабақтың
түрі: СТО, проблемалық-дамыту
сабағы
Әдіс-тәсілдері: әңгімелесу-сұхбат, ой тастау,
ізденістік, зерттеушілік, кітаппен, проблемалық тапсырмалармен
жұмыс
Жұмыс
формалары: ұжымдық, топтық, жұптық,
жекелей
Көрнекілігі: жаңа материалда берілген сызба
кестелер, пікір парақшасы, плакат, түсті қалам
түрлері
Сабақтық
барысы:
І Ұйымдастыру
кезеңі
ІІ Сабақтың мақсатын
түсіндіру
Сабақтың
ойқазығы:
«Сөздердің мәнділігі –
мәңгілігі».
Аристотель
Ой
қозғау:
Криптограмманы шешкенде
Конфуцийдің шешендік өнер туралы нақыл сөзін оқи
аласыңдар.
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
8
|
1
|
10
|
11
|
|
12
|
13
|
14
|
8
|
9
|
8
|
11
|
|
15
|
8
|
11
|
|
8
|
4
|
8
|
7
|
4
|
10
|
|
17
|
8
|
11
|
18
|
|
8
|
19
|
7
|
8
|
20
|
4
|
10
|
Үшінші болып Әйтеке
тұжырыпты:
Екі адам керіссе, оның арты
қызыл шоқ.
Біз үш жүз керіспейік,
келісейік.
Ал, керісе қойсақ, үшеуімізге
бірдей,
Хандық түгіл ондық та
жоқ.
Мен жиырма тоғыз рудан құрылған
Кіші жүзбін,
Әрі көппін, әрі батырмын, әрі
бимін.
Керісер
болсақ,
Осы үшеуі маған жайсыз,
сендерге жоқ!